Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ; Facebook Twitter
«Χωρίς τη συνεργασία ενός ορισμένου αριθμού ατόμων και καθεστώτων, η εξόντωση των Ευρωπαίων Εβραίων θα είχε συμβεί, αλλά δεν θα είχε φτάσει στο ίδιο μέγεθος». Φωτο.: Getty Images
0


ΚΑΘΩΣ ΠΛΗΣΙΑΖΟΥΜΕ ΣΤΗΝ 80η επέτειο από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου — που έγινε στις 15 Αυγούστου 1945, με την άνευ όρων παράδοση της Ιαπωνίας μετά τις ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι — όσοι πολέμησαν σε αυτόν σιγά-σιγά εκλείπουν. Η εποχή των αυτόπτων μαρτύρων πλησιάζει στο τέλος της. Στις 21 Ιουλίου πέθανε σε ηλικία 102 ετών ο Τζέικ Λάρσον, ένας από τους τελευταίους βετεράνους της απόβασης στη Νορμανδία στις 6 Ιουνίου 1944. Ο Λάρσον είχε γίνει σταρ του TikTok, αφηγούμενος τις εμπειρίες του κατά τη διάρκεια της αμερικανικής προέλασης στην Ευρώπη, αντανακλώντας το γεγονός ότι το ενδιαφέρον για την πιο αιματηρή πολεμική σύγκρουση στην ιστορία δεν έχει σταματήσει να αυξάνεται.

Οι ερευνητές εξακολουθούν να μελετούν κάθε πτυχή ενός πολέμου ο οποίος, μεταξύ 1939 και 1945, προκάλεσε μεταξύ 60 και 70 εκατομμύρια θανάτους, έσβησε ολόκληρες πόλεις από τον χάρτη και κατά τη διάρκειά του συντελέστηκε η βιομηχανική εξόντωση έξι εκατομμυρίων Εβραίων, συχνά με τη συνενοχή μέρους του πληθυσμού των κατεχόμενων χωρών. Πριν από λίγο καιρό, κυκλοφόρησε το βιβλίο «Η συνολική ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου» του 65χρονου Γάλλου ιστορικού Olivier Wieviorka, καθηγητή στην École Normale Supérieure,, ένας τόμος 1.000 σελίδων που συνοψίζουν μια σύγκρουση που άλλαξε την όλη σύνθεση του πλανήτη εν μέσω δεινών που είναι δύσκολο να μετρηθούν και συχνά αδύνατο να τα συλλάβει ο νους.

«Ήταν ευκολότερο για τους Γερμανούς να αποδεχθούν την ιδέα ότι το κακό είχε διαπραχθεί από τα SS. Αυτός ο μύθος καταρρίφθηκε το 1994 όταν αποκαλύφθηκαν τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στα οποία συμμετείχε η Βέρμαχτ».

Ένα από τα ερωτήματα που παραμένουν ανοιχτά έχει να κάνει με το πότε οι Σύμμαχοι κέρδισαν τον πόλεμο, ή μάλλον, πότε οι δυνάμεις του Άξονα τον έχασαν. «Μπορούμε να πούμε ότι, από τη στιγμή που η blitzkrieg απέτυχε εναντίον της Μόσχας τον Δεκέμβριο του 1941, ο Χίτλερ έχασε τον πόλεμο», μας εξηγεί ο ίδιος ο συγγραφέας του βιβλίου.

cover
Olivier Wieviorka,
Η συνολική ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου

«Η Γερμανία δεν είχε τα μέσα να αντέξει έναν μακροχρόνιο πόλεμο. Στην περίπτωση της Ιαπωνίας, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Αν η Ιαπωνία δεν είχε επιτεθεί στις ΗΠΑ και είχε περιορίσει τις φιλοδοξίες της σε μια πιο στενή περίμετρο, θα μπορούσε να είχε επιτύχει τους στόχους της. Από τη στιγμή που επιτίθεται στις ΗΠΑ και δεν θέτει όρια στην ασιατική της επέκταση, αντιμετωπίζει ταυτόχρονα μια βιομηχανική και στρατιωτική δύναμη πρώτης κλάσης και, από την άλλη, έχει μια τεράστια επικράτεια να διοικήσει και να προστατεύσει, με πολύ εκτεταμένες γραμμές εφοδιασμού. Μπορούμε να πούμε ότι η ύβρις και η υπεροψία της Γερμανίας και της Ιαπωνίας σήμανε και την πτώση τους, επειδή οι στόχοι τους δεν συντονίζονταν με τις δυνατότητές τους».

Επίσης, δεν είναι σαφές ποια ήταν η πιο σημαντική μάχη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και γιατί ορισμένες, όπως η απόβαση στη Νορμανδία το 1944, μνημονεύονται διαρκώς, ενώ άλλες, όπως η σφοδρή και εξαιρετικά κρίσιμη μάχη των τεθωρακισμένων ανάμεσα στα Γερμανικές και Σοβιετικές στο Κουρσκ τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1943, δεν έχουν καταφέρει να εισχωρήσουν στη συλλογική μνήμη.

«Σε κάθε μάχη, υπάρχουν τα στρατιωτικά γεγονότα. Από αυτή την άποψη, το Κουρσκ είναι πιο σημαντικό από το Στάλινγκραντ. Αλλά δεν υπάρχουν μόνο στρατιωτικές συνέπειες, υπάρχουν και όλα όσα αιχμαλωτίζουν τη φαντασία και επιτρέπουν την ταύτιση με τους πρωταγωνιστές της. Από αυτή την άποψη, το Στάλινγκραντ είναι μια μάχη στην οποία οι άνθρωποι βρίσκονται στο επίκεντρο. Υπάρχουν κορυφώσεις ηρωισμού και κορυφώσεις φρίκης. Όσον αφορά την απόβαση στη Νορμανδία, υπάρχει μια ολόκληρη δραματουργία της μάχης: θα συνεχιστεί ο κακός καιρός; Θα τσιμπήσουν οι Γερμανοί το δόλωμα ότι η απόβαση θα γίνει στο Καλαί; Είναι επίσης δημοφιλής επειδή διαθέτει ένα είδος ευτυχούς τέλους, σηματοδοτώντας την αρχή της απελευθέρωσης της Γαλλίας. Στις διάσημες μάχες, υπάρχει μια ολόκληρη δραματουργία που κεντρίζει τη φαντασία της κοινής γνώμης.

Ένα άλλο θέμα που συνεχίζει να προκαλεί αντιπαραθέσεις ογδόντα χρόνια μετά το τέλος του πολέμου είναι η συμμετοχή και η συνενοχή των κατεχόμενων από τους Ναζί χωρών στο Ολοκαύτωμα: «Χωρίς τη συνεργασία ενός ορισμένου αριθμού ατόμων και καθεστώτων, η εξόντωση των Ευρωπαίων Εβραίων θα είχε συμβεί, αλλά δεν θα είχε φτάσει στο ίδιο μέγεθος. Όταν οι κινητοποιήσεις έγιναν με την ώθηση του κρατικού μηχανισμού και την υποστήριξη του πληθυσμού, όπως στη Δανία, ή αυθόρμητα, όπως συνέβη στη Γαλλία και την Ιταλία, ο αριθμός των θυμάτων ήταν μικρότερος. Η έκταση της εξόντωσης εξηγείται από τη συνενοχή των λαών ή των κυβερνήσεων που ήταν σύμμαχοι του Τρίτου Ράιχ».

Ο Wieviorka αφιερώνει ένα κεφάλαιο του βιβλίου του στον τακτικό γερμανικό στρατό, τη Βέρμαχτ, και δηλώνει σαφώς ότι η αφήγηση που δημιουργήθηκε κατά τη μεταπολεμική περίοδο, ότι δηλαδή μόνο τα «SS» διέπραξαν φρικαλεότητες, είχε ένα ισχυρό πολιτικό κίνητρο πίσω της — δεν μπορούσαν να θεωρηθούν εχθροί όλοι οι Γερμανοί — αλλά δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα. «Ήταν ευκολότερο για τους Γερμανούς να αποδεχθούν την ιδέα ότι το κακό είχε διαπραχθεί από τα SS. Αυτός ο μύθος καταρρίφθηκε το 1994 όταν αποκαλύφθηκαν τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στα οποία συμμετείχε η Βέρμαχτ».

Υποστηρίζει επίσης μια άλλη θεωρία που μπορεί να φαίνεται εκ πρώτης όψεως απίστευτη: η συντριπτική πλειοψηφία των στρατιωτών δεν συμμετείχε σε μάχες. «Φανταζόμαστε τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο όπως στις ταινίες», λέει, «και στις ταινίες πρέπει να υπάρχει δράση, οπότε πιστεύουμε ότι ήταν μια συνεχής μάχη. Αλλά ο αριθμός των άμεσα εμπλεκόμενων στις συγκρούσεις ήταν περιορισμένος. Επρόκειτο για σύγχρονους στρατούς, για τους οποίους η υλικοτεχνική υποστήριξη και ο ανεφοδιασμός έχουν τεράστια σημασία,  σε σύγκριση με τους μαχητές της πρώτης γραμμής, εν αντιθέσει με τον Αμερικανικό Εμφύλιο, για παράδειγμα, όπου πολέμησε το 97% των στρατιωτών».

Με στοιχεία από El Pais

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Βιβλίο / Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Ολοένα περισσότερο διευρύνεται η τάση έκδοσης κλασικών και σπάνιων κειμένων σε μικρό μέγεθος που τοποθετούνται δίπλα στο ταμείο και συνιστούν την προσπάθεια ενός εκδοτικού οίκου να φέρει σπουδαία έργα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Βιβλίο / I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Η θεωρητικός, εικαστικός, κριτικός, συγγραφέας και εκδότρια Κρις Κράους μπορεί να μην άλλαξε τα δεδομένα στον αγγλόφωνο κόσμο εκδίδοντας τα βιβλία των Γάλλων θεωρητικών αλλά προκάλεσε άπειρες συζητήσεις με το πρωτότυπο φεμινιστικό βιβλίο της.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Βιβλίο / Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Ένα τολμηρό καλλιτεχνικό project έγινε η αφορμή για να κάνει ο εικαστικός René Habermacher ένα ταξίδι στη θάλασσα με πλήρωμα έξι ναύτες κι έναν καπετάνιο, απαθανατίζοντας μια σουρεαλιστική εμπειρία που κατέληξε σε ναυάγιο. Το βιβλίο «The Pleasure Principle» καταγράφει αυτό το ταξίδι μέσα από φωτογραφίες του René, κείμενα και εικαστικά έργα, σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκδοση.
M. HULOT
Νίκος Μάντης «Το χιόνι του καλοκαιριού»

Το πίσω ράφι / Για τις απουσίες που μας κάνουν αργούς στα αισθήματα

Καλοκαίρι στην Πελοπόννησο, στη σκιά της δεκαετίας του ’80: ένα πληγωμένο παιδί, μια μητέρα που επιστρέφει αλλαγμένη και μυστικά που βαραίνουν τη σιωπή των ενηλίκων - αυτά ξετυλίγει ο Νίκος Α. Μαντής στο πρώτο του μυθιστόρημα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Νέα βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος του χρόνου, και κάποιες επανεκδόσεις

Fall Preview 2025 / 13 βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος της χρονιάς

Ο πάντα επίκαιρος Καβάφης, νέα, σύγχρονα και παλιότερα ονόματα της λογοτεχνικής σκηνής και κάποιες ξεχωριστές επανεκδόσεις που δικαίως θα διεκδικήσουν χώρο στη βιβλιοθήκη όλων, βιβλιόφιλων και μη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Εμανουέλ Καρέρ «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα»

Το πίσω ράφι / Ένα επτασφράγιστο μυστικό που προκάλεσε αμηχανία και πάταγο

Προκλητικός, ωμός, συχνά σοκαριστικός, ο Εμανουέλ Καρέρ εξερευνά στο «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα» το οικογενειακό του παρελθόν, φέρνοντας σε δύσκολη θέση ακόμα και τα πιο κοντινά του πρόσωπα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Αναγνώσεις / Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Πώς ήταν η ζωή στην αρχαία Αίγυπτο; Ένας Αμερικανός αρχαιολόγος περιγράφει το 24ωρο των ανθρώπων κάθε ιδιότητας και κοινωνικής τάξης στις Θήβες της αρχαίας Αιγύπτου μέσα από ιστορίες που θα μπορούσαν να είναι αληθινές.
THE LIFO TEAM