Μαρίνα Αμπράμοβιτς: Σαμάνος της πνευματικότητας ή μήπως όχι;

Μαρίνα Αμπράμοβιτς: Σαμάνος της πνευματικότητας ή μήπως όχι; Facebook Twitter
Marina Abramović, “The Current” (2017) Φωτ: Courtesy the Marina Abramović Archives, © Marina Abramović
0

Τον Αύγουστο όταν άρχισε να αχνοκυκλοφορεί η είδηση ότι τελικά (και επιτέλους) η Αμπράμοβιτς θα έκανε κατάληψη στη Βασιλική Ακαδημία του Λονδίνου πολλοί ενθουσιάστηκαν με τα νέα: η πρώτη ατομική έκθεση γυναίκας στις κύριες αίθουσες της Royal Academy δεν είναι αστειάκι, αλλά χαρμόσυνη εξέλιξη ούτως ή άλλως.

Η έκθεση είχε προγραμματιστεί από το 2020, όμως η τύχη δεν ήταν με το μέρος της Αμπράμοβιτς, ούτε καν με το μέρος της ανθρωπότητας συνολικά που κλήθηκε να παλέψει με την πανδημία. Πού καιρός για εκθέσεις...

Και κάπως έτσι, φτάσαμε στον φετινό Σεπτέμβρη, για να γίνει τελικά το θαύμα, αλλά και να αρχίσουν οι διάφορες γκρίνιες των επαϊόντων για το πόσο θα διαρκέσει αυτή η έκθεση (σ.σ.: μέχρι τον Ιανουάριο του ’24) και πώς ένα τέτοιο αφιέρωμα θα καταφέρει να καλύψει 5 δεκαετίες καλλιτεχνικής διαδρομής της 76χρονης πλέον «ηγέτιδας» της performance art και των εικαστικών τολμημάτων.

Δυο μήνες μετά, άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους μερικές κριτικές, κάποιες εκ των οποίων αιχμηρές, απαιτητικές, κάπως άνιωθες. Για παράδειγμα, ο Michael Glover του HyperAllergic, κάπως ενοχλημένος, αλλά ούτε και ακριβώς, προχώρησε σε μία κάπως σκληρή αποτίμηση των όσων είδε στις αίθουσες της Βασιλικής Ακαδημίας. Κάποιες παρατηρήσεις είναι δικαιολογημένες, αλλά για κάποιες άλλες μοιάζει να ξεχνά κανά δυο παράγοντες. Κατ’ αρχάς την ηλικία της Αμπράμοβιτς και κατά δεύτερον τις φθορές και τις αλλαγές που μπορεί να επιφέρει στην αλληλεπίδραση ενός καλλιτέχνη με το κοινό του.  

Μαρίνα Αμπράμοβιτς: Σαμάνος της πνευματικότητας ή μήπως όχι; Facebook Twitter
“Imponderabilia” (1977/2023) / Φωτ: Courtesy the Marina Abramović Archives, © Marina Abramović; © Royal Academy of Arts, Λονδίνο

«Φαίνεται ότι πριν από εβδομάδες είχα συμφωνήσει να γράψω ένα μάτσο καλοκουρδισμένες λέξεις για την Abramović: Το θέαμα! Αυτό μπορώ να πω για την έκθεση στη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών στο Πικαντίλι, παρεμπιπτόντως. Η RA (σ.σ: Βασιλική Ακαδημία) την τιτλοφορεί μόνο Marina Abramović, επειδή οι διοργανωτές πιστεύουν ότι δεν χρειάζεται επεξηγηματικό υπότιτλο. Τίποτα άλλο παρά το ηχηρό όνομά της, που ακούγεται στο εξωτερικό για άλλη μια φορά. Είναι αυτή που είναι. Και όλοι θέλουμε ένα μικρό κομμάτι της. Κατά τη γνώμη τους», γράφει αρχικά ο Glover και γίνεται σαφές πού θα οδηγήσει μία τέτοια προσωπική εκτίμηση. Ο ίδιος φαίνεται να απορεί για το γεγονός ότι οι συνάδελφοι του έχουν αργήσει να πάρουν θέση για όσα είδαν και ένιωσαν σ’ αυτή την ατομική έκθεση μιας θρυλικής –για τις εικαστικές Τέχνες- γυναίκας. Οπότε στρίβει δια των... αναμνήσεων.

«Την συνάντησα για πρώτη φορά στη Φρανκφούρτη, το 2002. Κάθισα απέναντί της σε ένα δείπνο. Πληθωρική παρουσία και με το παραπάνω. Αν μιλήσαμε - πρέπει να μιλήσαμε - δεν θυμάμαι τίποτα από όσα ειπώθηκαν. Πάνω απ' όλα θυμάμαι τη μνημειώδη ακινησία της παρουσίας της. Γιατί ήμασταν εκεί; Η αφορμή ήταν μια έκθεση με τίτλο ‘Αίμα’, η οποία είχε έναν ηχηρό υπότιτλο: "Τέχνη, εξουσία, πολιτική και παθολογία". Αίμα έβγαινε από πολλά σε εκείνη την έκθεση, από το αίμα του Ιησού στον σταυρό, που αδειάζει βολικά σε μια κανάτα που περιμένει με θαυμαστή ακρίβεια σε έναν μεσαιωνικό πίνακα, μέχρι τους μαζοχιστικούς αυτοτραυματισμούς των βιεννέζων ακτιβιστών της δεκαετίας του 1960. Η ίδια η Abramović είχε πολλά να παρουσιάσει αναφορικά με την αιματοχυσία, στην τέχνη της περφόρμανς, ακόμα κι αν ο λόγος γίνεται για το δικό της αίμα.

Γι' αυτό και συμμετείχε σε αυτή την έκθεση, την οποία συν-επιμελήθηκε ένας νεαρός από την Schirn Kunsthalle της Φρανκφούρτης, ο Max Hollein, ο οποίος πηγαινοερχόταν σαν σφαίρα και μου φάνηκε σαν να είχε μέλλον», επανέρχεται ο Glover κι ας προσπεράσουμε το σχόλιο περί «πληθωρικής παρουσίας», για να παραμείνουμε στα της έκθεσης (αλλά, όσοι έπιασαν τη μπηχτή, κατάλαβαν).

«Η Αμπράμοβιτς στη Βασιλική Ακαδημία είναι ένα μικρό αίνιγμα. Ο εκδότης μου με είχε ρωτήσει τη γνώμη γι’ αυτό και έδωσα μία μονολεκτική απάντηση: σαμάτος. Ήταν αυτό αρκετό; Κανείς δεν είπε ότι δεν ήταν. Είναι σαμάνος λοιπόν η Αμπράμοβιτς; Και τι είναι ο σαμάνος τέλος πάντων; Ένας σαμάνος είναι κάποιος που ασκεί πνευματική εξουσία πάνω μας, ένα ον, ξεχωριστό από τα υπόλοιπα, το οποίο ακολουθούμε ευλαβικά επειδή αυτό το ον είναι ο θεματοφύλακας και χορηγός σοφίας. Να είχε να κάνει με τους παρευρισκόμενους στη Βασιλική Ακαδημία; Όχι ακριβώς.

Η ατμόσφαιρα ήταν αρκετά χαρούμενη, αν όχι εντελώς ατίθαση. Αυτή ήταν η πρώτη διοργάνωση αυτού του μεγέθους στη Βασιλική Ακαδημία και μάλιστα μιας καλλιτέχνιδας της performance art. Μήπως ήταν λίγο απογοητευτικό το γεγονός ότι η ίδια δεν ήταν παρούσα, ότι επρόκειτο σχεδόν αποκλειστικά για κινηματογραφική τεκμηρίωση των μεγαλύτερων επιτυχιών της; Εξάλλου, αυτή η γυναίκα έχει βάλει τον εαυτό της να τα υποστεί όλα αυτά. Δεν έχει μόνο κατατραυματίσει το ίδιο της το σώμα για χάρη της τέχνης, αλλά έχει καθίσει και απέναντι από ανθρώπους σε ένα τραπέζι σε μουσεία για ώρες ολόκληρες, τυλίγοντάς τους με το βλέμμα της.

Έχει καλέσει τους ανθρώπους να αναλογιστούν την πνευματική αξία του διαχωρισμού ενός μικρού κόκκου ρυζιού (ή κάτι τέτοιο) από έναν άλλο. Μήπως ανεβαίνουμε σε ένα επίπεδο ραψωδικής αποδέσμευσης όταν ταπεινώνουμε τους εαυτούς μας σε τέτοιες γελοία ψυχοφθόρες διεργασίες; Το έργο, θα μπορούσατε επίσης να ισχυριστείτε ότι έχει πολιτική χροιά – αλλιώς, για ποιον λόγο να τη βλέπαμε ψηλά πάνω σε ένα λευκό άλογο, να ανεμίζει στον αέρα μια σερβική σημαία; Έτσι, η ίδια απουσιάζει. Νέοι εκπρόσωποι της είναι εδώ και κάνουν τη δουλειά της για λογαριασμό της, ηθοποιοί που αναπαριστούν κάποιες από τις προηγούμενες performance της.

Εκείνη την περίφημη περίπτωση, για παράδειγμα, όταν εκείνη και ο πρώην σύντροφός της, ο Ulay, στάθηκαν γυμνοί σε μια στενή πόρτα και κάλεσαν τον Joe και την Jolene Public να χωθούν ανάμεσά τους. Παρακολουθώ μια νεαρή γυναίκα να στέκεται στο ύψος των περιστάσεων. Πηγαίνει προς τα εκεί, αλλά λίγο πριν το ντυμένο σώμα της συναντήσει τη γυμνή σάρκα, χαμογελάει στη φίλη της, η οποία έχει το iPhone της σηκωμένο σε ετοιμότητα. Τι αστείο!».

Μαρίνα Αμπράμοβιτς: Σαμάνος της πνευματικότητας ή μήπως όχι; Facebook Twitter
“Nude with Skeleton” (2002/2005/2023). Live performance / Φωτ: Courtesy the Marina Abramović Archives © Marina Abramović © Royal Academy of Arts, Λονδίνο

Εδώ, κάποιος δεν πέρασε καλά. Κάποιος ήθελε να συναντήσει ξανά δια ζώσης την Αμπράμοβιτς και δεν του βγήκε. Και επίσης, κάποιος δεν είναι αρκετά ενήμερος (;) αναφορικά με την περιπέτεια υγείας της Αμπράμοβιτς: υπέστη πνευμονική εμβολή, όλοι γνωρίζουν ότι δεν θα είχε αυτοπρόσωπη παρουσία σ’ αυτή την έκθεση, οπότε τι ακριβώς συζητάμε; Όσο για το  Imponderabilia (την περφόρμανς με τους γυμνούς καλλιτέχνες), τι ακριβώς περίμενε ο Glover; Την Αμπράμοβιτς να τον περιμένει στην πόρτα ακριβώς όπως το 1977; Λογικά, κάποιος θα τον έχει ενημερώσει ότι ο Ulay πέθανε το 2020.

Και τελοσπάντων, ο επίλογος της κριτικής του για το αν πρόκειται για «πνευματικότητα ή νομισματοποίησή της; Ας ρίξουμε ένα νόμισμα», ίσως να είχε αξία για οποιαδήποτε άλλο act της Αμπράμοβιτς. Ακόμη κι αν αυτό ήταν μία μπηχτή για το πρότζεκτ με την Κάλλας, εδώ, σε μια ατομική, την πρώτη ατομική γυναίκας καλλιτέχνιδας στα ανδροκρατούμενα πάτερα της Βασιλικής Ακαδημίας του Λονδίνου, δεν είχε θέση.

Με στοιχεία από HyperAllergic.com

Πολιτισμός
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τέχνη της πλάκας: Η «γυμνή» αλήθεια για την Μαρίνα Αμπράμοβιτς

Εικαστικά / Τέχνη της πλάκας: Η «γυμνή» αλήθεια για τη Μαρίνα Αμπράμοβιτς

Σε μια εποχή παραλυτικής ευπάθειας όπου οι άνθρωποι αισθάνονται πιο απομονωμένοι, πιο ανήσυχοι και πιο ευάλωτοι, υπάρχει μια ιδιότυπη δίψα για θεραπεία και υπέρβαση, και η Αμπράμοβιτς προσφέρει και τα δύο.
THE LIFO TEAM
Brand name: Μαρία Κάλλας

Θέατρο / Μαρίνα Αμπράμοβιτς: Χρησιμοποιώντας το όνομα της Κάλλας σαν δόλωμα

Οι «Επτά θάνατοι της Μαρίας Κάλλας» που ανέβηκαν στην Εθνική Λυρική Σκηνή ήταν στην πραγματικότητα μία σύνθεση επτά καθόλα αδιάφορων βίντεο με την Αμπράμοβιτς και τον Γουίλεμ Νταφόε να εικονογραφούν ισάριθμες άριες από όπερες που δόξασε η divina Κάλλας.
ΜΑΤΙΝΑ ΚΑΛΤΑΚΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

κξ

Πολιτισμός / Oι αρχαιολογικοί θησαυροί της Χαιρώνειας σε μια ειδική έκδοση από την LAMDA Development

Την Τετάρτη 11 Δεκεμβρίου, στην αίθουσα 1896 του Ολυμπιακού Μουσείου Αθήνας, η LAMDA  Development παρουσίασε στο Ολυμπιακό Μουσείο Αθήνας, τον τόμο «Το Αρχαιολογικό Μουσείο Χαιρώνειας»,  αφιερωμένο στο ομώνυμο Μουσείο.
LIFO NEWSROOM
«Assasination»: Αλ Πατσίνο, Μπράιαν Κάρνστον και Τζέσικα Τσάστεϊν νέα ταινία για τη δολοφονία του JFK

Πολιτισμός / «Assasination»: Αλ Πατσίνο, Μπράιαν Κάρνστον και Τζέσικα Τσαστέϊν σε νέα ταινία για τη δολοφονία του JFK

Ο Μπάρι Λέβινσον, σκηνοθέτης των « Ο άνθρωπος της βροχής» και «Καλημέρα, Βιετνάμ», θα βρεθεί πίσω από την κάμερα ενώ υπογράφει και το σενάριο της ταινίας
LIFO NEWSROOM
Ανακαλύφθηκε προσωπογραφία του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου, Κωνσταντίνου Παλαιολόγου

Πολιτισμός / Ανακαλύφθηκε προσωπογραφία του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου, Κωνσταντίνου Παλαιολόγου

Η «μοναδική εν ζωή προσωπογραφία» του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου εντοπίστηκε σε τοιχογραφία καθολικού μονής κοντά στο Αίγιο, σύμφωνα με το υπουργείο Πολιτισμού
LIFO NEWSROOM
Νέος φωτισμός στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου δια χειρός Ελευθερίας Ντεκώ

Πολιτισμός / Νέος φωτισμός στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου από το Ίδρυμα Ωνάση και την Ελευθερία Ντεκώ

Στις αρχές του 2025 θα ξεκινήσουν οι εργασίες για την αισθητική και λειτουργική αναβάθμιση μιας από τις ωραιότερες διαδρομές της Αθήνας Δήμος Αθηναίων σε συνεργασία με το Ίδρυμα Ωνάση προχωρούν σε παρεμβάσεις με σκοπό την αναβάθμιση του κέντρου της Αθήνας
LIFO NEWSROOM
Πειραματικός Ζεμέκις, Τίλντα Σουίντον και Kraven από αύριο στους κινηματογράφους

Πολιτισμός / Πειραματικός Ζεμέκις, Τίλντα Σουίντον και Kraven από αύριο στους κινηματογράφους

Το αισθητικά φιλόδοξο και αδικημένο από την κριτική «Here», το μετα-αποκαλυπτικό μιούζικαλ «The End», η νέα κατάθεση στο marvelικό πολυσύμπαν της Sony και 4 ακόμα ταινίες περιλαμβάνονται στο κινηματογραφικό πρόγραμμα της εβδομάδας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Tζέιμι Φοξ για την περιπέτεια της υγείας του: «Είδα το τούνελ, δεν είδα το φως» 

Πολιτισμός / Tζέιμι Φοξ δακρυσμένος για την περιπέτεια της υγείας του: «Είδα το τούνελ, δεν είδα το φως» 

Έχω χάσει 20 ημέρες από τη ζωή μου, ζω χάρη στην πίστη μου στον Θεό και στο χιούμορ μου, είπε ο ηθοποιός που αποκάλυψε τι συνέβη τον Απρίλιο του 2023 όταν νοσηλεύτηκε για περίπου ένα μήνα σε κώμα
LIFO NEWSROOM