«Μεγάλωσα σε ένα σπίτι όπου τίποτα γερμανικό δεν επιτρεπόταν. Ούτε πλυντήριο πιάτων Siemens, ούτε καφετιέρα Krups στην κουζίνα, ούτε Volkswagen, Audi ή Mercedes στο γκαράζ. Η απαγόρευση προερχόταν από τη μητέρα μου. Δεν ήταν επιζήσασα του Ολοκαυτώματος, αλλά είχε νιώσει την ανάσα της Σοά στον σβέρκο της. Στις 27 Μαρτίου 1945, σε ηλικία μόλις οκτώ ετών, έχασε τη μητέρα της από την τελευταία γερμανική ρουκέτα V-2 που έπεσε στο Λονδίνο, ισοπεδώνοντας ένα τμήμα του East End και σκοτώνοντας 134 ανθρώπους – σχεδόν όλοι Εβραίοι. Εκείνη η έκρηξη καθόρισε τη ζωή της και, αναπόφευκτα, και τη δική μου.
Η μητέρα μου γνώριζε ότι η βόμβα δεν είχε επιλέξει σκόπιμα το κτίριο. Ήξερε όμως ότι οι Ναζί θα ήταν «ευχαριστημένοι» με τον στόχο: να προσθέσουν ακόμη 120 νεκρούς Εβραίους στο ήδη αδιανόητο σύνολο των 6 εκατομμυρίων θυμάτων. Έτσι προέκυψε ο κανόνας. Καμία επαφή με τη Γερμανία – ούτε προϊόντα, ούτε ταξίδια, ούτε καν συνομιλία. Για εκείνη, κάθε Γερμανός έφερε ενοχή.
Δεν ήταν η μόνη. Πολλοί Εβραίοι της διασποράς σκέφτονταν παρόμοια. Η πεποίθηση ότι το έθνος στο σύνολό του υπήρξε συνεργός του Χίτλερ παραμένει μέχρι σήμερα διαδεδομένη». Ωστόσο, η ιστορία κρύβει και μια άλλη όψη: Γερμανοί που τόλμησαν να αντισταθούν.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις των Συμμάχων, κατά τα 12 χρόνια του εθνικοσοσιαλισμού, περίπου 3 εκατομμύρια Γερμανοί πέρασαν από φυλακές ή στρατόπεδα συγκέντρωσης λόγω διαφωνίας ή αντίστασης – πολλές φορές για ένα σχόλιο. Σε μια χώρα 67 εκατομμυρίων κατοίκων, η πλειονότητα υπάκουσε, ύψωσε το χέρι και είπε «Heil Hitler!». Όμως υπήρξαν κι εκείνοι που αρνήθηκαν.
Τι είναι αυτό που κάνει έναν άνθρωπο να πει «όχι» όταν όλοι γύρω του λένε «ναι»; Η ιστορία μιας μικρής ομάδας από την ελίτ του Βερολίνου δίνει την απάντηση. Άνθρωποι της υψηλής κοινωνίας – διπλωμάτες, αριστοκράτισσες, δάσκαλοι, καλλιτέχνες – αποφάσισαν να αψηφήσουν τον Χίτλερ. Ορισμένοι έσωζαν Εβραίους κρυφά, άλλοι διακινούσαν πληροφορίες, όλοι όμως ρίσκαραν τη ζωή τους.
Μία από αυτές ήταν η Μαρία φον Μάλτσαν, αριστοκράτισσα που σπούδαζε κτηνιατρική. Το 1943, η Γκεστάπο έκανε έφοδο στο σπίτι της, αναζητώντας τον Εβραίο εραστή της, Χανς Χίρσελ. Τον είχε κρύψει σε ένα ειδικά τροποποιημένο καναπέ-κρεβάτι με αεραγωγούς και παροχή νερού. Για ώρες οι πράκτορες έψαχναν το διαμέρισμα. Όταν ζήτησαν να ανοίξουν τον καναπέ, η Μαρία τους προκάλεσε: «Αν δεν με πιστεύετε, πάρτε το όπλο σας και πυροβολήστε μέσα». Η ψυχραιμία της τους παρέλυσε. Έφυγαν άπραγοι, και ο Χανς σώθηκε.
Ένας άλλος ήταν ο Όττο Κιπ, γενικός πρόξενος της Γερμανίας στη Νέα Υόρκη. Το 1933 προσκλήθηκε σε επίσημο δείπνο προς τιμήν του Άλμπερτ Αϊνστάιν. Αν παραβρισκόταν, θα θεωρούνταν προδότης. Αν απείχε, θα νομιμοποιούσε τη ναζιστική προπαγάνδα. Ο Κιπ επέλεξε να παραστεί και μάλιστα εκφώνησε λόγο υπέρ του επιστήμονα, καταδικάζοντας εμμέσως το καθεστώς. Η πράξη του τον οδήγησε πίσω στη Γερμανία, αντιμέτωπο με τον ίδιο τον Χίτλερ.
Η Ελίζαμπεθ φον Τάντεν, διευθύντρια σχολείου, προσπάθησε να προστατεύσει τις μαθήτριές της από τη ναζιστική πλύση εγκεφάλου. Επέτρεπε τυπικά τη συμμετοχή τους στη Χιτλερική Νεολαία, αλλά μόνο υπό την επίβλεψη των δασκάλων της. Παράλληλα, έδινε καταφύγιο σε «μη Άριες» μαθήτριες. Τελικά, ένα καταδοτικό γράμμα και μια «κατασκοπεία» μαθήτριας οδήγησαν στο κλείσιμο του σχολείου και στη δίωξή της.
Τον Σεπτέμβριο του 1943, η Ελίζαμπεθ συγκάλεσε στο σπίτι της μια συνάντηση φίλων – ανάμεσά τους η Μαρία και ο Όττο. Επισήμως ήταν «απογευματινό τσάι». Στην πραγματικότητα, αντάλλασσαν μυστικές πληροφορίες και σχέδια για μια Γερμανία χωρίς Χίτλερ. Κανείς τους δεν γνώριζε ότι στο ίδιο τραπέζι καθόταν ένας καταδότης. Η προδοσία τους οδήγησε σε βασανιστήρια, δίκες-παρωδία και εκτελέσεις.
Η ιστορία αυτών των ανθρώπων δεν είναι μόνο παρελθόν. Είναι υπενθύμιση ότι ακόμα και στο πιο σκοτεινό καθεστώς, υπήρχαν εκείνοι που τόλμησαν να αντισταθούν. Η γενναιότητά τους εξακολουθεί να εμπνέει, διδάσκοντάς μας πως η αντίσταση, ακόμη και όταν μοιάζει μάταιη, μπορεί να σώσει ζωές και να γράψει ιστορία.
Με πληροφορίες από guardian
