Αρχαιολογικά ευρήματα στη Γάζα απομακρύνθηκαν εσπευσμένα από κτίριο στην Πόλη της Γάζας που απειλείτο από ισραηλινό πλήγμα.
«Ήταν μια επιχείρηση υψηλού κινδύνου, που πραγματοποιήθηκε σε ένα εξαιρετικά επικίνδυνο πλαίσιο για όλους τους εμπλεκόμενους – μια πραγματική διάσωση της τελευταίας στιγμής», δήλωσε ο Ολιβιέ Ποκιγιόν, διευθυντής της Γαλλικής Βιβλικής και Αρχαιολογικής Σχολής Ιερουσαλήμ (EBAF), η οποία στέγαζε τα κειμήλια.
Το πρωί της Τετάρτης, οι ισραηλινές αρχές διέταξαν την EBAF – ένα από τα παλαιότερα ακαδημαϊκά ιδρύματα της περιοχής – να εκκενώσει την αρχαιολογική της αποθήκη στο ισόγειο μιας πολυκατοικίας στη Γάζα, που επρόκειτο να στοχοποιηθεί.
Ο ισραηλινός στρατός δεν επιβεβαίωσε την προειδοποίηση όταν ρωτήθηκε από το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP), αλλά αρκετές πηγές είπαν ότι η Γαλλία, η UNESCO και το Λατινικό Πατριαρχείο Ιεροσολύμων έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στο να εξασφαλιστεί μια μικρή αναβολή, που επέτρεψε να απομακρυνθεί το μεγαλύτερο μέρος των αντικειμένων.
«Με σχεδόν κανέναν διεθνή παράγοντα να μην έχει μείνει στο έδαφος, χωρίς υποδομές, χωρίς τίποτα να λειτουργεί, έπρεπε να αυτοσχεδιάσουμε μεταφορές, εργασία και logistics», είπε ο Ποκιγιόν.
Η εκκένωση, πρόσθεσε, πραγματοποιήθηκε με αυστηρή μυστικότητα, με «την υπέρτατη ανησυχία, ως θρησκευτικός οργανισμός, να μη διακινδυνεύσουν ανθρώπινες ζωές», καθώς ο ισραηλινός στρατός συνέχιζε τις επιχειρήσεις στο μεγαλύτερο αστικό κέντρο της περιοχής.
Η αποθήκη περιείχε περίπου 180 κυβικά μέτρα ευρημάτων από τους πέντε κύριους αρχαιολογικούς χώρους της Γάζας, συμπεριλαμβανομένου του μοναστηριού του Αγίου Ιλαρίωνα του 4ου αιώνα, που είναι καταχωρημένο ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.
Όλοι αυτοί οι χώροι έχουν υποστεί ζημιές, ανέφερε η EBAF, εκφράζοντας ανησυχία για τα «μοναδικά» μωσαϊκά που έμειναν εκτεθειμένα παρά την ευθραυστότητά τους.
Ο Ποκιγιόν είπε ότι η Γάζα έχει «μια εξαιρετικά αρχαία κληρονομιά, πολύτιμη για την περιοχή, που δείχνει τη διαδοχή και τη συνύπαρξη λαών, πολιτισμών και θρησκειών».
Ένα από τα δύο μουσεία της Γάζας έχει καταστραφεί και το άλλο έχει υποστεί σοβαρές ζημιές από την έναρξη του πολέμου, σχεδόν πριν από δύο χρόνια.
Ερευνητές δήλωσαν στο AFP ότι, εκτός από διάσπαρτα ερείπια που είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε βομβαρδισμούς, η αποθήκη της EBAF ήταν το μοναδικό σημαντικό αποθετήριο ευρημάτων που απέμενε στο παλαιστινιακό έδαφος.
Η επανανακάλυψη του παρελθόντος της Γάζας ξεκίνησε μετά τις συμφωνίες του Όσλο το 1993.
Δύο χρόνια αργότερα, η νεοσύστατη Υπηρεσία Αρχαιοτήτων της Γάζας άνοιξε την πρώτη της ανασκαφή σε συνεργασία με την EBAF, αποκαλύπτοντας τα υπολείμματα του αρχαίου ελληνικού λιμανιού Ανθηδών και μιας ρωμαϊκής νεκρόπολης.
Οι ανασκαφές σταμάτησαν μετά την κατάληψη της εξουσίας από τη Χαμάς το 2007 και την επιβολή του ισραηλινού αποκλεισμού, για να ξαναρχίσουν χρόνια αργότερα με τη στήριξη του Βρετανικού Συμβουλίου και της γαλλικής ΜΚΟ Première Urgence Internationale (PUI).
Με το Ισραήλ πλέον να εξετάζει μια πλήρη ανάληψη ελέγχου της Γάζας και τις συνομιλίες για κατάπαυση πυρός να παραμένουν σε αδιέξοδο, οι αρχαιολόγοι λένε ότι οι προοπτικές για νέες ανασκαφές είναι απομακρυσμένες.
Η UNESCO, η οποία έχει ήδη καταγράψει ζημιές σε 94 μνημεία στη Γάζα με χρήση δορυφορικών εικόνων – μεταξύ αυτών και το παλάτι του Πασά του 13ου αιώνα – δεν έχει ακόμη καταφέρει να συντάξει πλήρη απογραφή.
«Σώσαμε ένα μεγάλο μέρος, αλλά σε μια διάσωση πάντα χάνεις πράγματα και πάντα βρίσκεσαι μπροστά σε επώδυνες επιλογές», δήλωσε ο Ρενέ Έλτερ, αρχαιολόγος συνεργαζόμενος με την EBAF και επιστημονικός συντονιστής της PUI.
Η αποθήκη, είπε, ήταν ιδιαίτερα πολύτιμη επειδή οι συλλογές είχαν ταξινομηθεί συστηματικά.
«Πολλά αντικείμενα έχουν σπάσει ή χαθεί, αλλά είχαν φωτογραφηθεί ή σχεδιαστεί, οπότε η επιστημονική πληροφορία έχει διασωθεί», είπε ο Έλτερ. «Ίσως αυτό να είναι το μόνο ίχνος που θα παραμείνει από την αρχαιολογία της Γάζας – στα βιβλία, στις δημοσιεύσεις, στις βιβλιοθήκες».
Με πληροφορίες από Guardian
