Από τις 14 έως τις 16 Φεβρουαρίου 2025, η Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου φιλοξένησε παγκόσμιους ηγέτες, υπουργούς και υψηλόβαθμους αξιωματούχους, οι οποίοι ανέλυσαν τις κυριότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κόσμος. Στο επίκεντρο των συζητήσεων βρέθηκε ο πόλεμος στην Ουκρανία και η προοπτική ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων με τη Ρωσία.
Οι ομιλίες των Ουκρανού Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και του νέου Αντιπροέδρου των ΗΠΑ JD Vance ανέδειξαν τις διαφοροποιήσεις μεταξύ Ευρώπης και Ηνωμένων Πολιτειών όσον αφορά τις απειλές που διαμορφώνονται στον ορίζοντα.
Ακολουθούν οι επτά δηλώσεις που καθόρισαν τη συζήτηση στο Μόναχο:
«Μια νέα τολμηρή προσέγγιση» – Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν
«Μπορώ να ανακοινώσω ότι θα προτείνω την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές επενδύσεις. Αυτό θα επιτρέψει στα κράτη-μέλη να αυξήσουν σημαντικά τις αμυντικές τους δαπάνες».
Πλαίσιο: Η Ευρωπαϊκή Ένωση υπολογίζει ότι απαιτούνται επενδύσεις ύψους 500 δισ. ευρώ για την άμυνα τα επόμενα δέκα χρόνια.
Ωστόσο, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δυσκολεύονται να συμφωνήσουν σε κοινά εργαλεία χρηματοδότησης.
Η πρόταση της φον ντερ Λάιεν για χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων θα επέτρεπε σε χώρες με περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες χωρίς να παραβιάζουν τους ευρωπαϊκούς δημοσιονομικούς στόχους.
«Η μεγαλύτερη απειλή για την Ευρώπη είναι ο εσωτερικός της εκφυλισμός» – JD Vance
«Η απειλή που με ανησυχεί περισσότερο για την Ευρώπη δεν είναι η Ρωσία, ούτε η Κίνα, ούτε κάποιος εξωτερικός παράγοντας. Αυτό που με ανησυχεί είναι η υποχώρηση της Ευρώπης από τις θεμελιώδεις αξίες της».
Πλαίσιο: Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ανέμεναν ότι ο νέος Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ θα προσέφερε σαφήνεια σχετικά με τη στρατηγική της Ουάσινγκτον για πιθανές ειρηνευτικές συνομιλίες με τη Ρωσία.
Αντ’ αυτού, ο Vance επικεντρώθηκε στην κριτική του προς την Ευρώπη, κατηγορώντας τη για απομάκρυνση από τις κοινές αξίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες και αγνόηση της βούλησης των πολιτών της.
«Η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ δεν συνδέεται με την ειρηνευτική συμφωνία» – Μαρκ Ρούτε
«Αυτό δεν αφορά την ειρηνευτική συμφωνία. Κάποιοι πιστεύουν ότι πρέπει να είναι μέρος της, αλλά δεν είναι»
Πλαίσιο: Νωρίτερα την εβδομάδα, ο Αμερικανός Υπουργός Άμυνας είχε δηλώσει ότι είναι «μη ρεαλιστικό» να πιστεύει η Ουκρανία ότι θα επιστρέψει στα προ του 2014 σύνορά της ή ότι θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, ο Ρούτε, νέος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, αρνήθηκε ότι η ένταξη της Ουκρανίας θα συνδεθεί με τις ειρηνευτικές συνομιλίες.
«Πρέπει να δημιουργήσουμε τις Ένοπλες Δυνάμεις της Ευρώπης» – Βολοντίμιρ Ζελένσκι
«Πρέπει να οικοδομήσουμε τις Ένοπλες Δυνάμεις της Ευρώπης, ώστε το μέλλον της να εξαρτάται μόνο από τους Ευρωπαίους»
Πλαίσιο: Οι δηλώσεις του Ζελένσκι ήρθαν στον απόηχο της αποκάλυψης ότι ο Ντόναλντ Τραμπ είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, χωρίς να ενημερώσει την Ουκρανία.
Ο Ζελένσκι προειδοποίησε ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να βασίζεται αποκλειστικά στην υποστήριξη των ΗΠΑ και ότι η ασφάλειά της πρέπει να βρίσκεται στα δικά της χέρια.
«Θα αποκαταστήσω την ηγετική θέση της Γερμανίας στην ΕΕ» – Φρίντριχ Μερτς
«Υπάρχει έλλειμμα ηγεσίας της Γερμανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και συμφωνώ απολύτως με όσους το επισημαίνουν. Είμαι έτοιμος να αναλάβω αυτόν τον ρόλο».
Πλαίσιο: Ο Μερτς, επικεφαλής του CDU, αναμένεται να γίνει ο επόμενος Καγκελάριος της Γερμανίας μετά τις εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου.
Η πτώση της κυβέρνησης Σολτς, λόγω εσωτερικών συγκρούσεων και οικονομικών δυσκολιών, έχει μειώσει την επιρροή της Γερμανίας στην ΕΕ. Ο Μερτς δεσμεύτηκε να επαναφέρει το Βερολίνο σε ηγετική θέση στην Ευρώπη.
«Η συμφωνία για τα ουκρανικά ορυκτά θα είναι εφιάλτης για τον Πούτιν» – Λίντσεϊ Γκράχαμ
«Αν αυτή η συμφωνία για τα ορυκτά επιτευχθεί, θα είναι εφιάλτης για τον Πούτιν».
Πλαίσιο: Ο Τραμπ φέρεται να εξετάζει τη συνέχιση της στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία, με αντάλλαγμα μια συμφωνία ύψους 500 δισ. δολαρίων για τα ουκρανικά στρατηγικά ορυκτά.
Ο Γκράχαμ υποστήριξε ότι η συμφωνία θα μπορούσε να αλλάξει τις γεωπολιτικές ισορροπίες, καθώς η Ουκρανία διαθέτει τεράστια κοιτάσματα κρίσιμων πρώτων υλών που ελέγχονται σήμερα κυρίως από την Κίνα.
«Η Ευρώπη πιθανότατα δεν θα βρίσκεται στο τραπέζι των ειρηνευτικών συνομιλιών» – Κιθ Κέλογκ
«Οι συνομιλίες μπορούν να γίνουν μεταξύ της Ουκρανίας, της Ρωσίας και, φυσικά, των Ηνωμένων Πολιτειών»
Πλαίσιο: Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και η Ουκρανία επιμένουν ότι οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία με τη Ρωσία θα πρέπει να περιλαμβάνει και την Ευρώπη.
Ωστόσο, η επικοινωνία Τραμπ-Πούτιν άφησε να εννοηθεί ότι τόσο η Ουκρανία όσο και η ΕΕ ενδέχεται να αποκλειστούν από τις διαπραγματεύσεις. Ο Κέλογκ ξεκαθάρισε ότι η ευρωπαϊκή συμμαχία θα είναι «κρίσιμη», αλλά όχι πρωταγωνιστής στις συνομιλίες.
