H πόλη που έκανε τα πάντα για να μη χάσει τους Πικάσο της

H πόλη που έκανε τα πάντα για να μη χάσει τους Πικάσο της Facebook Twitter
Παρουσίαση των έργων που δώρισε ο Πικάσο, μεταξύ των οποίων είναι το Ζευγάρι και Αφροδίτη και Έρως, 1968, Kunstmuseum Basel. Φωτό : © Kurt Wyss
0

Την 20η Απριλίου 1967, μόλις μία ημέρα πριν το στρατιωτικό πραξικόπημα συντρίψει την δημοκρατία στην Ελλάδα, συνετρίβη λίγο έξω από την Λευκωσία στην Κύπρο ένα αεροσκάφος των ελβετικών αερογραμμών Globe Air. Εξαιτίας του δυστυχήματος αυτού, το οποίο θεωρείται ακόμα και σήμερα το χειρότερο και φονικότερο αεροπορικό δυστύχημα που έλαβε ποτέ χώρα στην Κύπρο, 117 επιβάτες και 9 μέλη του πληρώματος έχασαν την ζωή τους και το Kunstmuseum Basel παραλίγο να χάσει δύο από τους σπουδαιότερους πίνακες της συλλογής του.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Ο Ρούντολφ Στέχελιν ήταν ένας πλούσιος Ελβετός επιχειρηματίας και θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους συλλέκτες έργων τέχνης των αρχών του 20ού αιώνα. Γέννημα θρέμμα της Βασιλείας, αγαπούσε ιδιαίτερα τον ιμπρεσιονισμό και τον μετα-ιμπρεσιονισμό και τα έργα των σπουδαίων εκφραστών αυτών των κινημάτων αποτέλεσαν τον αρχικό πυρήνα της συλλογής του.

Μέσα στα 20 και κάτι χρόνια που έχουν κυλήσει από την προσφορά της οικογενείας στο Kunstmuseum Basel, τα δύο αυτά έργα έχουν εξυψώσει την φήμη της συλλογής του, έχουν τονώσει τον τουρισμό καθώς οι επισκέπτες συρρέουν για να δούνε τους Πικάσο, και στην συνείδηση των πολιτών έχουν πολιτογραφηθεί "Ελβετοί".


Το 1931 αποφάσισε να δημιουργήσει έναν φορέα που να ασχολείται αποκλειστικά με την ορθή διαχείριση της συλλογής, στην οποία συμπεριλαμβάνονταν έργα των Εντουάρ Μανέ, Κλωντ Μονέ, Πωλ Γκογκέν, Πωλ Σεζάν, Πιερ-Ωγκύστ Ρενουάρ, Εντγκάρ Ντεγκά, Ανρί Ματίς, Βαν Γκογκ και Πάμπλο Πικάσο, και έτσι προκύπτει το Ίδρυμα Οικογενείας Ρούντολφ Στέχελιν (Rudolf Staechelin'sche Familienstiftung). Καθώς αγαπούσε πολύ την γενέτειρα του αποφασίζει να δανείσει στο Kunstmuseum Basel και το Musée d'Art et d'Histoire της Γενεύης έργα προκειμένου να εκτίθενται μαζί με τις μόνιμες συλλογές τους.

Με τον θάνατο του πατριάρχη της εύπορης αυτής οικογένειας το 1946, οι δύο γιοι του προσφέρουν στο μουσείο της Βασιλείας δύο έργα του Πικάσο, τα "Δύο Αδέλφια" και τον "Καθιστό Αρλεκίνο" επ' αόριστον, υπό έναν και μοναδικό όρο ανάκτησης τους: να βρεθούν οι κληρονόμοι του σε δεινή οικονομική κατάσταση και να χρειάζεται να τους πουλήσουν.

H πόλη που έκανε τα πάντα για να μη χάσει τους Πικάσο της Facebook Twitter
Τα δύο αδέλφια, Πάμπλο Πικάσο, 1906.
H πόλη που έκανε τα πάντα για να μη χάσει τους Πικάσο της Facebook Twitter
Καθιστός Αρλεκίνος, Πάμπλο Πικάσο, 1923.

Και σε αυτή ακριβώς την κατάσταση βρέθηκαν όταν συνετρίβη το Bristol Britannia 313 της Globe Air, κύριος μέτοχος της οποίας ήταν ο Πήτερ Στέχελιν. Εξαιτίας του ατυχήματος η αεροπορική εταιρεία αναγκάζεται να κλείσει και ο ιδιοκτήτης της βρίσκεται χρεωμένος μέχρι το λαιμό. Η μοναδική του ελπίδα να ξεχρεώσει είναι να πουλήσει την συλλογή με έργα τέχνης του πατέρα του και μαζί και τους δύο Πικάσο, των οποίων η τιμή έχει ήδη ανέλθει στο διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των 8,4 εκατομμυρίων ελβετικών φράγκων.

Ο Πήτερ όμως φαίνεται να λογαριάζει χωρίς τον ξενοδόχο, που στην περίπτωση αυτή είναι μεταφορικά (μερικοί και κυριολεκτικά) οι κάτοικοι της Βασιλείας. Μέσα στα 20 και κάτι χρόνια που έχουν κυλήσει από την προσφορά της οικογενείας στο Kunstmuseum Basel, τα δύο αυτά έργα έχουν εξυψώσει την φήμη της συλλογής του, έχουν τονώσει τον τουρισμό καθώς οι επισκέπτες συρρέουν για να δούνε τους Πικάσο, και στην συνείδηση των πολιτών έχουν πολιτογραφηθεί "Ελβετοί". Επειδή όμως νομικά δεν μπορούν να αποτρέψουν την πώληση τους, οι κάτοικοι της Βασιλείας δεν έχουν παρά μόνο μία επιλογή: να τους αγοράσουν. 

Ωστόσο το ποσό είναι υπέρογκο, ακόμα και για μία πλούσια ελβετική πόλη. Έπειτα από συζητήσεις επί συζητήσεων και ώρες συνελεύσεων στα όργανα της τοπικής αυτοδιοίκησης αποφασίζεται να διεξαχθεί δημοψήφισμα στο οποίο νικούν με 54% και 32.118 ψήφους εκείνοι που τάσσονται υπέρ της εξαγοράς των πινάκων.

Μέσα σε διαφωνίες και κατηγορίες περί διασπάθισης δημοσίου χρήματος από πλευράς των 27.190 που τάχθηκαν υπέρ του όχι, η δημοτική αρχή της πόλης επικυρώνει το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος και να διαθέσει το ποσό των 6 εκατομμυρίων ελβετικών φράγκων. Ωστόσο υπολείπονται ακόμα 2,4 εκατομμύρια για την απόκτηση τους. Πως είναι δυνατόν να συγκεντρωθεί αυτό το πόσο και μάλιστα σχετικά άμεσα γιατί ο ιδιοκτήτης πρέπει με την σειρά του να εξοφλήσει τις υποχρεώσεις του;

H πόλη που έκανε τα πάντα για να μη χάσει τους Πικάσο της Facebook Twitter
Άνδρας, γυναίκα και παιδί, Πάμπλο Πικάσο, 1906

Οι αποφασισμένοι "Βασιλείς" διοργανώνουν μια τεράστια γιορτή με μπαζάρ όπου πωλούνται αναπαραγωγές των "δικών τους" Πικάσο και τα χρήματα που συγκεντρώνονται πηγαίνουν στον συλλογικό κουμπαρά της πόλης. Μάλιστα κατά την διάρκεια αυτών των εκδηλώσεων υπάρχουν ενθουσιασμένοι πολίτες που κυκλοφορούν στους δρόμους κρατώντας πλακάτ όπου αναγράφονται συνθήματα όπως I like Pablo ή All you need is Pablo, παραφράζοντας το τραγούδι των Beatles "All you need is love" που μόλις είχε κυκλοφορήσει.

Ο πικασικός πυρετός μεταδίδεται και στις γειτονικές πόλεις που σπεύδουν να βάλουν επίσης το χέρι στην τσέπη και να συνεισφέρουν τον οβολό τους προς επίτευξη του καντονικού σκοπού. Σύντομα ο έρανος της πόλης ολοκληρώνεται και το ποσό των 2,4 εκατομμυρίων βελγικών φράγκων συμπληρώνει την συνεισφορά των αρχών και το μουσείο αποκτά την κυριότητα των δύο πινάκων.

Όμως η ιστορία δεν τελειώνει εδώ. Στην δύση της ζωής του, ο 86χρονος ζωγράφος έχει πληροφορηθεί για τον αγώνα της Βασιλείας να κρατήσει τα δύο αγαπημένα έργα του και συγκινημένος αποφασίζει να τους χαρίσει άλλα τέσσερα! Έτσι το 1968 βρίσκει την συλλογή του μουσείου εμπλουτισμένη με τον "Ποιητή", την "Αφροδίτη και Έρωτα", το "Ζευγάρι" και τον πίνακα "Άνδρας, Γυναίκα και Παιδί", ενώ οι Ελβετοί έχουν δικαίως πεισθεί πως η προσέγγιση "συν Αθηνά και χείρα κίνει" είναι η σωστή. Και επιβραβεύεται.

H πόλη που έκανε τα πάντα για να μη χάσει τους Πικάσο της Facebook Twitter
Το Ζευγάρι, Πάμπλο Πικάσο, 1967.
H πόλη που έκανε τα πάντα για να μη χάσει τους Πικάσο της Facebook Twitter
Αφροδίτη και Έρως, Πάμπλο Πικάσο, 1967.
Εικαστικά
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

O θησαυρός του Γκούρλιτ: Το ένοχο μυστικό ενός φιλότεχνου Ναζί

Εικαστικά / O θησαυρός του Γκούρλιτ: Το ένοχο μυστικό ενός φιλότεχνου Ναζί

Η ιστορία του θησαυρού των Γκούρλιτ έχει την στόφα αστυνομικού μυθιστορήματος εποχής: αριστουργηματικούς πίνακες, Ναζί, μεγαλοφυείς καλλιτέχνες και εμπόρους τέχνης με ύποπτες δοσοληψίες.
IRENE D'ATHENES

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Χάρις Επαμεινώνδα: Η γλώσσα μου δεν είναι οι λέξεις

Εικαστικά / Χάρις Επαμεινώνδα: «Η γλώσσα μου δεν είναι οι λέξεις»

Η βραβευμένη με Αργυρό Λέοντα Κύπρια εικαστικός συνθέτει έναν κόσμο θραυσμάτων, αποκομμάτων της εσωτερικότητας, με ελλειπτικές εικόνες, τον οποίο μας προκαλεί να ανακατασκευάσουμε μέσα από τη σταδιακή του αποκάλυψη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
 Μαρία Λοϊζίδου και Πέτρος Μώρης στη 13η Μπιενάλε του Λίβερπουλ

Εικαστικά / Μαρία Λοϊζίδου και Πέτρος Μώρης στη 13η Μπιενάλε του Λίβερπουλ

Οι δύο καλλιτέχνες με καταγωγή από Κύπρο και Ελλάδα αντίστοιχα, παρουσιάζουν νέα έργα τους σε μια από τις σημαντικότερες εικαστικές διοργανώσεις της Βρετανίας που φιλοξενεί 30 καλλιτέχνες και συλλογικότητες, με αναθέσεις και θεματικές που έχουν να κάνουν με τη γεωγραφία και τις αξίες που διαπερνούν την πόλη αυτή: καταγωγή και μνήμη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια έκθεση για την πολύχρωμη, πολύπλοκη Αθήνα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Εικαστικά / Μια έκθεση για την πολύχρωμη και πολύπλοκη Αθήνα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Ο Τόνι Μιλάκης καταγράφει μια πόλη που η πραγματικότητα προσφέρει τις καλύτερες ζωγραφικές λύσεις, που ακόμη και το πιο ευφάνταστο μυαλό ενός καλλιτέχνη δεν μπορεί να τις επινοήσει.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
CHECK Ο Ζαν Φρανσουά Μιλέ και η ατέρμονη γοητεία της φύσης και των εργατών της γης

Εικαστικά / Ζαν Φρανσουά Μιλέ: ο ζωγράφος που ο Βαν Γκογκ αποκαλούσε «πρωτοπόρο»

«Όσο το σκέφτομαι, τόσο περισσότερο νομίζω ότι ο Μιλέ πίστευε σε κάτι ανώτερο» έγραφε ο Βαν Γκογκ για τον «ζωγράφο των χωρικών» αλλά και έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του γαλλικού ρεαλισμού. Η Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου τον τιμά με μια μεγάλη έκθεση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το Μοναστήρι του Καρόλου: Το μουσείο του «κομμωτή των σταρ»

Εικαστικά / Κάρολος: O «κομμωτής των σταρ» έχει πλέον δικό του μουσείο στα Χανιά

Το «Μοναστήρι του Καρόλου», ένα ενετικό κτίσμα του 1583 και κατοικία του αυτοδίδακτου δημιουργού από το 1991, έχει μετατραπεί σε ένα μοναδικό καταφύγιο όπου συνυπάρχουν η ιστορία της κομμωτικής, έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών μαζί με μνήμες της Μαρίας Κάλλας, της Μπριζίτ Μπαρντό αλλά και της Μαντάμ Ορτάνς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιγάντιοι φαλλοί, το σεξ ως ζωτική δύναμη: Τα «ερωτικά» του Takis αναστατώνουν ακόμα

Εικαστικά / Γιγάντιοι φαλλοί, το σεξ ως ζωτική δύναμη: Τα «ερωτικά» του Takis αναστατώνουν ακόμα

«Τα έργα του αποθεώνουν την ικανότητα του έρωτα να μας αποσπά από την ιδέα του θανάτου». Και έχουμε την ευκαιρία να τα δούμε στην αναδρομική έκθεση του Ιδρύματος Γουλανδρή στην Άνδρο, και στην Αθήνα. Όλα σχεδόν, εκτός από το πιο γνωστό του, το οποίο οι επιμελητές απέρριψαν ως «κραυγαλέο»...
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το Fondation Louis Vuitton υποδέχεται 270 έργα του Gerhard Richter σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση

Εικαστικά / Gerhard Richter: «Τώρα που δεν απέμειναν ιερείς ή φιλόσοφοι, οι καλλιτέχνες είναι οι σημαντικότεροι άνθρωποι στον κόσμο»

270 έργα ενός από τους σημαντικότερους εν ζωή ζωγράφους θα εκτεθούν το φθινόπωρο στο Fondation Louis Vuitton σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Εικαστικά / Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Μια διεθνής έκθεση με 241 φωτογραφίες, που μέχρι πρόσφατα δεν είχαν δει το φως δημοσιότητας και αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές της ζωής της πιο διάσημης ζωγράφου του 20ού αιώνα, κάνει στάση το φθινόπωρο στη συμπρωτεύουσα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Έκθεση αφισών στην Ύδρα μιας Ελλάδας ανόθευτης και ταπεινής

Εικαστικά / Πώς διαφήμιζε η Ελλάδα τον εαυτό της στο εξωτερικό από το ’30 έως το ’60;

Μια σειρά αφισών του ΕΟΤ, σε μια έκθεση που φιλοξενείται στην οικία Λαζάρου Κουντουριώτη, αποκαλύπτει τις πρώτες απόπειρες και τα αρχικά βήματα του ελληνικού τουρισμού, με την υπογραφή σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Εικαστικά / Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Έχει βοσκήσει πρόβατα, έχει πουλήσει κουλούρια και έχει δουλέψει στην οικοδομή, μέχρι που αποφάσισε ότι το μόνο που ήθελε να γίνει είναι καλλιτέχνης. Τελικά, εξελίχθηκε σε έναν από τους κορυφαίους και διεθνώς αναγνωρισμένους Έλληνες δημιουργούς. Ο πρώην πρύτανης της ΑΣΚΤ είναι άνθρωπος από σπάνια πάστα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Εικαστικά / «Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Μια μεγάλη έκθεση στο Σικάγο εξετάζει την γκέι ταυτότητα ως ιστορικό φαινόμενο μέσα από 300 έργα που δημιουργήθηκαν κυρίως στην περίοδο μεταξύ του 1869, όταν δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά η λέξη «ομοφυλόφιλος», και του 1939
THE LIFO TEAM
Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ