Η Ευρωπαϊκή Ένωση εντείνει τα μέτρα ασφαλείας απέναντι στη Μόσχα, αποφασίζοντας να περιορίσει τις μετακινήσεις των Ρώσων διπλωματών εντός της ΕΕ. Η απόφαση έρχεται μετά από σειρά επιθέσεων και ενεργειών δολιοφθοράς που, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες πληροφοριών, συνδέονται με ρωσικά κατασκοπευτικά δίκτυα τα οποία λειτουργούν υπό διπλωματική κάλυψη.
Η κίνηση αυτή θεωρείται μία από τις πιο άμεσες απαντήσεις της Ευρώπης στην αυξανόμενη ένταση με το Κρεμλίνο, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται και οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο και σε κρίσιμες υποδομές πολλαπλασιάζονται.
Σύμφωνα με την πρόταση που κατέθεσε η Τσεχία, οι Ρώσοι διπλωμάτες που είναι διαπιστευμένοι σε κράτη-μέλη της ΕΕ θα πρέπει να ενημερώνουν εκ των προτέρων τις κυβερνήσεις όταν σχεδιάζουν να ταξιδέψουν εκτός της χώρας όπου υπηρετούν.
Το μέτρο στοχεύει στον περιορισμό της δράσης Ρώσων πρακτόρων που φέρονται να εκτελούν επιχειρήσεις κατασκοπείας ή δολιοφθοράς πέρα από τα εθνικά σύνορα των χωρών υποδοχής.
Ρώσοι κατάσκοποι υπό διπλωματική κάλυψη
«Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους τοποθετούνται σε μια χώρα, αλλά δραστηριοποιούνται σε μια άλλη», εξήγησε ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος. «Όσο βρίσκονται εντός της χώρας υποδοχής, οι υπηρεσίες ασφαλείας μπορούν να τους παρακολουθούν. Όταν όμως διασχίζουν τα σύνορα, γίνονται σχεδόν αόρατοι.»
Η Τσεχία, που εδώ και χρόνια αντιμετωπίζει προβλήματα με ρωσικά δίκτυα, έχει πρωτοστατήσει στην προσπάθεια επιβολής αυτών των περιορισμών. Από τον Μάιο του 2024 έχει απελάσει πολλούς Ρώσους διπλωμάτες ύποπτους για κατασκοπεία, αλλά εκατοντάδες παραμένουν διαπιστευμένοι στη γειτονική Αυστρία – μια χώρα μέσω της οποίας μπορούν να ταξιδεύουν νόμιμα στην Πράγα.
Ο Τσέχος υπουργός Εξωτερικών Γιαν Λιπάφσκι τόνισε: «Δεν υπάρχει Σένγκεν για τη Ρωσία. Είναι αδιανόητο ένας Ρώσος διπλωμάτης από την Ισπανία να μπορεί να επισκέπτεται οποιαδήποτε ευρωπαϊκή πρωτεύουσα χωρίς ειδοποίηση. Πρέπει να αποκαταστήσουμε την αμοιβαιότητα.»
Διαφωνίες και ανησυχία στις Βρυξέλλες για τους Ρώσους
Η απόφαση, που εντάσσεται σε νέο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας, χρειάζεται ομοφωνία για να εγκριθεί. Η Ουγγαρία απέσυρε το βέτο της, ωστόσο η διαδικασία καθυστερεί εξαιτίας της Αυστρίας, η οποία ζητά να εξαιρεθούν από τις κυρώσεις τα περιουσιακά στοιχεία του Ρώσου ολιγάρχη Όλεγκ Ντεριπάσκα, ώστε να αποζημιωθεί η τράπεζα Raiffeisen Bank για ζημιές στη ρωσική αγορά.
Περισσότερες από δώδεκα χώρες δήλωσαν πως δεν θα στηρίξουν το πακέτο εάν συμπεριληφθεί η αυστριακή απαίτηση, με τις διαπραγματεύσεις να συνεχίζονται εντατικά στις Βρυξέλλες. Οι ευρωπαϊκές υπηρεσίες πληροφοριών εκτιμούν ότι οι επιχειρήσεις δολιοφθοράς αποτελούν μέρος μιας συντονισμένης εκστρατείας της Μόσχας για την αποσταθεροποίηση των συμμάχων του Κιέβου. Τα περιστατικά περιλαμβάνουν εμπρησμούς, επιθέσεις σε ενεργειακές εγκαταστάσεις, καθώς και κυβερνοεπιθέσεις σε κρίσιμες υποδομές.
Η Τσεχία έχει ήδη βιώσει τις συνέπειες της ρωσικής δραστηριότητας: το 2014, εκρήξεις σε αποθήκη πυρομαχικών στο Βρμπιέτιτσε σκότωσαν δύο ανθρώπους, σε επίθεση που αποδόθηκε στη ρωσική υπηρεσία πληροφοριών GRU.
Η απόφαση για περιορισμό των Ρώσων διπλωματών σηματοδοτεί μια νέα φάση στην ευρωπαϊκή πολιτική ασφαλείας. Η Μόσχα έχει ήδη καταγγείλει το μέτρο ως «αντιρωσική πρόκληση», αλλά στις Βρυξέλλες επικρατεί η πεποίθηση ότι χωρίς αυστηρό έλεγχο, η ΕΕ κινδυνεύει να μετατραπεί σε «πεδίο κατασκοπείας».
Το επόμενο διάστημα αναμένεται να καθοριστεί αν οι νέοι κανονισμοί θα υιοθετηθούν ομόφωνα ή αν θα υπάρξουν νέες εντάσεις εντός της Ένωσης.
Με πληροφορίες από Financial Times