«Είναι αποτελεσματικά τα εμβόλια που έχουμε;» -Τι γνωρίζουν οι επιστήμονες για τη νέα μετάλλαξη

Η μετάλλαξη της Μποτσουάνα έχει προκαλέσει ντόμινο εξελίξεων σε ολόκληρο τον πλανήτη, με μία-μία τις χώρες να λαμβάνουν προληπτικά μέτρα προκειμένου να θωρακίσουν τους πολίτες τους.

Ήδη, τα κράτη μέλη της ΕΕ συμφώνησα να απαγορεύσουν όλες τις πτήσεις από χώρες της νότιας Αφρικής. Μάλιστα, νωρίτερα η Ελλάδα ανακοίνωσε σειρά νέων μέτρων για πτήσεις από εννέα αφρικανικές χώρες.

Εν μέσω ανησυχιών για τη νέα μετάλλαξη, ο Guardian δημοσίευσε άρθρο με ερωτήσεις-απαντήσεις το οποίο ενημερώνει για την παραλλαγή.

Πότε εντοπίστηκε για πρώτη φορά η μετάλλαξη;

Η παραλλαγή εντοπίστηκε την Τρίτη και επισημάνθηκε ως ανησυχητική λόγω του υψηλού αριθμού τροποποιήσεων, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν να «ξεπεράσει» την ανοσία.  Η μετάλλαξη συνδέθηκε με μια αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων στην επαρχία Γκάουτενγκ της Νότιας Αφρικής, μια αστική περιοχή που περιέχει την Πρετόρια και το Γιοχάνεσμπουργκ, τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Αυτοί οι δύο παράγοντες την έβαλαν γρήγορα στο μικροσκόπιο των επιστημόνων, με τον επικεφαλής ιατρικό σύμβουλο της Υπηρεσίας Υγείας και Ασφάλειας του Ηνωμένου Βασιλείου να περιγράφει την μετάλλαξη ως «την πιο ανησυχητική που έχουμε δει».

Από πού προέρχεται;

Αν και αρχικά συνδέθηκε με το Γκάουτενγκ, δεν σημαίνει ότι η μετάλλαξη προήλθε απαραίτητα από εκεί. Το παλαιότερο δείγμα που δείχνει την παραλλαγή συλλέχθηκε στη Μποτσουάνα στις 11 Νοεμβρίου. Οι επιστήμονες λένε ότι ο ασυνήθιστος αριθμός των μεταλλάξεων υποδηλώνει ότι μπορεί να εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια μιας χρόνιας λοίμωξης ενός ανοσοκατεσταλμένου ατόμου, όπως ενός ασθενούς HIV/Aids που δεν λαμβάνει θεραπεία.

Γιατί ανησυχούν οι επιστήμονες;

Η μετάλλαξη έχει περισσότερες από 30 τροποποιήσεις στην πρωτεϊνική ακίδα - το κλειδί που χρησιμοποιεί ο ιός για να ξεκλειδώσει τα κύτταρα του σώματός μας - υπερδιπλάσιο από τον αριθμό της Δέλτα. 

Μια τέτοια δραματική αλλαγή έχει εγείρει ανησυχίες ότι τα αντισώματα από προηγούμενες λοιμώξεις ή εμβολιασμούς μπορεί να μην ταιριάζουν πλέον στην αντιμετώπισή της. Με βάση τη γνώση της λίστας των μεταλλάξεων, οι επιστήμονες αναμένουν ότι ο ιός θα είναι πιο πιθανό να μολύνει - ή να ξαναμολύνει - άτομα που έχουν ανοσία σε προηγούμενες παραλλαγές.

Είναι πιο μεταδοτική;

Αυτό δεν είναι ακόμη σαφές, αλλά η εικόνα που εμφανίζει είναι ανησυχητική. Υπήρξε μια αύξηση των κρουσμάτων στη Νότια Αφρική από 273 κρούσματα στις 16 Νοεμβρίου σε περισσότερα από 1.200 μέχρι την αρχή αυτής της εβδομάδας.

Περισσότερο από το 80% αυτών προέρχονταν από την επαρχία Γκάουτενγκ και η προκαταρκτική ανάλυση υποδηλώνει ότι η μετάλλαξη έχει γίνει γρήγορα το κυρίαρχο στέλεχος. 

Ο δείκτης R, η οποία δείχνει πόσο γρήγορα αναπτύσσεται μια επιδημία, εκτιμάται ότι είναι 1,47 για τη Νότια Αφρική συνολικά, αλλά 1,93 για το Γκαουτένγκ. Υπάρχει, ωστόσο, πιθανότητα τα στοιχεία να προκύπτουν από στατιστικό λάθος. Γεγονός, πάντως, είναι ότι τα δεδομένα έχουν προκαλέσει ανησυχία και έχουν φέρει μέτρα.

Είναι αποτελεσματικά τα εμβόλια που έχουμε;

Οι επιστήμονες ανησυχούν για τον αριθμό των μεταλλάξεων και το γεγονός ότι ορισμένες από αυτές έχουν ήδη συνδεθεί με την ικανότητα παράκαμψης της υπάρχουσας ανοσολογικής προστασίας. Αυτές είναι θεωρητικές προβλέψεις, ωστόσο, και οι επιστήμονες έχουν ξεκινήσει μελέτες για να ελεγχθεί πόσο αποτελεσματικά είναι τα αντισώματα έναντι της νέας μετάλλαξης. Τα δεδομένα της κοινότητας για τα ποσοστά επαναμόλυνσης θα δώσουν επίσης σαφέστερη ένδειξη για την έκταση οποιασδήποτε αλλαγής στην ανοσία.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι τα υπάρχοντα αντισώματα θα αναγνωρίζουν την μετάλλαξη, όμως τα υπάρχοντα εμβόλια μπορεί να παρέχουν μικρότερη προστασία. Επομένως, κρίσιμη παραμένει η αύξηση των ποσοστών εμβολιασμού, συμπεριλαμβανομένων των τρίτων δόσεων για τις ομάδες κινδύνου.

Θα προκαλέσει πιο σοβαρή νόσο;

Δεν υπάρχουν ακόμη πληροφορίες σχετικά με το εάν η μετάλλαξη οδηγεί σε αλλαγή στα συμπτώματα ή τη σοβαρότητα της νόσησης - αυτό είναι κάτι που θα παρακολουθούν στενά οι επιστήμονες στη Νότια Αφρική. Δεδομένου ότι υπάρχει μια χρονική υστέρηση μεταξύ των λοιμώξεων και των πιο σοβαρών ασθενειών, θα χρειαστούν αρκετές εβδομάδες μέχρι να υπάρξουν σαφή δεδομένα σχετικά με αυτό.

Μπορούν να τροποποιηθούν τα εμβόλια και πόσο χρόνο θα χρειαστεί;

Ναι, οι ομάδες πίσω από τα εμβόλια είναι πιθανό να εργάζονται ήδη για την ενημέρωση των εμβολίων με τη νέα ακίδα πρωτεΐνης για να προετοιμαστούν για ένα ενδεχόμενο όπου μπορεί να χρειαστεί μια νέα φόρμουλα. Κάτι παρόμοιο είχε συμβεί και με τη Βήτα και τη Δέλτα, όπου το εμβόλιο, τελικά, είναι αποτελεσματικό.

Οι ερευνητικές ομάδες ήταν ήδη έτοιμες να δημιουργήσουν νέες φόρμουλες εμβολίων και έχουν συζητήσει με τις ρυθμιστικές αρχές ποιες πρόσθετες δοκιμές θα απαιτούνταν. Ωστόσο, μπορεί να χρειαστούν περίπου έξι μήνες προτού τα νέα εμβόλια, εάν απαιτούνται, είναι ευρέως διαθέσιμα.

Πόσο πιθανό είναι να εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο;

Μέχρι στιγμής, η πλειονότητα των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων ήταν στη Νότια Αφρική, με ορισμένα στη Μποτσουάνα και το Χονγκ Κονγκ. Ένα άλλο κρούσμα εντοπίστηκε το βράδυ της Πέμπτης στο Ισραήλ –ένα άτομο που είχε επιστρέψει από το Μαλάουι– και άλλα δύο κρούσματα είναι ύποπτα στη χώρα. Το μεσημέρι της Παρασκευής εντοπίστηκε κρούσμα και στο Βέλγιο.

Ωστόσο, δεδομένου ότι υπάρχει διάδοση στην κοινότητα της νότιας Αφρικής, δεν είναι απίθανό να έχει εξαπλωθεί και σε άλλες χώρες, χωρίς να είναι ακόμη ανιχνεύσιμη.

Η προηγούμενη εμπειρία δείχνει ότι οι ταξιδιωτικές απαγορεύσεις τείνουν να επιβραδύνουν τη διάδοση, ωστόσο, τα μέτρα είναι απίθανο να σταματήσουν εντελώς την εξάπλωση μιας νέας μετάλλαξης.

Με πληροφορίες Guardian