Η ζωή του Γιαννούλη Χαλεπά σε ένα αριστουργηματικό κόμικ

Η ζωή του Γιαννούλη Χαλεπά σε ένα αριστουργηματικό κόμικ Facebook Twitter
Εικαστικά είναι άψογο: εξαιρετικό σχέδιο, πίνακες που λειτουργούν ως «ιντρελούδια», κτίρια, πρόσωπα, περιβάλλον, όλα μελετημένα μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια.
3

Από την πρώτη στιγμή που το πιάνεις στα χέρια σου, καταλαβαίνεις ότι το εικονογραφημένο μυθιστόρημα των Θανάση Πέτρου και Δημήτρη Βανέλλη με τη ζωή «του μύθου της νεοελληνικής γλυπτικής» Γιαννούλη Χαλεπά είναι ένα από τα πιο σημαντικά κόμικς που έχουν βγει ποτέ στην Ελλάδα. Εικαστικά είναι άψογο: εξαιρετικό σχέδιο, πίνακες που λειτουργούν ως «ιντρελούδια», κτίρια, πρόσωπα, περιβάλλον, όλα μελετημένα μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια, αλλά και εμβόλιμα αποσπάσματα από εφημερίδες της εποχής και επίσημα έγγραφα που πιστοποιούν τα γεγονότα της ζωής του Χαλεπά που αφηγούνται οι δύο δημιουργοί και το κάνουν ένα έργο ολοκληρωμένο για την πολύ ιδιαίτερη περίπτωση του σπουδαίου Έλληνα γλύπτη, που δύσκολα ξεχωρίζεις πού τελειώνει η ιδιοφυΐα και πού ξεκινάει η παράνοια.


Το μικρού μεγέθους (για κόμικ) «Γιαννούλης Χαλεπάς» είναι μία πολυτελής έκδοση 176 σελίδων με σκληρό εξώφυλλο και σκίτσο ασπρόμαυρο του Θανάση Πέτρου με αποχρώσεις του γκρι που παραπέμπει στα χρώματα του σμιλεμένου μάρμαρου, χωρισμένη σε τρία κεφάλαια με τίτλους «Ελπίδες», «Άβυσσος» και «Ανάσταση». Η ιστορία ξεκινάει το καλοκαίρι του 1915, όταν ο ανώνυμος (;) αφηγητής φτάνει για πρώτη φορά στον Πύργο της Τήνου. Αφού κάνει μια μεγάλη βόλτα στα λατομεία μαρμάρου και στα μαρμαράδικα, κάθεται σε ένα καφενείο για να ξεκουραστεί κι εκεί ανακαλύπτει έκπληκτος ότι ο γέρος που στέλνουν να φέρει νερό είναι ο «σαλεμένος» μπάρμπα-Γιαννούλης, «ο κάποτε γνωστός σ' όλη την Αθήνα», ο μεγάλος γλύπτης που είχε εξαφανιστεί πριν από πολλά χρόνια και πίστευε ότι ήταν νεκρός.

Το άγαλμα της «Ωραίας Κοιμωμένης», που έγινε το πιο διάσημο έργο του, ήταν η αρχή μιας εκρηκτικής κατάστασης που άρχισε να βιώνει με εκρήξεις οργής, παράνοιας και τρέλας.

Όταν επιστρέφει στην Αθήνα ξεκινάει ολόκληρη έρευνα για να βάλει στη σειρά τα κομμάτια της ζωής του Χαλεπά, ψάχνει σε βιβλιοθήκες ξεθάβοντας παλιές εφημερίδες και περιοδικά τέχνης, μιλάει με καθηγητές στη Σχολή Καλών Τεχνών που ήταν κάποτε συμμαθητές του Χαλεπά και ξεκινάει να διηγείται την ιστορία του από την αρχή. Από το 1851, όταν γεννιέται στον Πύργο, ο πιο μεγάλος από έξι παιδιά. «Ο πατέρας του όπως και πρόγονοί του είχε μαρμαράδικο με καλή δουλειά. Να φανταστείτε, είχε υποκαταστήματα στην Τήνο, στο Βουκουρέστι και στον Πειραιά».

Η ζωή του Γιαννούλη Χαλεπά σε ένα αριστουργηματικό κόμικ Facebook Twitter
Σελίδα από το κόμικ.
Η ζωή του Γιαννούλη Χαλεπά σε ένα αριστουργηματικό κόμικ Facebook Twitter
Σελίδα από το κόμικ.


Ο Γιαννούλης ήθελε από μικρός να γίνει γλύπτης, αλλά όταν έγινε 15 ο πατέρας του τον έστειλε με το ζόρι να γίνει έμπορος. Πήγε στην Εμπορική σχολή Ερμούπολης, τα παράτησε, μετά τον έβαλαν να δουλέψει στο κατάστημα του Λάζαρου Γαΐτη, έφυγε κι από κει και με το πείσμα του κατάφερε να πείσει τους γονείς του ότι θέλει να ασχοληθεί με την τέχνη. Έτσι, το 1869, όταν ο Γιαννούλης ήταν 18, ολόκληρη η οικογένεια μετακόμισε στην Αθήνα, στην οδό Μαυρομιχάλη. Με την επιμονή του γράφτηκε στη Σχολή Καλών Τεχνών (που τότε ονομαζόταν Το Σχολείο των Τεχνών) και είχε δασκάλους τον Νικηφόρο Λύτρα και Λωνίδα Δρόση.

Εκείνα τα χρόνια στην Αθήνα (που τη λάτρεψε) ήταν τα καλύτερα της ζωής του, από τα λίγα ευτυχισμένα του: Ήταν ο καλύτερος μαθητής στη σχολή του, είχε παρέες, όρεξη για δουλειά και η καλλιτεχνική ζωή του ξεκινούσε πολύ ελπιδοφόρα. Κατάφερε και πήρε μία υποτροφία από το Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας της Τήνου για να πάει για δύο χρόνια στη Βασιλική Ακαδημία του Μονάχου και το 1873 βρέθηκε στο Μόναχο, κι ως μεγάλο ταλέντο άρχισε να διακρίνεται, παρόλο που ήταν μικρότερος από πολλούς συμμαθητές του.

Τα χρόνια στο Μόναχο δεν ήταν εύκολα, οι συνθήκες που ζούσε ήταν πολύ φτωχικές, αλλά ήρθε πρώτος σε έναν διαγωνισμό με θέμα την «πριγκίπισσα του Ρήνου» και δημιουργικά είναι σε μεγάλη φόρμα. Φιλοτεχνεί έναν «Σάτυρο» και το γλυπτό «Φιλοστοργία» και εκθέτει με επιτυχία σε μεγάλη έκθεση του Μονάχου.


Κι ενώ στο Μόναχο διέπρεπε, τον θαύμαζαν και τον βράβευαν, στην Ελλάδα τον απέρριπταν επιδεικτικά. Ο πρώτος «Σάτυρος» και η «Φιλοστοργία» απορρίφθηκαν από την έκθεση των Αθηνών το 1875. Το χειρότερο όμως ήταν ότι του έκοψαν την υποτροφία, δίνοντάς τη σε έναν φοιτητή μηχανικής, αναγκάζοντάς τον να γυρίσει στην Ελλάδα. Ο ίδιος ο διευθυντής της Βασιλικής Ακαδημίας του Μονάχου, ο Carl von Piloty ζήτησε από τον χορηγό, τον ναό της Ευαγγελιστρίας Τήνου, να μη διακόψει την υποτροφία στον «προικισμένο με εξαιρετικά χαρίσματα Τήνιο σπουδαστή», αλλά δεν εισακούστηκε. Ο Χαλεπάς βρέθηκε για λίγο καιρό στο Βουκουρέστι, βοηθώντας τον πατέρα του στην κατασκευή επιτάφιων αγγέλων και μετά γύρισε στην Τήνο.

Η ζωή του Γιαννούλη Χαλεπά σε ένα αριστουργηματικό κόμικ Facebook Twitter
Σελίδα από το κόμικ.
Η ζωή του Γιαννούλη Χαλεπά σε ένα αριστουργηματικό κόμικ Facebook Twitter
Σελίδα από το κόμικ.


Το 1876 νοίκιασε ένα ατελιέ στην αρχή της οδού Μητροπόλεως και ρίχνεται με τα μούτρα στη δουλειά, σύντομα όμως μετακομίζει στο σπίτι που είχε χτίσει πρόσφατα ο πατέρας του στην αρχή της οδού Μαυρομιχάλη. Εκεί τον επισκέφτηκε η κυρία Αφεντάκη για να της παραγγείλει μία προτομή για το μνήμα της κόρης της Σοφίας που είχε πεθάνει πολύ νέα. Ο Χαλεπάς δέχτηκε κι ανέλαβε την παραγγελία αντί 1.000 δραχμών.

Το άγαλμα της «Ωραίας Κοιμωμένης», που έγινε το πιο διάσημο έργο του, ήταν η αρχή μιας εκρηκτικής κατάστασης που άρχισε να βιώνει με εκρήξεις οργής, παράνοιας και τρέλας. Όταν η κυρία Αφεντάκη ζήτησε να κάνει μία αλλαγή στο έργο, βγήκε εκτός εαυτού και άρχισε να το καταστρέφει. «Εγώ είμαι ο καλλιτέχνης», της είπε, «εγώ ξέρω πώς πρέπει να γίνει, αν νομίζετε ότι εσείς ξέρετε καλύτερα από μένα, κάντε το μόνη σας! Η συμφωνία ακυρώνεται!». Η εξοντωτική δουλειά, η φυγή του από το Μόναχο, η ανεκπλήρωτη δίψα για τις εξελίξεις της γλυπτικής, αλλά και ο ατυχής έρωτάς του για μία κοπέλα τον οδήγησαν σε μία άβυσσο χωρίς επιστροφή.

Στο δεύτερο κεφάλαιο τα γεγονότα τα αφηγείται ο αδερφός του Χαλεπά, ο Νικόλας. Η κατάστασή του Γιαννούλη χειροτέρευε συνεχώς, τον χειμώνα του 1877 προς 1878 υπέστη νευρικό κλονισμό. Χωρίς κανέναν προφανή λόγο, άρχισε να καταστρέφει έργα του, ενώ επιχείρησε κατ' επανάληψη να αυτοκτονήσει. Οι γονείς του τον έστειλαν ταξίδι στην Ιταλία, για να συνέλθει, αλλά η θεραπεία ήταν μόνο πρόσκαιρη.

Με την επιστροφή του στην Ελλάδα άρχισαν ξανά τα συμπτώματα: καταβύθιση στη σιωπή, απομόνωση, παραμιλητό και αναίτιο γέλιο. Καθώς η κατάστασή του επιδεινώνονταν συνεχώς, το 1888, οι γιατροί διέγνωσαν «άνοια» και οι δικοί του αποφάσισαν να τον κλείσουν στο Δημόσιο Ψυχιατρείο της Κέρκυρας. Στο Ψυχιατρείο, ο Χαλεπάς αντιμετωπίστηκε με τον σκληρό τρόπο που αντιμετώπιζαν όλους τους ψυχασθενείς την εποχή εκείνη: οι γιατροί και οι φύλακες είτε του απαγόρευαν να σχεδιάζει και να πλάθει, είτε του κατέστρεφαν οτιδήποτε εκείνος είχε δημιουργήσει και είχε κρύψει στο ερμάριό του. Λέγεται πως από όσα προσπάθησε να δημιουργήσει μέσα στο Ψυχιατρείο ένα μόνον έργο σώθηκε, κλεμμένο από κάποιον φύλακα και παραπεταμένο στα υπόγεια του ιδρύματος, όπου ξαναβρέθηκε τυχαία το 1942.

Το 1901 πέθανε ο πατέρας του και έναν χρόνο μετά η μητέρα του πήγε στο Ψυχιατρείο, για να τον πάρει πίσω μαζί της στον Πύργο της Τήνου. Στην Τήνο έζησε υπό την αυστηρή επιτήρηση της μητέρας του, η οποία πίστευε ότι ο γιος της τρελάθηκε από την τέχνη. Για τον λόγο αυτό, η μητέρα του δεν του επέτρεπε να ασχοληθεί ξανά με την γλυπτική, σε σημείο που, αν εκείνος έφτιαχνε κάτι στοιχειώδες με κάρβουνο ή πηλό, εκείνη το κατέστρεφε.

Η ζωή του Γιαννούλη Χαλεπά σε ένα αριστουργηματικό κόμικ Facebook Twitter
Σελίδα από το κόμικ.
Η ζωή του Γιαννούλη Χαλεπά σε ένα αριστουργηματικό κόμικ Facebook Twitter
Σελίδα από το κόμικ.

Όταν πέθανε η μητέρα του το 1916, ο Χαλεπάς είχε ξεκόψει παντελώς από την τέχνη του. Ζούσε πάμφτωχος βοσκώντας πρόβατα και φέροντας το βαρύ στίγμα του τρελού του χωριού. Βρήκε ωστόσο το κουράγιο και άρχισε ξανά να ασχολείται με την γλυπτική. Τα μέσα που διέθετε ήταν παντελώς πρωτόγονα και το επαρχιακό περιβάλλον εχθρικό προς κάθε αλαφροΐσκιωτο, αλλά εκείνος με πείσμα άρχισε να δημιουργεί, για να κερδίσει τον χαμένο χρόνο.


Το τρίτο και τελευταίο μέρος του βιβλίου είναι η ανάσταση του Χαλεπά. Όχι μόνο καλλιτεχνικά, αλλά είναι η περίοδος που τον ανακαλύπτουν εκ νέου οι καλλιτεχνικοί κύκλοι της Αθήνας και επανέρχεται πανηγυρικά, ζώντας τα τελευταία χρόνια της ζωής του μέσα στη δημιουργία και την απόλυτη αναγνώριση. Είχε βρει επιτέλους τη γαλήνη φιλοξενούμενος από την ανιψιά του.

Οι συνθήκες της δουλειάς του όμως παρέμεναν κάτι παραπάνω από δύσκολες. Τα προπλάσματα έσπαζαν τα καλοκαίρια από τη ζέστη και τον χειμώνα από το κρύο. Λένε ότι μέχρι το τέλος περίμενε το κράτος να του παραχωρήσει ένα εργαστήριο. Ήθελε να δουλέψει και πάλι μεγάλες συνθέσεις. Τον τιμούσαν όλοι, το εργαστήριο όμως δεν του παραχωρήθηκε ποτέ.


Ο Γιαννούλης Χαλεπάς πέθανε στις 15 Σεπτεμβρίου 1938. Τον Απρίλιο τον χτύπησε μια ημιπληγία και δεν μπόρεσε να σηκωθεί ξανά από το κρεβάτι.

Το graphic novel «Γιαννούλης Χαλεπάς, ο μύθος της νεοελληνικής γλυπτικής» των Θ. Πέτρου και Δ. Βανέλλη κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη.

Design
3

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο Γιαννούλης Χαλεπάς επιστρέφει στο χωριό του, στην Τήνο

Εικαστικά / Ο Γιαννούλης Χαλεπάς επιστρέφει στο χωριό του, στην Τήνο

Για την έκθεση, με τίτλο «Γιανούλης Χαλεπάς: επιστροφή στον Πύργο», πρωτότυπα έργα του καλλιτέχνη σε γύψο αλλά και σχέδια, από τις συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης, ταξιδεύουν για πρώτη φορά στην Τήνο.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ένα σπίτι σε διάλογο με τη δικαιοσύνη και την τέχνη

Design / Ένα διαμέρισμα του ’70 που απορρίπτει οτιδήποτε παλιό

Το σπίτι του Αλέξανδρου Κασσανδρινού είναι γεμάτο τέχνη, χωρίς καμία αντίκα, με έπιπλα περισσότερο βολικά παρά ντιζαϊνάτα και άπειρο φως — τόσο, που το καλοκαίρι στο καθιστικό χρειάζονται γυαλιά ηλίου για να καθίσει κανείς.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Γιώργος και Ρούλης Αλαχούζος

Design / Αδελφοί Αλαχούζοι: Οι πιο διάσημοι Έλληνες «εφετζήδες»

Από την «Ανατομία ενός εγκλήματος» και τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 μέχρι τον Harry Potter και την τελευταία ταινία του Κρόνενμπεργκ, εδώ και σαράντα χρόνια ο Γιώργος και ο Ρούλης Αλαχούζος δημιουργούν εντυπωσιακά και τρομακτικά όντα σαν σύγχρονοι αλχημιστές, επιστρατεύοντας τη φαντασία και τη δεξιοτεχνία τους.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Περηφανευόμαστε ότι δώσαμε τα φώτα μας στον κόσμο, αλλά δεν κρατήσαμε ούτε ένα λυχναράκι»

Oι Αθηναίοι / «Περηφανευόμαστε ότι δώσαμε τα φώτα μας στον κόσμο, αλλά δεν κρατήσαμε ούτε ένα λυχναράκι»

Η αρχιτέκτονας και υπεύθυνη των Αρχείων Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη, Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη, δεν λησμόνησε ποτέ στην πορεία της πως η μορφή ενός κτιρίου πρέπει να έχει χαρακτήρα, ειλικρίνεια και κλίμακα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Sotja

Οι Αθηναίοι / Sotja: «Στο ξεκίνημά μου έλεγαν "αυτό το κοριτσάκι θα μου κάνει το tattoo;"»

Όταν μπήκε στα τατουατζίδικα, ελάχιστες γυναίκες εργάζονταν εκεί. Εξασκήθηκε πάνω σε «πανκιά» και βρήκε το προσωπικό της στυλ στις horror ταινίες των ’60s. Η Αθηναία της εβδομάδας θυμάται την εποχή που τα tattoo προκαλούσαν προβλήματα στη δουλειά και κακεντρεχή σχόλια στον δρόμο - και αυτή η πραγματικότητα δεν έχει ακριβώς τελειώσει.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Το Μπουλούκι, ένα περιοδεύον εργαστήριο για τις παραδοσιακές τεχνικές δόμησης, βάζει το δικό του -σημαντικό- λιθαράκι στη διατήρηση της μνήμης και της ζωής στην ορεινή Ήπειρο

Γειτονιές της Ελλάδας / Δύο νέοι αρχιτέκτονες ανακατασκεύασαν τη στέγη ενός σχολείου στα Τζουμέρκα

Το Μπουλούκι, ένα περιοδεύον εργαστήριο για τις παραδοσιακές τεχνικές δόμησης, βάζει το δικό του -σημαντικό- λιθαράκι στη διατήρηση της μνήμης και της ζωής στην ορεινή Ήπειρο.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΥΡΙΑΖΗΣ
Hotel Experience: Πώς η πρώτη διοργάνωση για το μέλλον του τουρισμού υπό το πρίσμα της εμπειρίας πέτυχε ρεκόρ επισκεπτών

Design / Hotel Experience: Πώς η πρώτη διοργάνωση για το μέλλον του τουρισμού υπό το πρίσμα της εμπειρίας πέτυχε ρεκόρ επισκεπτών

Η διοργάνωση του Hotel Experience που πραγματοποιήθηκε 5-6 Οκτωβρίου 2024 στο Ωδείο Αθηνών ξεπέρασε κάθε προσδοκία συμμετοχής καθώς πάνω από 4.000 επισκέπτες βίωσαν από κοντά την εμπειρία
THE LIFO TEAM
H θρυλική Ιταλίδα designer Paola Navone θέλει να ζήσει στην Αθήνα

Design / H θρυλική Ιταλίδα designer Paola Navone θα ήθελε να ζήσει στην Αθήνα

 H προσωπικότητα της αρχιτεκτόνισας και designer Paola Navone είναι πληθωρική, όσο και η ιστορία της ζωής της. Λίγο πριν εμφανιστεί ως ομιλήτρια το Σάββατο 5 Οκτωβρίου στο συνέδριο Hotel Experience στο Ωδείο Αθηνών μας μιλάει με πάθος για ένα πρόσφατο πρότζεκτ που υπέγραψε.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

1 σχόλια
Γιατί τόσοι μεγάλοι καλλιτέχνες από την Τήνο (Χαλεπάς, Γύζης, Λύτρας, Φιλιππότης, Σώχος, Κολλάρος κτλ);Διότι απλούστατα η Τήνος κατέστη τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά το 1715, στα τελειώματα σχεδόν. Είτε ως τμήμα της Λατινικής Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης (μετά το 1204) είτε υπαγόμενη στη Δημοκρατία της Βενετίας η Τήνος ήταν χώρος πιο ελεύθερος από τον Μωριά και τη Ρούμελη.Η Ρούμελη έβγαζε μυτζήθρες κι η Τήνος γλύπτες και ζωγράφους.
"Κρειττότερον βασιλεύσαι εν μέση Πόλει φακιόλιον Τούρκων παρά καλύπτρα λατινικήν"Η μεγαλύτερη προδοσία ever. Ζήτω η ορθοδοξία!https://tvxs.gr/news/blogarontas/i-eleni-arbeler-dialyei-toys-mythoys-gia-tin-alosi-kerkoporta-asteia-pragmatahttps://www.tovima.gr/2008/11/24/opinions/to-sariki-kai-i-tiara/Και ένα κερασάκι για την τούρτα:https://www.ekklisiaonline.gr/arxontariki/29-maiou-epetios-tis-alosis-giati-tin-epetrepse-o-theos/
...Έπαιξε ρόλο, αλλά -φυσικά- δεν ήταν το μοναδικό που έπαιξε ρόλο, καθώς στην πραγματικότητα αφορά σε συνδυασμό παραγοντων [οικονομικών, εμπορικών, πρώτων υλών, (ανθρωπο)γεωγραφίας, παράδοσης κ.λπ.]. Ο οθωμανικός ζυγός, όταν επήλθε και για την Τήνο, ήταν σχετικά ελαφρύς και: "οι Τήνιοι κράτησαν πολλά προνόμια -θρησκευτικά, διοικητικά, οικονομικά- και μπόρεσαν να αναπτύξουν το εμπόριο, τη ναυτιλία και τις βιοτεχνίες". +"(...) Η  οθωμανική  κυριαρχία  βοήθησε  ικανοποιητικά  στην  οικονομία  του νησιού.  Οι  αγορές  της  Ανατολής  άνοιξαν  για  τους  Τηνιακούς  εμπόρους,χωρίς να διακοπούν φυσικά οι σχέσεις με την Δύση (Σενιγάλια, Αγκόνα,Βενετία). Το  παραπάνω  γεγονός  μετέτρεψε  την  Τήνο  σε  εμπορική πρωτεύουσα των Κυκλάδων.Η ανατολική  κοινότητα, με  την  επίδοσή  της  στο εμπόριο  και  τις  τέχνες κατάφερε  να  κυριαρχήσει  το  νησί  σε  αντίθεση  με  την  δυτική  κοινότητα που  παρέμεινε  στην  ασφάλεια  της  καλλιέργειας  της  γης,  περιορίζοντας τους ορίζοντες και αποκλείοντας κάθε δυνατότητα ανάπτυξης.Η σχέση μεταξύ των ρωμαιοκαθολικών και των ορθοδόξων εντάθηκε και έφτασε  στο  απόγειό  της  κατά  την  επανάσταση  του  1821,  όταν  η ρωμαιοκαθολική  κοινότητα  κράτησε  αρνητική,  έως  και  επιθετική,  στάση απέναντι  στους  ορθοδόξους  που  πολεμούσαν  για  την  εθνική  τους απελευθέρωση.Εξαιτίας της στάσης των ρωμαιοκαθολικών  στην επανάσταση, η σκληρή  άποψη που κυριάρχησε  κατά την δημιουργία του νέου ελληνικού κράτους ήταν ότι συμπεριφέρθηκαν ως ανθέλληνες.(...)"https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=http://ikee.lib.auth.gr/record/113466/files/TOUFEKLI.pdf&ved=2ahUKEwix7bi7lIziAhVK3aQKHTBUAFkQFjAAegQIAxAB&usg=AOvVaw0OZ2n3cwfWAQpgTA73gQ7P-----(...) Η μαρμαροτεχνία ευδοκίμησε στην Τήνο διότι η αφθονία του νησιού στο ξακουστό λευκό και πράσινο μάρμαρο Τήνου, ειδικά στα άγονα μαρμαροχώρια της Εξωμεριάς, βορειοδυτικά της Τήνου, αλλά και μια σειρά παραγόντων ώθησαν τους κατοίκους να στραφούν στην εξόρυξη μαρμάρου.Τα «θεμέλια» στην εργαστηριακή μαρμαροτεχνία μπήκαν στο τελευταίο τέταρτο του 18ου αιώνα. Το 1845 τόσο η μαρμαρογλυπτική όσο και η αρχιτεκτονική απασχολούσαν πάνω από χίλιους εργάτες και τεχνίτες, ενώ καταλυτικό ρόλο έπαιξε επίσης ότι στα τέλη του 18ου αι. πληθαίνουν οι σχέσεις με τα μικρασιατικά παράλια.Οι Τηνιακοί διατηρούν σπουδαία παροικία στη Σμύρνη, εργάζονται σε μαρμαράδικα της Πόλης, εκπαιδεύονται σε νέες τεχνοτροπίες τις οποίες ενσωματώνουν στο κυκλαδίτικο ύφος. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος θα παγώσει την εξέλιξή της και θα ανακάμψει χάρη στην ίδρυση του «Προπαρασκευαστικού και Επαγγελματικού Σχολείου Καλών Τεχνών Πανόρμου Τήνου» στον Πύργο το 1955.https://stonenews.eu/el/i-marmarenia-tinos/-----Η περίοδος αυτή (τουρκοκρατία) χαρακτηρίζεται από την αυτονόμηση του μαρμαροτεχνίτη από τον οικοδόμο και την έξοδό του από τα στενά όρια του νησιού του καθώς αυτό έχει ενταχθεί στα ευρύτερα όρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι νέες συνθήκες (κοινοτική αυτοδιοίκηση) συμβάλουν στην καλλιέργεια της τέχνης του μαρμάρου. (...) Στο δεύτερο μισό και κυρίως στα τέλη του 18ου αιώνα η τέχνη συστηματοποιείται ακόμα πιο πολύ και αυτό αποτυπώνεται στην καλύτερη οργάνωση των λατομείων, τη διεύρυνση της πελατείας, την αυξημένη παραγωγή, την αύξηση του αριθμού των μαστόρων, την εκπόνηση σχεδίων. Η διεύρυνση των επαφών με την Κωνσταντινούπολη και η παρουσία εκεί δραστήριας τηνιακής κοινότητας, τα μέλη της οποίας εργάζονται στα ντόπια εργαστήρια, συμβάλουν στην εισαγωγή του λεγόμενου οθωμανικού Μπαρόκ (* τουρκομπαρόκ, που εσφαλμένα χρησιμοποιούμε χλευαστικά. Α ρε, Χιώτη Καραμουσλή). Η τέχνη των Τηνίων είναι περιζήτητη (...)https://el.m.wikipedia.org/wiki/Τηνιακή_μαρμαροτεχνία-----Αξίζει να αναφερθεί οτι, ίσως, μόνο ο Γύζης ήταν ταπεινής καταγωγής και από το (ορθόδοξο) Σκλαβοχώρι, που μάλλον είναι και το μικρότερο χωριό της Τήνου, σπάζοντας το μονοπώλιο: Πύργος-Υστέρνια-Πύργος-Υστέρνια και πάλι Πύργος και ότι "το 2015 ήταν σειρά της Τηνιακής Μαρμαροτεχνίας να εγγραφεί στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας".Πέραν αυτών Τήνος είναι <3Αν πάτε Τήνο να πάτε παντού, λέμε και σίγουρα στο μουσείο μαρμαροτεχνίας. Επίσης μιας και αναφέρθησαν οι μυζύθρες και τα αγροκτηνοτροφικά των αρβανιτό-βλαχων και των λοιπών pastoral γραικών της ενδοχώρας, να πούμε ότι η Τήνος βγάζει ωραίο τυρί (μπαλάκι Τήνου), ωραίες αγκινάρες (ξυδάτες) απ' την κοιλάδα της Κώμης. Τέλος το μόνο χωριό που αρνήθηκα να δω είναι το "Κάτω Κλείσμα". Μα, την Ιερή Καρδιά του Ιησού και τις γάργαρες ξινάρες, δεν είναι όνομα αυτό!-----Πρόσφατα διάβαζα, στο συντρόφι μου, κάποια ιστορικά στοιχεία για τους καθολικούς της Άδρου, με αφορμή τον Αγ. Γεώργιο της Χώρας:"Ιστορικά τα πράγματα αντεστράφησαν όταν η Άνδρος στασίασε και έδιωξε τον τελευταίο Βενετό διοικητή τον 16ο αιώνα και προσχώρησε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Τότε ήταν οι καθολικοί που γνώρισαν μεγάλη πίεση γιατί οι Οθωμανοι έδωσαν προνόμια στους Ορθόδοξους και εδίωκαν τους Καθολικούς ώστε να μην υπάρχουν επιρροές από την Βενετία. Κάπως έτσι άρχισε η ραγδαία αποδυνάμωση της καθολικής κοινότητας Άνδρου που μέχρι τότε αριθμούσε δεκάδες εκκλησίες σε όλο το νησί".https://www.enandro.gr/koinonia/4593-η-λειτουργία-του-αγίου-ανδρέα-των-καθολικών-της-άνδρου-ανάμεσα-στην-πίστη-και-στην-ιστορία.htmlκαι γελάγαμε με την ... προσχώρηση.Ε και με αυτό ολίγον τι:"Την δεκαετία του 1500 οι εμφύλιες διαμάχες ανάμεσα στους δυο κλάδους της Οικογένειας Σομμαρίπα είχαν ως αποτέλεσμα πολλοί Ανδριώτες να μεταφερθούν στην Πάρο. Οι κάτοικοι της Άνδρου διαμαρτυρήθηκαν έντονα στην Βενετία για την βιαιότητα του δούκα Φραντσέσκο σε σημείο που απείλησαν ότι θα καλέσουν τους Τούρκους να καταλάβουν το νησί."