«Καθάρματα!» φωνάζει η γιαγιά Νουρία σε ένα νεκροταφείο. Λέει τη βρισιά με απόγνωση. Στην απελπισία της θέτει το ερώτημα: πολεμήσατε, πολεμήσατε και τι απέμεινε για εσάς;
Ποιους πραγματικά αποκαλεί η γριά «καθάρματα», τους στρατιώτες ή αυτούς που στέλνουν τους στρατιώτες στον πόλεμο, παραμένει ασαφές. Αυτό που είναι σαφές, ωστόσο, είναι η θλίψη για τον χαμό του συζύγου της, βετεράνου του σοβιετοαφγανικού πολέμου, ο οποίος είναι θαμμένος στο νεκροταφείο. Τώρα ένα ακόμα μέλος της οικογένειας πηγαίνει ξανά στον πόλεμο, αυτή τη φορά ο εγγονός. Η Νουρία φοβάται ότι κι αυτός μπορεί να μην επιστρέψει ζωντανός.
Η σκηνή στο νεκροταφείο είναι από το έργο "Πρώτο ψωμί", γραμμένο από έναν νεαρό Ρώσο θεατρικό συγγραφέα και ανέβηκε από έναν νεαρό Πολωνό σκηνοθέτη στο διάσημο θέατρο της Μόσχας Sovremennik, που σημαίνει "σύγχρονο".
Το ίδιο το θέατρο ήταν η πιο διάσημη πειραματική σκηνή της Ρωσίας από τότε που ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1960. Η πρεμιέρα του αμφιλεγόμενου έργου έγινε τον Ιούλιο. Μετά από αυτό ο θίασος ήθελε να πάει σε καλοκαιρινές, ήσυχες διακοπές αλλά αντί για ξεκούραση, την πρεμιέρα ακολούθησαν μάλλον ανήσυχες μέρες.
Οι βετεράνοι εξέφρασαν παράπονα
Τα μέλη μιας ένωσης με την επωνυμία «Αξιωματικοί της Ρωσίας» θεώρησαν το έργο ως προσβολή για τους βετεράνους του πολέμου. Και χαρακτήρισαν την αγάπη του εγγονού της Νουρία για έναν άλλο άντρα «προπαγάνδα για την ομοφυλοφιλία.»
Στη Ρωσία όλα αυτά θεωρούνται ποινικά αδικήματα. Οι «αξιωματικοί» και μια άλλη ένωση βετεράνων παραπονέθηκε κατ' ευθείαν στο δημοτικό συμβούλιο της Μόσχας και στον δήμαρχο για το έργο και έγραψαν επιστολή στην κρατική επιτροπή ελέγχου και στην εισαγγελία. Η ένωση βετεράνων ζήτησε την απομάκρυνση του καλλιτεχνικού διευθυντή. Το θέατρο αναγκάστηκε να αντιδράσει και διέγραψε τα συγκεκριμένα αποσπάσματα από τον μονόλογο της γιαγιάς.
Το συμβουλευτικό συμβούλιο του ρωσικού υπουργείου Πολιτισμού ζήτησε να συγκληθεί μια επιπλέον επιτροπή για να ελέγξει όλα τα θέατρα της Μόσχας για συμμόρφωση με τη λεγόμενη «Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας».
Πόση λογοκρισία υπάρχει πραγματικά στις σκηνές της Ρωσίας;
Σε μια πόλη όπως η Μόσχα με πάνω από 250 θέατρα, αυτό είναι ένα άκρως πολιτικό ερώτημα. Επειδή τα θέατρα δεν είναι μόνο εξαιρετικά δημοφιλή, θεωρούνται επίσης ανοιχτοί χώροι για σημαντικές κοινωνικές συζητήσεις.
Ο Αλεξάντερ Ροντιόνοφ, διευθυντής του Θεάτρου της Μόσχας Doc, δήλωσε στην DW πως σκοπός τέτοιων συγκρούσεων είναι να «προωθήσουν την αυτολογοκρισία στην πρακτική του θεάτρου» και πως οι συγκρούσεις είναι συνήθως πιο έντονες και απειλητικές στα λόγια παρά στις πράξεις.
Η κριτικός θεάτρου Μαρίνα Νταβίντοβα από την άλλη πλευρά φοβάται ότι τέτοια περιστατικά θα συμβαίνουν συχνότερα στο μέλλον. «Το γεγονός ότι η ρωσική δικαιοσύνη ασχολείται τώρα με ένα έργο, στο οποίο δεν υπάρχει ούτε ένα σημάδι αξιόποινης πράξης, δείχνει ότι η κοινωνία ριζοσπαστικοποιείται», λέει σε συνέντευξή της στην DW.
Ο πρώην διευθυντής της Όπερας του Νοβοσιμπίρσκ, Μπόρις Μέτσντρις πιστεύει ότι θα υπάρξουν περισσότερες λεγόμενες ομάδες πολιτών στο μέλλον, «των οποίων τα συναισθήματα θα μπορούσαν ξαφνικά να πληγωθούν». Για να μην κλιμακώνεται η κατάσταση κάθε φορά, θα ήθελε το κράτος να διαδραματίσει ένα διαμεσολαβητικό ρόλο και να βρίσκονται λύσεις εκτός δικαστηρίου.
Στο θέατρο Sovremennik επικρατεί σιγή ιχθύος. Ο θίασος βρίσκεται σε καλοκαιρινές διακοπές, αλλά το "Πρώτο ψωμί" δεν συμπεριλαμβάνεται στο πρόγραμμα της επόμενης σεζόν.
Με πληροφορίες από Deutsche Welle
σχόλια