1.
Αυτοκίνητη Ποίηση. Διέσχισε τον εικοστό αιώνα, σχεδόν όλο, καθότι γεννήθηκε στην αυγή του. Παραμένει δραστήριος και θαλερός τώρα, στη δεύτερη δεκαετία του εικοστού πρώτου. Γράφει ποιήματα, δοκίμια, πεζά. Ζωγραφίζει. Μας στέλνει μηνύματα στο facebook. Είναι παλαίμαχος, ανθεκτικός, χιουμορίστας, ευγενέστατος, σοφός. Τα έχει δει όλα και τα έχει κάνει όλα. Συμμετείχε ενεργά στο κίνημα του υπερρεαλισμού, υπήρξε φίλος και συνομιλητής του Αντρέ Μπρετόν. Δίδαξε λογοτεχνία στο Μπέρκλεϊ, στην Καλιφόρνια. Συνδέθηκε με τους πρωταγωνιστές της Beat Generation, ιδίως με τον Λόρενς Φερλινγκέτι, αλλά και με τον Άλεν Γκίνσμπεργκ και τον Γκρέγκορι Κόρσο. Ίδρυσε και διηύθυνε το θρυλικό πρωτοποριακό περιοδικό «Πάλι». Μετά, το περιοδικό «Συντέλεια». Μας γνώρισε τα κινήματα της γλωσσοκεντρικής και της punk ποίησης. Είναι ο Νάνος Βαλαωρίτης (Λωζάνη, 1921) και μας κερνάει το καινούργιο του βιβλίο, με τον υπερρεαλιστικό τίτλο «Στο υποκύανο μάτι του Κύκλωπα» (εκδ. Ψυχογιός). Ποίηση σβέλτη, ευφυής, απαλλαγμένη από ψιμύθια, ποίηση στα όρια μιας ροκ που ρέει ρυθμικά. Διαβάζω δυνατά, ακούγοντας Bob Dylan, το ποίημα «Για μια γρήγορη αυτοκίνητη ποίηση»: «Μια γρήγορη κονιορτοποίηση / θα εμπόδιζε τους διάσημους να μοιάζουν / τόσο απαράλλαχτοι με τον εαυτό τους// Θα τους συνέφερε αν θα ταυτίζονταν / με τους επτά τερματοφύλακες / ακουμπισμένους σ' ένα σύννεφο// μια φασαρία απίθανη – πολύς θόρυβος/ για το τίποτα – ώσπου να επέμβουν δήθεν / οι αρχές απ' τον αέρα με κομφετί και μάσκες// Η παραφροσύνη με το εφησυχασμένο / πρόσωπο η περιπαικτική ματιά που / κυνηγάει έναν εαυτό που ξεφεύγει// Ιδέες σαν τρελές διαχέονται παντού / όπου μπορούν να βρουν εύκολη / λύση να κρυφτούν προσωρινά// Αμφιβολίες δισταγμοί δευτερολογίες / πρωτοβουλίες – αναμνήσεις / μια έντονη δραστηριότητα που περνάει / Απαρατήρητη κι όμως έχουν μια / συμβολική σημασία που ξεπερνάει / το συνηθισμένο μ' ένα τελείως / Καινούργιο γυαλιστερό αυτοκίνητο / που κυκλοφορεί σαν άστρο αστραφτερό / στους σκοτεινούς στενόμακρους δρόμους / του Γκέτο (Καλιφόρνια, 16 Ιουνίου 2002).
2.
Ποιος είμαι όταν δεν είμαι. Ο Νάνος Βαλαωρίτης ανέκαθεν ήταν παρών σε ό,τι καινούργιο ερχόταν να αναστατώσει και να ανανεώσει την ποίηση. Ήταν παρών στο περιοδικό «Σήμα», και θυμάμαι πολύ καλά ένα κείμενό του που ερωτοτροπούσε, παίζοντας διαρκώς με την αντιστροφή της γενικής, στην οποία ειδικευόταν ο Χέγκελ, ο Μαρξ και ο Ντεμπόρ – η περιπέτεια της ποίησης, η ποίηση της περιπέτειας, και τα λοιπά. Ήταν παρών στον εκδοτικό οίκο City Lights που εξέδιδε τους μπιτ ποιητές και πεζογράφους. Ξέρουμε ότι συναντήθηκε και κουβέντιασε φιλικά με τον πατριάρχη της πρωτοπορίας, τον Μαρσέλ Ντισάν. Με απίθανη άνεση, ο Νάνος Βαλαωρίτης κινήθηκε σε όλα τα ρεύματα της αβανγκάρντ και αφομοίωσε καλύτερα από τον καθένα τα κελεύσματά τους και τα προτάγματά τους, ενσωματώνοντάς τα δημιουργικά στο δικό του έργο, παρακινώντας πάντα τους νεότερους να εκφράζονται με όσο το δυνατόν πιο πρωτότυπους τρόπους. Με την ίδια άνεση, καταφέρνει να ελίσσεται στα ορυχεία του χρόνου, στους θησαυρούς του παρελθόντος, να γίνεται άλλος, παραμένοντας ο ίδιος. Διαβάζω, ακούγοντας δυνατά Frank Zappa, το ποίημα «Ποιος είμαι όταν δεν είμαι εκεί ο άνθρωπος που είμαι»: «Είμαι ο Αρθούρος όχι ο Ρεμπώ / Αλλά ο καλός γιατρός Αρθούρος / Από τη Βοστώνη – είμαι ο Βασιλιάς/ Αρθούρος – ο Αρθούρος των Λιμνών / Σύζυγος της Γενοβέφας – της ωραίας / Παράξενης που τον απατούσε με τον / Ιππότη Λάνσελοτ – θα 'μουν και / πολλοί άλλοι Αρθούροι – αλλά / ανεπιθύμητοι αστοί όπως ο Άρθουρ Μίλερ / ή ο Άρθουρ Σάιμον – ο αισθητικός / είμαι γενικώς υπέρ της αφθονίας –/ Να τα' χει όλα ο λαός κι οι πλούσιοι λίγα / (ποιος σήμερα τολμάει να λέει τέτοια) / θα 'μουν ένας που κουρνιάζει με τα / περιστέρια παρόλο που είμαι Τσαλαπετεινός» (Αθήνα, 18 Σεπτεμβρίου 2008).
3.
Οι συνέπειες της βροχής. Ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά αυτού του τόσο σημαντικού ποιητή είναι η γενναιοδωρία του. Φροντίζει πάντα να στέκεται στο πλευρό νέων δημιουργών, να τους ενθαρρύνει, να τους κεντρίζει. Πάμπολλοι είναι οι ποιητές που οφείλουν πολλά στον Νάνο Βαλαωρίτη. Πάντα προσέχει να διατηρεί ισότιμο διάλογο μαζί τους, να μην ανεβάζει τους τόνους, να είναι αβρός, να σου δίνει ακόμα και την εντύπωση ότι είναι συνομήλικός σου, ίσως και πιο νέος από σένα. Καταπληκτικό επίτευγμα! Και μάλιστα από έναν τόσο έμπειρο και πολυβραβευμένο λογοτέχνη. Θυμίζω: Δεύτερο Κρατικό Βραβείο Ποίησης, το 1959, το οποίο όμως αρνήθηκε. Κρατικό Βραβείο Ποίησης, το 1982. Βραβείο της Αμερικανικής Εταιρείας Ποίησης/ National Poetry Association, το 1996. Κρατικό Βραβείο Χρονικού-Μαρτυρίας, το 1998. Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών, το 2006. Χρυσός Σταυρός του Τάγματος Τιμής, το 2006. Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του, το 2009. Διαβάζω στους φίλους μου το ποίημα «Οι Συνέπειες της βροχής», ακούγοντας Ιωάννη Σεβαστιανό Μπαχ: Με ακόμα έναν θάνατο/ έναν άδικο θάνατο/ ξεχείλισε το ποτήρι/ κι εξεγέρθηκαν οι συνειδήσεις —// βρίσκοντας μόνο τζάμια/ στις προθήκες των καταστημάτων/ ν' αντιπροσωπεύουν τον Θεό/ τον άδικο θεό του κόσμου ετούτου// όπως τον έβλεπαν οι Γνωστικοί —/ γι' αυτό σήμερα η γνώση δεν/ τρέχει με γοβάκια και λεπτές/ γάμπες κοριτσιών// αλλά με λαστιχένιες μπότες/ εναντίον των συνεπειών της βροχής/ λάσπες, χιονόνερο, απόνερα/ πλημμυρισμένες περιοχές —// που ζητάνε έντονα βοήθεια/ απ' τον αρχάγγελο του σκότους/ που αγκιστρώνονται στο δόλωμα/ του δολερού ψαρά των ψυχών (Νυδρί, 9 Αυγούστου 2012).
