Οι μεταφράσεις του Ζήσιμου Λορεντζάτου

Οι μεταφράσεις του Ζήσιμου Λορεντζάτου Facebook Twitter
0

Η συλλογή Μεταφράσεις του Ζήσιμου Λορεντζάτου αποτελεί πηγή για το μεταφραστικό του έργο στο σύνολό του. Στις σελίδες του ευχάριστου αισθητικά βιβλίου των εκδόσεων Ίκαρος συναντάμε μια επιλογή ποιητών της ξένης λογοτεχνίας, τους οποίους ο Ζήσιμος Λορεντζάτος, ως διανοούμενος κριτικός της λογοτεχνίας, θαύμαζε για την προσωπικότητα, την πρωτοτυπία και το βάθος της πνευματικότητάς τους. Οι κυριότεροι από αυτούς είναι οι: Πάουντ, Μπλέηκ, Μοντάλε, Γέιτς, Πόε.

Θα σταθώ στον Άγγλο ποιητή William Blake ή Γουλιέλμο Μπλέηκ, όπως τον αποκαλεί ο Λορεντζάτος, καθώς σημειώνει στην εισαγωγή της μετάφρασής του «Οι Γάμοι του Ουρανού και της Κόλασης» (1793) ότι «μέσα στην ιστορία του αγγλικού πολιτισμού ο Γουλιέλμος Μπλέηκ είναι μόνος του, σαν τον Προμηθέα στον βράχο». Ο Λορεντζάτος σκιαγραφεί τον Μπλέηκ, έχοντας κατά νου τη διαφορετικότητα της ποιητικής του αντίληψης και αποστολής. Ο Μπλέηκ είναι Προφήτης-Ποιητής, ξεφεύγει από τον «κοινό νου», στο έργο του θρησκεία και ποίηση ταυτίζονται. Οι «κοινωνικοί» συγγραφείς κάθε εποχής δεν μπορούν να αντιληφθούν το βάθος της «οραματικής» του ποίησης, γιατί δρα πηγαία, ανεξέλεγκτα, ανεξάντλητα.

Οι μεταφράσεις του Ζήσιμου Λορεντζάτου Facebook Twitter
"Τα κείμενα τα έγραφε για τον εαυτό του. Μόνο όταν ήταν έτοιμος τα δημοσίευε. Τα διάβαζε συνήθως σε μια παρέα από εκλεκτούς φίλους πρώτα. Υπήρξαν γραπτά που τυπώθηκαν πολύ καιρό αφού τα είχε ολοκληρώσει. Όταν τα διάβαζες, είχες την αίσθηση ενός ανθρώπου με πολύ βαθιά συναισθήματα. Είχε μια έντονη εσωτερική συγκίνηση"


Ένα χαρακτηριστικό του ήταν ότι προσπαθούσε, ή του έβγαινε φυσικό, όταν ένας κοντινός του άνθρωπος βρισκόταν μπλεγμένος, να τον ξεμπλέξει.

Και ιδού πώς, με την πρώτη αυτή μετάφραση του Μπλέηκ στα ελληνικά, ο Λορεντζάτος έδωσε την ευκαιρία στο αναγνωστικό κοινό της Ελλάδας να γνωρίσει το ρηξικέλευθο πνεύμα του πεζού ποιήματος «Οι Γάμοι του Ουρανού και της Κόλασης», κλειδί της προσωπικής μυθολογίας και των μετέπειτα προφητικών βιβλίων του Μπλέηκ. Εδώ παραθέτω ένα κομμάτι από τη μετάφραση:

«Οι παλαιοί Ποιητές ζωντανεύανε όλα τα ορατά με Θεούς ή Πνεύματα, που τους δίνανε ονόματα και τα στολίζανε με ιδιότητες από δρυμούς, ποτάμια, βουνά, λίμνες, πολιτείες, λαούς και όσα άλλα μπορούσανε να ξεχωρίζουνε οι απλωμένες και πολυάριθμες αισθήσεις τους.

Και σπουδάξανε ιδιαίτερα το πνεύμα κάθε πολιτείας και τόπου, βάζοντάς το κάτω από την πνευματική του θεότητα.

Ώσπου αποτελέστηκε ένα σύστημα, που μερικοί εκμεταλλευτήκανε για να σκλαβώσουνε τον άνθρωπο, με δοκιμές να ξαργυρώσουνε ή να γδύσουνε τις πνευματικές θεότητες από τα αντικείμενά τους: αυτοί ήτανε οι Παπάδες.

Αρχίζοντας να ξεδιαλέγουνε λατρείες ή τύπους από τα αληθινά παραμύθια των ποιητών.

Με τον καιρό κάνανε τη δήλωση πως τάχα οι Θεοί διατάξανε τέτοια καμώματα.

Και τέλος ο άνθρωπος λησμόνησε πως Όλες οι θεότητες φωλιάζουνε στα ανθρώπινα στήθια».

 

Ακόμα, ο Λορεντζάτος μεταφράζει το ποίημα του W.H.Auden, «Musée de Βeaux Αrts», βασισμένο στην περίεργη αφήγηση πίσω από την απεικόνιση του Ίκαρου βυθιζόμενου στη θάλασσα, στον ομώνυμο πίνακα του Μπρέγκελ, την «Κατάη» (Κίνα) του Έζρα Πάουντ, του «τεχνίτη» Πάουντ, του οποίου το ιδιόρρυθμο πνεύμα τον έμπλεξε «σε πράγματα που δεν ήταν δουλειά του», όπως η προπαγάνδα του για τον Μουσολίνι, για να οδηγηθεί τελικά στη φρενοβλάβεια.

Ο Λορεντζάτος στο «Παράρτημα» διαλέγει να μεταφράσει λιγότερο γνωστά γραπτά, όπως η «Φιλοσοφία της συνθέσεως» του Έντγκαρ Πόε, όπου ο ποιητής περιγράφει λεπτομερώς τα συστατικά και τη δομή του ποιήματος «Κοράκι».

Δυο λόγια από την Πιερρέττα Λορεντζάτου

Η προσωπικότητα του Ζήσιμου Λορεντζάτου, ενός ανθρώπου με χαμηλό προφίλ αλλά έντονη πνευματική σφραγίδα όσον αφορά τη συνεισφορά του στα ελληνικά γράμματα, συμπληρώνεται επίσης από την ενδιαφέρουσα περιγραφή της κόρης του Πιερρέττας Λορεντζάτου:

  • Ο πατέρας μου δεν έλεγε ποτέ τι γράφει. Έγραφε κεκλεισμένων των θυρών. Όταν τύχαινε να βγει έξω με φίλους, δεν του άρεσε να κάνει φιλολογικές συζητήσεις, βαριόταν πάρα πολύ, τον ενοχλούσε δηλαδή. Ήθελε να μιλάνε για καθημερινά πράγματα και πιστεύω ότι μέσα από αυτά ο πατέρας μου έβρισκε και απαντήσεις σε πνευματικά ζητήματα που τον απασχολούσαν.
  • Ο Σεφέρης του έκοψε τη φόρα στο να γράφει ποιήματα. Έτσι φάνηκε εκ των υστέρων. Ο πατέρας μου θεωρούσε τον εαυτό του αυστηρά κριτικό της λογοτεχνίας.
  • Όταν πέθανε μου έλειψε πολύ το χιούμορ του. Νομίζω ότι το καυστικό αυτό χιούμορ έχει κατά πολύ σχέση με το ότι η καταγωγή του ήταν από την Κεφαλλονιά.
  • Του αρέσανε τα όμορφα πράγματα, είτε ακριβά, είτε φθηνά.
  • Ένα χαρακτηριστικό του ήταν ότι προσπαθούσε, ή του έβγαινε φυσικό, όταν ένας κοντινός του άνθρωπος βρισκόταν μπλεγμένος, να τον ξεμπλέξει. Θυμάμαι ότι είχα αρχίσει να διαβάζω ένα βιβλίο το οποίο δεν μου άρεσε, αλλά, παρ’ όλα αυτά, θεωρούσα ότι έπρεπε να το τελειώσω. Όταν με είδε να καταπιέζομαι, μου είπε: «Γιατί, παιδάκι μου, συνεχίζεις να το διαβάζεις; Έχουν γραφτεί τόσα ωραία βιβλία!». Και τότε με απάλλαξε από τον λάθος κανόνα και την ψευδαίσθηση που είχα. Δεν με πίεσε ακόμα και όταν ήταν να συναντηθεί με τον Έζρα Πάουντ κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα κι εγώ δεν ήθελα να πάω μαζί του. Ήμουν μικρή τότε και δεν είχα κατανοήσει πόσο μεγάλη ήταν η προσωπικότητα που θα συναντούσε.
  • Όταν πέθανε κι έπρεπε να έρθω αντιμέτωπη με όλον αυτό τον κόσμο τον οποίο δεν γνώριζα καθόλου, ήταν συγκινητικό. Αισθάνθηκα υπεύθυνη γι’ αυτό και αρχειοθέτησα αμέσως όλες αυτές τις σελίδες, γραμμένες με μολύβι...
  • Τύπωνε τα βιβλία του σε παλιούς εκδοτικούς, όπως ο Δόμος, ο Ταρουσόπουλος. Συνεργάστηκε επίσης με τον “Εκηβόλο”, το περιοδικό του Βασίλη Διοσκουρίδη, με τον οποίο συνεργάστηκε για πολλά χρόνια και τον εκτιμούσε γιατί σεβόταν το κριτικό του πνεύμα.
  • Τα κείμενα τα έγραφε, όμως, για τον εαυτό του. Μόνο όταν ήταν έτοιμος τα δημοσίευε. Τα διάβαζε συνήθως σε μια παρέα από εκλεκτούς φίλους πρώτα. Υπήρξαν γραπτά που τυπώθηκαν πολύ καιρό αφού τα είχε ολοκληρώσει. Όταν τα διάβαζες, είχες την αίσθηση ενός ανθρώπου με πολύ βαθιά συναισθήματα. Είχε μια έντονη εσωτερική συγκίνηση».

_________
Το 2015, όταν και δόθηκε η συνέντευξη, είχαν  συμπληρωθεί 100 χρόνια από τη γέννηση του Ζ.Λ.

Η Πιερέττα Λορεντζάτου πέθανε το 2016.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μια πρώτη ματιά στο προσωπικό αρχείο του ποιητή Νίκου Καρούζου

Βιβλίο / Μια πρώτη ματιά στο προσωπικό αρχείο του ποιητή Νίκου Καρούζου

Είναι από τους σπουδαιότερους σύγχρονους ποιητές μας κι ας μην προβάλλεται από την επίσημη Πολιτεία και τη διανόηση όσο άλλοι μεγάλοι ομότεχνοί του. Ίσως επειδή ήτανε πάντοτε «απέξω», προσηλωμένος στον δικό του ορίζοντα, μακριά από λογής ομαδοποιήσεις και «φατρίες». Δεν επιθυμούσε «μια πραγματικότητα φαγωμένη από τα έλκη της ιδεολογίας», όπως έγραφε. Πρόσφατα, το αρχείο του δωρήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη, κατόπιν δικής του επιθυμίας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Βιβλίο / Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Δεν υπάρχει μελέτη για τον ελληνικό εθνικισμό που να μην έχει αναφορές στο έργο της. Η επανακυκλοφορία του βιβλίου της «Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα» από τις εκδόσεις Νήσος συνιστά αναμφίβολα εκδοτικό γεγονός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός» ΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Νίκος Μπακουνάκης / Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός»

Ο πρόεδρος του ΕΛΙΒΙΠ, στην πρώτη του συνέντευξη, μιλά στη LIFO για τους στόχους και τις δράσεις του ιδρύματος και για το προσωπικό του όραμα για το βιβλίο. Ποιος ο ρόλος των μεταφράσεων στην πολιτιστική διπλωματία και πώς θα αυξηθεί η φιλαναγνωσία; 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζόναθαν Κόου

I was there / Τζόναθαν Κόου: «Το να είσαι κυνικός δείχνει τεμπελιά στη σκέψη»

Ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας βρέθηκε στην Αθήνα και μίλησε για τη συγγραφή ως «πολυτέλεια για λίγους», την εκλογή Τραμπ ως «έκφραση απόγνωσης» και τη «woke» κουλτούρα ως πράξη ενσυναίσθησης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πολ Όστερ (1947-2024): Ο Mr. Vertigo των ονειρικών μας κόσμων

Σαν σήμερα  / Πολ Όστερ: «Οι χαμένες ευκαιρίες αποτελούν μέρος της ζωής στον ίδιο βαθμό με τις κερδισμένες»

Σαν σήμερα 30 Απριλίου, το 2024 πεθαίνει ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας και μετρ της σύμπτωσης, που κατάφερε να συνδυάσει την προοπτική των άπειρων φανταστικών κόσμων με το ατελείωτο κυνήγι των ευκαιριών και τη νουάρ ατμόσφαιρα με τα πιο ανήκουστα αυτοβιογραφικά περιστατικά.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ηλίας Μαγκλίνης: «Η ανάκριση»

Το Πίσω Ράφι / «Γιατί δεν μου μιλάς ποτέ για τον εφιάλτη σου, μπαμπά;»

Η «Ανάκριση» του Ηλία Μαγκλίνη, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πεζά των τελευταίων χρόνων, φέρνει σε αντιπαράθεση έναν πατέρα που βασανίστηκε στη Χούντα με την κόρη του που «βασανίζεται» ως περφόρμερ στα χνάρια της Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Πέντε κλασικά έργα που πρέπει κανείς να διαβάσει

Βιβλίο / 5 κλασικά βιβλία που κυκλοφόρησαν ξανά σε νέες μεταφράσεις

Η κλασική λογοτεχνία παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη, κι αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς ανατρέχοντας στους τίτλους της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής και σε έργα των Τζόις, Κουτσί, Κάφκα, Αντρέγεφ και Τσβάιχ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τάσος Θεοφίλου: «Η φυλακή είναι το LinkedΙn των παρανόμων» ή «Το πορνό και το Κανάλι της Βουλής είναι από τα πιο δημοφιλή θεάματα στη φυλακή»

Βιβλίο / Τάσος Θεοφίλου: «Όταν μυρίζω μακαρόνια με κιμά θυμάμαι τη φυλακή»

Με αφορμή το βιβλίο-ντοκουμέντο «Η φυλακή», ο Τάσος Θεοφίλου μιλά για την εμπειρία του εγκλεισμού, για τον αθέατο μικρόκοσμο των σωφρονιστικών ιδρυμάτων –μακριά απ’ τις εικόνες που αναπαράγουν σειρές και ταινίες– και για το πώς η φυλακή λειτουργεί σαν το LinkedIn των παρανόμων.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Βιβλίο / Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Chanel, Dior και πολλοί ακόμα οίκοι υψηλής ραπτικής «ντύνουν» τα shows τους με τη μουσική του. Στο «Remixed», την αυτοβιογραφία-παλίμψηστο των επιρροών και των εμμονών του, ο ενορχηστρωτής της σύγχρονης catwalk κουλτούρας μας ξεναγεί σε έναν κόσμο όπου μουσική και εικόνα γίνονται ένα.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Βιβλίο / Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Λίγοι είναι οι ποιητικά γραμμένοι εκκλησιαστικοί στίχοι που δεν φέρουν τη σφραγίδα αυτού του ξεχωριστού υμνωδού και εκφραστή της βυζαντινής ποιητικής παράδοσης που τίμησαν οι σύγχρονοί μας ποιητές, από τον Οδυσσέα Ελύτη μέχρι τον Νίκο Καρούζο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Βιβλίο / Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Η τελευταία μεγάλη μορφή της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας που πίστευε πως «η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα» έφυγε την Κυριακή σε ηλικία 89 ετών. Ξεχωρίσαμε πέντε από τα πιο αξιόλογα μυθιστορήματά του.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
bernhard schlink

Πίσω ράφι / «Φανταζόσουν ότι θα έβγαινες στη σύνταξη ως τρομοκράτης;»

Το μυθιστόρημα «Το Σαββατοκύριακο» του Μπέρνχαρντ Σλινκ εξετάζει τις ηθικές και ιδεολογικές συνέπειες της πολιτικής βίας και της τρομοκρατίας, αναδεικνύοντας τις αμφιλεγόμενες αντιπαραθέσεις γύρω από το παρελθόν και το παρόν.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Φοίβος Οικονομίδης

Βιβλίο / Φοίβος Οικονομίδης: «Είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να σπάσουμε σε χίλια κομμάτια»

Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Γιακαράντες», ο Φοίβος Οικονομίδης, ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς συγγραφείς της νεότερης γενιάς, μιλά για τη διάσπαση προσοχής, την αυτοβελτίωση, τα κοινωνικά δίκτυα, το βύθισμα στα ναρκωτικά και τα άγχη της γενιάς του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Σερζ Τισερόν «Οικογενειακά μυστικά»

Το Πίσω Ράφι / «Το να κρατάμε ένα μυστικό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και επικίνδυνο έχουμε»

Μελετώντας τις σκοτεινές γωνιές των οικογενειακών μυστικών, ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Σερζ Τισερόν αποκαλύπτει τη δύναμη και τον κίνδυνο που κρύβουν καθώς μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ