Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ; Facebook Twitter
«Χωρίς τη συνεργασία ενός ορισμένου αριθμού ατόμων και καθεστώτων, η εξόντωση των Ευρωπαίων Εβραίων θα είχε συμβεί, αλλά δεν θα είχε φτάσει στο ίδιο μέγεθος». Φωτο.: Getty Images
0


ΚΑΘΩΣ ΠΛΗΣΙΑΖΟΥΜΕ ΣΤΗΝ 80η επέτειο από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου — που έγινε στις 15 Αυγούστου 1945, με την άνευ όρων παράδοση της Ιαπωνίας μετά τις ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι — όσοι πολέμησαν σε αυτόν σιγά-σιγά εκλείπουν. Η εποχή των αυτόπτων μαρτύρων πλησιάζει στο τέλος της. Στις 21 Ιουλίου πέθανε σε ηλικία 102 ετών ο Τζέικ Λάρσον, ένας από τους τελευταίους βετεράνους της απόβασης στη Νορμανδία στις 6 Ιουνίου 1944. Ο Λάρσον είχε γίνει σταρ του TikTok, αφηγούμενος τις εμπειρίες του κατά τη διάρκεια της αμερικανικής προέλασης στην Ευρώπη, αντανακλώντας το γεγονός ότι το ενδιαφέρον για την πιο αιματηρή πολεμική σύγκρουση στην ιστορία δεν έχει σταματήσει να αυξάνεται.

Οι ερευνητές εξακολουθούν να μελετούν κάθε πτυχή ενός πολέμου ο οποίος, μεταξύ 1939 και 1945, προκάλεσε μεταξύ 60 και 70 εκατομμύρια θανάτους, έσβησε ολόκληρες πόλεις από τον χάρτη και κατά τη διάρκειά του συντελέστηκε η βιομηχανική εξόντωση έξι εκατομμυρίων Εβραίων, συχνά με τη συνενοχή μέρους του πληθυσμού των κατεχόμενων χωρών. Πριν από λίγο καιρό, κυκλοφόρησε το βιβλίο «Η συνολική ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου» του 65χρονου Γάλλου ιστορικού Olivier Wieviorka, καθηγητή στην École Normale Supérieure,, ένας τόμος 1.000 σελίδων που συνοψίζουν μια σύγκρουση που άλλαξε την όλη σύνθεση του πλανήτη εν μέσω δεινών που είναι δύσκολο να μετρηθούν και συχνά αδύνατο να τα συλλάβει ο νους.

«Ήταν ευκολότερο για τους Γερμανούς να αποδεχθούν την ιδέα ότι το κακό είχε διαπραχθεί από τα SS. Αυτός ο μύθος καταρρίφθηκε το 1994 όταν αποκαλύφθηκαν τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στα οποία συμμετείχε η Βέρμαχτ».

Ένα από τα ερωτήματα που παραμένουν ανοιχτά έχει να κάνει με το πότε οι Σύμμαχοι κέρδισαν τον πόλεμο, ή μάλλον, πότε οι δυνάμεις του Άξονα τον έχασαν. «Μπορούμε να πούμε ότι, από τη στιγμή που η blitzkrieg απέτυχε εναντίον της Μόσχας τον Δεκέμβριο του 1941, ο Χίτλερ έχασε τον πόλεμο», μας εξηγεί ο ίδιος ο συγγραφέας του βιβλίου.

cover
Olivier Wieviorka,
Η συνολική ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου

«Η Γερμανία δεν είχε τα μέσα να αντέξει έναν μακροχρόνιο πόλεμο. Στην περίπτωση της Ιαπωνίας, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Αν η Ιαπωνία δεν είχε επιτεθεί στις ΗΠΑ και είχε περιορίσει τις φιλοδοξίες της σε μια πιο στενή περίμετρο, θα μπορούσε να είχε επιτύχει τους στόχους της. Από τη στιγμή που επιτίθεται στις ΗΠΑ και δεν θέτει όρια στην ασιατική της επέκταση, αντιμετωπίζει ταυτόχρονα μια βιομηχανική και στρατιωτική δύναμη πρώτης κλάσης και, από την άλλη, έχει μια τεράστια επικράτεια να διοικήσει και να προστατεύσει, με πολύ εκτεταμένες γραμμές εφοδιασμού. Μπορούμε να πούμε ότι η ύβρις και η υπεροψία της Γερμανίας και της Ιαπωνίας σήμανε και την πτώση τους, επειδή οι στόχοι τους δεν συντονίζονταν με τις δυνατότητές τους».

Επίσης, δεν είναι σαφές ποια ήταν η πιο σημαντική μάχη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και γιατί ορισμένες, όπως η απόβαση στη Νορμανδία το 1944, μνημονεύονται διαρκώς, ενώ άλλες, όπως η σφοδρή και εξαιρετικά κρίσιμη μάχη των τεθωρακισμένων ανάμεσα στα Γερμανικές και Σοβιετικές στο Κουρσκ τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1943, δεν έχουν καταφέρει να εισχωρήσουν στη συλλογική μνήμη.

«Σε κάθε μάχη, υπάρχουν τα στρατιωτικά γεγονότα. Από αυτή την άποψη, το Κουρσκ είναι πιο σημαντικό από το Στάλινγκραντ. Αλλά δεν υπάρχουν μόνο στρατιωτικές συνέπειες, υπάρχουν και όλα όσα αιχμαλωτίζουν τη φαντασία και επιτρέπουν την ταύτιση με τους πρωταγωνιστές της. Από αυτή την άποψη, το Στάλινγκραντ είναι μια μάχη στην οποία οι άνθρωποι βρίσκονται στο επίκεντρο. Υπάρχουν κορυφώσεις ηρωισμού και κορυφώσεις φρίκης. Όσον αφορά την απόβαση στη Νορμανδία, υπάρχει μια ολόκληρη δραματουργία της μάχης: θα συνεχιστεί ο κακός καιρός; Θα τσιμπήσουν οι Γερμανοί το δόλωμα ότι η απόβαση θα γίνει στο Καλαί; Είναι επίσης δημοφιλής επειδή διαθέτει ένα είδος ευτυχούς τέλους, σηματοδοτώντας την αρχή της απελευθέρωσης της Γαλλίας. Στις διάσημες μάχες, υπάρχει μια ολόκληρη δραματουργία που κεντρίζει τη φαντασία της κοινής γνώμης.

Ένα άλλο θέμα που συνεχίζει να προκαλεί αντιπαραθέσεις ογδόντα χρόνια μετά το τέλος του πολέμου είναι η συμμετοχή και η συνενοχή των κατεχόμενων από τους Ναζί χωρών στο Ολοκαύτωμα: «Χωρίς τη συνεργασία ενός ορισμένου αριθμού ατόμων και καθεστώτων, η εξόντωση των Ευρωπαίων Εβραίων θα είχε συμβεί, αλλά δεν θα είχε φτάσει στο ίδιο μέγεθος. Όταν οι κινητοποιήσεις έγιναν με την ώθηση του κρατικού μηχανισμού και την υποστήριξη του πληθυσμού, όπως στη Δανία, ή αυθόρμητα, όπως συνέβη στη Γαλλία και την Ιταλία, ο αριθμός των θυμάτων ήταν μικρότερος. Η έκταση της εξόντωσης εξηγείται από τη συνενοχή των λαών ή των κυβερνήσεων που ήταν σύμμαχοι του Τρίτου Ράιχ».

Ο Wieviorka αφιερώνει ένα κεφάλαιο του βιβλίου του στον τακτικό γερμανικό στρατό, τη Βέρμαχτ, και δηλώνει σαφώς ότι η αφήγηση που δημιουργήθηκε κατά τη μεταπολεμική περίοδο, ότι δηλαδή μόνο τα «SS» διέπραξαν φρικαλεότητες, είχε ένα ισχυρό πολιτικό κίνητρο πίσω της — δεν μπορούσαν να θεωρηθούν εχθροί όλοι οι Γερμανοί — αλλά δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα. «Ήταν ευκολότερο για τους Γερμανούς να αποδεχθούν την ιδέα ότι το κακό είχε διαπραχθεί από τα SS. Αυτός ο μύθος καταρρίφθηκε το 1994 όταν αποκαλύφθηκαν τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στα οποία συμμετείχε η Βέρμαχτ».

Υποστηρίζει επίσης μια άλλη θεωρία που μπορεί να φαίνεται εκ πρώτης όψεως απίστευτη: η συντριπτική πλειοψηφία των στρατιωτών δεν συμμετείχε σε μάχες. «Φανταζόμαστε τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο όπως στις ταινίες», λέει, «και στις ταινίες πρέπει να υπάρχει δράση, οπότε πιστεύουμε ότι ήταν μια συνεχής μάχη. Αλλά ο αριθμός των άμεσα εμπλεκόμενων στις συγκρούσεις ήταν περιορισμένος. Επρόκειτο για σύγχρονους στρατούς, για τους οποίους η υλικοτεχνική υποστήριξη και ο ανεφοδιασμός έχουν τεράστια σημασία,  σε σύγκριση με τους μαχητές της πρώτης γραμμής, εν αντιθέσει με τον Αμερικανικό Εμφύλιο, για παράδειγμα, όπου πολέμησε το 97% των στρατιωτών».

Με στοιχεία από El Pais

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Καρολίνα Μέρμηγκα: «Οι συγγραφείς προχωράμε με αναμμένη δάδα στη σκοτεινή σπηλιά της λογοτεχνίας»

Βιβλίο / Καρολίνα Μέρμηγκα: «Όταν γράφουμε για αληθινούς ανθρώπους, πρέπει να σεβόμαστε τη μνήμη τους»

Η καταξιωμένη συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων Καρολίνα Μέρμηγκα μάς μιλάει για τη δύναμη της τέχνης, για το λογοτεχνικό της εργαστήρι αλλά και για τη χαρά της να μεταφράζει Χίλαρι Μαντέλ, τα βιβλία της οποίας επανακυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Βιβλία και Συγγραφείς / Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Πεθαίνει σαν σήμερα ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης. Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με την Έρη Σταυροπούλου, ομότιμη καθηγήτρια Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, για τον συγγραφέα του «Αλέξη Ζορμπά» και την αντοχή του έργου του.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ