Υπάρχουν εποχές που η ομορφιά καίει πιο δυνατά απ’ όσο φωτίζει. Κι όταν το φως τελειώνει, μένει κάτι πιο πεισματάρικο: το αληθινό.
Αυτό το πολυπόστ της ΟΑΣΗΣ είναι ένα κινηματογραφικό mixtape αντοχής. Έντεκα σκηνές, έντεκα ρυθμοί από μια χώρα που περνά απ’ το σκυλάδικο στο μουσείο και απ’ το προφίλ στο χώμα.
Κάθε φράση είναι πλάνο∙ κάθε εικόνα, συχνότητα. Μαζί συνθέτουν μια queer μετάδοση για το πώς επιμένεις να υπάρχεις, όταν όλα γύρω απαιτούν να γίνεις περιεχόμενο.
Από τη Fruit Gillette ως τη Vaginal Davis, από τον Αλκίνοο ως τη σιωπή των Deaffy Drag Queens, οι φωνές ενώνονται σ’ ένα κοινό ρεύμα: εκεί όπου το queer δεν είναι θέμα αλλά ρυθμός ζωής.
Να γυρνάς προς το αληθινό αφού έχεις καεί από το ωραίο.
Γιατί μόνο τότε το φως ξαναβρίσκει τον λόγο του.
🧱💄⚡
ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΣΙΜΕΝΤΟ
Η Fruit Gillette και το νέο queer λαϊκό έπος
Υπάρχουν στιγμές που η Ελλάδα θυμίζει σκηνικό του Τσιώλη: μια επιγραφή «ΒΙΕΤΝΑΜ» πάνω από πόρτα καλοκαιρινού κέντρου, ένας άντρας κάθεται μόνος, περιμένοντας να ξεκινήσει κάτι που δεν θα ξεκινήσει ποτέ. Εκεί, σ’ εκείνο το μεταίχμιο μεταξύ εργοταξίου και ονείρου, εμφανίζεται η Fruit Gillette όχι για να τραγουδήσει αλλά για να θυμίσει. Δεν τραγουδά. Αντέχει. Κι αυτό, στην Ελλάδα του 2025, είναι πολιτική πράξη.
Το «Gynaika Tsimento» δεν είναι τραγούδι· είναι queer hunger games σε μορφή ήχου. Η φωνή της ακούγεται σαν εργαλείο που έσπασε και συνέχισε να λειτουργεί. Ό,τι για τους άλλους είναι σκουριά, εκείνη το λέει ρυθμό. Το τσιμέντο, το εργοστάσιο, η Δημητρίου, το καπνιστήριο, το YouTube, όλα χωράνε στο ίδιο πλάνο. Γιατί το σώμα της Fruit Gillette είναι ο σύνδεσμος μεταξύ μιας χώρας που δούλεψε μέχρι να σβήσει κι ενός queer παρόντος που καίει για να υπάρξει.
Η οθόνη αναβοσβήνει σαν λαϊκό φως που αρνείται να σβήσει. Κάτι μέσα της θυμίζει τη χώρα προτού γίνει content.
✨
Τώρα δεν σου αρέσω, 💔
δεν με κυνηγάς. 🏃♂️💨
Δεν υπάρχει πλέον δρόμος
για να με χαιρετάς. 🚫🛣️👋
✨
Η φωνή βγαίνει σαν ειδοποίηση, ένα μήνυμα που δεν σβήστηκε ποτέ. Ο χωρισμός δεν είναι πια συναίσθημα· είναι interface. Η θλίψη δεν κλαίει, απλώς δεν φορτώνει.
Η αξιοπρέπεια του φτηνού
💿
Το μόνο μου αποτύπωμα… 🖤
ένα μηνιαίο συμπλήρωμα στο PayPal μου
ή στο OnlyFans μου. 💸📱💧
💿
Εδώ η επιθυμία φοράει τιμή. Ο έρωτας γίνεται συνδρομή, η τρυφερότητα επιχειρηματικό μοντέλο.
Κι όμως, μέσα σε αυτή την ψυχρή οικονομία, η Fruit Gillette χαρίζει ξανά το πιο απαγορευμένο συναίσθημα: την αξιοπρέπεια του φτηνού.
Δεν παρακαλεί να αγαπηθεί∙ παραμένει online. Γιατί όποιος έχει επιβιώσει από τον φόβο της διαγραφής, ξέρει ότι το σώμα του είναι ήδη αρχείο.
🌊
Θά
να τος στο με
σογεια
κό ταμπερα
μέντο
💃🔥🕯️
Γυναίκα τσιμέντο. Αυτό δεν είναι ρεφρέν, είναι κήρυγμα. Η γυναίκα τσιμέντο δεν είναι ούτε κουλ ούτε θύμα. Είναι η queer stoic μιας εποχής που βαρέθηκε να υποφέρει θεαματικά.
Η λέξη «θάνατος» εδώ δεν είναι απειλή∙ είναι κάθαρση. Και το «μεσογειακό ταμπεραμέντο» είναι ο τελευταίος ρόλος που εγκαταλείπουμε για να ζήσουμε.
Η Fruit Gillette σκοτώνει την υποχρέωση της δραματικότητας. Χτίζει πάνω στα ερείπια του πάθους μια νέα γλώσσα, όπου η ψυχραιμία γίνεται ιερότητα. Η καψούρα αποκτά irony.
💿
τοξική γυναίκα / ☠️💋
HD /
ultra sound / 🎧🌈
.mp3 💾🔥
💿
Η ειρωνεία εδώ είναι ευφυής και σπαρακτική. Η performer ξέρει πως είναι αντικείμενο, γι’ αυτό γίνεται format προτού την κάνουν data.
Η τοξικότητα είναι ο τρόπος της να κρατήσει τον έλεγχο: η θεά του post-λαϊκού μιλάει τη γλώσσα των σχολίων προτού τη χρησιμοποιήσουν εναντίον της.
Έτσι επιβιώνει το queer μεταφράζοντας τον χλευασμό σε σήμα κατατεθέν.
🫧
«Η φωνή μου παγιδευμένη σε αρχείο
🎙️🌀
/ σου ξαπλώνω αποκωδικοποιημένη.» 💾🩵💤
🫧
Δεν τραγουδά∙ αποθηκεύεται. Κάθε ρήμα της είναι data recovery. Κάθε ανάσα, αρχείο επιβίωσης. Το λαϊκό δράμα ξαναγράφεται ως digital ποίημα: μια Ελλάδα που έμαθε να μεταδίδει τον πόνο της σε πραγματικό χρόνο.
Στην εποχή των φίλτρων, η Fruit Gillette δεν προσπαθεί να γυαλίσει. Προσπαθεί να σταθεί. Με φως εργοταξιακό, όχι σκηνικό. Με eyeliner που γυαλίζει σαν μέταλλο, με εκείνη την άγρια ειρωνεία των σωμάτων που έμαθαν να μετατρέπουν τον εξευτελισμό σε τέχνη.
Δεν είναι icon. Είναι τεκμήριο. Κι ίσως, αν την κοιτάξεις αρκετή ώρα, να καταλάβεις τι σημαίνει να είσαι queer στην Ελλάδα του 2025: να αντέχεις με στυλ, να γυαλίζεις από μέσα, να λες «θάνατος στο ταμπεραμέντο» και να εννοείς «ζωή».
Η γυναίκα τσιμέντο δεν λυγίζει∙ κρατά τη φόρμα της μέσα στο χάος. Όπως η φωνή που σώζεται ανάμεσα σε δύο frames, όπως το τραγούδι που ξεκινά λίγο πριν από την κάμερα. Η γυναίκα τσιμέντο δεν είναι μύθος. Είναι μνήμη σε επανάληψη.
Και η Fruit Gillette, απλώς, πατάει το play.
💃🏛️💰
Το Συρτάκι της Εξουσίας
Η Κίμπερλι Γκιλφόιλ, ο Αργυρός και το manual του τραμπισμού που προσγειώθηκε με ιδιωτικό τζετ στην Αθήνα
Στο Κέντρο Αθηνών, εκεί όπου οι προβολείς ξέρουν να φτιάχνουν ιστορίες, η νέα πρέσβειρα των ΗΠΑ, Κίμπερλι Γκιλφόιλ, ανεβαίνει στη σκηνή και χορεύει συρτάκι. Γύρω της υπουργοί, εφοπλιστές, τραπεζίτες, εκδότες. Το γκλάμουρ μυρίζει εξουσία και η εξουσία φοράει παγιέτες. Η Αμερική δεν χρειάζεται πια να εξηγηθεί∙ αρκεί να ανέβει στην πίστα.
Η σκηνή μοιάζει γελοία, σχεδόν camp, όμως είναι τέλεια σκηνοθετημένη. Η πρέσβειρα του τραμπικού σύμπαντος εγκαινιάζει ένα νέο είδος soft power: όχι με λόγια, αλλά με χειρονομίες που παράγουν υπακοή. Το υαλουρονικό χαμόγελο, το φόρεμα, το story που θα ανέβει, όλα είναι μηνύματα.
Η εξουσία δεν θέλει να πείσει∙ θέλει να σε παρασύρει στο τρομακτικό φως της.
Το θέαμα ως μέθοδος
Το κιτς εδώ δεν είναι αφέλεια. Είναι το λεξιλόγιο του καινούργιου made in America fascism. Η διπλωματία γίνεται γκροτέσκο θέαμα∙ η ισχύς μεταφράζεται σε συναισθηματική ταύτιση. Όταν η Γκιλφόιλ χορεύει συρτάκι, δεν «τιμά» την Ελλάδα∙ τη χρησιμοποιεί σαν αισθητική γέφυρα. Είναι το ίδιο manual που καθιέρωσε ο Τραμπ: η πολιτική ως reality show, όπου το κοινό συγκινείται πρώτα και σκέφτεται μετά.
Η πρέσβειρα δεν χρειάζεται να μιλήσει για ενεργειακές συμφωνίες∙ χρειάζεται να δείξει ότι ξέρει να διασκεδάζει μαζί σου. Είναι η διπλωματία του Instagram, η γεωπολιτική του story.
Το Ιδιωτικό Τζετ της Διπλωματίας
Η Κίμπερλι δεν έφτασε στην Αθήνα με κυβερνητική πτήση. Ήρθε με το ιδιωτικό τζετ του Έρικ Βασιλάτου, Ελληνοαμερικανού δισεκατομμυριούχου από την Κεφαλονιά, ιδρυτή της SkyBox Capital, κουμπάρου του Κωνσταντίνου Αργυρού και προσώπου με στενούς δεσμούς με το περιβάλλον Τραμπ.
Στο κεντρικό τραπέζι με το νούμερο 30 του Grand Hyatt, δίπλα της κάθισαν υπουργοί, εφοπλιστές, τραπεζίτες. Το κράτος παρευρέθηκε στο ίδιο τραπέζι με το κεφάλαιο και όχι ως θεσμός, αλλά ως καλεσμένος. Η διπλωματία δεν πετά πια με σημαίες, πετά με εταιρικά logos και προσωπικές φιλίες.
Το ιδιωτικό αεροσκάφος είναι το νέο διαβατήριο: η Αμερική δεν προσγειώνεται ως θεσμός, αλλά ως brand. Η εξουσία περνά από τις πρεσβείες στα lounges και από τα συμβούλια στα stories των VIPs.
Είναι η πολιτική του deal, όπου κάθε ταξίδι είναι χορηγία, κάθε φωτογραφία μια εγγύηση συνεργασίας.
Η Ελλάδα ως σκηνικό
Η χώρα, πάντα πρόθυμη να συγκινήσει και να φιλοξενήσει, γίνεται φόντο για το νέο diplomatic cabaret. Υπουργοί και παράγοντες σπεύδουν να σταθούν κοντά στη λάμψη, όχι γιατί συμφωνούν, αλλά γιατί θέλουν να φανούν. Η παλιά αποικιοκρατία επέβαλλε κανονισμούς· η νέα αποικιοκρατία προσφέρει φώτα, μουσική και exposure.
Η Ελλάδα λειτουργεί πια ως location για την εξουσία των άλλων: το κράτος-σκηνικό που νομιμοποιεί τη δυτική φαντασίωση της οικειότητας.
Το συρτάκι δεν είναι πολιτισμός, είναι άδεια εισόδου.
Το queer βλέμμα
Το queer μάτι βλέπει καθαρά τη σκηνοθεσία. Όλο αυτό είναι μια drag παράσταση εξουσίας. Η Γκιλφόιλ ως femme fatale διπλωμάτισσα, οι άνδρες γύρω της ως θαυμαστές του συστήματος. Το camp δεν είναι εδώ για να διασκεδάσει∙ είναι ο καθρέφτης που αποκαλύπτει τη ματαιότητα του κύρους.
Η εξουσία dragάρει τον εαυτό της, γίνεται υπερβολική, θεαματική, γελοία.
Κι εκεί, μέσα στην υπερβολή της, φαίνεται το αληθινό της πρόσωπο: μια παρωδία σοβαρότητας που κυβερνά μέσω λάμψης.
Το Πρωτόκολλο του Κέφιου
Το πραγματικό επεισόδιο δεν είναι το συρτάκι. Είναι το πάρτι στα μπουζούκια. Η πρέσβειρα καλεί υπουργούς και επιχειρηματίες στο Κέντρο Αθηνών με πρόσκληση «cocktail attire». Το Μέγαρο Μαξίμου αμηχανεί, οι υπουργοί συζητούν αν «πρέπει» να πάνε, η δημόσια αξιοπρέπεια κονταροχτυπιέται με τον φόβο της απουσίας από τη φωτογραφία.
Το πρωτόκολλο αντιστράφηκε: δεν πάει πια ο πρέσβης στον υπουργό, πάει ο υπουργός στην πίστα.
Η διπλωματία γίνεται reality, η συμμετοχή αντικαθιστά τη διαπραγμάτευση, το networking βαφτίζεται εθνικό συμφέρον. Η Γκιλφόιλ δεν αυτοσχεδιάζει· εκτελεί με ακρίβεια το manual του τραμπισμού: η εξουσία ως θέαμα που επιβάλλει τα όριά της με χαμόγελο.
Όταν η πολιτική συναντά την πίστα, το κράτος παύει να είναι θεσμός και γίνεται κοινό. Το συρτάκι της Γκιλφόιλ δεν ήταν αφέλεια. Ήταν πρόβα εξουσίας. Ένα manual για τον 21ο αιώνα, όπου το κιτς κυβερνά, το πρωτόκολλο φοράει γόβα και η πίστα αντικαθιστά το βήμα της Βουλής.
*Οι εικόνες της Κίμπερλι Γκιλφόιλ δημιουργήθηκαν με visual εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης (promptography). Σύλληψη & prompt κείμενο: Πάνος Μιχαήλ
✴︎ Το Σώμα που Έγινε Εικόνα
🪞🕯️👦
(Για τον Björn Andrésen, που πέθανε εβδομήντα χρονών και έζησε δεκαπέντε)
I. Η Νεότητα ως Ενοχή
Ο Björn πέθανε εβδομήντα χρονών. Αλλά ο Tadzio δεν έζησε ποτέ πέρα από τα δεκαπέντε. Η Ευρώπη τον ακινητοποίησε σε μια ακτή γεμάτη φως, εκεί όπου η ομορφιά στάζει σαν δηλητήριο και το βλέμμα μεταδίδει την ασθένεια του γήρατος.
Ο Visconti δεν σκηνοθέτησε απλώς ένα αγόρι, έστησε έναν βωμό για την ίδια την ιδέα της queer ωραιότητας. Και πάνω σ’ αυτόν τον βωμό, ο Tadzio προσφέρθηκε ως θυσία στη λατρεία της μορφής.
Η Ευρώπη μετά τον πόλεμο αναζητούσε έναν νέο θεό, έναν καθρέφτη που να μη θυμίζει τις στάχτες της. Ήθελε έναν έφηβο να τη λυτρώσει από την ενοχή, να της δείξει ότι η αθωότητα μπορεί να επιβιώσει μέσα στην παρακμή. Αυτός ο έφηβος λεγόταν Tadzio. Και ο κόσμος τον ερωτεύτηκε όπως ερωτεύεται κανείς μια ψευδαίσθηση.
Το βλέμμα του Aschenbach δεν ήταν πόθος, ήταν κρίση συνείδησης. Ήταν η στιγμή που η Τέχνη κατάλαβε πως για να γεννηθεί η ομορφιά, πρέπει κάποιος να υποφέρει.
Η κάμερα δεν κατέγραψε την αθωότητα· την κατασκεύασε.
II. Το Σώμα ως Εμπορεύσιμο Θαύμα
Μετά το φιλμ, ο Björn δεν ήταν πια αγόρι· ήταν ο πιο όμορφος νεκρός εν ζωή. Η φήμη του τον ξεπέρασε, η εικόνα του έγινε δημόσια περιουσία. Ένα είδωλο για τη συλλογική φαντασίωση, μια φωτογραφία χωρίς ιδιοκτήτη
Κάθε φωτογράφος ήθελε να τον απαθανατίσει, κάθε βλέμμα να τον οικειοποιηθεί. Η ομορφιά του έγινε τρόπαιο. Το πρόσωπό του πέρασε από τα ευρωπαϊκά περιοδικά στα gay bars των ’70s, κι από εκεί στη νεορομαντική queer μυθολογία των ’80s.
Παντού, ο ίδιος ρόλος: το αιώνιο αγόρι
που κανείς δεν αφήνει να μεγαλώσει.
Ο Björn το κατάλαβε αργά. Η εικόνα του δεν ήταν ανάμνηση, ήταν καταδίκη. Όταν το ντοκιμαντέρ The Most Beautiful Boy in the World έδειξε τη ζωή του, είδαμε έναν άντρα στοιχειωμένο από το φως που τον ανέδειξε. Έναν άνθρωπο που κουβαλούσε τη νεότητα σαν έγκλημα που δεν παραγράφεται.
Η ομορφιά που δεν μπορείς να ξεφορτωθείς είναι πιο βαριά από την ασχήμια. Η ομορφιά σε καθηλώνει σ’ έναν χρόνο που δεν αλλάζει ποτέ.
Και κάποια στιγμή, το φως της γίνεται βία.
III. Ο Καθρέφτης και το Ψηφιακό του Εγγόνι
Μισό αιώνα μετά, το σώμα του Björn συνεχίζει να κυκλοφορεί. Στα memes, στα queer tumblr, στα βίντεο που λένε «angel aesthetics», στις φωτογραφίες που ανακυκλώνονται ως θραύσματα μιας εποχής όπου η επιθυμία έμοιαζε ακόμη με τέχνη.
Η νεότητα του Tadzio είναι το prototype της νέας ψηφιακής ωραιότητας. Το ίδιο ημίφως, η ίδια αρρώστια, το ίδιο βλέμμα που σε αποκλείει.
Τα social media είναι τα νέα Grand Hotels της Βενετίας, γεμάτα με σώματα που δεν ανήκουν πια στον εαυτό τους, μόνο στις οθόνες που τα καθρεφτίζουν.
Κάθε influencer είναι λίγο Tadzio: εκτεθειμένος στο βλέμμα, παγιδευμένος στη μορφή, επιθυμητός γιατί φαίνεται ανέπαφος. Το queer σώμα, που κάποτε έκαιγε τον εαυτό του για να φανεί, σήμερα φωτίζεται από pixel που δεν το αγγίζουν.
Κι όμως, υπάρχει μια διαφορά. Εμείς μπορούμε να μιλήσουμε. Να ονομάσουμε την παγίδα, να αγαπήσουμε χωρίς να καταναλώθουμε, να κοιτάξουμε χωρίς να καταστρέψουμε.
Ο Björn δεν είχε αυτή την πολυτέλεια. Εμείς την έχουμε.
IV. Η Επιστροφή του Ανθρώπου
Τώρα που πέθανε, μπορεί επιτέλους να γεράσει και ο Tadzio. Να αφήσει πίσω του τη λευκή στολή, το αλάτι, το βλέμμα, τον μύθο. Να επιστρέψει στο σώμα που του στέρησαν με ρυτίδες, θυμό, ευγνωμοσύνη, θλίψη.
Ο θάνατος του Björn δεν είναι τέλος· είναι επανεγγραφή. Είναι η στιγμή που η εικόνα αποσύρεται από τη λατρεία και γίνεται μαρτυρία.
Η ομορφιά του επιβιώνει όχι γιατί ήταν τέλεια, αλλά γιατί απέτυχε να μείνει αλώβητη.
Κι εκεί, μέσα στην αποτυχία της,
βρίσκεται όλη η αλήθεια του ανθρώπου.
Το σώμα που έγινε εικόνα επιστρέφει στο σώμα.
Το βλέμμα που το αιχμαλώτισε μαθαίνει να κοιτά με ευγνωμοσύνη.
Και η θάλασσα της Βενετίας,
για πρώτη φορά έπειτα από πενήντα χρόνια,
μοιάζει ήσυχη.
✴︎ Η Vaginal Davis στο MoMA
🖤👑🧷
ή πώς η αντιθεσμική θεά εισέβαλε στο μουσείο
Στο MoMA PS1 της Νέας Υόρκης, η Vaginal Davis στήνει ένα queer μνημείο από σάρκα, γέλιο και παρεξήγηση. Το έργο της δεν μπαίνει απλώς στο μουσείο, το καταπίνει. Η αίθουσα γεμίζει με παλιές Polaroids, punk φυλλάδια, βίντεο, σκηνές drag που μοιάζουν με τελετουργίες και σκόνη από κλαμπ που δεν υπάρχουν πια.
Ο τίτλος της έκθεσης, «Magnificent Product», μοιάζει ειρωνικός: το μόνο «προϊόν» που παρήγαγε ποτέ η Davis ήταν η ίδια της η ύπαρξη.
Για όσους δεν τη γνώρισαν: μαύρη, queer, inter-media περσόνα των ’80s, drag καλλιτέχνις, συγγραφέας, ερμηνεύτρια, μουσικός των Pedro, Muriel & Esther· το έργο της γεννήθηκε μέσα στα υπόγεια του queer-punk Los Angeles και μεγάλωσε με την ίδια λογική που μεγαλώνει μια βόμβα: με πίεση. Τώρα, στα εβδομήντα της, η Davis περνά το κατώφλι του MoMA και δεν χαμογελάει∙ είναι σαν να μπαίνει για να πει στον θεσμό «I told you so».
Το drag της δεν είχε ποτέ να κάνει με την ομορφιά. Δεν φορούσε ψεύτικα στήθη ή βλεφαρίδες, δεν επιζητούσε τη γυναικεία μίμηση.
Ήταν terrorist drag, μια πολιτική περφόρμανς επιβίωσης. Λίγο κραγιόν, μια περούκα κι ένας τρόπος να βεβηλώνεις τις νόρμες της ευγένειας. Το punk της Davis δεν ήταν ήχος, ήταν στάση∙ ένας συνδυασμός μαύρης ειρωνείας, queer θράσους και πνευματικής ακρίβειας που έκανε το σώμα της το πιο επικίνδυνο έργο τέχνης του αιώνα.
Και να που τώρα το ίδιο σώμα, έπειτα από δεκαετίες, εκτίθεται δίπλα στα ιερά της μοντέρνας τέχνης. Η Davis γίνεται ξανά το φάντασμα που στοιχειώνει τον θεσμό. Η παρουσία της αποδεικνύει ότι το αντιθεσμικό δεν κατακτιέται από το μουσείο, το μουσείο απλώς συνθηκολογεί με τον χρόνο και τους ηρωές του.
Η Vaginal Davis έζησε ανάμεσα στη μνήμη του AIDS, τη ρατσιστική Αμερική, το queer παλιρροϊκό κύμα και το punk ως λυτρωτικό θόρυβο. Το έργο της δεν είναι αναδρομική έκθεση· είναι επιτάφιος και ανάσταση μαζί. Η Davis δεν είναι απλώς performer, είναι σχολή επιβίωσης. Η drag της λέει: «Δεν χρειάζεται να είσαι όμορφος για να είσαι αληθινός». Η τέχνη της λέει: «Δεν χρειάζεται να είσαι κατανοητός για να ανήκεις στην Ιστορία».
Στην εποχή που τα μουσεία τρέχουν να αποδείξουν την «inclusivity» τους, η Davis τούς θυμίζει τι σημαίνει πραγματικά να είσαι uninvited. Μπαίνει στο MoMA όπως μπαίνει μια παλιά queer φίλη σε καθωσπρέπει πάρτι: με αργό βήμα, άφρο μαλλί, eyeliner σαν όπλο και τη βεβαιότητα ότι το πιο ριζοσπαστικό πράγμα που μπορείς να κάνεις είναι να παραμείνεις ο εαυτός σου, ακριβώς όπως είσαι.
Η Vaginal Davis δεν χρειάστηκε ποτέ να κερδίσει την αποδοχή. Η ίδια υπήρξε η απόδειξη ότι η τέχνη, όπως και το φύλο, δεν χρειάζεται έγκριση για να είναι πραγματική. Όταν την κοιτάς μέσα στο MoMA, δεν βλέπεις απλώς μια έκθεση, βλέπεις τον θρίαμβο μιας ζωής που επιβίωσε από όλα όσα την απέρριψαν.
Η Davis δεν μπήκε ποτέ στην Ιστορία της Τέχνης. Η Ιστορία μπήκε στη δική της παράσταση.
✴︎ Deaffy Drag Queens: Η γλώσσα που χορεύει στη σιωπή
✋💋✨
Στο Εδιμβούργο, δύο drag queens σταματούν την κυκλοφορία. Όχι από σκάνδαλο, αλλά από χάρη. Φοράνε περούκες, ψηλά τακούνια, και μιλούν χωρίς φωνή. Η Mary και η Danielle είναι κουφές και χρησιμοποιούν τη γλώσσα σαν χορογραφία επιβίωσης. Το show τους, «Deaffy Drag Queens: Glitter, Gags and GSV», παρουσιάστηκε στο Edinburgh Deaf Festival. Όμως το πιο σημαντικό δεν είναι η παράσταση∙ είναι η γλώσσα που την κινεί.
Το GSV (Gay Sign Variant) είναι μια παράτολμη, απολαυστικά φανταχτερή παραλλαγή της British Sign Language. Έχει stank face, ειρωνεία, θεατρικότητα∙ μια queer υπερβολή που μοιάζει με Polari σε κίνηση. Δεν είναι απλώς σύστημα επικοινωνίας, είναι στάση σώματος απέναντι στον αποκλεισμό.
Η Mary, drag queen εδώ και σαράντα χρόνια, το έμαθε τη δεκαετία του ’80 στο Λονδίνο, δουλεύοντας ως νοσοκόμα στη διάρκεια της κρίσης του AIDS. Χρησιμοποιούσε GSV για να μιλήσει με τους ασθενείς. Όταν οι ήχοι δεν αρκούσαν, το σώμα γινόταν μήνυμα. Κάθε χειρονομία, ένα βλέμμα κατανόησης. Κάθε υπερβολή, ένας τρόπος να πεις «είμαι ακόμα εδώ». Τώρα, προτού βγάλει τα τακούνια της, περνά τη γλώσσα στη Danielle, δεκαοχτώ χρονών, γεννημένη στην εποχή του Drag Race, επηρεασμένη από τη Jinkx Monsoon, έτοιμη να φέρει τη σιωπή στη mainstream σκηνή.
Η γλώσσα που της μαθαίνει δεν είναι για τους «κανονικούς» θεατές. Είναι για όσους έχουν νιώσει πως το σώμα τους δεν μεταφράζεται εύκολα. Στο GSV, το «μαγαζί» δηλώνεται με μια κίνηση τσάντας στον ώμο∙ τα «παπούτσια» με τα φανταστικά τακούνια στον αέρα. Όλα πιο μεγάλα, πιο θεατρικά, πιο ζωντανά. Η ορατότητα γίνεται ρυθμός. Η queer ιστορία είναι γεμάτη τέτοιες γλώσσες: Polari, hanky code, slang, gestures που έγιναν οικογένεια.
Κάθε φορά που μας φίμωναν, φτιάχναμε έναν νέο τρόπο να ακουγόμαστε. Η διαφορά εδώ είναι ότι οι Deaffy Drag Queens δεν ζητούν μετάφραση. Η σιωπή τους είναι αυτάρκης∙ ένα queer ευαγγέλιο που γράφεται με χέρια και βλέμματα. Η Mary λέει: «Θα χρησιμοποιώ το GSV μέχρι να πεθάνω. Δεν θα το εγκαταλείψω ποτέ.» Και μοιάζει να μιλά για κάτι μεγαλύτερο από τη γλώσσα. Για την επιμονή να μετατρέπεις την έλλειψη σε τέχνη. Για τη μνήμη ενός κόσμου που, ακόμη κι όταν δεν μπορούσε να ακουστεί, τραγουδούσε με χειρονομίες.
Κάθε τους κίνηση είναι υπότιτλος μιας ιστορίας που ποτέ δεν ειπώθηκε με ήχο μόνο με επιμονή.
✴︎ Τα Παιδιά του Ψηφιακού Πόθου
📱🔥💧
Trans σώματα, straight βλέμματα και η νέα αγορά της επιθυμίας
Στα ελληνικά σπίτια με τις ηχομονωμένες πόρτες, το φως από τα δαχτυλίδια LED πέφτει πάνω σε πρόσωπα που μεγαλώνουν μπροστά στην κάμερα. Η Generation Z γεννήθηκε online∙ δεν «ανέβηκε» απλώς στα social, γεννήθηκε μέσα τους. Τώρα, καθώς το TikTok γίνεται κοινωνική υποδομή και το OnlyFans εργασία, μια νέα queer μικρο-οικονομία διαμορφώνεται από trans, non-binary και genderfluid άτομα που αρνούνται να περιμένουν τον κόσμο να τους αποδεχτεί.
Το σώμα έγινε το μέσο, το προϊόν, αλλά και το μήνυμα. Η trans σεξεργάτρια δεν είναι πια φάντασμα του περιθωρίου∙ είναι micro-entrepreneur, performer, σκηνοθέτης και λογιστής του ίδιου της του βλέμματος. Το OnlyFans δεν είναι απλώς πορνογραφία είναι αυτονομία. Μια οικονομία του βλέμματος που χτίζει κοινότητες αντί για πελάτες.
Η ελληνική Gen Z, μεγαλωμένη ανάμεσα σε κρίση, καραντίνα και διάχυτη queer κουλτούρα, αντιμετωπίζει τον εαυτό της ως start-up επιθυμίας. Ένα trans αγόρι από το Περιστέρι κάνει live με 300 συνδρομητές στο Λονδίνο. Μια non-binary δημιουργός από τη Ρόδο μοιράζει link στις δικές της subscribers στη Γερμανία. Το δωμάτιο γίνεται στούντιο, το σώμα γίνεται εργαλείο διαπραγμάτευσης. Η σεξουαλικότητα, όπως πάντα, βρίσκει τρόπο να παράγει αξία εκεί που η κοινωνία παράγει ντροπή.
Κι ενώ αυτά τα σώματα ξαναγράφουν το λεξιλόγιο της επιθυμίας, οι straight συνομήλικοί τους τα παρακολουθούν με ένα βλέμμα που μοιάζει παλιό. Ο μηχανισμός του πόθου δεν άλλαξε∙ μόνο το interface.Οι ίδιοι κώδικες ηδονής που κάποτε κινούσαν το cruising, τα darkrooms ή το soft porn των ’90s, τώρα εκφράζονται με emojis, subscriptions, tips και μηνύματα «u up?». Η τεχνολογία απλώς έκανε το επιθυμητό streamable.
Ο Έλληνας straight άντρας της Gen Z, συχνά «antiwoke» στα λόγια αλλά καυλωμένος στην πράξη, καταναλώνει τα trans και queer σώματα όπως παλιά καταναλώνονταν τα περιοδικά: με θαυμασμό, επιθυμία και ενοχή.
Το trans σώμα γίνεται ξανά το καθρέφτισμα του «ανεπίτρεπτου», ένα πεδίο όπου η ετεροκανονική φαντασίωση μπορεί να πειραματιστεί χωρίς να παραδεχτεί τίποτα. Όπως πάντα, το queer σώμα επιτελεί και τη δουλειά του καθρέφτη και τη δουλειά του θύματος. Αλλά η διαφορά με το παρελθόν είναι ουσιώδης: τώρα, οι queer και trans δημιουργοί κρατούν τον λογαριασμό. Αυτοί αποφασίζουν το κάδρο, τη συνδρομή, τη γωνία λήψης. Η επιθυμία έχει πάντα τίμημα, απλώς τώρα το τίμημα επιστρέφει στον δημιουργό.
Στο TikTok, η εικόνα λειτουργεί ως teaser επιθυμίας και ως κώδικας ταυτότητας. Η γλώσσα της Gen Z είναι οπτική, χειρονομιακή, γεμάτη ειρωνεία και εφήμερη ομορφιά. Στα ίδια feeds, οι trans δημιουργοί μιλούν για ψυχική υγεία και body dysmorphia, ενώ οι straight influencers κάνουν «thirst traps» με την ίδια κινησιολογία. Ο αλγόριθμος δεν ξέρει από φύλο. Ξέρει μόνο το βλέμμα· και το βλέμμα, όπως πάντα, βρίσκει τον δρόμο του προς την επιθυμία.
Η νεανική transness στην Ελλάδα δεν είναι πια αόρατη. Δεν ανήκει στα περιθώρια, ούτε στα panels∙ ζει στο timeline, κάνει πωλήσεις, γράφει λεζάντες, πατάει «upload». Είναι ένα queer ανάστημα που φτιάχτηκε μέσα στη φτώχεια, την αυτοέκθεση και την ακατάβλητη ανάγκη για αναγνώριση μέσω της επιθυμίας. Αν η queer γενιά των ’90s πάλευε για αποδοχή, η Gen Z παλεύει για εισόδημα.
Κι όμως, μέσα σε αυτή τη φαινομενική εμπορευματοποίηση, αναδύεται κάτι βαθιά υπαρξιακό: η επιθυμία ξαναγίνεται ανθρώπινη. Ατελής, εκτεθειμένη, φθαρτή. Σαν να λένε αυτά τα παιδιά: «Δεν θέλουμε να μας σώσετε. Θέλουμε να μας δείτε και να καυλώσετε».
Οι straight αγοράζουν αυτή την καύλα. Οι trans όμως την κατοικούν. Και μέσα σ’ αυτή τη νέα οικονομία του βλέμματος, η ερωτική φαντασίωση επιστρέφει στη ρίζα της, εκεί όπου η επιθυμία είναι πάντα αντεστραμμένη μορφή της ανάγκης. Ίσως τελικά το OnlyFans να είναι το πραγματικό μεταβατικό στάδιο ανάμεσα στο σώμα και το μέλλον. Γιατί αυτά τα παιδιά δεν πουλάνε τον εαυτό τους, τον μεταφράζουν.
Και τον ανεβάζουν σε ανάλυση HD, ώστε να τον δούμε όλοι όπως ποτέ δεν τον είδαμε: ζωντανό, πολύχρωμο και τρομερά ελεύθερο.
✴︎ Ανάψε το τσιγάρο, δώσ’ μου φωτιά
🚬🎨☀️
(Για τον David Hockney, που εξακολουθεί να καπνίζει)
«I’m still a smoker. A happy smoker. Fed up of bossy people telling you what to do». Το είπε χαμογελώντας, όχι ως πρόκληση, αλλά ως απελευθερωμένος άνθρωπος που δεν οφείλει τίποτα πια στην ηθική των άλλων. Στα 87 του, ο David Hockney μοιάζει περισσότερο παιδί από ποτέ. Απ’ τα έντεκά του ήξερε ότι θέλει να γίνει καλλιτέχνης, κι έκτοτε ζωγραφίζει με την ίδια λαχτάρα που ένας έφηβος ανάβει το πρώτο του τσιγάρο. Η φλόγα ανάβει πάντα για τον ίδιο λόγο: για να επιβεβαιώσεις ότι υπάρχεις.
Ο Hockney δεν υπήρξε ποτέ «πρωτοπόρος» με τη θεωρητική έννοια. Υπήρξε ο καλλιτέχνης που αρνήθηκε να χωρέσει σε εποχές. Ζωγράφισε πισίνες όταν η pop κουλτούρα ήθελε fame kinks. Σχεδίασε σε iPad όταν οι συνομήλικοί του γελοιοποιούσαν τα pixels. Έμεινε queer χωρίς να χρειάζεται να το δηλώσει. Και συνέχισε να καπνίζει όταν ο κόσμος σταμάτησε να αντέχει τη μυρωδιά της επιθυμίας.
Γιατί το κάπνισμα του Hockney δεν είναι εθισμός, είναι τελετουργία συνείδησης. Το βλέμμα του ξέρει ότι κάθε ρουφηξιά είναι και μια μικρή ανάμνηση του χρόνου που καίγεται. Είναι το μόνο είδος παρόντος που δεν μπορεί να αγιοποιηθεί: ο καπνός ανεβαίνει, διαλύεται και εξαφανίζεται. Και μέσα σε αυτό το τίποτα, γεννιέται το φως που ζωγραφίζει.
Στη νέα του έκθεση στο Παρίσι, πάνω από εβδομήντα χρόνια δουλειάς ανασαίνουν στον ίδιο ρυθμό με τα εβδομήντα χρόνια καπνού. Σε κάθε πίνακα, ο ίδιος εμφανίζεται να κρατά τσιγάρο: όχι για να το υμνήσει, αλλά για να θυμίσει ότι το σώμα πρέπει να έχει πάντα κάτι να κρατά. Κάτι απτό, κάτι άχρηστο, κάτι που σε ενώνει με τον χρόνο, όπως η τέχνη, όπως ο έρωτας, όπως το φως του πρωινού στο Los Angeles.
«Up yours», λέει για τους αντικαπνιστές με σκανδαλιάρικη γεροντική αναίδεια, και το χαμόγελό του έχει την ίδια ενέργεια με τις μπλε γραμμές των πισίνων του: καμία ενοχή, καμία απολογία. Η γενιά του Hockney είδε τους φίλους της να χάνονται από μια επιδημία, τους εραστές της να δαιμονοποιούνται και τους καλλιτέχνες της να αποσύρονται ο ένας μετά τον άλλο είτε από τους δαιμονές τους είτε από την απονεύρωση της φήμης.
Εκείνος έμεινε. Κι αν συνεχίζει να ζωγραφίζει, είναι γιατί
δεν ξέχασε πως η απόλαυση, όπως και το χρώμα, είναι μορφή επιμονής.
Το κάπνισμα του Hockney είναι το ίδιο με το κίτρινο του Van Gogh ή το μπλε του Yves Klein. Είναι μια χειρονομία ζωής, μια μικρή τελετουργία ενάντια στην εποχή που θέλει να αποστειρώσει την εμπειρία. Ο καπνός του δεν μολύνει, φωτίζει. Κάνει ορατό το αόρατο: τη γραμμή που ενώνει το σώμα με την απόλαυση, την τέχνη με το γήρας, την επιθυμία με τη διάρκεια.
Όταν στο τέλος της συνέντευξης λέει γελώντας: «It’s about 70 years’ work in here, and 70 years of smoking as well», δεν κάνει χιούμορ. Κάνει απολογισμό. Μας υπενθυμίζει ότι το βλέμμα δεν ωριμάζει· απλώς καπνίζει πιο ήρεμα. Ίσως, τελικά, ο Hockney να είναι ο τελευταίος που καπνίζει αλλά και ο πρώτος που θυμίζει πως η τέχνη δεν είναι υγιεινή συνήθεια.
Είναι μια αργή, υπέροχη καύση.
✴︎ Η Χαρά, το Φως και το Χώμα
🌞🕊️🌿
Δύο επιστροφές στο σώμα: ο Γιώργος Λάνθιμος και η Αγγελική Στελλάτου
Υπάρχουν στιγμές όπου η τέχνη μιας χώρας δείχνει, χωρίς να το επιδιώκει, το είδωλό της. Δύο συνεντεύξεις, η μία του Γιώργου Λάνθιμου, η άλλη της Αγγελικής Στελλάτου, την ίδια βδομάδα, στο ίδιο τεύχος της έντυπης LIFO, μοιάζουν να καθρεφτίζουν, με τον δικό τους τρόπο, τις δύο άκρες του ίδιου ελληνικού νεύρου.
Ο πρώτος, ένας δημιουργός που έγινε διεθνής έννοια· η δεύτερη, μια χορεύτρια που παρέμεινε εσωτερική αλήθεια. Κι ανάμεσά τους απλώνεται όλο το φάσμα της ελληνικής επιθυμίας για νόημα: να φύγεις, να επιστρέψεις, να επιβιώσεις, να αντέξεις.
I. Ο άνθρωπος που κουράστηκε να είναι σπουδαίος
Στη συνέντευξή του στη LiFO, ο Λάνθιμος μιλά για πρώτη φορά όχι ως ήρωας του παγκόσμιου σινεμά, αλλά ως άνθρωπος που έχασε τη χαρά του. Το «burnout» που περιγράφει δεν είναι απλώς επαγγελματικό, είναι υπαρξιακό. Μιλά για την αδυναμία να ξαναβρεί την «αφελή ενέργεια» των πρώτων του ταινιών, για την αγωνία να ξαναγγίξει το παιχνίδι μέσα στη βιομηχανία της τελειότητας.
Αυτή η παραδοχή, ειπωμένη με την ψυχραιμία ενός ανθρώπου που έχει ήδη πετύχει τα πάντα, είναι βαθιά ελληνική. Είναι το σημείο όπου το «κατόρθωμα» γίνεται βάρος. Είναι και βαθιά queer, γιατί αποδομεί την αφήγηση της ακατάβλητης δύναμης, του άντρα που ξέρει, ελέγχει, κατευθύνει. Ο Λάνθιμος αναγνωρίζει δημόσια την αδυναμία του να χαρεί, ένα είδος μετα-αρρενωπής κρίσης που ξεπερνά το σινεμά. Δεν ζητά να αποτιμηθεί, ζητά να ησυχάσει.
Στο πρόσωπό του, η Ελλάδα βλέπει το παιδί που κατάφερε να βγει από το μικρό του δωμάτιο και να κατακτήσει τον κόσμο, μόνο για να ανακαλύψει ότι η έξοδος δεν σημαίνει πάντα ελευθερία.
Ο άνθρωπος που φωτογραφίζει με φιλμ και μιλά για την απλότητα του φωτός, αναζητά ουσιαστικά το δικαίωμα να είναι μικρός ξανά.
II. Η γυναίκα που κουβαλά το βάρος τού «μαζί»
Η Στελλάτου, αντίθετα, κουβαλά τη μνήμη της Ομάδας Εδάφους και την ταπεινότητα των σωμάτων που έπλασαν την πρώτη queer ποιητική αφήγηση της σύγχρονης Αθήνας. Αν ο Λάνθιμος είναι το φως που βγήκε προς τα έξω, εκείνη είναι το σώμα που κράτησε τη θερμοκρασία του μέσα.
Η συνέντευξή της ξεκινά με μια σκηνή παιδικής αυλής στις Τζιτζιφιές και τελειώνει με το ερώτημα: «Έχει σημασία να μιλήσω για μένα;». Ανάμεσα σε αυτές τις δύο φράσεις χωράει ολόκληρη η ζωή μιας γυναίκας που χόρεψε στο ελληνικό φως χωρίς να το κεφαλαιοποιήσει. Η ιστορία της δεν είναι μυθολογία επιτυχίας, είναι μάθημα παρουσίας.
Η ντροπή που περιγράφει («Κατέβα, ντροπή σου») είναι η πιο καθαρή ελληνική μετάφραση του φόβου της γυναίκας και της καλλιτέχνιδας: να μη θεωρηθεί ότι ζητά κάτι, να μην υπερβεί τη σκιά της. Κι όμως, μέσα από αυτή τη ντροπή, φτιάχνει ένα νέο είδος αξιοπρέπειας: την αξιοπρέπεια της χειροτεχνίας, της διδασκαλίας, του μαζί.
Το σώμα της παραμένει πολιτικό όχι επειδή φωνάζει, αλλά επειδή επιμένει να αναπνέει εντός της κοινότητας.
Αν ο Λάνθιμος είναι ο διεθνής Έλληνας, η Στελλάτου είναι η εσωτερική Ελλάδα που δεν εξήχθη ποτέ, η χώρα των ανθρώπων που δούλεψαν, έφτιαξαν, έμειναν.
III. Η ηθική του φωτός και του χώματος
Η Ομάδα Εδάφους, με τον Δημήτρη Παπαϊωάννου στο κέντρο της, υπήρξε το τελευταίο μεγάλο queer εργαστήριο του 20ού αιώνα στην Ελλάδα. Όχι μόνο επειδή έφερε το σώμα στο επίκεντρο, αλλά επειδή τόλμησε να αποδεσμεύσει την τέχνη από τη χρέωση του «ελληνικού». Ήταν το σημείο όπου η πνευματική επιθυμία ενώθηκε με το σώμα, όπου το συλλογικό, το λαϊκό και το μεταφυσικό έγιναν ένα.
Απέναντί της, οι περισσότεροι καλλιτέχνες της μεταπολιτευτικής γενιάς κινήθηκαν ανάμεσα στους απόηχους των μεγάλων εθνικών αφηγήσεων. Από τον Μικρούτσικο ως τον Αγγελόπουλο, το έργο τους πάλεψε με την Ιστορία, με τις ιδεολογίες, με την Αριστερά, με τη φαντασίωση της εθνικής συνέχειας και το τραύμα της ήττας. Ο Αγγελόπουλος, ίσως ο πιο προφητικός, είδε έγκαιρα τον κόσμο που ερχόταν: την κατάρρευση των ιδεών, την εξάντληση του συλλογικού οράματος, τη μετάβαση από τα σώματα της Ιστορίας στα σώματα της μετανάστευσης. Η Ομάδα Εδάφους, όμως, εγκαινίασε κάτι άλλο: τη σωματική μεταφυσική της επιβίωσης. Δεν μιλούσε για την Ιστορία· μιλούσε για το βάρος τού να υπάρχεις. Η Στελλάτου έζησε αυτό το θαύμα από μέσα και κράτησε τη γείωση, την υγρασία, τη χειρωναξία του.
Ο Λάνθιμος, χρόνια αργότερα, παίρνει το ίδιο DNA και το μεταφράζει σε παγκόσμια συνείδηση. Δεν ανήκει στη Μεταπολίτευση, είναι η υποσημείωσή της, η απόδειξη ότι η ελληνική τέχνη μπορεί να υπάρξει χωρίς το ελληνικό βάρος. Είναι ο πρώτος Έλληνας δημιουργός που ανήκει, δημιουργεί και διαμορφώνει σε τέτοια κλίμακα πλήρως στον 21ο αιώνα, χωρίς να χρειάζεται να απολογηθεί γι’ αυτό.
Η Στελλάτου, αντίθετα, αντιπροσωπεύει εκείνη τη σπάνια μορφή που επιμένει μέσα στο εγχώριο, στο μικρό, στο κοινόχρηστο. Η τέχνη της δεν ταξιδεύει, ανασαίνει. Κι αυτή η αναπνοή είναι εξίσου πολιτισμικά σημαντική όσο ένας διεθνής θρίαμβος.
Στην πραγματικότητα, αυτή είναι και η πιο ώριμη στιγμή του ελληνικού πολιτισμού: όταν δεν χρειάζεται να αποδείξει ότι υπάρχει, αλλά να θυμηθεί πώς αισθάνεται. Και το queer βλέμμα μπορεί να το δει καθαρά: η αληθινή επανάσταση δεν είναι η κατάκτηση, είναι η επανένωση με το σώμα που κουράστηκε.
Το φως του Λάνθιμου και το χώμα της Στελλάτου
είναι τα δύο άκρα της ίδιας ελληνικής ανάσας.
Το πρώτο μάς δείχνει πώς φαίνεται η χώρα απ’ έξω·
το δεύτερο πώς επιβιώνει από μέσα.
Και ανάμεσά τους, εκεί που συναντιούνται η θλίψη και η χαρά, γεννιέται ίσως η μόνη αλήθεια που έχει ακόμη νόημα να ειπωθεί: ότι η τέχνη δεν είναι ποτέ ηρωική.
Είναι ένας τρόπος να παραμένεις άνθρωπος σ’ έναν κόσμο που σε μαθαίνει να μη νιώθεις.
✴︎ Ο Αλκίνοος Ιωαννίδης και η αισθητική του άθελου queer
🎶🌙🩵
Δεν ήταν ποτέ «σύμβολο». Ήταν όμως κάτι πιο παράξενο, όταν ξεκινούσε στις αρχές των ’90ς: ένας straight άντρας που, χωρίς να το επιδιώξει, έγινε queer εικόνα μέσα σ’ έναν πολιτισμικό πεδίο και στην αγορά τού τότε εντέχνου, που δεν ήξερε στην πραγματικότητα τι να κάνει με τη λεπταίσθητη ευαισθησία της τέχνης του.
Ο Νίκος Σούλης τον σκηνοθέτησε με τσαρουχική λεπτότητα στα videoclip της Γαλάνη, λίγο προτού κυκλοφορήσει κι εκείνος τον πρώτο του δίσκο, σαν ένα σώμα που δεν φώναζε, δεν κατείχε τον χώρο της επιθυμίας, απλώς υπήρχε με τρόμο και χάρη. Η Δήμητρα Γαλάνη του έδωσε εκείνη τη σκηνική μελαγχολία που έκανε τα κοριτσάκια να τον ερωτευτούν, όπως λέει και ο ίδιος στο βίντεο, ΚΑΙ τα queer νεαρά αγόρια σαν και μένα τότε, να σωπάσουν χωρίς να ξέρουν γιατί.
Τον θυμάμαι όχι μόνο ως τραγουδιστή, αλλά και ως εικόνα: μια ρωγμή μέσα στην ετεροκανονική εντεχνίλα της δεκαετίας του ’90. Ένας άντρας που μπορούσε να είναι όμορφος χωρίς ειρωνεία, ευάλωτος χωρίς να ζητά συγγνώμη και βαθιά πολιτικός ακριβώς επειδή δεν προσπαθούσε να είναι τίποτα από αυτά. Η «Αγορά του Αλ Χαλίλι» δεν ήταν απλώς τραγούδι, ήταν η στιγμή που το queer βλέμμα βρήκε υλικό να κατοικήσει μέσα στην ελληνική ευαισθησία. Όχι μέσα από επιτέλεση, αλλά μέσα από παρουσία. Και γι’ αυτό, όσοι τον κοιτάξαμε τότε αλλιώς, δεν βλέπαμε έναν ήρωα μιας φαντασίωσης. Βλέπαμε την απόδειξη πως το φύλο, όταν παύει να είναι ρόλος, μπορεί να γίνει φως.
Ό,τι τότε ήταν αμηχανία, σήμερα είναι γλώσσα. Το βλέμμα του Ιωαννίδη, που κάποτε περνούσε για «ευαισθησία», τώρα αναγνωρίζεται ως αυτό που ήταν: η προέλευση μιας νέας αρρενωπότητας που δεν φοβάται να είναι υπαινικτικά όμορφη.
Η σημερινή queer αισθητική των ανδρών, από τα μουσικά βίντεο μέχρι τα editorials και τα stories των 20χρονων, ζει μέσα σε εκείνο το αρχικό ρήγμα. Στην αποδοχή ότι η ομορφιά δεν χρειάζεται κατεύθυνση, ότι το σώμα μπορεί να είναι σχεδόν γυμνό από έμφυλους ρόλους, ότι το βλέμμα μπορεί να είναι μαλακό και ταυτόχρονα επικίνδυνο.
Εκείνος το έκανε χωρίς να το προγραμματίσει. Εμείς, τριάντα χρόνια μετά, συνεχίζουμε να χορεύουμε γύρω από την ίδια αποκάλυψη:ότι το φύλο είναι σκηνοθεσία, και μερικοί άνθρωποι –όπως ο Αλκίνοος– την έπαιξαν τόσο αθώα, που έγινε τέχνη.
>>> Οι εικόνες του Αλκίνοου Ιωαννίδη δημιουργήθηκαν με visual εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης (promptography). Σύλληψη & prompt κείμενο: Πάνος Μιχαήλ
✴︎Ας σε λένε τρελή, σ’ αγαπάω πολύ, καλό μου πουστράκι
💋🥀👠
Ένα σχόλιο για την τρυφερή αλλά ξεπερασμένη ματιά του Άρη Δαβαράκη στις «Σέρρες» και για τη διαδρομή από τον ευγενή φόβο ως τη θαρραλέα υπερβολή που μας ελευθέρωσε.
Υπάρχει κάτι πράγματι γοητευτικό στο να βλέπεις τον Άρη Δαβαράκη να υπερασπίζεται τον Γιώργο Καπουτζίδη στο facebook του. Μια γλύκα, μια τρυφερή ανάγκη να πει ένα «μπράβο» σε μια χώρα που ειδικεύεται στα «σιγά τώρα». Κι όμως, μέσα σ’ αυτή την ευγένεια, γλιστρά κάτι που μυρίζει παρελθόν: η φράση «ο ομοφυλόφιλος πρωταγωνιστής είναι ένας κανονικός άνθρωπος κι όχι μια τρελή με φρου φρου κι αρώματα».
Είναι εκεί που σταματάει η καλοσύνη και αρχίζει η πολιτισμική κόπωση. Γιατί πίσω απ’ το δήθεν «ανθρώπινο» κρύβεται μια μικρή, επιμελώς καλλιεργημένη βία: η ανάγκη του αποδεκτού gay να απολογείται προτού υπάρξει. Να προλάβει να πει «είμαι κανονικός, μη με παρεξηγήσετε». Να εξαγοράσει τη θέση του στο τραπέζι της αξιοπρέπειας μ’ ένα χαμόγελο εγκράτειας.
Αυτό δεν είναι καλοσύνη· είναι η πολιτισμική παρακαταθήκη του εσωτερικευμένου queer φόβου. Η γενιά του Δαβαράκη έμαθε να ζει μέσα του, με μέτρο, με ευγένεια, με άψογο γούστο, αρκεί να μην προκαλεί. Αυτός ο τρόπος, όσο ποιητικός κι αν φαίνεται, είναι ο τρόπος του ευγενικά ευνουχισμένου queer: εκείνου που έμαθε να υποπτεύεται την ίδια του την επιθυμία. Να πιστεύει πως το σώμα είναι κάτι που πρέπει να ζητά συγγνώμη, πως η φανέρωση είναι έλλειψη μέτρου. Η γενιά εκείνη δεν διακινδύνευσε τίποτα στ’ αλήθεια∙ προστάτεψε την ευαισθησία της με τη σιωπή.
Ο Χατζιδάκις, παρότι ήταν πασιφανώς gay, διασώθηκε μέσα από τον ρόλο του εθνικού, η θηλυπρέπειά του εξημερώθηκε ως «αστική ευγένεια», ποτέ ως επιθυμία. Κι έτσι, το queer στοιχείο έγινε αποδεκτό μόνο όταν έπαψε να είναι σάρκα.
Αυτός ο μηχανισμός να μετατρέπεις την επιθυμία σε πνεύμα για να επιβιώσεις, έγινε το ελληνικό μας γονίδιο φόβου. Η εθνική ομοφοβία δεν μας επιβλήθηκε απ’ έξω· ριζώθηκε μέσα μας, σχεδόν κυτταρικά, μεταδίδοντας από γενιά σε γενιά την ιδέα πως το σώμα πρέπει να ζητά άδεια για να υπάρξει.
Μόνο που αυτή η έλλειψη μέτρου είναι που μας έσωσε. Οι «τρελές με τα φρου φρου» δεν ήταν μόνο γραφικές εκείνα τα άγρια χρόνια, ήταν το θαραλλέο σπάσιμο της σιωπής. Ήταν η ορατότητα αυτού που δεν είχε να χάσει τίποτα, που έκανε τη σιωπή τού «κανονικού» δυνατή χωρίς φόβο.
Αν σήμερα μπορούμε να μιλάμε για «ανθρωπιά»
στα queer σώματα, είναι γιατί κάποτε κάποια σώματα
διασύρθηκαν για να γίνει αυτή η λέξη αυτό που της στέρησαν.
Οπότε ναι, μπράβο στις «Σέρρες». Αλλά πιο πολύ μπράβο σ’ εκείνες που έτριξαν τα θεμέλια της ντροπής. Στις υπερβολικές, στις θορυβώδεις, στις ιερές «καρικατούρες» που κουβάλησαν τη γελοιοποίηση πάνω τους ως στέμμα για να την κάνουν ελευθερία για όλα μας.
Γιατί χωρίς τις «τρελές» δεν θα υπήρχε καμιά «ανθρωπιά» να εξυμνήσουμε. Μόνο η σιωπή των «ήσυχων» ανθρώπων που έμαθαν να αγαπούν «σωστά», αλλά ποτέ δυνατά.
✴︎ Η ρήξη μέσα μας
💔🫀🌫️
Δεν ξέρω αν η queer μετάβαση έχει πραγματικά ηλικία. Ίσως να έχει μόνο βάθος. Ή μια αλλαγή θερμοκρασίας που δεν αντιλαμβάνεσαι αμέσως, παρά μόνο όταν το σώμα σου αρχίζει να ιδρώνει αλλιώς.
Η γενιά μου, η Genaration Χ, στέκει σ’ αυτό το ενδιάμεσο σημείο, ανάμεσα στον φόβο και την απελευθέρωση. Δεν είναι ούτε της σιωπής ούτε του θορύβου. Είναι η γενιά που έμαθε να μιλά και τις δύο γλώσσες μαζί, να ψιθυρίζει και να φωνάζει την ίδια στιγμή. Ο ευγενικός gay που προσέχει μην παρεξηγηθεί∙ και το πουστράκι που, μεθυσμένο από το queer οξυγόνο, δεν ζητά άδεια για να φανερωθεί.
Δεν είμαστε ούτε ήρωες ούτε θύματα. Είμαστε οι μεταβατικοί, εκείνοι που γνωρίσαμε και τον φόβο και την απελευθέρωση, που προλάβαμε την ντροπή αλλά και τη χαρά τού να υπάρχεις δημόσια. Κουβαλάμε κάτι διπλό, σαν ανάσα που δεν ξέρει αν είναι εκπνοή ή εισπνοή. Κι αυτή η διπλή ανάσα μάς συνοδεύει παντού:
στη γλώσσα μας, στα σώματά μας, στον τρόπο που αγαπάμε.
Η εθνική μας ομοφοβία δεν ήταν ποτέ μόνο εξωτερική. Δεν ήταν οι «άλλοι». Ήταν κάτι που ενσωματώθηκε, μια μνήμη που γράφτηκε μέσα στα κύτταρα. Μια φωνή που ψιθύριζε ότι το σώμα είναι κάτι που πρέπει να ζητά άδεια. Και χρειάζεται χρόνια για να την ξεμάθεις. Χρόνια ολόκληρα για να πείσεις τον εαυτό σου πως δεν είναι αγένεια να φαίνεσαι, πως δεν είναι ύβρις να χαίρεσαι. Είτε είσαι slutty cum dump machine είτε είσαι queer συναισθηματικό και ιέρεια της άλγεβρας της συντροφικότητας.
Η θεραπεία αυτής της queer αμφιθυμίας δεν θα ’ρθει απ’ τη «νέα γενιά». Θα ’ρθει απ’ αυτόν που θα τολμήσει να σπάσει τον μηχανισμό μέσα του, να δει καθαρά τον μικρό του αυτουργό, εκείνον που χρόνια τώρα του ψιθυρίζει «πρόσεχε», «μην προκαλείς», «μην το κάνεις θέμα».
Κάποτε χρειάζεται να σταθείς μπροστά του. Να τον κοιτάξεις χωρίς θυμό. Δεν μοιάζει με τέρας· μοιάζει περισσότερο με παιδί που έμαθε να προσαρμόζεται. Είναι αυτός που σου έσωσε τη ζωή την εποχή που το να υπάρξεις φανερά ήταν επικίνδυνο. Μόνο που τώρα συνεχίζει από συνήθεια. Κι η συνήθεια, όταν δεν τη σταματήσεις, γίνεται ψυχική queer γάγγραινα.
Να τον δεις, λοιπόν, όχι για να τον καταδικάσεις, αλλά για να τον αναγνωρίσεις. Να του πεις: «Ευχαριστώ, ως εδώ». Και μετά να προχωρήσεις, χωρίς εκείνον να σου κρατά το χέρι, αλλά με τη μνήμη του να σε κάνει λίγο πιο τρυφερό απέναντι σε όσους ακόμη φοβούνται να φανούν.
>>> Τα ζωγραφικά έργα που συνοδευούν το ποστ είναι του Μαροκινού καλλιτέχνη Soufiane Ababri.
*Υ.Γ.
ΜΗΤΕΡΑ ΚΑΙ ΕΥΓΕΝΙΟΣ
Δύο σώματα που χάθηκαν με τον ίδιο ρυθμό του φωτός
Η μητέρα μου μικραίνει κάθε μέρα μέσα στο φως της οθόνης.
Τη βλέπω στις βιντεοκλήσεις να συρρικνώνεται από την ηλικία, από τον χρόνο, από την άνοια.
Το πρόσωπό της φωτίζεται απ’ την οθόνη σαν να επιστρέφει απ’ το παρελθόν.
Στο βάθος, το σπίτι μοιάζει με σκηνικό που περιμένει να κατεβεί η αυλαία.
Η αδελφή μου πια τη φροντίζει κάθε μέρα.
Εγώ φροντίζω την ιδέα της∙ να μη γίνει ανάμνηση προτού φύγει.
Στο βλέμμα της πια υπάρχει κάτι από μωρό παιδί και κάτι από φάντασμα.
Η φωνή της έχει αρχίσει να παίρνει τον τόνο των πραγμάτων που επιστρέφουν για λίγο,
όχι για να μείνουν, αλλά για να μας μάθουν πώς φεύγουν.
Κι ύστερα, χθες, ενώ έγραφα τα κείμενα της ΟΑΣΗΣ, χτύπησε το τηλέφωνο.
Ο Ευγένιος, ο γάτος μου, το μικρό μου avatar τρυφερότητας πέθανε.
Τον χτύπησε ένα αυτοκίνητο έξω απ’ το σπίτι.
Στις γιορτές θα τον έφερνα εδώ, στην Ολλανδία. Δεν πρόλαβα.
Την ίδια στιγμή που προσπαθούσα να μιλήσω για επιμονή,
δύο σώματα χάνονταν: το ένα αργά και σταδιακά από την ηλικία και την αρρώστια,
το άλλο από την ταχύτητα. Η μητέρα και ο γάτος, δυο μορφές του ίδιου πράγματος:
της αγάπης που δεν ξέρει να σταματάει εγκαίρως.
Η εποχή μάς έμαθε να πενθούμε εξ αποστάσεως.
Να βλέπουμε τα πάντα σε οθόνες που δεν έχουν θερμοκρασία.
Να μαθαίνουμε πως η απουσία είναι απλώς άλλη μορφή παρουσίας.
Το σπίτι της μάνας μου είναι το τελευταίο αναλογικό αρχείο της παλιάς ζωής μου.
Κάθε φορά που ανάβει η λάμπα της, κάπου εδώ ανάβει η δική μου.
Ο Ευγένιος κοιμόταν πάντα δίπλα μου
σαν να ήξερε ποια θερμοκρασία έχει η μοναξιά.
Ένα μικρό, γήινο πλάσμα που ένωσε τα δύο μου σπίτια:
το σώμα που έμεινε πίσω και το σώμα που έφυγε.
Δεν έχει νόημα να τελειώσω αυτό το κείμενο.
Σε αγαπώ, Ευγένιε.
Σε αγαπώ, μαμά.
Σε αγαπώ, μικρή μου αδελφούλα.
