Λοτρεκ Facebook Twitter

Ανρί Τουλούζ Λοτρέκ: Η αντισυμβατική ζωή ενός κορυφαίου ζωγράφου

0

Καμπαρέ, στενά, το Μουλέν Ρουζ και πάντα οι γυναίκες, αρτίστες, χορεύτριες, πόρνες, βεντέτες των καφέ σαντάν, που ταυτίζονται απόλυτα με το όνομα ενός από τους μεγαλύτερους Γάλλους χαράκτες, ζωγράφους, σχεδιαστές και εικονογράφους που πέρασαν από την ιστορία της τέχνης, του Τουλούζ Λοτρέκ.

Οι φίλες του στα καμπαρέ του Παρισιού και τα στενά της Μονμάρτης και η απεικόνιση της πολύχρωμης θεατρικής παριζιάνικης ζωής στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα συνιστούν εικόνες μιας παρακμής που έπαιρνε άλλο φως μέσα από τα έργα του και πέρασε στην αθανασία.

Ο νάνος ευγενής έζησε ανάμεσα στα κορίτσια της νύχτας, που σήμερα θα είχαμε ξεχάσει, ως παρατηρητής και συμμέτοχος στο καλλιτεχνικό αλλά και σκοτεινό λαϊφστάιλ της εποχής του.

Ο νάνος ευγενής έζησε ανάμεσα στα κορίτσια της νύχτας, που σήμερα θα είχαμε ξεχάσει, ως παρατηρητής και συμμέτοχος στο καλλιτεχνικό αλλά και σκοτεινό λαϊφστάιλ της εποχής του.

Ο Τουλούζ-Λοτρέκ γεννήθηκε στο Αλμπί, στην περιοχή Midi-Pyrénées της Γαλλίας, πρωτότοκο παιδί του κόμη Αλφόνς και της κόμησσας Αντέλ ντε Τουλούζ-Λοτρέκ. Η οικογένειά του ήταν αριστοκρατική που είχε πτωχεύσει και βίωνε τις συνέπειες της ενδογαμίας των προηγούμενων γενεών – επιπλέον ο κόμης και η κόμησσα ήταν πρώτα ξαδέλφια και ο Ανρί υπέφερε από διάφορες συγγενείς παθήσεις που αποδίδονταν σε αυτή την παράδοση της ενδογαμίας.

Σε ηλικία δεκατριών ετών ο Ανρί έσπασε το αριστερό μηριαίο οστό και στα δεκατέσσερα το δεξί. Τα κατάγματα δεν επουλώθηκαν σωστά. Οι σύγχρονοι γιατροί το αποδίδουν σε μια άγνωστη γενετική διαταραχή, πιθανώς στην πυκνοδυσόστωση (γνωστή ως σύνδρομο Τουλούζ-Λοτρέκ) ή στην ατελή οστεογένεση. Είχε ραχίτιδα και τα πόδια του από νωρίς έπαψαν να αναπτύσσονται με αποτέλεσμα το ύψος του ως ενήλικα να φτάνει μόλις στο 1,54 μ.: είχε κορμό ενηλίκου και πόδια παιδιού, τα οποία είχαν μήκος 0,70 μ. Αναφέρεται επίσης ότι είχε υπερτροφικά γεννητικά όργανα.

Λοτρεκ Facebook Twitter
Maurice Guibert, Μonsieur Τοulouse peint Monsieur Lautrec, c. 1891
Λοτρεκ Facebook Twitter
Τοulouse Lautrec a l' age de trois ans, 1867

Σωματικά ανίκανος να συμμετέχει στις περισσότερες από τις δραστηριότητες που συνήθως απολάμβαναν οι άνδρες της ηλικίας του, βυθίστηκε στην τέχνη του.

Το 1882 μετακόμισε στο Παρίσι για να σπουδάσει τέχνη και σύντομα γνωρίστηκε με άλλους καλλιτέχνες όπως ο Εμίλ Μπερνάρ και ο Βαν Γκογκ, του οποίου ζωγράφισε το πορτρέτο. Έλαβε ακαδημαϊκή εκπαίδευση, αλλά σύντομα εγκατέλειψε τις συμβάσεις της προοπτικής για να ασχοληθεί με τους πρωτοποριακούς πειραματισμούς, επηρεασμένος σε μεγάλο βαθμό από την ανατολική αισθητική (Japonisme).

Έφτασε στη Μονμάρτη, μια περιοχή διάσημη για τον μποέμικο τρόπο ζωής, που αποτελούσε στέκι καλλιτεχνών, συγγραφέων και φιλοσόφων. Εκεί, στον κρυμμένο κήπο του Monsieur Pere Forêt, ο Λοτρέκ έφτιαξε μια σειρά από πίνακες plein-air της Κάρμεν Γκοντέν, της κοκκινομάλλας που αποτελεί το μοντέλο στο έργο «Η πλύστρα» (1888).

Ο Λοτρέκ συναναστράφηκε με όλα τα είδη των ανθρώπων, από φτωχούς μέχρι πλούσιους και διάσημους. Οι πρώιμοι πίνακές του επικεντρώνονταν στα ίδια τα μοντέλα, αλλά από το 1886 και μετά επέλεξε να τοποθετεί τα θέματά του σε νυχτερινά κέντρα, οίκους ανοχής, μπαρ, ιπποδρόμους και άλλα περιβάλλοντα στα οποία αλληλεπιδρούσαν διαφορετικοί άνθρωποι.

Ζούσε ανάμεσα σε εργάτες, εμπόρους, κακοποιούς, νταβατζήδες, πόρνες και ένα πλήθος καλλιτεχνών μποέμ, συνεχώς αναζητώντας τα θέματά του σε αλέες, μπαρ και μπορντέλα, στα διάσημα κλαμπ της εποχής, όπως τα Chat Νoir (Ο Μαύρος Γάτος), Lapin Αgile (Το σβέλτο κουνέλι) και Cigale (Τo τζιτζίκι), κάνοντας παράλληλα ένα ταξίδι δημιουργικό, παρακμιακό και καταστρεπτικό που θα τον τοποθετούσε στο πάνθεον των μεταϊμπρεσιονιστών και θα τον συνέδεε άρρηκτα με τη νυχτερινή ζωή της εποχής του.

Λοτρεκ Facebook Twitter
Henri de Toulouse-Lautrec, Marcelle Lender dansant le boléro dans “Chilpéric”, c. 1875-1895.

Όταν το καμπαρέ Moulin Rouge άνοιξε τις πόρτες του τού ανατέθηκε να δημιουργήσει μια σειρά από αφίσες η οποία του επέτρεψε να βγάλει χρήματα, εκτός του τακτικού επιδόματος που λάμβανε από την οικογένειά του. Στη συνέχεια, το καμπαρέ κράτησε μια θέση γι' αυτόν και εξέθεσε τους πίνακές του. Μεταξύ των γνωστών έργων που ζωγράφισε γι' αυτό και άλλα παρισινά νυχτερινά κέντρα είναι οι απεικονίσεις της τραγουδίστριας Ιβέτ Γκιλμπέρ, της χορεύτριας Λουίζ Βεμπέρ, γνωστής και ως η εξωφρενική La Goulue (Η λαίμαργη), η οποία δημιούργησε το γαλλικό Can-Can, και της χορεύτριας Ζαν Αβρίλ.

Ο Λοτρέκ πέρασε πολύ χρόνο σε οίκους ανοχής, όπου έγινε αποδεκτός από τις πόρνες και τις μαντάμ σε τέτοιο βαθμό που συχνά μετακόμιζε και ζούσε εκεί για εβδομάδες κάθε φορά. Μοιράστηκε τη ζωή αυτών των γυναικών που τον έκαναν έμπιστό τους, ζωγραφίζοντας και σχεδιάζοντάς τες στη δουλειά και στον ελεύθερο χρόνο τους. Ο Λοτρέκ κατέγραψε τις στενές τους σχέσεις, οι οποίες συχνά ήταν λεσβιακές. Αγαπημένο του μοντέλο ήταν μια κοκκινομάλλα πόρνη με το όνομα Ρόζα η Κόκκινη, από την οποία φέρεται να κόλλησε σύφιλη.

Ο Τουλούζ-Λοτρέκ παρέδιδε μαθήματα ζωγραφικής στη Σουζάν Βαλαντόν, ένα από τα μοντέλα του και πιθανώς και ερωμένη του, που έγινε και η ίδια ζωγράφος, μητέρα του Ουτριλό και ερωμένη του Ερίκ Σατί.

Κατά τη διάρκεια της καριέρας του, η οποία διήρκεσε λιγότερο από είκοσι χρόνια, ο Τουλούζ-Λοτρέκ δημιούργησε 737 καμβάδες, 275 ακουαρέλες, 363 εκτυπώσεις και αφίσες, 5.084 σχέδια, κάποια κεραμεικά και βιτρό και άγνωστο αριθμό έργων που σήμερα είναι χαμένα. Ο Λοτρέκ είναι γνωστός, μαζί με τους Σεζάν, Βαν Γκογκ και Γκογκέν, ως ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους της μεταϊμπρεσιονιστικής περιόδου. Η επιρροή των ιμπρεσιονιστών στο έργο του, ιδίως των πιο παραστατικών Μανέ και Ντεγκά, είναι εμφανής. Καθώς δεν σταμάτησε ποτέ να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του κόσμου που τον περιέβαλλε και τον οποίο απαθανάτιζε καθημερινά, τα έργα του απεικόνιζαν με αξεπέραστη δύναμη τα πρόσωπα και την εποχή του. Όπως και ο Ντεγκά, δούλεψε με μεγάλη ποικιλία υλικών και ήδη από το 1891 η φήμη του ως σχεδιαστή αφισών και γενικά λιθογραφιών υπήρξε μεγάλη.

Λοτρεκ Facebook Twitter
Henri de Toulouse-Lautrec, Mme Lili Grenier, 1888. Metropolitan Museum of Art, Νew York
Λοτρεκ Facebook Twitter
Henri de Toulouse-Lautrec, Le Jeune Routy à Céleyran, 1882 Museum Toulouse-Lautrec

Στα έργα του Λοτρέκ εντοπίζονται παραλληλισμοί με τη βαριεστημένη σερβιτόρα του Μανέ στο «Μπαρ στα Φολί Μπερζέρ» και τις χορεύτριες του μπαλέτου πίσω από τις σκηνές του Ντεγκά. Ήταν εξαιρετικός στο να αποτυπώνει ανθρώπους στο εργασιακό τους περιβάλλον, με το χρώμα και την κίνηση της φανταχτερής νυχτερινής ζωής να είναι παρόντα, αλλά χωρίς την αίγλη τους.

Ήταν αριστοτέχνης στην αποτύπωση σκηνών πλήθους στις οποίες οι μορφές είναι ιδιαίτερα εξατομικευμένες. Την εποχή που ζωγραφίστηκαν, οι μεμονωμένες μορφές στους μεγαλύτερους πίνακές του μπορούσαν να αναγνωριστούν μόνο από τη σιλουέτα τους και τα ονόματα πολλών από αυτούς τους χαρακτήρες έχουν καταγραφεί.

Η επιδέξια απεικόνιση των ανθρώπων βασίστηκε στο ζωγραφικό του στυλ, το οποίο είναι ιδιαίτερα γραμμικό και δίνει μεγάλη έμφαση στο περίγραμμα. Συχνά εφάρμοζε το χρώμα με μακριές, λεπτές πινελιές, οι οποίες αφήνουν να διαφανεί μεγάλο μέρος του πίνακα πάνω στον οποίο είναι ζωγραφισμένες. Πολλά από τα έργα του μπορούν να περιγραφούν καλύτερα ως σχέδια με έγχρωμο χρώμα.

Παραδομένος στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στο αλκοόλ και τις καταχρήσεις, με διαλυμένη την υγεία του εξαιτίας της πνευματικής και φυσικής του εξάντλησης, ο Λοτρέκ, μέσα από την ελευθερία που επέλεξε προκειμένου να δημιουργεί χωρίς περιορισμούς, επέλεξε και τον δρόμο της προσωπικής καταστροφής.

Το 1899 νοσηλεύτηκε και άφησε τα πινέλα του στην άκρη. Η υγεία του δεν επανήλθε ποτέ και επέστρεψε στο πατρικό του, στη μητέρα του, στα χέρια της οποίας ξεψύχησε, παράλυτος, στις 9 Σεπτεμβρίου του 1901 από επιπλοκές λόγω αλκοολισμού και σύφιλης, λίγους μήνες πριν από τα 37α γενέθλιά του.

Τα τελευταία λόγια του λέγεται πως ήταν τα εξής: «Le vieux con!» («Γέρος ανόητος!»). Μετά τον θάνατό του, η μητέρα του και ο Μορίς Ζογιάν, ο έμπορος έργων τέχνης του, προώθησαν τη δουλειά του. Η μητέρα του συνέβαλε οικονομικά στην ανέγερση ενός μουσείου στο Aλμπί, όπου και στεγάστηκε.

Λοτρεκ Facebook Twitter
Henri de Toulouse-Lautrec, "Al Moulin Rouge", 1892-95. Art Institute, Chicago
Λοτρεκ Facebook Twitter
Henri de Toulouse-Lautrec, Le sofa, 1895. Metropolitan Museum of Art, New York
Λοτρεκ Facebook Twitter
Henri de Toulouse-Lautrec, "The Salon de la Rue des Moulins" 1894-95. Musée Toulouse-Lautrec
Λοτρεκ Facebook Twitter
Equestrienne (At the Cirque Fernando) (1887–88), Henri de Toulouse-Lautrec. Photo: courtesy Art Institute of Chicago
Λοτρεκ Facebook Twitter
Henri de Toulouse-Lautrec, La Troupe de Mademoiselle Eglantine, λιθογραφία, 1896. Metropolitan Museum of Art, Νew Υork
Λοτρεκ Facebook Twitter
Henri de Toulouse-Lautrec, "Divan Japonais" poster [detail], 1893, print 81×62.3 cm, Museum of Fine Arts, Boston
Λοτρεκ Facebook Twitter
Henri de Toulouse-Lautrec, "Jane Avril" (1899). Photo: Courtesy Art Institute of Chicago
Λοτρεκ Facebook Twitter
Henri de Toulouse-Lautrec, "Monsieur Maxime Dethomas at the Opera Ball", 1896. National Gallery of Art, Washington, DC, USA
Λοτρεκ Facebook Twitter
Henri de Toulouse-Lautrec, "L'Anglaise du Star au Havre", 1899. The Toulouse Lautrec Museum, Albi
Λοτρεκ Facebook Twitter
Henri de Toulouse-Lautrec, Messalina, 1900-1901. Princeton University Art Museum
Λοτρεκ Facebook Twitter
Henri de Toulouse-Lautrec, Monsieur, Madame and the dog, 1893. The Toulouse Lautrec Museum, Albi
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Σε δημοπρασία ένας μοναδικός πίνακας του Τουλούζ Λοτρέκ που απεικονίζει μια σκηνή χειρουργείου

Εικαστικά / Σε δημοπρασία ένας μοναδικός πίνακας του Τουλούζ Λοτρέκ: Μικρή αναδρομή στα έργα του

Καθώς δεν σταμάτησε να αποτελεί ποτέ αναπόσπαστο κομμάτι του κόσμου που τον περιέβαλλε και τον απαθανάτιζε καθημερινά, τα έργα του Λοτρέκ απεικόνιζαν με αξεπέραστη δύναμη τα πρόσωπα και την εποχή του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ