Φάρμακο - [φρμκ]: Ένα περιοδικό που χαρτογραφεί την άγνωστη χώρα της ποίησης

Φάρμακο Facebook Twitter
Φάρμακο - [φρμκ] Περιοδικό για τη διερεύνηση του ποιητικού φαινομένου, ποίηση-ντοκουμέντο [τεύχος 16, χειμώνας 2020-2021]
0



ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΡΑ 
το περιοδικό [φρμκ] συνιστά τον πιο καίριο οδηγό στη χαρτογράφηση της άγνωστης χώρας της ποίησης, ξεναγώντας μας σε άγνωστα ριζωματικά τοπία/δεδομένα και ανοίγοντας δρόμους στη «διερεύνηση του ποιητικού φαινομένου», όπως αυτοσυστήνεται, άλλωστε, το περιοδικό στον αναγνώστη.

Ειδικά το νέο, 16ο τεύχος του «Φαρμάκου», που κυκλοφόρησε εν μέσω πανδημίας, συνιστά τον καλύτερο τρόπο εξερεύνησης της χώρας του πραγματικού μέσω της ποίησης, αφού μας ξεναγεί στον ακραία ρεαλιστικό και γοητευτικό κόσμο της ποίησης-ντοκουμέντο ή, αλλιώς, docupoetry. 


Στο τεύχος αυτό καλύπτεται ένα ευρύ φάσμα της ποίησης-ντοκουμέντο, από θεωρητικά κείμενα που θέτουν τους βασικούς της άξονες έως ποιήματα-ντοκουμέντα, κοινά πρότζεκτ που άλλαξαν τα δεδομένα και λογοτεχνικά αποσπάσματα μέχρι ποιητικές παρεμβάσεις από δικούς μας γνωστούς ποιητές.

Όπως επισημαίνουν στην εισαγωγή οι υπεύθυνες της άκρως φροντισμένης αυτής έκδοσης, Κατερίνα Ηλιοπούλου και Γιάννα Μπούκοβα: «Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η ποίηση-ντοκουμέντο είναι η ποίηση του πραγματικού, μια non fiction ποίηση που εισπράττει τη συμβολική και συγκινησιακή αξία του στεγνού γεγονότος και της γυμνής πληροφορίας, ανακαλύπτοντας και προβάλλοντας όλη την ποιητική δύναμη του ατόφιου, του μη επεξεργασμένου, του αυθεντικού». 

«Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η ποίηση-ντοκουμέντο είναι η ποίηση του πραγματικού, μια non fiction ποίηση που εισπράττει τη συμβολική και συγκινησιακή αξία του στεγνού γεγονότος και της γυμνής πληροφορίας, ανακαλύπτοντας και προβάλλοντας όλη την ποιητική δύναμη του ατόφιου, του μη επεξεργασμένου, του αυθεντικού»


Όπως σημειώνει επίσης ο Αμερικανός κριτικός και ιστορικός της λογοτεχνίας Τζόζεφ Χάρινγκτον σε ένα από τα τρία εισαγωγικά θεωρητικά κείμενα για την ποίηση-ντοκουμέντο, μεταφρασμένο από τον Γιάννη Πεδιώτη, «αναμφίβολα, αυτού του είδους η συγγραφή αποτελεί μέρος μακράς παράδοσης», ενώ, σύμφωνα με τον Άρη Αναγνωστόπουλο, συνεπιμελητή της ανθολογίας, μέσα από την ποίηση-ντοκουμέντο αλλάζει ολόκληρη η οπτική της ιστορίας και της αφήγησης, καθώς «αλληλοσυμπιέζεται ανάμεσα στις αλληλοτροφοδοτούμενες λειτουργίες της ανάμνησης και της λησμονιάς».

Τον Αγκάμπεν και τον Ντεριντά επικαλείται χαρακτηριστικά στο δικό της θεωρητικό κείμενο η Eleni Sikelianos (μτφρ.: Δήμητρα Κωτούλα). Ωστόσο, τα κείμενα που συγκροτούν την καρδιά του αφιερώματος είναι το συγκλονιστικό Βιβλίο των Νεκρών της Μίριελ Ρουκάιζερ, που θεωρείται το πρώτο έργο της ποίησης-ντοκουμέντο, μέσα από το σπαρακτικό κολάζ του οποίου αντηχούν ηχηρές οι κραυγές των μεταλλωρύχων που προσβλήθηκαν από την πυριτίαση –θανατηφόρο νόσο των πνευμόνων–, σαν μια αντεστραμμένη Νέκυια ή μια σύγχρονη ποιητική τραγωδία, εμπνευσμένη από την Αιγυπτιακή Βίβλο των Νεκρών και γραμμένη μόλις το 1938 (μτφρ.: Ελένη Ηλιοπούλου), και η Μαρτυρία του Αμερικανού ποιητή και μέλους της ομάδας των αντικειμενιστών Τσαρλς Ρέζνικοφ με τη σκληρή, αλλά γοητευτικά όμορφη μουσική που διαμορφώνουν οι φωνές των ανθρώπων που έχουν εκδιωχθεί, φιμωθεί και καταδικαστεί, οι οποίες αναδεικνύονται ύστερα από τη μελέτη 500 δικαστικών υποθέσεων από τον ίδιο τον ποιητή (μτφρ.-επίμετρο: Κατερίνα Ηλιοπούλου).

Εξίσου ηχηρή στα επαναστατικά κρεσέντο της και η Ερευνητική Ποιητική του γνωστού μπιτ ποιητή και ακτιβιστή Εντ Σάντερς (μτφρ.: Λευτέρης Ζαχαρουδιάκης). Όσο για τα υπερρεαλιστικά Φύλλα του Ύπνου του Ρενέ Σαρ, σίγουρα δεν χρειάζονται συστάσεις: εδώ ο Παναγιώτης Ιωαννίδης μεταφράζει, εκτός από τον πρόλογο, και το καταληκτικό ποίημα του βιβλίου. Ο ίδιος αποδίδει στα ελληνικά και το περίφημο Πάτερσον του Γουίλιαμ Κάρλος Γουίλιαμς, ο οποίος έπαιξε ρόλο στην ανάδειξη της βιωματικότητας/ιστορικότητας της ποίησης.

676 cover
Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Από τη δεκαετία του ’70 και ύστερα σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε η σύμπραξη ποιητών με φωτογράφους. Ξεχωρίζουν εν προκειμένω το Ένας μεγάλος εαυτός (μτφρ.-επίμετρο: Δήμητρα Κωτούλα), μια συνεργασία της ποιήτριας Σι Ντι Ράιτ με τη φωτογράφο Ντέμπορα Λάστερ, αλλά και το εμπνευσμένο από την γκραβούρα του Βρετανού ζωγράφου Τόμας Στόθαρντ και βραβευμένο με το Εθνικό Βραβείο Ποίησης των ΗΠΑ πολυσυζητημένο ποίημα της Ρόμπιν Κόστε Λιούις, αποσπάσματα από το οποίο μεταφράζει ο Ορφέας Απέργης.

Εμπνευσμένη η απόφαση των επιμελητών της έκδοσης να συμπεριλάβουν στο τεύχος απόσπασμα από την περίφημη ομιλία της Σβετλάνα Αλεξιέβιτς στην απονομή του βραβείου Νόμπελ το 2015 (μτφρ.: Ιοκάστη Καμμένου), μαζί με τις Αληθινές ιστορίες από τη ζωή στην Αμερική του Πολ Όστερ (μτφρ.: Γιάννης Παλαβός) και τον Μοναχικό θάνατο της Χάτι Κάρολ του Μπομπ Ντίλαν (μτφρ.: Ορφέας Απέργης). Σημαντική και η Κοσμοθεωρία της Έμα Κέι, μεταφρασμένη από τον Γιάννη Δούκα.

Τέλος, αξιομνημόνευτη η docupoetry παρέμβαση τεσσάρων Ελλήνων ποιητών, της Γιάννας Μπούκοβα με τους Αντικειμενιστές, του Γιάννη Ισιδώρου με το Homo Camcordus, του Βασίλη Αμανατίδη με 8 ποιήματα και του Θοδωρή Χιώτη με τους Υποδειγματικούς Μηχανισμούς

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ