Σκεφτείτε το πρόσωπό σας σαν ένα μπαλόνι σε πάρτι. Στην κορύφωση της διασκέδασης είναι παχουλό και σφριγηλό, το δέρμα τεντωμένο, η επιφάνεια λεία. Λάμπει από υγεία. Αλλά μόλις τελειώσει η διασκέδαση, «ξεφουσκώνει», η σφριγηλότητα φεύγει, η δομή χαλάει, η επιφάνεια θαμπώνει, ζαρώνει και εκεί εμφανίζονται οι ρυτίδες.
Με αυτό το πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο Guardian αναλύει και εξηγεί την αλήθεια για τις ρυτίδες.
Ως η πιο εκτεθειμένη περιοχή του ανθρώπινου δέρματος, το πρόσωπο είναι επιρρεπές στις ρυτίδες. Είναι το σημείο όπου συναντώνται όλα τα συναισθήματα σε ένα μέρος. Υπάρχει μια σειρά εγγενών αλλαγών που κάνουν το δέρμα να γίνεται πιο λεπτό, πιο αδύναμο και λιγότερο ελαστικό, ενώ οι υποστηρικτικοί μύες, τα οστά και το λίπος μειώνονται.
Η εξωτερική γήρανση λόγω βλάβης από τον ήλιο, το κάπνισμα, την κακή διατροφή και τη ρύπανση επιταχύνουν την παρακμή του ιστού. Και μετά υπάρχει ο αντίκτυπος των σωματικών κινήσεων: όταν ανασηκώνει κάποιος τα φρύδια του, όταν χαμογελά, όταν συνοφρυώνεται ή γελά δυνατά, οι εκφράσεις δημιουργούν γραμμές στο πρόσωπο. Όταν κάποιος είναι νέος, εξαφανίζονται όταν το πρόσωπό επανέρχεται σε ηρεμία, αλλά καθώς το δέρμα γερνάει, αυτές οι γραμμές γίνονται μόνιμες.
Οι πρώτες ρυτίδες
Οι πρώτες λεπτές γραμμές εμφανίζονται συνήθως γύρω στα 20. Συχνά, αυτές είναι οι οριζόντιες ρυτίδες που διασχίζουν το μέτωπο όταν ανασηκώνει κάποιος τα φρύδια του. Οι γραμμές αυτές, γίνονται περισσότερες γύρω στα 30, ιδιαίτερα στην περιοχή των ματιών. Για αυτό δεν φταίει όμως μόνο το γέλιο και το χαμόγελο αλλά η έκθεση στον ήλιο και οι εκφράσεις που κάνει κάποιος από το έντονο ηλιακό φως.
«Αν ζητήσετε από τους φίλους σας να συνοφρυωθούν, μερικοί άνθρωποι θα σχηματίσουν μια γραμμή στη μέση του μετώπου τους και κάποιοι θα έχουν διπλή γραμμή, επειδή η ανατομία του καθενός είναι ελαφρώς διαφορετική», λέει η καθηγήτρια Rachel Watson, εκτελεστική διευθύντρια στο Skin Research Labs και Skin Research Institute της Σιγκαπούρης.
Τα 40 και τα 50 υπάρχουν ακόμα περισσότερες ρυτίδες κάτω από τα μάτια και γύρω από το στόμα, οι οποίες γίνονται πιο ορατές καθώς βαθαίνουν. Στα 60 και έπειτα μπορεί να υπάρχουν ρυτίδες σε όλο το πρόσωπο, οι πιο εμφανείς είναι συνήθως βάθους άνω των 2 χιλιοστών.
Οι ρυτίδες δεν προέρχονται μόνο από εκφράσεις όμως. Εάν κοιμάται κάποιος στο πλάι ή μπρούμυτα και στην ίδια θέση κάθε βράδυ, η πίεση στο πρόσωπο μπορεί να προκαλέσει επιπλέον ρυτίδες. Μία καλή συμβουλή από τους ειδικούς είναι «να κοιμάστε ανάσκελα αν μπορείτε».
Η ανατομία μιας ρυτίδας
Η κατανόηση της ανατομίας μιας ρυτίδας δεν είναι απλή δουλειά. Αν κάποιος παρατηρήσει ένα κομμάτι ζαρωμένου δέρματος κάτω από ένα μικροσκόπιο, ελάχιστα μπορεί να το διακρίνει από ένα δέρμα που δεν έχει ρυτίδες. Αν κάποιος αφαιρέσει τους ιστούς και τις «εντάσεις της έκφρασης» γύρω στη ρυτίδα, αυτή απλά εξαφανίζεται. Υπάρχουν όμως βιολογικές αλλαγές πίσω από τα μοτίβα.
Με την ηλικία, μειώνονται τα φρέσκα, ανανεωμένα κύτταρα στην επιδερμίδα, κάνοντας το ανώτερο στρώμα του δέρματος, την επιδερμίδα δηλαδή, να λεπταίνει. Κάτω από την επιδερμίδα, οι αλλαγές στο κολλαγόνο, την ελαστίνη και ουσίες όπως το υαλουρονικό οξύ μειώνουν τη δύναμη, την ελαστικότητα και την ικανότητα του δέρματος να συγκρατεί την υγρασία. Εν τω μεταξύ, ο δεσμός μεταξύ των δύο στρωμάτων του δέρματος εξασθενεί, κάνοντας την επιδερμίδα ακόμα πιο εύθραυστη.
Η ρυτίδα οδηγεί στη γήρανση του σώματος
Ενώ οι ρυτίδες είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της διαδικασίας γήρανσης, ορισμένοι επιστήμονες υποπτεύονται ότι μπορεί επίσης να οδηγήσουν στη γήρανση ολόκληρου του σώματος. Η θεωρία προέρχεται από την ανακάλυψη ότι το γερασμένο δέρμα περιέχει περισσότερα αδρανοποιημένα, σαν «ζόμπι» ή γηρασμένα κύτταρα. Αυτά τα παλιά κύτταρα είναι κάτι σαν βιολογική ακαταστασία: απελευθερώνουν χημικές ουσίες που τροφοδοτούν τη φλεγμονή που συνδέεται με μια σειρά παθήσεων – από υψηλή αρτηριακή πίεση και διαβήτη έως σκλήρυνση των αρτηριών κ.λπ
Οι περισσότερες ρυτίδες σχηματίζονται σε εκτεθειμένες περιοχές του δέρματος: πρόσωπο, λαιμό, χέρια και μπράτσα, επειδή οι υπεριώδεις ακτίνες στο ηλιακό φως επιταχύνουν τη διάσπαση των πρωτεϊνών του δέρματος και οδηγούν στην πρόωρη γήρανσή του.
Το κάπνισμα οδηγεί επίσης στη διαδικασία γήρανσης, μειώνοντας το κολλαγόνο στο δέρμα. Μελέτες σε δίδυμα δείχνουν έντονες διαφορές στις ρυτίδες του προσώπου όταν το ένα δίδυμο καπνίζει και το άλλο όχι. Μεγάλο μέρος της βλάβης αποδίδεται στις τοξικές ενώσεις που βρίσκονται στον καπνό του τσιγάρου, με τις ρυτίδες του δέρματος να αποτελούν ορατό σημάδι βλάβης που προκαλείται σε παρόμοιους ιστούς, όπως τα αιμοφόρα αγγεία, σε όλο το σώμα.
Δεν είναι μόνο ο καπνός ωστόσο που προκαλεί τις ρυτίδες. Η φυσική πράξη του καπνίσματος (η κίνηση δηλαδή όταν κάποιος εισπνέει τον καπνό ) δημιουργεί πτυχές στο δέρμα γι' αυτό οι καπνιστές συχνά αναπτύσσουν ρυτίδες γύρω από το στόμα, συμπεριλαμβανομένων ενδεικτικών κάθετων γραμμών πάνω από το πάνω χείλος.
Δεν είναι μόνο οι αλλαγές στο ίδιο το δέρμα όμως που καταλήγουν σε ρυτίδες. Ακριβώς όπως η πίεση του αέρα στο μπαλόνι το κρατά τεντωμένο, έτσι και το λίπος, οι μύες και τα οστά στο πρόσωπο το κρατούν σφριγηλό και λείο. Με την ηλικία, ο άνθρωπος χάνει όλο αυτόν τον υποκείμενο ιστό: οι μύες εξασθενούν, τα επιθέματα λίπους συρρικνώνονται, τα οστά χάνουν την δύναμή τους ενώ σημαντικό ρόλο παίζει και η βαρύτητα.
«Όταν σκεφτόμαστε τη γήρανση του προσώπου, δεν είναι μόνο το δέρμα, υπάρχουν αλλαγές στο υποδόριο λίπος, στους μυς και στα οστά. Το δέρμα στο εξωτερικό είναι ακόμα το ίδιο, αλλά τα στοιχεία που το κρατούν άκαμπτο και σφριγηλό γερνούν και αυτά. Είναι όλα αυτά που αρχίζουν να φθείρονται».
Με πληροφορίες του Guardian
