ΜΠΟΡΕΙ να νομίζετε ότι ο τόπος όπου συγκεντρώνονται οι ηγέτες των χωρών για να συζητήσουν το μέλλον του κόσμου είναι η Ουάσιγκτον ή ίσως η έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Όμως, καθώς ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ φιλοξενεί περισσότερους από 20 προέδρους και πρωθυπουργούς, μια νέα πραγματικότητα αρχίζει να διαμορφώνεται.
Η επίσημη αιτία για τη συνάντηση στην Κίνα είναι η σύνοδος κορυφής της Οργάνωσης Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) στην Τιαντζίν, την οποία ακολουθεί η επέτειος των 80 χρόνων από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, συμπεριλαμβανομένης μιας στρατιωτικής παρέλασης στην πλατεία Τιενανμέν στις 3 Σεπτεμβρίου.
Για τον κ. Σι, η συνάντηση έχει μεγαλύτερη σημασία από τους εορτασμούς. Δείχνει ότι η Κίνα έχει γίνει παγκόσμιος ηγέτης και πηγή σταθερότητας και ευημερίας. Η πηγή της σημερινής αβεβαιότητας είναι η Αμερική, υποστηρίζει, η οποία εξαπολύει εμπορικούς πολέμους εναντίον σχεδόν όλων και υπονομεύει το δικό της δίκτυο στρατιωτικών συμμαχιών και συνεργασιών στον τομέα της ασφάλειας.
Η λίστα των καλεσμένων του κ. Σι είναι εντυπωσιακή. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις αυταρχικών ηγετών που έχουν γίνει ποτέ, με τη συμμετοχή του Βλαντιμίρ Πούτιν από τη Ρωσία, του Μασούντ Πεζέσκιάν από το Ιράν και του Αλεξάντερ Λουκασένκο από τη Λευκορωσία. Ο Κιμ Γιονγκ Ουν της Βόρειας Κορέας ταξίδεψε με θωρακισμένο τρένο, στην πρώτη του επίσκεψη στην Κίνα από το 2019.
Ακόμα πιο εντυπωσιακή είναι η παρουσία ηγετών χωρών που τις τελευταίες δεκαετίες έχουν κλίνει περισσότερο προς τη Δύση, όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος και το Βιετνάμ. Το πιο εντυπωσιακό είναι η παρουσία του Ναρέντρα Μόντι, που σηματοδοτεί τη στροφή της Ινδίας από την Αμερική προς την Κίνα. Αυτό ακολουθεί την καταστροφική διπλή γκάφα του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος επέβαλε στην Ινδία εξωφρενικά υψηλούς δασμούς και αγκάλιασε τον εχθρό της, το Πακιστάν, μετά από μια σύγκρουση τον Μάιο.
Ο ισχυρισμός του κ. Σι ότι ηγείται μιας παγκόσμιας συμμαχίας δυνάμεων που είναι επιφυλακτικές απέναντι στην Αμερική δεν είναι τόσο φαντασιωτικός όσο μπορεί να νομίζετε. Όσον αφορά το εμπόριο, όπου όλες οι χώρες επιθυμούν να υπάρχει προβλεψιμότητα, η Κίνα μπορεί πλέον να καυχιέται ότι αποτελεί άγκυρα σταθερότητας — τουλάχιστον με σχετικούς όρους. Η χώρα είναι ήδη ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος των περισσότερων από τους επισκέπτες αυτής της εβδομάδας, μαζί με άλλα 100 περίπου κράτη σε όλο τον κόσμο. Καθώς η κυβέρνηση Τραμπ συνεχίζει την εκστρατεία οικονομικού πολέμου εναντίον των εμπορικών της εταίρων, τα «αμαρτήματα» του μερκαντιλισμού και του κρατικού καπιταλισμού της Κίνας φαίνονται ασήμαντα σε σύγκριση.
Υπάρχει επίσης μια νέα συναντίληψη που αντιτίθεται στις κυρώσεις, συμπεριλαμβανομένης της εξωθεσμικής απειλής που χρησιμοποιεί η Αμερική για να αποκόψει άτομα, εταιρείες και χώρες από το χρηματοπιστωτικό σύστημα και τις τεχνολογικές πλατφόρμες που βασίζονται στο δολάριο. Κάποτε, αυτές οι κυρώσεις προκαλούσαν φόβο κυρίως στα κράτη-παρίες. Ο κ. Τραμπ τις χρησιμοποιεί με όλο και λιγότερη αυτοσυγκράτηση και χωρίς προβλέψιμη νομική διαδικασία ή θεσμικό πλαίσιο. Η Ρωσία, και όλο και περισσότερο η Κίνα, έχουν ήδη αρχίσει να απομακρύνονται από τις πληρωμές σε δολάρια. Η οικοδόμηση ενός αξιόπιστου, αποτελεσματικού εναλλακτικού διεθνούς συστήματος είναι δύσκολη, ίσως αδύνατη, ειδικά για καθεστώτα χωρίς κράτος δικαίου. Όμως, όλο και περισσότερες χώρες ενδιαφέρονται να διερευνήσουν εναλλακτικές λύσεις εκτός του αμερικανικού συστήματος του δολαρίου. Ακόμη και η Ευρώπη προωθεί ένα «παγκόσμιο ευρώ». Και όλο και λιγότερες χώρες θα ενδιαφέρονται να επιβάλλουν αμερικανικές κυρώσεις εκ μέρους της.
Στον στρατιωτικό τομέα, η συσπείρωση που επιδιώκει η Κινα είναι λιγότερο αποτελεσματική. Μόνο ένα μικρό υποσύνολο χωρών, κυρίως αυταρχικών, θα παραστεί στην παρέλαση στην πλατεία Τιενανμέν στο Πεκίνο. Η Ινδία δεν θα είναι εκεί και αντιτίθεται στη στρατιωτική ενίσχυση της Κίνας μετά τις συγκρούσεις στα σύνορα των Ιμαλαΐων.Το θέαμα της Κίνας να καθοδηγεί μεγάλο μέρος του κόσμου μέσω της Τιαντζίν και του Πεκίνου ήταν αδιανόητο ακόμη και πριν από πέντε χρόνια. Η λίστα καλεσμένων του κ. Σι δεν αποδεικνύει ότι η Κίνα ορίζει μια νέα παγκόσμια τάξη. Ωστόσο, δείχνει το μέτρο της ζημιάς που προκαλεί ο κ. Τραμπ στα αμερικανικά συμφέροντα.
Με στοιχεία από τον Economist
