Ο Έλον Μασκ ανακοίνωσε το Σάββατο την ίδρυση ενός νέου πολιτικού κόμματος στις ΗΠΑ, υποστηρίζοντας ότι εκφράζει τη «σιωπηλή πλειοψηφία», δηλαδή το 80% των ψηφοφόρων που, όπως λέει, βρίσκονται «κάπου στη μέση».
Η πρωτοβουλία, που εξετάζεται εκτενώς σε ανάλυση της Washington Post, συγκεντρώνει ήδη έντονο ενδιαφέρον, όχι μόνο για την πολιτική της καινοτομία, αλλά και για τα σοβαρά εμπόδια που καλείται να ξεπεράσει.
Ο επικεφαλής της Tesla και της SpaceX και ιδιοκτήτης της πλατφόρμας X (πρώην Twitter) είχε προσφέρει απλόχερα στήριξη στον Ντόναλντ Τραμπ στις εκλογές του 2024, καθιστώντας τον μεγαλύτερο πολιτικό χρηματοδότη της χώρας. Μάλιστα, είχε ηγηθεί και της δημιουργίας του ομοσπονδιακού «υπουργείου Αποτελεστματικότητας» (DOGE), με στόχο τη μείωση του δημόσιου τομέα.
Όμως, μετά την ψήφιση και υπογραφή από τον Τραμπ ενός μαζικού φορολογικού και δημοσιονομικού νομοσχεδίου, το οποίο ο Μασκ θεωρεί καταστροφικό για τα δημόσια οικονομικά, ο δισεκατομμυριούχος φαίνεται να γύρισε σελίδα. «Το America Party δημιουργήθηκε για να σας επιστρέψει την ελευθερία σας», έγραψε το Σάββατο στο X, μία ημέρα μετά την κύρωση του νομοσχεδίου, επιβεβαιώνοντας την ίδρυση του κόμματος.
By a factor of 2 to 1, you want a new political party and you shall have it!
— Elon Musk (@elonmusk) July 5, 2025
When it comes to bankrupting our country with waste & graft, we live in a one-party system, not a democracy.
Today, the America Party is formed to give you back your freedom. https://t.co/9K8AD04QQN
Ωστόσο, οι προκλήσεις που έχει μπροστά του είναι τεράστιες. Από τα θεσμικά εμπόδια, μέχρι την αδυναμία του να συγκροτήσει μια συνεκτική εκλογική βάση, ο δρόμος για την πολιτική επιτυχία δεν θα είναι εύκολος, όσο πλούτο και αν διαθέτει.
Τα θεσμικά εμπόδια και οι κανόνες των ψηφοδελτίων
Το αμερικανικό εκλογικό σύστημα καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την είσοδο τρίτων κομμάτων στο πολιτικό σκηνικό. Όπως εξηγεί ο Χανς Νοέλ, καθηγητής πολιτικής ιστορίας στο πανεπιστήμιο Τζόρτζταουν, «στις ΗΠΑ, για να αποκτήσεις εκπροσώπηση, πρέπει να κερδίσεις, όχι απλώς να πάρεις ένα ποσοστό».
Ακόμα και αν ένα κόμμα όπως το America Party αποκτήσει απήχηση, πρέπει να ξεπεράσει τον γραφειοκρατικό σκόπελο των διαφορετικών κανονισμών που ισχύουν σε κάθε Πολιτεία. Από τις αιτήσεις και την επίσημη αναγνώριση μέχρι τα χιλιάδες απαραίτητα υπογραφές για να εμφανιστεί σε ένα ψηφοδέλτιο, η διαδικασία θεωρείται «εξουθενωτική», όπως λέει ο Μακ Μακόρκλ, καθηγητής Δημόσιας Πολιτικής στο Duke και πρώην σύμβουλος των Δημοκρατικών.
«Απαιτούνται πάρα πολλές υπογραφές και διαρκής κινητοποίηση. Από την άλλη, (ο Μασκ) έχει αρκετά χρήματα για να τα καταφέρει», σημειώνει.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμα και το 2024, κανένας τρίτος υποψήφιος, ούτε ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ, ούτε η Τζιλ Στάιν ή ο Κόρνελ Γουέστ, δεν κατάφερε να εμφανιστεί στα ψηφοδέλτια και των 50 Πολιτειών.
In 2016, Jill Stein got 1.1% of the vote.
— Micah Erfan (@micah_erfan) November 7, 2024
This year, she got only 0.4%.
That’s honestly… wild. pic.twitter.com/MBkVjgr1E2
Το ιστορικό προηγούμενο για τα «τρίτα» κόμματα στις ΗΠΑ
Τα τρίτα κόμματα στις ΗΠΑ έχουν μακρά ιστορία, αλλά σπάνια κατάφεραν να πετύχουν κάτι περισσότερο από πρόσκαιρη προβολή. Η τελευταία φορά που μη-Ρεπουμπλικανός ή Δημοκρατικός υποψήφιος κέρδισε εκλέκτορες στις προεδρικές εκλογές ήταν το 1968, με τον Τζορτζ Γουάλας.
Ο Ρος Περό, ένας άλλος δισεκατομμυριούχος, συγκέντρωσε το εντυπωσιακό 19% της λαϊκής ψήφου το 1992, αλλά δεν εξασφάλισε ούτε έναν εκλέκτορα. «Έκανε πολύ καλή καμπάνια, αλλά δεν ήρθε πρώτος σε καμία Πολιτεία. Στο αμερικανικό σύστημα, αυτό σημαίνει μηδέν», λέει ο Νοέλ.
Το 2000, η υποψηφιότητα του Ραλφ Νέιντερ με το Πράσινο Κόμμα θεωρήθηκε καθοριστική στο να κερδίσει ο Τζορτζ Μπους το εκλογικό θρίλερ της Φλόριντα, αλλά κι εκείνος δεν απέσπασε κανέναν εκλέκτορα.
Η πλειονότητα των ανεξάρτητων που εξελέγησαν σε δημόσια αξιώματα, όπως ο Μπέρνι Σάντερς ή ο Άνγκους Κινγκ, τελικά εντάχθηκαν ή συνεργάστηκαν με ένα από τα δύο μεγάλα κόμματα.
Η στρατηγική Επαμεινώνδα
Το Σάββατο, ο Μασκ δημοσίευσε στο X ότι σκοπεύει να επικεντρωθεί στις ενδιάμεσες εκλογές του 2026. Συγκρίνοντας τη στρατηγική του με αυτή του αρχαίου Έλληνα στρατηγού Επαμεινώνδα, μίλησε για «εξαιρετικά συγκεντρωμένη πίεση σε ένα ακριβές σημείο του πεδίου μάχης».
Προανήγγειλε πως θα στηρίξει υποψηφίους μόνο σε 2-3 έδρες της Γερουσίας και σε 8-10 εκλογικές περιφέρειες της Βουλής, ώστε να επηρεαστούν κρίσιμες ψηφοφορίες. Το Κογκρέσο παραμένει οριακά διχασμένο και ο ίδιος θεωρεί ότι έτσι θα λειτουργήσει ως «ρυθμιστής».
The way we’re going to crack the uniparty system is by using a variant of how Epaminondas shattered the myth of Spartan invincibility at Leuctra:
— Elon Musk (@elonmusk) July 5, 2025
Extremely concentrated force at a precise location on the battlefield.
Ο καθηγητής Μακόρκλ εκτιμά ότι οι υποψήφιοι του Μασκ δύσκολα θα κερδίσουν έδρες, αλλά ενδέχεται να αποδυναμώσουν Ρεπουμπλικάνους σε Πολιτείες-κλειδιά, όπως η Βόρεια Καρολίνα, όπου αναμένεται πτώση συμμετοχής από τους πιο σκληροπυρηνικούς ψηφοφόρους του Τραμπ.
Η σφοδρή αντίθεση του Μασκ στο πρόσφατο φορολογικό νομοσχέδιο δεν φαίνεται να μεταφράζεται σε συνεκτικό πολιτικό πρόγραμμα. Επιπλέον, όπως σημειώνει ο Μακόρκλ, οι ίδιες του οι επιχειρήσεις έχουν εξασφαλίσει γιγαντιαία κρατικά συμβόλαια.
«Είναι λίγο οξύμωρο να σε παρουσιάζουν ως ηγέτη του αντι-κρατισμού, ενώ ταυτόχρονα έχεις πάρει ό,τι επιδότηση κυκλοφορεί», σχολιάζει δηκτικά.
Ποια είναι η εκλογική βάση του America Party;
Το Σάββατο, ο Μασκ φάνηκε να υιοθετεί μια πολιτική πλατφόρμα που ανάρτησε χρήστης στο X, με την οποία συμφώνησε δημόσια. Η πρόταση περιλάμβανε θέσεις όπως:
- Μείωση του δημόσιου χρέους
- Εκσυγχρονισμός του στρατού με χρήση τεχνητής νοημοσύνης και ρομποτικής
- Απελευθέρωση της αγοράς και περιορισμός των κρατικών ρυθμίσεων
- Στήριξη της τεχνολογικής καινοτομίας
- Δημογραφικές πολιτικές για την ενίσχυση των γεννήσεων
- Υπεράσπιση της ελευθερίας του λόγου
- Κεντρώες θέσεις σε άλλα ζητήματα εσωτερικής πολιτικής
Παρότι το μήνυμα είναι γενικόλογο, υποδηλώνει μια απόπειρα του Μασκ να χαράξει έναν ιδεολογικό άξονα που κινείται ανάμεσα στον φιλελευθερισμό, τον τεχνο-οραματισμό και τον οικονομικό συντηρητισμό.
America’s Party will be focused on:
— Tesla Owners Silicon Valley (@teslaownersSV) July 6, 2025
-reduce debt, responsible spending only
-modernize military with ai/robotics
-pro tech, accelerate to win in ai
-less regulation across board but especially in energy
-free speech
-pro natalist
-centrist policies everywhere else
Are you… pic.twitter.com/7u55mH5jmw
Παρά ταύτα, αρκετοί αναλυτές εκτιμούν πως το λεγόμενο «80% της μέσης τάξης» που δηλώνει πως εκπροσωπεί ο Μασκ, είναι ένα ιδεατό σχήμα χωρίς σαφές πολιτικό στίγμα.
«Οι περισσότεροι ψηφοφόροι έχουν έστω κάποια ταύτιση με τους Δημοκρατικούς ή τους Ρεπουμπλικάνους, έστω και με απογοήτευση», λέει ο Χανς Νοέλ. «Το ‘80%’ που λέει πως στοχεύει ο Μασκ δεν είναι ένα συνεκτικό ακροατήριο. Είναι απλώς ένα νούμερο».
Πολιτικές συμμαχίες και αντίπαλοι
Η ρήξη του με τον Τραμπ και τους Ρεπουμπλικάνους φαίνεται να έχει κοστίσει στον Μασκ τη στήριξη που απολάμβανε έως πρόσφατα. Ο στενός συνεργάτης του Τραμπ, Τζέιμς Φίσμπακ, ανακοίνωσε ήδη τη δημιουργία οργάνωσης super PAC που έχει ως στόχο να εμποδίσει την πολιτική άνοδο του Μασκ.
Elon, this isn’t a joke.
— James Fishback (@j_fishback) July 5, 2025
A third party that hands power to the Democrats—who’ll impeach Trump, defund ICE, and throw open the border—will devastate this country.
Unlike you, real Americans don’t want to go to Mars. We want to save America. pic.twitter.com/Xvra5fZrxZ
Επιπλέον, παρά τον τεράστιο πλούτο του Μασκ, η δημιουργία ενός πολιτικού φορέα απαιτεί κάτι περισσότερο από χρηματοδότηση. «Τα πολιτικά κόμματα βασίζονται σε δίκτυα ανθρώπων που δουλεύουν, στρατολογούν, οργανώνουν, ψηφίζουν», σημειώνει ο Νοέλ. «Αυτή την κινητοποίηση δεν μπορείς να την αγοράσεις με λεφτά».
Προς το παρόν, ο μόνος εν ενεργεία πολιτικός που συνεχίζει να έχει την υποστήριξη του Μασκ είναι ο Ρεπουμπλικανός βουλευτής Τόμας Μάσι από το Κεντάκι.
Έχει ο Μασκ την υπομονή;
Η ερώτηση που πλανάται είναι κατά πόσο ο Μασκ μπορεί να αντέξει τον ρυθμό και τις απογοητεύσεις που συνεπάγεται η πολιτική. Για έναν επιχειρηματία που έχει χτίσει την καριέρα του πάνω στην ταχύτητα, την καινοτομία και τον έλεγχο, η γραφειοκρατία και οι μακροχρόνιοι πολιτικοί αγώνες ίσως αποδειχθούν αποτρεπτικοί.
«Θα υπάρξουν πολλές αποτυχίες, πολλά άγνωστα ονόματα που θα θέλουν να καβαλήσουν το κύμα και να εκμεταλλευτούν το brand του. Αν δεν έχει μηχανισμό αξιολόγησης, θα τον εκθέσουν», λέει ο Μακόρκλ.
Ήδη έχει βιώσει την αποτυχία: στις αρχές του 2025, δαπάνησε πάνω από 20 εκατ. δολάρια για να στηρίξει μια υπερσυντηρητική υποψήφια για το Ανώτατο Δικαστήριο του Ουισκόνσιν. Παρά την προσωπική του εμπλοκή και τη ρητορική για «το μέλλον του δυτικού πολιτισμού», η αντίπαλος του τελικά επικράτησε με σχετική άνεση.
Μετά την ήττα, ο Μασκ έγραψε στο X ότι σκοπεύει να μειώσει τις πολιτικές του δαπάνες, «εκτός αν προκύψει λόγος να τις αυξήσει και πάλι».
Ο Μακόρκλ, όμως, δεν είναι τόσο σίγουρος. «Δεν πιστεύω ότι θα αφιερώσει τη ζωή του στο να χτίσει κόμμα. Περισσότερο μου μοιάζει με προσωπική καμπάνια κατά του Τραμπ και της κληρονομιάς του», τονίζει.
Με πληροφορίες από Washington Post
