Η Παγκόσμια Ομοσπονδία Στίβου (World Athletics) ξεκινά τους γενετικούς ελέγχους και αναφέρει ότι ο έλεγχος φύλου – ο οποίος ανιχνεύει την παρουσία του χρωμοσώματος Y – γίνεται για να προστατεύσει την ακεραιότητα των γυναικείων αγώνων στίβου.
Πώς λειτουργεί η πιο πρόσφατη προσπάθεια αντιμετώπισης ενός από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα του αθλητισμού; Πώς φτάσαμε εδώ; Υπάρχουν ανησυχίες και ποιες είναι οι επιπτώσεις στη συζήτηση για την επιλεξιμότητα με βάση το φύλο;
Τι ανιχνεύει η εξέταση
Η εξέταση ανιχνεύει το γονίδιο SRY – ή «sex-determining region Y gene» – που αποτελεί μέρος του χρωμοσώματος Y και προκαλεί την ανάπτυξη ανδρικών χαρακτηριστικών.
Εάν ένα ανθρώπινο έμβρυο έχει χρωμοσώματα XY, το γονίδιο SRY οδηγεί στη δημιουργία όρχεων, οι οποίοι στη συνέχεια παράγουν ορμόνες όπως η τεστοστερόνη, οδηγώντας σε ανδρική ανάπτυξη – αυξάνοντας τη μυϊκή μάζα και τη δύναμη.
Η εξέταση έχει σχεδιαστεί για να καθορίζει το βιολογικό φύλο σε περιπτώσεις αθλητών με DSD – δηλαδή όσων γεννήθηκαν με «διαφορές στην ανάπτυξη φύλου». Αυτός είναι ένας όρος για μια ομάδα σπάνιων καταστάσεων όπου οι ορμόνες, τα γονίδια ή/και τα αναπαραγωγικά όργανα ενός ατόμου μπορεί να είναι μείγμα ανδρικών και γυναικείων χαρακτηριστικών. Κάποιοι μπορεί να γεννηθούν με εξωτερικά γυναικεία γεννητικά όργανα αλλά λειτουργικούς όρχεις, και συνήθως καταγράφονται ως γυναίκες κατά τη γέννηση και ανατρέφονται ως τέτοιες.
Πώς θα γίνεται η εξέταση SRY
Η εξέταση γίνεται με δείγμα σάλιου ή με αιματοληψία, μία φορά στη ζωή του αθλητή από κάθε εθνική ομοσπονδία. Εάν η εξέταση είναι αρνητική για το χρωμόσωμα Y – δηλαδή απουσιάζει – ο αθλητής είναι επιλέξιμος να αγωνιστεί στην κατηγορία γυναικών.
Ωστόσο, η World Athletics αναφέρει ότι ένα θετικό αποτέλεσμα μπορεί να εμφανιστεί σε αθλητές με την κατάσταση DSD 46 XY και ότι «άτομα με συνήθως ανδρικά χρωμοσώματα μπορεί να έχουν μη τυπική ανάπτυξη αναπαραγωγικής ή σεξουαλικής ανατομίας λόγω παραλλαγών στο γονίδιο SRY ή άλλων σχετικών γενετικών παραγόντων», με μερικούς να έχουν καταγραφεί ως γυναίκες κατά τη γέννηση.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, εκτός αν ο αθλητής έχει πλήρη ανθεκτικότητα στους ανδρογόνους (CAIS) – και δεν έχει περάσει την ανδρική εφηβεία – δεν θα είναι επιλέξιμος για συμμετοχή στην κατηγορία γυναικών.
Η World Athletics επιτρέπει επίσης «σε έναν πολύ μικρό αριθμό γνωστών αθλητών με DSD να αγωνιστούν σύμφωνα με τους τρέχοντες κανονισμούς», εφόσον συνεχίσουν να συμμορφώνονται.
Πόσες εξετάσεις έχουν γίνει μέχρι στιγμής
Η World Athletics αναφέρει ότι πάνω από το 90% των αθλητών που θα συμμετάσχουν στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα αργότερα αυτόν τον μήνα έχουν εξεταστεί, ενώ οι εκκρεμείς περιπτώσεις θα διεξαχθούν στο Τόκιο.
Ο πρόεδρος Lord Coe παραδέχθηκε ότι το χρονοδιάγραμμα ήταν «πιεστικό» και ότι υπήρξε «πρόσθετη πολυπλοκότητα», καθώς οι γενετικές εξετάσεις για μη ιατρικούς λόγους απαγορεύονται σε ορισμένες χώρες, όπως η Γαλλία και η Νορβηγία, οπότε μερικοί αθλητές έπρεπε να δώσουν δείγματα στο εξωτερικό.
Μια ομάδα Καναδών αθλητών χρειάστηκε επίσης επανεξέταση μετά από αναφερόμενο «σφάλμα στο δοκιμαστικό σωληνάριο», που σήμαινε ότι τα δείγματα σάλιου δεν πληρούσαν τις απαιτήσεις.
Γιατί τώρα
Το ζήτημα του φύλου στον αθλητισμό έγινε πιο σημαντικό από το 2009, όταν η Νοτιοαφρικανή Caster Semenya κέρδισε τον τελικό των 800μ. στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα στο Βερολίνο – κυριαρχώντας στη συγκεκριμένη απόσταση.
Η Semenya γεννήθηκε με 46 XY 5-ARD (έλλειψη 5-αλφα-αναγωγάσης). Άτομα με αυτή τη συγκεκριμένη DSD έχουν αρσενικά χρωμοσώματα XY, αλλά μερικοί καταγράφονται ως γυναίκες κατά τη γέννηση.
Το 2019 αποκαλύφθηκε ότι η World Athletics είχε ισχυριστεί σε δικαστήριο ότι η Semenya ήταν «βιολογικά αρσενική», κάτι που η αθλήτρια θεώρησε προσβλητικό.
Η Semenya είχε καταγραφεί νομικά ως γυναίκα κατά τη γέννηση και έχει δηλώσει ότι, αν και γεννήθηκε χωρίς μήτρα και με εσωτερικούς όρχεις, έχει κόλπο και είναι γυναίκα.
Στους Ολυμπιακούς του 2016 στο Ρίο, και οι τρεις αθλήτριες που κέρδισαν μετάλλιο στα 800μ. γυναικών (συμπεριλαμβανομένης της Semenya) ήταν αθλήτριες με DSD, ενισχύοντας τα αιτήματα για αυστηρότερους κανονισμούς.
Με πληροφορίες από BBC Sports
