Ένα σπάνιο χειρόγραφο του Νεύτωνα βγαίνει σε δημοπρασία

Το 2012 το Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ έδωσε για πρώτη φορά πρόσβαση on line στα χειρόγραφα του Ισαάκ Νεύτωνα. Ανάμεσα τους και μία έκδοση του μεγαλύτερου έργου του, “Philosophiǽ Naturalis Principiǽ Mathematica”, η οποία περιλαμβάνει ιδιόχειρα σχόλια, υπολογισμούς, αριθμητικές πράξεις και απαντήσεις στους επικριτές του, γραμμένα από τον ίδιο.

Μεταξύ αυτών βρίσκεται η πρωτότυπη τυπωμένη έκδοση του αριστουργήματός του «Principia Mathematica» (Μαθηματικές Αρχές της Φυσικής Φιλοσοφίας), μαζί με τις εμβόλιμες σχετικές χειρόγραφες σημειώσεις και απαντητικά σχόλια στους επικριτές του, που ο ίδιος είχε κάνει πάνω στο δικό του αντίτυπο. Εκτός από το “Principia Mathematica” υπάρχουν και άλλα έγγραφα του Νεύτωνα που παρουσιάζονται on line. Πρόκειται για σημειωματάρια και ένα «πρόχειρο» που είχε πάντοτε μαζί του για να κρατά σημειώσεις πάνω στη δουλειά του, όταν το Πανεπιστήμιο του Cambridge είχε κλείσει την περίοδο της πανούκλας του 1665.

Στα έγγραφα αυτά μπορεί ο καθένας να δει πως λειτουργούσε το μυαλό του Νεύτωνα όταν εργαζόταν και έκανε υπολογισμούς αλλά και πως λειτουργούσε η σκέψη του. Ανάμεσα στις σημειώσεις του Ισαάκ Νεύτωνα υπήρχαν και αρκετές σελίδες γραμμένες στα ελληνικά. Το τεκμήριο αυτό θυμίζει ότι η παιδεία των νέων εκείνη την εποχή –κατά συνέπεια και του Νεύτωνα- βασιζόταν στην αρχαία ελληνική και λατινική γραμματεία. Πρόκειται για κατά λέξη αντιγραφή κειμένων του Αριστοτέλη και του Άγιου Ιωάννη Δαμασκηνού, και δεν περιλήφθηκαν στην ψηφιοποίηση αφού δεν πρόκειται για πρωτότυπες σκέψεις του Νεύτωνα.

Σήμερα, ένα άγνωστο για 300 χρόνια χειρόγραφο βγαίνει σε δημοπρασία από τον οίκο Christie' s.

Ένα σπάνιο χειρόγραφο του Νεύτωνα βγαίνει σε δημοπρασία

Το χειρόγραφο του Ισαάκ Νεύτωνα.

Τον Μάιο του 1694, ο Σκωτσέζος μαθηματικός και αστρονόμος Ντέιβιντ Γκρεγκόρι επισκέφθηκε τον Ισαάκ Νεύτωνα στο Κέμπριτζ. Τις επόμενες έξι ημέρες, μετά από συζητήσεις με τον νεαρό επιστήμονα, ο Νεύτωνας έκανε εκτενείς αναθεωρήσεις σε ένα έργο που είχε κλονίσει τα ίδια τα θεμέλια της επιστήμης όταν είχε δημοσιευτεί για πρώτη φορά επτά χρόνια νωρίτερα. Στο PhilosophiaeNaturalis Principia Mathematica, ο Νεύτωνας προσπάθησε να εξηγήσει την κίνηση όλων των πραγμάτων στο σύμπαν. Ήταν ένα εξαιρετικά φιλόδοξο και πολύπλοκο έργο, και τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά.

Εμπνεόμενος από τις Αρχές της Φιλοσοφίας του René Descartes, όπου ο Γάλλος στοχαστής εξέθεσε τους νόμους της φύσης, ο Νεύτωνας προκάλεσε τον ίδιο του τον εαυτό στο να διατυπώσει τρεις απλούς νόμους της κίνησης αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο σκέφτονται οι επιστήμονες.

Στις 8 Ιουλίου, ο οίκος Christie’s δημοπρατεί ένα χειρόγραφο που περιέχει τις αναθεωρήσεις που έκανε ο Νεύτωνας στο Principia κατά τη διάρκεια αυτών των έξι ημερών με τον Σκωτσέζο αστρονόμο.

Στα χειρόγραφα που βρέθηκαν υπάρχουν σημειώσεις και για τα τρία βιβλία του Principia: είναι σαν να βλέπει κάποιος τα επιχειρήματα του Νεύτωνα σε μικρογραφία, λένε οι ειδικοί. Ο Νεύτωνας σχεδίαζε να δημοσιεύσει μια δεύτερη έκδοση του βιβλίου. Ήξερε ότι υπήρχαν αναπάντητες ερωτήσεις στην πρώτη έκδοση που έπρεπε να διερευνηθούν. Αυτή η προτεινόμενη αναθεώρηση δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, και μόλις το 1713, υπό την επιμέλεια του Roger Cotes, δημοσιεύθηκε τελικά μια δεύτερη έκδοση.

Μια από τις δύο σελίδες του χειρόγραφου που θα δημοπρατηθούν στο Λονδίνο στις 8 Ιουλίου.

Όταν ο Νεύτωνας συναντήθηκε με τον Ντέιβιντ Γκρεγκόρι ήταν ήδη καταβεβλημένος και με κλονισμένη υγεία, αφού ξόδευε πολύ χρόνο γράφοντας τους νόμους της κίνησης του σε σχεδόν πλήρη απομόνωση. Δεν έτρωγε και σπάνια ντυνόταν και μέχρι το τέλος ήταν εξαντλημένος, διανοητικά και σωματικά.

Είναι εξαιρετικά σπάνιο να βρεθούν επιστημονικές εργασίες από τον Νεύτωνα στην αγορά, επειδή μεγάλο μέρος του αρχείου του ανήκει στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. Μπορεί να βρεθούν γραπτά για την αλχημεία ή τη θεολογία αλλά όχι για τις επιστήμες. Μάλιστα η εκτίμηση για το συγκεκριμένο ξεπερνά το ένα εκατομμύριο ευρώ.

Όπως και το Principia, οι σημειώσεις είναι γραμμένες στα λατινικά, επειδή ο Νεύτων ήθελε να προσεγγίσει ένα διεθνές κοινό μελετητών και διανοούμενων.

Με την πρώτη έκδοση του Principia δέχτηκε πολλές επικρίσεις, κυρίως από τους οπαδούς του Descartes, οι οποίοι αντιτάχθηκαν στις έννοιες του χώρου και του χρόνου. Μάλιστα η κριτική που είχε δεχθεί όταν πήγε να διδάξει στο Κέιμπριτζ ήταν «Πηγαίνει ένας άνθρωπος που έχει γράψει ένα βιβλίο που ούτε αυτός ούτε κάποιος άλλος μπορεί να καταλάβει».

Αυτό που έχει ενδιαφέρον στις σελίδες των χειρογράφων που δημοπρατούνται είναι πως ο Νεύτωνας ήταν ανοιχτός στην κριτική του Γκρεγκόρι, ο οποίος μάλιστα με σύσταση του Νεύτωνα έγινε Καθηγητής Αστρονομίας στην Οξφόρδη το 1691.

Τα περισσότερα χειρόγραφα μετά τον θάνατο του Ντέιβιντ Γκρεγκόρι δωρίστηκαν στη Βασιλική Εταιρεία το 1860, αλλά μερικά βγήκαν στην αγορά, αφού τα μέσα του 19ου αιώνα ήταν μια χρυσή εποχή συλλογής χειρογράφων.