«Ο Ξένος» του Καμύ και το σύνδρομο Άσπεργκερ

«Ο Ξένος» του Καμύ και το σύνδρομο Άσπεργκερ Facebook Twitter
6

Οι πωλήσεις του «Ξένου» του μυθιστορήματος του Αλμπέρ Καμύ έχουν ξεπεράσει σήμερα τα 8 εκατομμύρια αντίτυπα. Ο ήρωας του βιβλίου είναι ο Μερσό ένας υπάλληλος γραφείου στο Αλγέρι. Η ζωή του κυλάει μηχανικά σε μια κατάσταση διαρκούς νάρκης. Είναι αδιάφορος για τα πάντα μέσα σε ένα κλίμα παραίτησης. Ο ήρωας του Καμύ αντιπροσωπεύει σύμφωνα με τον συγγραφέα «τον άνθρωπο προτού συνειδητοποιήσει το παράλογο». Το βιβλίο έχει μεταφραστεί σε σαράντα γλώσσες και εξακολουθεί να διαβάζετε με μανία από τις νεώτερες γενιές. Έχουν γραφτεί και έχουν ειπωθεί τα πάντα για αυτό. Όμως, μια σχετικά καινούρια προσέγγιση της συμπεριφοράς του ήρωα του Καμύ, ίσως άγνωστη στους πολλούς, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Το 2010 ο ψυχίατρος Christopher Badcock μελέτησε τον ήρωα της διάσημης νουβέλας και κατέληξε στο εξής συμπέρασμα: Ο ήρωας του «Ξένου» αποτελεί χαρακτηριστικό τύπο ανθρώπου που έχει σύνδρομο Άσπεργκερ. Το ενδιαφέρον για αυτή την προσέγγιση γίνεται ακόμα μεγαλύτερο αν σκεφτούμε ότι αυτή η νευροαναπτυξιακή διαταραχή επισημάνθηκε πρώτη φορά το 1944 ενώ το βιβλίο του Καμύ κυκλοφόρησε το 1942!

Ας δούμε μερικές από τις συμπεριφορές των ανθρώπων με σύνδρομο Άσπεργκερ. Ένα άτομο με σύνδρομο Άσπεργκερ μπορεί:

  • Να θέλει να κάνει φίλους, αλλά να μη διαθέτει τις απαιτούμενες δεξιότητες για να δημιουργήσει και να διατηρήσει φιλίες
  • Να μην καταλαβαίνει τα συμβατικά «κοινωνικά σήματα» ή τους άγραφους κοινωνικούς κανόνες συμπεριφοράς
  • Να συμπεριφέρεται με κοινωνικά ακατάλληλο τρόπο
  • Να είναι κοινωνικά απομονωμένο
  • Να βρίσκει τη συμπεριφορά των άλλων ανθρώπων απρόβλεπτη και αγχωτική
  • Να δυσκολεύεται να αντιληφθεί τη σημασία της μη λεκτικής επικοινωνίας όπως χειρονομίες, εκφράσεις προσώπου και στάση σώματος
  • Να μη γνωρίζει πότε να αρχίσει ή να δώσει τέλος σε μια συζήτηση
  • Να μιλά με μονότονη μη εκφραστική φωνή και να μην κατανοεί τη σημασία της αλλαγής τόνου
  • Να αντιλαμβάνεται τα νοήματα πάντα κυριολεκτικά και να δυσκολεύεται στην αναγνώριση αστείων, μεταφορών και ειρωνείας
  • Να έχει επιφανειακά τέλειο λόγο που όμως τείνει να είναι τυπικός και σχολαστικός
  • Να δυσκολεύεται να φανταστεί εναλλακτικά κοινωνικά σενάρια και να προβλέψει τι θα συμβεί κατά την εξέλιξη μιας κοινωνικής επαφής
  • Να δυσκολεύεται να ερμηνεύσει τα λόγια, τις πράξεις και τα συναισθήματα των άλλων
  • Να έχει περιορισμένα ενδιαφέροντα με τα οποία ασχολείται σχολαστικά και επαναλαμβανόμενα
  • Να επιμένει σε συγκεκριμένες ρουτίνες
Καμύ-Ξένος
Αλμπέρ Καμύ, ο Ξένος, Μετάφραση: Νίκη Καρακίτσου-Douge, Μαρία Κασαμπαλόγλου-Roblin, Εκδ. Κατσανιώτη, Σελ. 144. ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ. 

Όσοι έχουν διαβάσει την νουβέλα του Καμύ και φέρνουν τον Μερσό στο μυαλό τους θα παρατηρήσουν πόσο κοντά σε αυτή την συμπεριφορά είναι. Μάλιστα ο συγγραφέας προσεγγίζει τον τύπο του αυτιστικού ανθρώπου που είναι έξυπνος και διαθέτει δημιουργικό λόγο. Τον τύπο του αυτιστικού που δεν είναι εύκολα αναγνωρίσιμος.

Ο Badcock επισημαίνει στην μελέτη του ότι ο ήρωας του Καμύ αρνείται να παίξει ένα παιχνίδι, που παίζουμε όλοι μας καθημερινά στις κοινωνικές μας συναναστροφές: Ο Μερσό αρνείται να πει το παραμικρό ψέμα. Και αυτό είναι το λιγότερο. Ο Μερσό αποκαλύπτει περισσότερη αλήθεια από αυτή που μπορεί να αντέξουν οι γύρω του. Αποκαλύπτει ό,τι ακριβώς σκέφτεται στους άλλους, αδιαφορώντας για τα συναισθήματα τους. Έτσι κάνει την ζωή του δυσκολότερη και οι άλλοι αισθάνονται ένα είδος απειλής απέναντι του. «Χωρίς ευαισθησία για κανέναν και για τίποτα, τον οδηγεί ένα επίμονο πάθος για την αναζήτηση της απόλυτης αλήθειας» γράφει ο συγγραφέας για τον Μερσό.

Ο Καμύ και η μητέρα του

 

«Ο Ξένος» του Καμύ και το σύνδρομο Άσπεργκερ Facebook Twitter
Ο Badcock επισημαίνει στην μελέτη του ό,τι ο ήρωας του Καμύ αρνείται να παίξει ένα παιχνίδι, που παίζουμε όλοι μας καθημερινά στις κοινωνικές μας συναναστροφές: Ο Μερσό αρνείται να πει το παραμικρό ψέμα. Και αυτό είναι το λιγότερο. Ο Μερσό αποκαλύπτει περισσότερη αλήθεια από αυτή που μπορεί να αντέξουν οι γύρω του. Αποκαλύπτει ότι ακριβώς σκέφτεται στους άλλους, αδιαφορώντας για τα συναισθήματα τους. Έτσι κάνει την ζωή του δυσκολότερη και οι άλλοι αισθάνονται ένα είδος απειλής απέναντι του.

 

«Σήμερα πέθανε η μαμά. Ίσως και χτες, δεν ξέρω. Έλαβα ένα τηλεγράφημα από το άσυλο: «Μητέρα απεβίωσε. Κηδεία αύριο. Θερμά συλλυπητήρια». Αυτό δεν μου λέει τίποτα. Μπορεί να ήταν και χτες.»

Αυτή είναι η αρχή του «Ξένου». Στις επόμενες σελίδες ο αναγνώστης παρακολουθεί τον Μερσό άδειο από κάθε συναίσθημα στην κηδεία της μητέρας του. Μετά την κηδεία συνεχίζει μηχανικά να βιώνει την καθημερινότητα του. Λες και το να πεθαίνει η μάνα σου είναι κάτι που συμβαίνει κάθε μέρα.

Ο Καμύ αγαπούσε πάρα πολύ την μητέρα του. Η Κατρίν Σιντές Καμύ ήταν μια αγράμματη και σχεδόν κουφή γυναίκα η οποία εργαζόταν ως παραδουλεύτρα. Το τελευταίο του ημιτελές βιβλίο «Ο πρώτος άνθρωπος» είναι αφιερωμένο σε αυτή. «Σε σένα που δεν θα μπορέσεις ποτέ να διαβάσεις αυτό το βιβλίο» έγραφε λίγους μήνες πριν φύγει από την ζωή. Ο φακός την συλλαμβάνει σε αυτή την ιδιαίτερη φωτογραφία να κρατάει σαν εικόνισμα την φωτογραφία του γιού της. Η μητέρα του Καμύ πέθανε εννέα μήνες μετά από αυτόν.


«Ο Ξένος» του Καμύ και το σύνδρομο Άσπεργκερ Facebook Twitter
Ο Καμύ αγαπούσε πάρα πολύ την μητέρα του. Η Κατρίν Σιντές Καμύ ήταν μια αγράμματη και σχεδόν κουφή γυναίκα η οποία εργαζόταν ως παραδουλεύτρα. Το τελευταίο του ημιτελές βιβλίο «Ο πρώτος άνθρωπος» είναι αφιερωμένο σε αυτή.

 

Ο Ξένος και ο Λουκίνο Βισκόντι

 

Το 1967 η νουβέλα του Καμύ μεταφέρθηκε στο σινεμά σε σκηνοθεσία Λουκίνο Βισκόντι. Η ταινία είναι μια συμπαραγωγή Ιταλίας, Γαλλίας και Αλγερίας. Πρωταγωνιστούν οι Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, Μπερνάρ Μπλιέ, Ζωρζ Ουϊλσόν και η Σουηδή Άννα Καρίνα, πολιτογραφημένη Γαλλίδα, σύζυγος του Ζαν-Λυκ Γκοντάρ αργότερα και μούσα της νουβέλ βάγκ στη δεκαετία του εξήντα.

«Ο Ξένος» του Καμύ και το σύνδρομο Άσπεργκερ Facebook Twitter
Ο Βισκόντι σεβάστηκε το βιβλίο και έκανε ελάχιστες σεναριακές παρεμβάσεις, μόνο αυτές που ήταν αναγκαίες για την μεταφορά του στον κινηματογράφο.

Ο Βισκόντι σεβάστηκε το βιβλίο και έκανε ελάχιστες σεναριακές παρεμβάσεις, μόνο αυτές που ήταν αναγκαίες για την μεταφορά του στον κινηματογράφο.

Ένα απόσπασμα από την ταινία:

 

«Ο Ξένος» του Καμύ και το σύνδρομο Άσπεργκερ Facebook Twitter
The Stranger, με τον Μαρτσέλο Μαστρογιάνι

 

Cure- Killing an Arab

 

To Killing an Arab είναι το πρώτο σινγκλ των Cure. Το σινγκλ ηχογραφήθηκε το 1979 μαζί με το πρώτο άλμπουμ των Cure το Imaginary Boys αλλά δεν συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ. Το σινγκλ μπήκε στο πρώτο άλμπουμ των Cure που κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ το Boys Don’t Cry. Το κομμάτι που έγραψε ο Robert Smith επηρεασμένος από το βιβλίο του Καμύ έχει μια αμφιλεγόμενη ιστορία. Στην αρχή το κομμάτι θεωρήθηκε ότι προωθεί την βία εναντίον των Αράβων. Η πρώτη συλλογή με singles των Cure το Standing on Beach του 1986 στην οποία συμπεριλήφθηκε το κομμάτι, είχε κολλημένο ένα αυτοκόλλητο κατά της ρατσιστικής χρήστης του κομματιού ώστε να μην χρειαστεί να αποσυρθεί από την κυκλοφορία το άλμπουμ. Το κομμάτι ξαναήρθε στο προσκήνιο κατά την διάρκεια του πολέμου στον Περσικό Κόλπο και μετά την 11η Σεπτεμβρίου. Στην επανέκδοση του Three Imaginary Boys που έγινε το 2004 ήταν το μοναδικό κομμάτι που δεν συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
6

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

σχόλια

5 σχόλια
O Kαμύ ήταν υπαρξιστής. Με τον ξένο προσπάθησε να δώσει την ιδέα της αποξένωσης του ανθρώπου μέσα στην κοινωνία και από τον ίδιο του τον εαυτό. Την έννοια του absurd, του παράξενου, του παράλογου. Το πρώτο μέρος του ξένου είναι μια αφήγηση και το 2ο είναι πολύ πιο βαθύ και δύσκολο γιατί εντρυφεί στη φιλοσοφία το Καμύ. Αυτό που μερικοί ψυχίατροι πρέπει σώνει και καλά να βγάλουν διάγνωση για φιλοσοφικά κείμενα είναι μερικές φορές γελοίο, όπως εν προκειμένω. Δικαίωμά τους, αλλά η φιλοσοφία του Καμύ φαίνεται συνολικά απ'όλο του το έργο, όχι μόνο από τον Ξένο. Οπότε το να βγάλεις διάγνωση για τον Μερσώ είναι λίγο χαζό και άστοχο. Μάλλον ο κύριος έψαχνε ευκαιρία να γράψει βιβλίο.
Πιο πολύ και από τον «ξένο» τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων με σύνδρομο Άσπεργκερ μου θυμίζουν τον Sheldon Cooper από to The Big Bang theory. Όμως ο Sheldon αν και δεν καταλαβαίνει την ειρωνεία, προσβάλει τους φίλους του χωρίς να το θέλει, έχει κάποια χαρακτηριστικά αυτισμού όπως το OCD (πρέπει να χτυπήσει την πόρτα τρεις φορές), δεν του αρέσουν οι αλλαγές κτλ αλλά δεν νομίζω να έκανε κακό σε κάποιον και να το αντιμετώπιζε σαν κάτι ασήμαντο. Αντίθετα ξεχωρίζει το «σωστό» και το «λάθος». Πιστεύω υπάρχουν άνθρωποι που έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά αλλά να φτάσεις στο σημείο να σκοτώσεις ένα άνθρωπο για ασήμαντο λόγο, ακόμα και αν αποδέχεσαι τις συνέπειες τις πράξεις σου, μου φαίνεται ακραίο για να αποδοθεί αποκλειστικά σε ένα τέτοιο σύνδρομο.
Σύμφωνα με τους δημιουργούς του Sheldon Cooper, ο ήρωας αυτός ΔΕΝ πάσχει από σύνδρομο Asperger. Μπορεί να μοιάζει, αλλά η πρόθεσή τους δεν ήταν αυτή. Ο Jim Parsons (ο ηθοποιός που τον ενσαρκώνει) έχει πει σε συνέντευξή του ότι και ο ίδιος είχε μπερδευτεί, μελέτησε το σύνδρομο αυτό, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για έναν ήρωα με σύνδρομο Asperger.
Για όποιον έχει διαβάσει τον Ξένο, θα πρότεινα να διαβάσει και το " Ευτυχισμένο θάνατο" του Καμύ .Αδελφό βιβλίο με τον Ξένο, γράφτηκε πριν απο αυτό και θα σας δώσει μια πιο σφαιρική εικόνα για τον ήρωα και τις ιδέες που θέλει να περάσει ο συγγραφέας. Ενώ οι πρώτες σελίδες αυτών των δυο βιβλίων είναι ακριβώς ίδιες , η εξέλιξη τους είναι τελείως διαφορετική, αν και καταλήγει στο ίδιο αποτέλεσμα, τον θάνατο