ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΡΑ το περιοδικό [φρμκ] συνιστά τον πιο καίριο οδηγό στη χαρτογράφηση της άγνωστης χώρας της ποίησης, ξεναγώντας μας σε άγνωστα ριζωματικά τοπία/δεδομένα και ανοίγοντας δρόμους στη «διερεύνηση του ποιητικού φαινομένου», όπως αυτοσυστήνεται, άλλωστε, το περιοδικό στον αναγνώστη.
Ειδικά το νέο, 16ο τεύχος του «Φαρμάκου», που κυκλοφόρησε εν μέσω πανδημίας, συνιστά τον καλύτερο τρόπο εξερεύνησης της χώρας του πραγματικού μέσω της ποίησης, αφού μας ξεναγεί στον ακραία ρεαλιστικό και γοητευτικό κόσμο της ποίησης-ντοκουμέντο ή, αλλιώς, docupoetry.
Στο τεύχος αυτό καλύπτεται ένα ευρύ φάσμα της ποίησης-ντοκουμέντο, από θεωρητικά κείμενα που θέτουν τους βασικούς της άξονες έως ποιήματα-ντοκουμέντα, κοινά πρότζεκτ που άλλαξαν τα δεδομένα και λογοτεχνικά αποσπάσματα μέχρι ποιητικές παρεμβάσεις από δικούς μας γνωστούς ποιητές.
Όπως επισημαίνουν στην εισαγωγή οι υπεύθυνες της άκρως φροντισμένης αυτής έκδοσης, Κατερίνα Ηλιοπούλου και Γιάννα Μπούκοβα: «Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η ποίηση-ντοκουμέντο είναι η ποίηση του πραγματικού, μια non fiction ποίηση που εισπράττει τη συμβολική και συγκινησιακή αξία του στεγνού γεγονότος και της γυμνής πληροφορίας, ανακαλύπτοντας και προβάλλοντας όλη την ποιητική δύναμη του ατόφιου, του μη επεξεργασμένου, του αυθεντικού».
«Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η ποίηση-ντοκουμέντο είναι η ποίηση του πραγματικού, μια non fiction ποίηση που εισπράττει τη συμβολική και συγκινησιακή αξία του στεγνού γεγονότος και της γυμνής πληροφορίας, ανακαλύπτοντας και προβάλλοντας όλη την ποιητική δύναμη του ατόφιου, του μη επεξεργασμένου, του αυθεντικού»
Όπως σημειώνει επίσης ο Αμερικανός κριτικός και ιστορικός της λογοτεχνίας Τζόζεφ Χάρινγκτον σε ένα από τα τρία εισαγωγικά θεωρητικά κείμενα για την ποίηση-ντοκουμέντο, μεταφρασμένο από τον Γιάννη Πεδιώτη, «αναμφίβολα, αυτού του είδους η συγγραφή αποτελεί μέρος μακράς παράδοσης», ενώ, σύμφωνα με τον Άρη Αναγνωστόπουλο, συνεπιμελητή της ανθολογίας, μέσα από την ποίηση-ντοκουμέντο αλλάζει ολόκληρη η οπτική της ιστορίας και της αφήγησης, καθώς «αλληλοσυμπιέζεται ανάμεσα στις αλληλοτροφοδοτούμενες λειτουργίες της ανάμνησης και της λησμονιάς».
Τον Αγκάμπεν και τον Ντεριντά επικαλείται χαρακτηριστικά στο δικό της θεωρητικό κείμενο η Eleni Sikelianos (μτφρ.: Δήμητρα Κωτούλα). Ωστόσο, τα κείμενα που συγκροτούν την καρδιά του αφιερώματος είναι το συγκλονιστικό Βιβλίο των Νεκρών της Μίριελ Ρουκάιζερ, που θεωρείται το πρώτο έργο της ποίησης-ντοκουμέντο, μέσα από το σπαρακτικό κολάζ του οποίου αντηχούν ηχηρές οι κραυγές των μεταλλωρύχων που προσβλήθηκαν από την πυριτίαση –θανατηφόρο νόσο των πνευμόνων–, σαν μια αντεστραμμένη Νέκυια ή μια σύγχρονη ποιητική τραγωδία, εμπνευσμένη από την Αιγυπτιακή Βίβλο των Νεκρών και γραμμένη μόλις το 1938 (μτφρ.: Ελένη Ηλιοπούλου), και η Μαρτυρία του Αμερικανού ποιητή και μέλους της ομάδας των αντικειμενιστών Τσαρλς Ρέζνικοφ με τη σκληρή, αλλά γοητευτικά όμορφη μουσική που διαμορφώνουν οι φωνές των ανθρώπων που έχουν εκδιωχθεί, φιμωθεί και καταδικαστεί, οι οποίες αναδεικνύονται ύστερα από τη μελέτη 500 δικαστικών υποθέσεων από τον ίδιο τον ποιητή (μτφρ.-επίμετρο: Κατερίνα Ηλιοπούλου).
Εξίσου ηχηρή στα επαναστατικά κρεσέντο της και η Ερευνητική Ποιητική του γνωστού μπιτ ποιητή και ακτιβιστή Εντ Σάντερς (μτφρ.: Λευτέρης Ζαχαρουδιάκης). Όσο για τα υπερρεαλιστικά Φύλλα του Ύπνου του Ρενέ Σαρ, σίγουρα δεν χρειάζονται συστάσεις: εδώ ο Παναγιώτης Ιωαννίδης μεταφράζει, εκτός από τον πρόλογο, και το καταληκτικό ποίημα του βιβλίου. Ο ίδιος αποδίδει στα ελληνικά και το περίφημο Πάτερσον του Γουίλιαμ Κάρλος Γουίλιαμς, ο οποίος έπαιξε ρόλο στην ανάδειξη της βιωματικότητας/ιστορικότητας της ποίησης.
Από τη δεκαετία του ’70 και ύστερα σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε η σύμπραξη ποιητών με φωτογράφους. Ξεχωρίζουν εν προκειμένω το Ένας μεγάλος εαυτός (μτφρ.-επίμετρο: Δήμητρα Κωτούλα), μια συνεργασία της ποιήτριας Σι Ντι Ράιτ με τη φωτογράφο Ντέμπορα Λάστερ, αλλά και το εμπνευσμένο από την γκραβούρα του Βρετανού ζωγράφου Τόμας Στόθαρντ και βραβευμένο με το Εθνικό Βραβείο Ποίησης των ΗΠΑ πολυσυζητημένο ποίημα της Ρόμπιν Κόστε Λιούις, αποσπάσματα από το οποίο μεταφράζει ο Ορφέας Απέργης.
Εμπνευσμένη η απόφαση των επιμελητών της έκδοσης να συμπεριλάβουν στο τεύχος απόσπασμα από την περίφημη ομιλία της Σβετλάνα Αλεξιέβιτς στην απονομή του βραβείου Νόμπελ το 2015 (μτφρ.: Ιοκάστη Καμμένου), μαζί με τις Αληθινές ιστορίες από τη ζωή στην Αμερική του Πολ Όστερ (μτφρ.: Γιάννης Παλαβός) και τον Μοναχικό θάνατο της Χάτι Κάρολ του Μπομπ Ντίλαν (μτφρ.: Ορφέας Απέργης). Σημαντική και η Κοσμοθεωρία της Έμα Κέι, μεταφρασμένη από τον Γιάννη Δούκα.
Τέλος, αξιομνημόνευτη η docupoetry παρέμβαση τεσσάρων Ελλήνων ποιητών, της Γιάννας Μπούκοβα με τους Αντικειμενιστές, του Γιάννη Ισιδώρου με το Homo Camcordus, του Βασίλη Αμανατίδη με 8 ποιήματα και του Θοδωρή Χιώτη με τους Υποδειγματικούς Μηχανισμούς.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.
