Την στιγμή που όλα τα μάτια της διεθνούς κοινότητας είναι στραμμένα στις ακατάπαυστες επιχειρήσεις του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, που έχουν αφήσει πίσω τους χιλιάδες νεκρούς, αναλυτές εστιάζουν στην επόμενη μέρα της σύγκρουσης και στις σκέψεις του Νετανιάχου.
Σε ειδική ανάλυσή του ο Guardian προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει το «ασαφές», όπως το χαρακτηρίζει, όραμα του Μπενιαμίν Νετανιάχου για την επαύριον του πολέμου.
Σύμφωνα με τον Peter Beaumont, έμπειρο και βραβευμένο δημοσιογράφο, ο οποίος έχει καλύψει συγκρούσεις σε Αφρική, Βαλκάνια, Μέση Ανατολή και πρόσφατα στην Ουκρανία, την τελευταία φορά που τα ισραηλινά στρατεύματα είχαν μόνιμο ρόλο ασφαλείας μέσα στη Γάζα, πρωθυπουργός του Ισραήλ ήταν ο Αριέλ Σαρόν. Είκοσι ένας ισραηλινοί οικισμοί ήταν διασκορπισμένοι στη Λωρίδα της Γάζας, και συνδέονταν με το Ισραήλ μέσω ενός παρακαμπτήριου δρόμου.
Στρατιώτες επάνδρωναν σημεία ελέγχου και πύργους με μεταλλική επένδυση. Τη νύχτα, παιδιά από τις παλαιστινιακές οικογένειες της περιοχής, πλησίαζαν τους πύργους υπό την κάλυψη του σκότους για να πετάξουν ακατέργαστες βόμβες, τις οποίες έφτιαχναν με σωλήνες που μπορούσαν να αγοράσουν μόνο με το χαρτζιλίκι τους. Από την πλευρά τους οι ένοπλες παρατάξεις στη Γάζα, μεταξύ των οποίων και η Χαμάς, επιχειρούσαν σοβαρές επιθέσεις, συμπεριλαμβανομένων πυροβολισμών και βομβιστικών επιθέσεων αυτοκτονίας.
Τώρα ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, πρότεινε αυτό που πολλοί Ισραηλινοί θεωρούσαν αδιανόητο: την επιστροφή της ασφάλειας στη Γάζα στην ισραηλινή διοίκηση. «Το Ισραήλ θα έχει για αόριστο χρονικό διάστημα τη συνολική ευθύνη για την ασφάλεια», δήλωσε ο Νετανιάχου στο ABC news τη Δευτέρα, «γιατί είδαμε τι συμβαίνει όταν δεν την έχουμε».
Τι έχει στο νου του ο Νετανιάχου;
Το τι ακριβώς έχει κατά νου ο Νετανιάχου παραμένει ασαφές. Πράγματι, τα σχόλιά του φαίνεται να έρχονται σε αντίθεση με τις εκτιμήσεις στις ΗΠΑ και αλλού ότι το Ισραήλ -που ήλεγχε στρατιωτικά τη Γάζα από το 1967 έως το 2005- σχεδίαζε να επανακαταλάβει τη Γάζα με οποιονδήποτε τρόπο και σε κάθε περίπτωση θα αντιδρούσε η Ουάσιγκτον.
«Το Ισραήλ δεν μπορεί να αναλάβει εκ νέου τον έλεγχο και την ευθύνη για τη Γάζα», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, προσθέτοντας ότι κατά την αντίληψή του «το Ισραήλ έχει καταστήσει σαφές ότι δεν έχει καμία πρόθεση ή επιθυμία να το κάνει αυτό».
Ωστόσο, τα σχόλια του Νετανιάχου ακολουθούν τις δηλώσεις ορισμένων άλλων Ισραηλινών αξιωματούχων που έχουν υποδείξει ότι το Ισραήλ θα πρέπει να διατηρήσει μια στρατιωτική παρουσία μέσα στη Γάζα ως ρυθμιστικό παράγοντα για την προστασία των αμάχων του. Ενώ ο Νετανιάχου ήταν ασαφής σχετικά με το τι ακριβώς θα μπορούσε να σημαίνει αυτό, οι αναφορές στα εβραϊκά μέσα ενημέρωσης έχουν υποδείξει μια γενική μορφή του σκεπτικού του Ισραηλινού πρωθυπουργού.
Οι Ισραηλινές Δυνάμεις και η υπηρεσία εσωτερικής ασφάλειας Shin Bet, όπως προτείνεται, θα επιβλέπουν τις ρυθμίσεις ασφαλείας, με την ελπίδα ότι άλλες χώρες, και όχι μόνο στον αραβικό κόσμο, θα βοηθήσουν στη χρηματοδότηση μιας ανθρωπιστικής ενίσχυσης.
Τα προβλήματα του σκεπτικού Νετανιάχου
Η ρύθμιση αυτή θα παρέμενε μέχρι να θεωρηθεί ότι οι ισραηλινές κοινότητες που γειτνιάζουν με τη Γάζα είναι ασφαλείς. Όλες αυτές οι προτάσεις είναι φορτωμένες με τεράστια «ΑΝ».
Ένα σημαντικό πρόβλημα είναι πώς ακριβώς το Ισραήλ θα κατάφερνε να διαχωρίσει οποιαδήποτε ρύθμιση ασφαλείας επί του εδάφους από τις ευρύτερες νομικές υποχρεώσεις που θα συνεπαγόταν η ρύθμιση αυτή. Όταν το Ισραήλ απέσυρε τα στρατεύματά του από τη Γάζα το 2005, είπε ότι είχε τερματίσει τη στρατιωτική του κυριαρχία και την κατοχή, ενώ άλλοι, συμπεριλαμβανομένης μιας έκθεσης του 2022 από την ανεξάρτητη διεθνή επιτροπή έρευνας των Ηνωμένων Εθνών για τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, είπαν ότι η Γάζα παρέμενε υπό κατοχή με άλλα μέσα, συμπεριλαμβανομένου του ισραηλινού ελέγχου του εναέριου χώρου, των χερσαίων διαβάσεων και των κυβερνητικών λειτουργιών, όπως η διαχείριση του μητρώου παλαιστινιακού πληθυσμού.
Σύμφωνα με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, η παρατεταμένη παρουσία ισραηλινών στρατευμάτων στη Γάζα θα καθιστούσε την κατοχή της παράκτιας λωρίδας πολύ πιο εμφανώς συγκεκριμένη και θα έθετε σαφείς ευθύνες στο Ισραήλ ως κατοχική δύναμη, κάτι που ορίζεται από το ότι έχει τον αποτελεσματικό έλεγχο των εδαφών στα οποία είναι παρόν.
Η τέταρτη σύμβαση της Γενεύης (1949), για παράδειγμα, ορίζει: «Η κατοχική δύναμη έχει την υποχρέωση να διασφαλίζει την επαρκή παροχή τροφίμων και ιατρικών προμηθειών, καθώς και ρουχισμού, κλινοσκεπασμάτων, άλλων προμηθειών που είναι απαραίτητες για την επιβίωση του άμαχου πληθυσμού του κατεχόμενου εδάφους».
Το υπουργικό συμβούλιο του Νετανιάχου και η μέθοδος Σαρόν
Ωστόσο δεν εκπέμπουν όλοι στο υπουργικό συμβούλιο του Νετανιάχου το ίδιο μήνυμα. Από την πλευρά του, ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, Γιοαβ Γκάλαντ, φάνηκε να προτείνει ακριβώς το αντίθετο όσον αφορά τη μελλοντική διοίκηση της Γάζας: ότι μετά την ολοκλήρωση των μαχών στη Γάζα, το Ισραήλ πρέπει να σταματήσει την εμπλοκή του στην όποια ευθύνη για τη ζωή στην περιοχή.
Η ιστορία της μονομερούς απομάκρυνσης του Σαρόν από τη Γάζα το 2005 είναι διδακτική για τους σημερινούς ισραηλινούς ηγέτες. Όπως και ο Νετανιάχου, έτσι κι ο Σαρόν ήταν ένας δεξιός πρωθυπουργός, σύμμαχος των εποίκων και εξαιρετικά επιφυλακτικός απέναντι στην ειρηνευτική διαδικασία. Είδε την απομάκρυνση πρωτίστως ως μέτρο ασφαλείας και όχι ως κίνηση για την επιδίωξη της ειρηνευτικής διαδικασίας στη Μέση Ανατολή, που έχει βαλτώσει.
Στο επίκεντρό του ήταν η ιδέα ότι η μείωση του πολιτικού και στρατιωτικού αποτυπώματος του Ισραήλ στη Γάζα και αλλού θα μείωνε τις εντάσεις, οι οποίες είχαν γίνει εντυπωσιακά εμφανείς κατά τη διάρκεια της δεύτερης ιντιφάντα. Με την αποχώρηση και από τη Γάζα, σύμφωνα με τον υπολογισμό, το Ισραήλ θα ήταν ευκολότερο να ακολουθήσει την πολιτική του για τον εποικισμό στη Δυτική Όχθη.
Με την αποχώρηση, οι εγκαταστάσεις και τα στρατεύματα των IDF απομακρύνθηκαν και περισσότεροι από 9.000 Ισραηλινοί πολίτες που ζούσαν σε 21 οικισμούς εκδιώχθηκαν εν μέσω διαμαρτυριών μετά την κατοχή της Γάζας, πριν από το 2005, η οποία είχε κοστίσει τόσο από την άποψη της διατήρησης της ισραηλινής στρατιωτικής παρουσίας όσο και από την άποψη των χαμένων ζωών στρατιωτών.
Ίσως ειρωνικά, ο Νετανιάχου ήταν μεταξύ εκείνων που υποστήριξαν αρχικά την απομάκρυνση ως υπουργός, και στη συνέχεια παραιτήθηκε όταν κατέστη πιο πολιτικά σκόπιμο, λέγοντας ότι αρνήθηκε «να είναι εταίρος σε μια κίνηση που αγνοεί την πραγματικότητα και προχωρά τυφλά προς τη μετατροπή της Λωρίδας της Γάζας σε βάση της ισλαμικής τρομοκρατίας που θα απειλήσει το κράτος».
Στο διάστημα που μεσολάβησε, η ιδέα ότι το Ισραήλ θα πρέπει να καταλάβει πλήρως τη Γάζα δεν έφυγε από το τραπέζι, μέσω πολέμου και αποκλεισμού, καθώς η Χαμάς αναδείχθηκε σε κυβερνήτη της Λωρίδας της Γάζας.
Ο δεξιός πολιτικός Αβιγκντόρ Λίμπερμαν, κατά τη διάρκεια της θητείας του ως υπουργός Εξωτερικών, ήταν ένας από εκείνους που πίεζαν για «πλήρη κατοχή της Λωρίδας της Γάζας», ώστε να τερματιστεί η απειλή της Χαμάς και των πυραύλων της.
Και όποιο κι αν είναι το όραμα του Νετανιάχου, μπορεί να βρει ευκολότερο να κερδίσει τον πόλεμο εναντίον της Χαμάς παρά να απαλλάξει το Ισραήλ από την ευθύνη για την καθημερινή ζωή των Παλαιστινίων στη Γάζα.
Μια φόρμουλα, όχι για την ασφάλεια, αλλά μάλλον για ένα διαφορετικό κεφάλαιο βίας.
Με πληροφορίες από Guardian
