Ο σύγχρονος χορός στην Κίνα έχει κάνει άλματα και ο συνομιλητής μου είναι σίγουρα ένας από τους λαμπρότερους εκπροσώπους του. Είναι η δεύτερη φορά που ο 38χρονος σήμερα Tao Ye δείχνει δουλειά του στην Ελλάδα (είχε προηγηθεί η Στέγη το 2016) και η πρώτη που τιμά το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, στην πρεμιέρα του οποίου παρουσιάζει την περφόρμανς «11» μαζί με τη σύζυγό του Duan Ni και τους άλλους χορευτές του Tao Dance Theater.
Μου μίλησε γι’ αυτή την παράσταση και βέβαια για το περίφημο σπονδυλωτό έργο Numerical Series στο οποίο εντάσσεται, για την καριέρα του αλλά και τις αξίες που ορίζουν τη ζωή και τη δουλειά του, για τους «μαγικούς» εκείνους μικρόκοσμους που μπορεί να κουβαλά μέσα του καθένας και καθεμιά μας: «Δεν μπορούμε να μιλάμε για τον χορό μόνο ως καλλιτεχνική σύλληψη. Η κίνηση και η δυναμική του αποσκοπούν στην υπέρβαση των δυνάμεών μας μέσω της συνεχούς εξάσκησης. Ο δρόμος, μάλιστα, που φαίνεται να είναι ο πιο δύσκολος, συχνά είναι ο πιο σύντομος», λέει.
Αναφέρθηκε, ακόμα, στη σημασία της ομαδικής δουλειά και της συνεχούς, καθημερινής εξάσκησης, στο αφαιρετικό ιδανικό της απλότητας, στην αέναη πάλη του χορευτή με τον νόμο της βαρύτητας και στην ανταγωνιστική σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ σώματος και τεχνολογίας καθώς ο σύγχρονος άνθρωπος «τείνει να επιδιώκει μια αιωνιότητα του τίποτα».
Η ελευθερία ως απόλυτη έννοια είναι ένα ψευδοπρόβλημα, καθώς ενέχει πολλές αντιφάσεις. Η ίδια η έννοιά της πράγματι διαφέρει, ανάλογα τον πολιτισμό και το άτομο.
Επιπλέον, έδωσε τον δικό του, βγαλμένο μέσα από μια διαφορετική από την κυρίαρχη στη Δύση οπτική και βασισμένο εν πολλοίς στην κομφουκιανή παράδοση ορισμό για την ελευθερία και τις πολλές διαφορετικές της εκδοχές της, ανάλογα με το άτομο και τον πολιτισμό: «Πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται πολύ να αντεπεξέλθουν σε θεμελιώδεις ανάγκες όπως η στέγαση, η διατροφή και η ένδυση. Οφείλουν να εργαστούν σκληρά και σύμφωνα με τους κοινωνικούς κανόνες ώστε να ελευθερωθούν από την ανέχεια». Μια ελευθερία η οποία μπορεί, λέει, να επιτευχθεί μόνο μέσα από την κατανόηση των περιορισμών της, γι’ αυτό και «μια μεγάλη χρησιμότητα της τέχνης είναι ότι μας δίνει συνεχώς νέες κατευθύνσεις, διευρύνοντας έτσι και τα όρια της ελευθερίας μας».
— «11» είναι ο τίτλος της περφόρμανς που θα παρουσιάσετε στην Καλαμάτα και καθώς διάβασα δεν παραπέμπει μόνο στο 11ο έργο των «Numerical Series» αλλά και σε δύο ξεχωριστά, ανεξάρτητα 1.
Το 11 είναι για μένα ένας παλινδρομικός αριθμός. Είναι αντίστοιχο και ανεξάρτητο, ασυμβίβαστο και αντίθετο. Διαθέτει την ομορφιά της συμμετρίας και την αλήθεια της εικασίας. Στο «11» εμφανίζονται 11 χορευτές, οι οποίοι παραμένουν αυτόνομοι από την αρχή μέχρι το τέλος, χωρίς επαφή μεταξύ τους, σαν να βρίσκονται σε παράλληλο χρόνο και χώρο, σε διαφορετικές χρονικές διαστάσεις. Στην τελευταία σκηνή κατευθύνονται στο αρχικό σημείο, σαν να μην έγινε τίποτα, επιστρέφοντας στη σιωπή.
— Ποιο είναι όμως το κεντρικό ζητούμενο των «Numerical Series», τι επιχειρείτε να εκφράσετε μέσα από αυτή την «αριθμητική σειρά»;
Ολόκληρο το έργο συμπυκνώνει τη διακαή επιθυμία μου που είναι η αέναη εξερεύνηση της γλώσσας του σώματος. Πιστεύω στον μόχθο, την απλότητα και την ειλικρίνειά του. Προέρχεται από το παρελθόν, ζει στο παρόν και συνδέεται με το μέλλον. Το σώμα με παρακινεί να νιώθω την αξία της εξερεύνησης εσωτερικά, να είμαι ανοικτός και δεκτικός απέναντι στα σώματα των άλλων. Έχω δημιουργήσει δεκατρία έργα της Numerical Series τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια κι αυτό το ιδεατό μονοπάτι μού επιτρέπει να ατενίζω το άπειρο, χωρίς τον περιορισμό του χρόνου και της ενέργειας. Σε αυτή την εποχή των μεγάλων κλιμάκων και της εκθαμβωτικής εξερεύνησης του εξωτερικού μας κόσμου, υπάρχει κι ένα άλλο μέρος στο οποίο χρειάζεται να δώσουμε σημασία: αναφέρομαι στον συναρπαστικό εσωτερικό κόσμο του καθενός μας, σε ένα πλήθος μικρόκοσμους, τα υπέροχα μυστήρια των οποίων αξίζει να ανακαλύψουμε.
— Αν σας ζητούσα να μας βάλετε λίγο στο πνεύμα της δουλειάς σας;
Αυτό που κάνουμε καταρχάς είναι να εξερευνούμε ένα είδος κυκλικής κίνησης. Ο κύκλος μάς αποκαλύπτει ότι ο χορός πρέπει να νοείται ως μια συνεχής, ατέρμονη διαδικασία. Στον χώρο όπου εξασκούμαστε καθημερινά δεν υπάρχει καθρέφτης, όπως συνηθίζεται στις αίθουσες χορού και στα γυμναστήρια. Οι χορευτές οφείλουν να μάθουν να ελέγχουν και την παραμικρή τους κίνηση, χωρίς κανένα εξωτερικό βοήθημα. Αυτό επιτυγχάνεται μόνο μέσα από τη διαρκή, επίμονη εξάσκηση. Μέσω αυτής η συνείδηση του κύκλου γίνεται η συνέχεια των σημείων, σχηματίζοντας μια καμπύλη ροή που μοιάζει με κύμα. Ταυτόχρονα, όμως, είναι απαραίτητο οι χορευτές να έχουν απόλυτη αίσθηση τόσο του χώρου όσο και του χρόνου ώστε να συντονιστούν μαζί τους. Κάθε σπιθαμή του χώρου συνδέεται με το σώμα για να επιτύχει την κυκλική κίνηση, κάθε σπιθαμή του σώματος γίνεται πινελιά ζωγραφίζοντας ελεύθερα στον χώρο, συνδέοντάς το ανά πάσα στιγμή με κάθε γωνία του χρόνου και του χώρου, σε ένα κυνήγι της τελειότητας που απαιτεί από τον χορευτή να βρίσκεται σε συνεχή εγρήγορση. Να εκτελεί μια πρώτη κίνηση σαν ερώτηση, σαν εικασία τύπου «πού είναι το σώμα μου; Πώς αλλιώς μπορώ να κινηθώ; Σε ποια κατεύθυνση;», και στην επόμενη να προσπαθεί να δώσει μια απόκριση, έτσι ώστε η σωματική του έκφραση να είναι διαλεκτική και αέναη.
— «Οι χορευτές αναπτύσσουν συνεχώς και αμφισβητούν τις δυνατότητες και τα όρια του σώματός τους, ξεπερνώντας τους σωματικούς και πνευματικούς περιορισμούς τους», διάβασα σε κάποια σας συνέντευξη. Πώς όμως μπορεί κάτι τόσο σκληρό –κάτι που ισχύει τόσο για την τέχνη, όσο και για τα σπορ– να είναι λυτρωτικό;
Δεν μπορούμε να μιλάμε για τον χορό μόνο ως καλλιτεχνική σύλληψη. Η κίνηση και η δυναμική του αποσκοπούν στην υπέρβαση των δυνάμεών μας μέσω της συνεχούς εξάσκησης. Μάλιστα, ο δρόμος που φαίνεται να είναι ο πιο δύσκολος συχνά είναι ο πιο σύντομος. Η σύγχρονη τεχνολογία μάς κρατά μακριά από τη σωματική εργασία ‒ η εφεύρεση των κινητών τηλεφώνων, για παράδειγμα, έχει αντικαταστήσει την όραση και την ακοή μας, λειτουργώντας ως προέκταση των αισθήσεών μας. Στο μέλλον, με την περαιτέρω ανάπτυξη της τεχνολογίας, οι άνθρωποι θα γνωρίζουν ακόμα λιγότερο το σώμα τους, επιδιώκοντας ένα είδος αιώνιας ζωής του τίποτα. Άνθρωποι σαν εμάς, πάλι, μέσα από τη συνεχή εξερεύνηση των δυνατοτήτων και της τέχνης του φυσικού μας σώματος, επιδιώκουμε να «προικίσουμε» αυτή την αιωνιότητα με το αξίωμα «χορεύω, άρα υπάρχω!».
— Πώς αλληλεπιδρά η μοναδικότητα κάθε χορευτή με τη συλλογική δουλειά και το ομαδικό πνεύμα που απαιτεί μια παράσταση; Η κυρίαρχη δυτική αντίληψη για πολιτισμούς όπως ο κινέζικος είναι ότι το άτομο δεν νοείται ως μοναδική, αυτόνομη προσωπικότητα αλλά ως αναπόσπαστο μέρος ενός συνόλου. Ο δικός σας ορισμός για την ελευθερία ποιος είναι;
Η ελευθερία ως απόλυτη έννοια είναι ένα ψευδοπρόβλημα, καθώς ενέχει πολλές αντιφάσεις. Η ίδια η έννοιά της πράγματι διαφέρει, ανάλογα τον πολιτισμό και το άτομο. Σε πολλά είδη χορών η ελευθερία των χορευτών προέρχεται από τον διαρκή αγώνα τους ενάντια στη βαρύτητα, από την απελευθέρωση από τα δεσμά της ύλης. Η διαδικασία αυτή απαιτεί από τους χορευτές να διατηρούν ζωντανή αυτή την ελευθερία καθημερινά μέσα από μια αυστηρή πειθαρχία και έναν απόλυτο έλεγχο της κίνησής τους. Στην καθημερινή μας ζωή, πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται πολύ να αντεπεξέλθουν σε θεμελιώδεις ανάγκες όπως η στέγαση, η διατροφή και η ένδυση. Οφείλουν να εργαστούν σκληρά και σύμφωνα με τους κοινωνικούς κανόνες ώστε να ελευθερωθούν με κάποιον τρόπο από την ανέχεια. Κατά τη γνώμη μου, η ελευθερία μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από την κατανόηση των περιορισμών της και τελικά, το ίδιο το μυαλό μας είναι ο κατεξοχήν «οίκος» της. Μια μεγάλη χρησιμότητα της τέχνης είναι ότι μας δίνει συνεχώς νέες κατευθύνσεις, διευρύνοντας έτσι και τα όρια της ελευθερίας μας.
— Το 2021, το Tao Dance Theater ίδρυσε το εμπορικό σήμα DNTY το οποίο «συνδυάζει την καλλιτεχνική καινοτομία με τη σχεδιαστική ιδέα των «ρούχων που ακολουθούν το σώμα». Τι χαρακτηρίζει αυτά τα ενδύματα;
Τόσο σε μένα όσο και στη σύζυγό μου Duan Ni άρεσε από παλιά να καταπιανόμαστε με τον σχεδιασμό ρούχων, με το ράψιμο, τη βαφή, το layout. Η σχεδιαστική μας αντίληψη πάνω στο ένδυμα προέρχεται από τη μελέτη της κίνησης του σώματος, ειδικά της χορευτικής. Πιστεύουμε ότι τα ρούχα θα πρέπει να «ακολουθούν» το σώμα και να συντονίζονται μαζί του καθώς το ντύνουν. Διαφορετικές μέθοδοι κίνησης συνεπάγονται διαφορετικό όραμα και εμπειρία, την οποία βλέπουμε ως μια επέκταση της εξερεύνησης του σώματος. Η ίδρυση της φίρμας DNTY (από τα αρχικά των ονομάτων μας Duan - Ni - Tao - Ye) αποσκοπούσε ακριβώς στο να μοιραστούμε αυτό το σκεπτικό με ακόμα περισσότερους ανθρώπους.
— Στις παραστάσεις σας, πάντως, προτιμάτε πολύ λιτά κοστούμια και σκηνικά.
Δεν μου αρέσουν οι χορευτικές παραστάσεις που χειραγωγούν τις αισθήσεις του κοινού, δίνοντας μεγάλη έμφαση στα εξωτερικά στοιχεία. Μόνο μέσω της αφαίρεσης δεν θα χρειαστεί κάποια περαιτέρω αφαίρεση προκειμένου να αναφανούν οι πιο ειλικρινείς μου σκέψεις. Η αφαίρεση και η αύξηση είναι δυο πλευρές του ίδιου σώματος. Πρέπει να είμαστε περίεργοι για τη σύνθεση του κόσμου, να μαθαίνουμε και να αποδεχόμαστε, να αποφεύγουμε ή να αντιστεκόμαστε, να συμπυκνώνουμε την αύξηση, να επιδιώκουμε μέσω της αφαίρεσης την αγνότητα, την καθαρότητα. Αυτή είναι η αντίληψή μου για τον χορό.
— Πώς βλέπετε το μέλλον του χορού στη χώρα σας;
Τόσο το Διαδίκτυο όσο και η παρουσία του σύγχρονου χορού σε ολοένα περισσότερα θέατρα και φεστιβάλ τον έχουν κάνει αρκετά δημοφιλή στην Κίνα. Προσωπικά, εκτιμώ ότι το μέλλον αντανακλάται στις ιδέες και στις πρακτικές που ακολουθούμε στο Tao Dance Theatre, στην ενδελεχή εξερεύνηση κάθε έργου, στην απόλυτη αφοσίωση στη δουλειά μας, στη συντροφικότητα μεταξύ των μελών της ομάδας και στη δύναμη που απορρέει από αυτή.
— Πότε ξεκινήσατε να χορεύετε; Ποιο ήταν το έναυσμα, οι επιρροές και τα σημεία αναφοράς σας;
Άρχισα να μαθαίνω χορό σε ηλικία 12 ετών, μιμούμενος κινήσεις χορευτών σε παραστάσεις που έβλεπα στην τηλεόραση, όπως ακριβώς έκανα και με τη γιόγκα. Η γιαγιά μου πρώτη διαπίστωσε ότι το σώμα μου ήταν ιδιαίτερα εύπλαστο και ευέλικτο. Κληρονόμησα, έλεγε, το ταλέντο της μητέρας και του παππού μου που επίσης χόρευαν. Σπούδασα στη σχολή χορού Chongqing και στα 19 μου μπήκα στην Jinxing Dance Company της Σαγκάης, όπου το σώμα και το μυαλό μου μεταμορφώθηκαν κυριολεκτικά. Θα ευγνωμονώ πάντοτε τη δασκάλα Jinxing για τη βαθιά επιρροή που άσκησε πάνω μου – εκείνη με έβαλε στον δρόμο του σύγχρονου χορού. Μέσω της Jinxing Dance Company γνώρισα και την Duan Ni που ήταν αρχικά χορεύτρια και αργότερα έγινε δασκάλα, ταυτόχρονα με μένα. Η Duan Ni εισήγαγε πρώτη στην Κίνα σύγχρονες τεχνικές χαλάρωσης ‒ τα σωματικά της επιτεύγματα οφείλονται στις μεθόδους διδασκαλίας της Yang Meiqi, η οποία υπήρξε και δασκάλα της Jinxing. Βλέπετε, λοιπόν, ότι κι εδώ έχουμε να κάνουμε με έναν κύκλο!
— Πώς μπορεί να διακριθεί κανείς στον χορό και τη χορογραφία; Αρκούν η έμπνευση και το ταλέντο;
Το να γίνεις είτε χορευτής είτε χορογράφος απαιτεί καταρχάς ταλέντο. Δεν πιστεύω στην έμπνευση γιατί είναι ασταθής. Απαιτεί, επίσης, να ξέρεις να συνυπάρχεις και να συνδιαλέγεσαι. Πιστεύω στον δημιουργικό διάλογο και στην επίλυση κάθε ζητήματος που μπορεί να προκύψει με τους χορευτές επί τόπου, στο πεδίο. Μου αρέσει η αδιαμεσολάβητη σύνδεση μεταξύ των ανθρώπων, όμορφων ή λιγότερο όμορφων, άξιων ή λιγότερο άξιων ‒ ο χορός κάνει τα πάντα δυνατά.
— Το επόμενο έργο σας;
Έχουμε προσκληθεί τον Αύγουστο στη Χάγη από το Netherlands Dance Theater για να συνεργαστούμε με τους χορευτές του πάνω στην ολοκλήρωση της περφόρμανς «15». Πρώτη φορά συνεργάζομαι, ξέρετε, με ένα ευρωπαϊκό σχήμα και ανυπομονώ για το αποτέλεσμα! Ανυπομονώ, επίσης, να ξαναδώ την παραλία όπου βρισκόταν η σκηνή στην οποία χορέψαμε το 2021 εν μέσω πανδημίας για δώδεκα ολόκληρες ώρες. Μου είχαν κάνει, θυμάμαι, βαθιά εντύπωση τα χρώματα του ουρανού, ιδιαίτερα κατά την ανατολή και τη δύση, η μυρωδιά της θαλασσινής αύρας, η ροή των κυμάτων που έρχονταν από τον Ατλαντικό. Είχα βιώσει πολύ έντονα στην έκτακτη εκείνη συνθήκη, το συναίσθημα ότι κάθε σώμα προέρχεται από τη φύση κι εκεί προορίζεται να επιστρέψει.
kalamatadancefestival.gr/performances/tao-dance-theater/
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
