Φάρμακο - [φρμκ]: Ένα περιοδικό που χαρτογραφεί την άγνωστη χώρα της ποίησης

Φάρμακο Facebook Twitter
Φάρμακο - [φρμκ] Περιοδικό για τη διερεύνηση του ποιητικού φαινομένου, ποίηση-ντοκουμέντο [τεύχος 16, χειμώνας 2020-2021]
0



ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΡΑ 
το περιοδικό [φρμκ] συνιστά τον πιο καίριο οδηγό στη χαρτογράφηση της άγνωστης χώρας της ποίησης, ξεναγώντας μας σε άγνωστα ριζωματικά τοπία/δεδομένα και ανοίγοντας δρόμους στη «διερεύνηση του ποιητικού φαινομένου», όπως αυτοσυστήνεται, άλλωστε, το περιοδικό στον αναγνώστη.

Ειδικά το νέο, 16ο τεύχος του «Φαρμάκου», που κυκλοφόρησε εν μέσω πανδημίας, συνιστά τον καλύτερο τρόπο εξερεύνησης της χώρας του πραγματικού μέσω της ποίησης, αφού μας ξεναγεί στον ακραία ρεαλιστικό και γοητευτικό κόσμο της ποίησης-ντοκουμέντο ή, αλλιώς, docupoetry. 


Στο τεύχος αυτό καλύπτεται ένα ευρύ φάσμα της ποίησης-ντοκουμέντο, από θεωρητικά κείμενα που θέτουν τους βασικούς της άξονες έως ποιήματα-ντοκουμέντα, κοινά πρότζεκτ που άλλαξαν τα δεδομένα και λογοτεχνικά αποσπάσματα μέχρι ποιητικές παρεμβάσεις από δικούς μας γνωστούς ποιητές.

Όπως επισημαίνουν στην εισαγωγή οι υπεύθυνες της άκρως φροντισμένης αυτής έκδοσης, Κατερίνα Ηλιοπούλου και Γιάννα Μπούκοβα: «Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η ποίηση-ντοκουμέντο είναι η ποίηση του πραγματικού, μια non fiction ποίηση που εισπράττει τη συμβολική και συγκινησιακή αξία του στεγνού γεγονότος και της γυμνής πληροφορίας, ανακαλύπτοντας και προβάλλοντας όλη την ποιητική δύναμη του ατόφιου, του μη επεξεργασμένου, του αυθεντικού». 

«Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η ποίηση-ντοκουμέντο είναι η ποίηση του πραγματικού, μια non fiction ποίηση που εισπράττει τη συμβολική και συγκινησιακή αξία του στεγνού γεγονότος και της γυμνής πληροφορίας, ανακαλύπτοντας και προβάλλοντας όλη την ποιητική δύναμη του ατόφιου, του μη επεξεργασμένου, του αυθεντικού»


Όπως σημειώνει επίσης ο Αμερικανός κριτικός και ιστορικός της λογοτεχνίας Τζόζεφ Χάρινγκτον σε ένα από τα τρία εισαγωγικά θεωρητικά κείμενα για την ποίηση-ντοκουμέντο, μεταφρασμένο από τον Γιάννη Πεδιώτη, «αναμφίβολα, αυτού του είδους η συγγραφή αποτελεί μέρος μακράς παράδοσης», ενώ, σύμφωνα με τον Άρη Αναγνωστόπουλο, συνεπιμελητή της ανθολογίας, μέσα από την ποίηση-ντοκουμέντο αλλάζει ολόκληρη η οπτική της ιστορίας και της αφήγησης, καθώς «αλληλοσυμπιέζεται ανάμεσα στις αλληλοτροφοδοτούμενες λειτουργίες της ανάμνησης και της λησμονιάς».

Τον Αγκάμπεν και τον Ντεριντά επικαλείται χαρακτηριστικά στο δικό της θεωρητικό κείμενο η Eleni Sikelianos (μτφρ.: Δήμητρα Κωτούλα). Ωστόσο, τα κείμενα που συγκροτούν την καρδιά του αφιερώματος είναι το συγκλονιστικό Βιβλίο των Νεκρών της Μίριελ Ρουκάιζερ, που θεωρείται το πρώτο έργο της ποίησης-ντοκουμέντο, μέσα από το σπαρακτικό κολάζ του οποίου αντηχούν ηχηρές οι κραυγές των μεταλλωρύχων που προσβλήθηκαν από την πυριτίαση –θανατηφόρο νόσο των πνευμόνων–, σαν μια αντεστραμμένη Νέκυια ή μια σύγχρονη ποιητική τραγωδία, εμπνευσμένη από την Αιγυπτιακή Βίβλο των Νεκρών και γραμμένη μόλις το 1938 (μτφρ.: Ελένη Ηλιοπούλου), και η Μαρτυρία του Αμερικανού ποιητή και μέλους της ομάδας των αντικειμενιστών Τσαρλς Ρέζνικοφ με τη σκληρή, αλλά γοητευτικά όμορφη μουσική που διαμορφώνουν οι φωνές των ανθρώπων που έχουν εκδιωχθεί, φιμωθεί και καταδικαστεί, οι οποίες αναδεικνύονται ύστερα από τη μελέτη 500 δικαστικών υποθέσεων από τον ίδιο τον ποιητή (μτφρ.-επίμετρο: Κατερίνα Ηλιοπούλου).

Εξίσου ηχηρή στα επαναστατικά κρεσέντο της και η Ερευνητική Ποιητική του γνωστού μπιτ ποιητή και ακτιβιστή Εντ Σάντερς (μτφρ.: Λευτέρης Ζαχαρουδιάκης). Όσο για τα υπερρεαλιστικά Φύλλα του Ύπνου του Ρενέ Σαρ, σίγουρα δεν χρειάζονται συστάσεις: εδώ ο Παναγιώτης Ιωαννίδης μεταφράζει, εκτός από τον πρόλογο, και το καταληκτικό ποίημα του βιβλίου. Ο ίδιος αποδίδει στα ελληνικά και το περίφημο Πάτερσον του Γουίλιαμ Κάρλος Γουίλιαμς, ο οποίος έπαιξε ρόλο στην ανάδειξη της βιωματικότητας/ιστορικότητας της ποίησης.

676 cover
Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Από τη δεκαετία του ’70 και ύστερα σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε η σύμπραξη ποιητών με φωτογράφους. Ξεχωρίζουν εν προκειμένω το Ένας μεγάλος εαυτός (μτφρ.-επίμετρο: Δήμητρα Κωτούλα), μια συνεργασία της ποιήτριας Σι Ντι Ράιτ με τη φωτογράφο Ντέμπορα Λάστερ, αλλά και το εμπνευσμένο από την γκραβούρα του Βρετανού ζωγράφου Τόμας Στόθαρντ και βραβευμένο με το Εθνικό Βραβείο Ποίησης των ΗΠΑ πολυσυζητημένο ποίημα της Ρόμπιν Κόστε Λιούις, αποσπάσματα από το οποίο μεταφράζει ο Ορφέας Απέργης.

Εμπνευσμένη η απόφαση των επιμελητών της έκδοσης να συμπεριλάβουν στο τεύχος απόσπασμα από την περίφημη ομιλία της Σβετλάνα Αλεξιέβιτς στην απονομή του βραβείου Νόμπελ το 2015 (μτφρ.: Ιοκάστη Καμμένου), μαζί με τις Αληθινές ιστορίες από τη ζωή στην Αμερική του Πολ Όστερ (μτφρ.: Γιάννης Παλαβός) και τον Μοναχικό θάνατο της Χάτι Κάρολ του Μπομπ Ντίλαν (μτφρ.: Ορφέας Απέργης). Σημαντική και η Κοσμοθεωρία της Έμα Κέι, μεταφρασμένη από τον Γιάννη Δούκα.

Τέλος, αξιομνημόνευτη η docupoetry παρέμβαση τεσσάρων Ελλήνων ποιητών, της Γιάννας Μπούκοβα με τους Αντικειμενιστές, του Γιάννη Ισιδώρου με το Homo Camcordus, του Βασίλη Αμανατίδη με 8 ποιήματα και του Θοδωρή Χιώτη με τους Υποδειγματικούς Μηχανισμούς

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ