Το Μουσείο της Βίβλου επιστρέφει Ευαγγέλιο χιλίων και πλέον ετών που κλάπηκε από ελληνικό μοναστήρι

Το Μουσείο της Βίβλου επιστρέφει Ευαγγέλιο χιλίων και πλέον ετών που κλάπηκε από ελληνικό μοναστήρι Facebook Twitter
Το Μουσείο της Αγίας Γραφής επέστρεψε στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία ένα ευαγγέλιο ηλικίας άνω των χιλίων ετών, αφού διαπίστωσε ότι είχε λεηλατηθεί. Credit: Μουσείο της Αγίας Γραφής
0

Το Μουσείο της Βίβλου στην Ουάσινγκτον, το οποίο προσπαθεί να ανακτήσει την αξιοπιστία του δίνοντας πίσω «ύποπτα» αντικείμενα της συλλογής του, επέστρεψε ένα χειρόγραφο ευαγγέλιο ηλικίας άνω των χιλίων ετών στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, αφού διαπίστωσε ότι είχε λεηλατηθεί από ελληνικό μοναστήρι κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Το μουσείο ανακοίνωσε ότι μεταβίβασε το αντικείμενο, το οποίο οι κάτοχοί του απέκτησαν σε δημοπρασία του οίκου Christie's το 2011, σε αξιωματούχο της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας σε ιδιωτική τελετή στη Νέα Υόρκη. Το χειρόγραφο πρόκειται να επαναπατριστεί τον επόμενο μήνα στη Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης ((ή Κοσινίτσης), στη βόρεια Ελλάδα, όπου είχε χρησιμοποιηθεί σε λειτουργίες για εκατοντάδες χρόνια πριν κλαπεί από τις βουλγαρικές δυνάμεις το 1917.

Η επιστροφή αυτή συνάδει με την πολιτική που ακολουθεί το «Μουσείο της Βίβλου» τα τελευταία χρόνια να διερευνά την προέλευση ολόκληρης της συλλογής του, αφού διαπιστώθηκε ότι στις πρώτες αγορές που έκαναν οι ιδρυτές του, οι ιδιοκτήτες της αλυσίδας καταστημάτων χειροτεχνίας HobbyLobby, περιλαμβάνονταν χιλιάδες αντικείμενα που είχαν λεηλατηθεί από την αρχαία Μεσοποταμία και την Αίγυπτο. Η εταιρεία πλήρωσε 3 εκατομμύρια δολάρια το 2017 για να διευθετήσει τις αξιώσεις της κυβέρνησης των ΗΠΑ για τη μη άσκηση της δέουσας επιμέλειας σε μια χαοτική, πολλών εκατομμυρίων δολαρίων διεθνή αγορά αρχαιοτήτων που ξεκίνησε το 2009, όπως αναφέρουν οι ΝΥΤ.

Η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία δήλωσε ότι πολλά άλλα αμερικανικά ιδρύματα εμπλουτίστηκαν με αντικείμενα που λεηλατήθηκαν από το ίδιο μοναστήρι.

Η ιστοσελίδα του Μουσείου της Βίβλου παρακολουθεί την ιστορία του χειρογράφου και την αλυσίδα της ιδιοκτησίας, από τη δημιουργία του στα τέλη του 10ου ή στις αρχές του 11ου αιώνα, μέχρι τη λεηλασία του μοναστηριού το 1917, μέσω διαφόρων πωλήσεων μετά το τέλος του πολέμου. Επαναπωλήθηκε σε δημοπρασία στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1958 και πιο πρόσφατα από τον οίκο Christie's το 2011.

«Σίγουρα η αγορά έχει τις προκλήσεις της», δήλωσε ο Τζέφρι Κλόχα, επικεφαλής επιμελητής του Μουσείου της Βίβλου, ο οποίος προσελήφθη μετά τις προβληματικές αγορές του μουσείου. «Στην αγορά κινούνται πράγματα εδώ και αρκετό καιρό, και σε ορισμένες περιπτώσεις εδώ και δεκαετίες, που έχουν προέλευση που δεν είναι νόμιμη».

Το Μουσείο της Βίβλου επιστρέφει Ευαγγέλιο χιλίων και πλέον ετών που κλάπηκε από ελληνικό μοναστήρι Facebook Twitter
Στο οπισθόφυλλο του ευαγγελίου υπάρχουν τα αρχικά «Μ.Κ.», δηλαδή Manastir Kosinitsa.

Το χειρόγραφο, μερικές από τις σελίδες του οποίου έχουν γίνει πιο σκούρες από τον καπνό των προσευχών υπό το φως των κεριών και άλλες έχουν μουτζουρωθεί με την πάροδο των αιώνων από τους μοναχούς που γύριζαν τις σελίδες, ήταν ανάμεσα σε μια βιβλιοθήκη με πάνω από 400 χειρόγραφα που μεταφέρθηκαν με μουλάρια από τις βουλγαρικές δυνάμεις που εισέβαλαν στο μοναστήρι το 1917.

«Είναι σίγουρα ένα αντικείμενο που χρησιμοποιήθηκε», δήλωσε ο Κλόχα. «Θα αποτελούσε μέρος της μοναστικής ζωής σε τακτική βάση».

Το Μουσείο της Βίβλου, το οποίο άνοιξε τις πόρτες του το 2017, δεν έχει εκθέσει δημοσίως το χειρόγραφο λόγω των ερωτημάτων σχετικά με την προέλευση- το χειρόγραφο είχε συμπεριληφθεί σε μια περιοδεύουσα έκθεση στο Βατικανό το 2012.

«Νομίζω ότι το Μουσείο της Βίβλου είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα για το πώς δεν πρέπει να δημιουργείται μια συλλογή, αλλά εύχομαι άλλα αμερικανικά μουσεία να ακολουθούσαν το παράδειγμά του όταν αντιμετωπίζουν τις δικές τους υπάρχουσες προβληματικές συλλογές», δήλωσε η Τες Ντέιβις, εκτελεστική διευθύντρια της Antiquities Coalition, στους ΝΥΤ, η οποία στοχεύει στην καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου αρχαιοτήτων. «Σε αυτή την περίπτωση, οι επιμελητές είδαν τις κόκκινες σημαίες, ακολούθησαν πού οδηγούσαν, συνειδητοποίησαν ότι το χειρόγραφο είχε κλαπεί, επικοινώνησαν με τους νόμιμους ιδιοκτήτες του και το επέστρεψαν οικειοθελώς».

Ο Κλόχα διατύπωσε την ελπίδα ότι η επιστροφή του χειρογράφου από το μουσείο του θα ενθαρρύνει και άλλα ιδρύματα να επιστρέψουν χειρόγραφα από το μοναστήρι που βρέθηκαν να έχουν λεηλατηθεί κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία μήνυσε το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον πριν από τέσσερα χρόνια για να προσπαθήσει να ανακτήσει τέσσερα χειρόγραφα που πολλοί μελετητές πιστεύουν ότι λεηλατήθηκαν από το ίδιο μοναστήρι. Η υπόθεση δεν έχει επιλυθεί. Το Πρίνστον, το 2018,  δήλωσε ότι δεν πιστεύει ότι τα χειρόγραφα είχαν λεηλατηθεί. Το 2015, η εκκλησία ζήτησε την επιστροφή άλλων χειρογράφων που πιστεύεται ότι είχαν λεηλατηθεί από το ίδιο μοναστήρι και τα οποία βρίσκονταν στην κατοχή του Πανεπιστημίου Duke, της Βιβλιοθήκης Morgan και της Λουθηρανικής Σχολής Θεολογίας στο Σικάγο. Η θεολογική σχολή επέστρεψε τα χειρόγραφα που είχε στην κατοχή της το 2016.

Η Τες Ντέιβις δήλωσε ότι οι περισσότερες θρησκευτικές αρχαιότητες λεηλατούνται από αρχαιολογικούς χώρους ή τάφους ή κλέβονται από θρησκευτικά ιδρύματα. Είπε ότι οι πρόσφατοι επαναπατρισμοί έργων τέχνης -συμπεριλαμβανομένης της απόφασης της Γαλλίας να επιστρέψει αντικείμενα στο Μπενίν και της επιστροφής αντικειμένων από την Καμπότζη μετά από έρευνα της κυβέρνησης των ΗΠΑ- καταδεικνύουν τους κινδύνους της αγοράς αντικειμένων αβέβαιης προέλευσης.

Το Μουσείο της Βίβλου επιστρέφει Ευαγγέλιο χιλίων και πλέον ετών που κλάπηκε από ελληνικό μοναστήρι Facebook Twitter
H Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης ((ή Κοσινίτσης). Φωτο: Wikipedia

«Δεν είναι μόνο οι ιδιώτες ή οι ερασιτέχνες που μπλέκουν σε μπελάδες και κάνουν λάθη», είπε. «Είναι οι κορυφαίοι οίκοι δημοπρασιών, είναι τα κορυφαία μουσεία, είναι οι κορυφαίοι συλλέκτες».

Ο Τζέφρι Κλόχα δήλωσε ότι το μουσείο του έχει μειώσει δραματικά τις αγορές του και έχει θέσει πολύ πιο αυστηρές δικλείδες ασφαλείας. «Οι διαδικασίες που εφαρμόζονται τώρα είναι πολύ, πολύ αυστηρές. Αν δεν έχουμε συμπληρώσει κάθε λεπτομέρεια, απλά δεν λαμβάνεται υπόψη το αντικείμενο. Η διαδικασία είναι πολύ διαφορετική από ό,τι ήταν πριν από 10 χρόνια».

Σύμφωνα με την ιστορία, τη Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτίου 1917, στρατιώτες του βουλγαρικού κατοχικού στρατού εισήλθαν στη Μονή που βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του παγγαίου και ανήκει στη Μητρόπολη Δράμας και αφού βιαιοπράγησαν κατά των μοναχών, άρπαξαν τα περισσότερα κειμήλια και τα μετέφεραν στη Βουλγαρία, όπου κατακρατούνται μέχρι σήμερα στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Σόφιας. Στο σκευοφυλάκιο της Μονής ήταν αποθησαυρισμένα πολλά και σημαντικά κειμήλια, ενώ ιδιαίτερα αξιόλογη ήταν η βιβλιοθήκη της, η οποία το 1917 αριθμούσε 1.300 τόμους βιβλίων, από τα οποία τα 400 ήταν χειρόγραφες μεμβράνες.

Η ελληνική πολιτεία αντέδρασε αμέσως στη σύληση και αρπαγή των κειμηλίων. Έτσι στις 31 Μαρτίου 1917, τέσσερις ημέρες μετά τη ληστρική επιδρομή, ο τότε Νομάρχης Δράμας Ν. Μπακόπουλος υπέβαλε διαμαρτυρία προς τις κατοχικές βουλγαρικές αρχές χωρίς όμως αποτέλεσμα. Το 1918, μετά την απελευθέρωση της περιοχής από τη Β΄ Βουλγαρική Κατοχή, το θέμα επιστροφής των κειμηλίων συζητήθηκε στην Ελληνική Βουλή. Ακολούθως, η ελληνική κυβέρνηση απαίτησε την εφαρμογή της Συνθήκης του Νεϊγύ (1919), σύμφωνα με την οποία έπρεπε να επιστραφούν όλα τα πολιτιστικά αγαθά που είχαν αρπαχθεί κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών. Το 1923 ο καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας και ο διευθυντής του Βυζαντινού Μουσείου Αθηνών Γεώργιος Σωτηρίου μετέβη στη Σόφια για να ζητήσει την επιστροφή των κλαπέντων αντικειμένων (907 ιερά λατρευτικά αντικείμενα, 430 χειρόγραφους κώδικες, 467 αρχέτυπα, κ.ά.), αλλά επεστράφησαν μόνον 7.

Όπως αποκαλύφθηκε τις τελευταίες δεκαετίες, τα περισσότερα από τα κειμήλια βρίσκονται σήμερα στη Σόφια, στο Κέντρο Σλαβοβυζαντινών Σπουδών Ivan Dujev και στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Βουλγαρίας, ενώ κάποια άλλα πουλήθηκαν ή έφτασαν με άλλους τρόπους, μέσω Βουλγαρίας, σε βιβλιοθήκες εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και ιδιωτικές συλλογές της Ευρώπης και των ΗΠΑ.

Πολιτισμός
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βασίλης Μπισμπίκης: Επιστρέφει η παράσταση «Άνθρωποι και Ποντίκια» μετά από 5 χρόνια

Πολιτισμός / Βασίλης Μπισμπίκης: Επιστρέφει η παράσταση «Άνθρωποι και Ποντίκια» μετά από 5 χρόνια

Ο Βασίλης Μπισμπίκης αναβιώνει το αριστούργημα του Τζον Στάινμπεκ στο νέο Cartel στο Αιγάλεω, υπογράφοντας μια ωμή, ρεαλιστική και συναισθηματικά φορτισμένη σκηνοθεσία που φέρνει ξανά στο προσκήνιο τον αγώνα των απλών ανθρώπων για αξιοπρέπεια και ελπίδα
LIFO NEWSROOM
«La Magie Noire»: Ο χαμένος θησαυρός του Ρενέ Μαγκρίτ βγαίνει στο φως μετά από 90 χρόνια

Πολιτισμός / «La Magie Noire»: Ο χαμένος θησαυρός του Ρενέ Μαγκρίτ βγαίνει στο φως μετά από 90 χρόνια

Ο πίνακας «La Magie Noire» του Ρενέ Μαγκρίτ, που παρέμεινε σε ιδιωτική συλλογή για 90 χρόνια, βγαίνει σε δημοπρασία στη Sotheby’s - Η συγκλονιστική ιστορία πίσω από το έργο και τη γυναίκα που έσωσε 163 παιδιά από τους ναζί
LIFO NEWSROOM
Αίγυπτος: Ανοικτός για το κοινό ένας από τους πιο εμβληματικούς τάφους Φαραώ στην Κοιλάδα των Βασιλέων

Πολιτισμός / Αίγυπτος: Ανοικτός για το κοινό ένας από τους πιο εμβληματικούς τάφους Φαραώ στην Κοιλάδα των Βασιλέων

Σκαλισμένος βαθιά μέσα στον βράχο, ο τάφος του Αμενχοτέπ Γ΄ δεσπόζει ξανά μετά από 20 χρόνια, στη δυτική όχθη του Νείλου - Τα πρώτα πλάνα από το εσωτερικό του
LIFO NEWSROOM
Το «This That Keeps On» του Δημήτρη Παπαϊωάννου καταχειροκροτήθηκε στο Ηρώδειο

Πολιτισμός / Το «This That Keeps On» του Δημήτρη Παπαϊωάννου καταχειροκροτήθηκε στο Ηρώδειο

Τριάντα χορευτές και ηθοποιοί ζωντάνεψαν επί σκηνής τα υβριδικά πλάσματά του, ενεργοποιώντας τον χώρο με το μοναδικό του ύφος που τον έχει καθιερώσει ως έναν από τους πιο επιδραστικούς δημιουργούς της εποχής μας
LIFO NEWSROOM
Βραβεία Νόμπελ: Ο Τραμπ ρίχνει τη σκιά του στη διοργάνωση - Προειδοποιήσεις για την ακαδημαϊκή ελευθερία

Πολιτισμός / Βραβεία Νόμπελ: Ο Τραμπ «ρίχνει τη σκιά του» στον θεσμό - Προειδοποιήσεις για την ακαδημαϊκή ελευθερία

Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει εισαγάγει ή προτείνει μια σειρά από μέτρα, τα οποία οι επικριτές υποστηρίζουν ότι θα εμποδίσουν την εκπαίδευση και την επιστημονική έρευνα
LIFO NEWSROOM
2o Sex Positive Festival: Ένα τριήμερο για τη σεξουαλική απελευθέρωση στην Αθήνα

Πολιτισμός / 2o Sex Positive Festival: Ένα τριήμερο για τη σεξουαλική απελευθέρωση στην Αθήνα

Με κοινοτικό χαρακτήρα και χωρίς κερδοσκοπικό προσανατολισμό, η διοργάνωση βασίζεται στη συλλογική εργασία και στην ελεύθερη συνεισφορά των συμμετεχόντων, ώστε να παραμείνει ανοιχτή σε όλους ανεξαρτήτως εισοδήματος
LIFO NEWSROOM
Η Ιζαμπέλ Ιπέρ τιμώμενη καλεσμένη στο 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Πολιτισμός / Η Ιζαμπέλ Ιπέρ τιμώμενη καλεσμένη στο 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Η διάσημη Γαλλίδα ηθοποιός θα προλογίσει αρκετές από τις ταινίες του αφιερώματος στην καριέρα της, ενώ θα δώσει και masterclass αφιερωμένο στις διαφορές μεταξύ θεατρικής και κινηματογραφικής ερμηνείας
LIFO NEWSROOM