Παρά τα πλεονεκτήματά τους ως προς το χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, τα έντομα δύσκολα θα αντικαταστήσουν το κρέας, καθώς οι άνθρωποι εξακολουθούν να αηδιάζουν στην ιδέα της κατανάλωσής τους, ιδίως στις δυτικές κοινωνίες.
Αυτή είναι η βασική διαπίστωση νέας μελέτης, η οποία υπογραμμίζει ότι οι πρόσφατες προσπάθειες να ενθαρρυνθεί η κατανάλωση εντόμων «είναι καταδικασμένες σε αποτυχία», εξαιτίας της ευρείας δημόσιας αποστροφής, καθιστώντας απίθανο τα έντομα να συμβάλουν ουσιαστικά στη μετάβαση μακριά από την καταστροφική για το περιβάλλον κατανάλωση κρέατος.
Η εκτροφή και η κατανάλωση εντόμων έχει προταθεί τα τελευταία χρόνια ως μια πιο «πράσινη» εναλλακτική λύση απέναντι στο παραδοσιακό κρέας, του οποίου η παραγωγή ευθύνεται για σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Η εντατική κτηνοτροφία αποτελεί βασική αιτία αποψίλωσης των δασών, ευθύνεται για πάνω από το ήμισυ της παγκόσμιας ρύπανσης των υδάτων και μπορεί να προκαλέσει περισσότερο από το ένα τρίτο των επιτρεπόμενων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, σύμφωνα με τη μελέτη.
Ωστόσο, ακόμη και αν η εκτροφή και η κατανάλωση εντόμων όπως οι γρύλοι, οι ακρίδες και τα μυρμήγκια συνεπάγεται πολύ μικρότερο οικολογικό κόστος, η ευρεία αποδοχή τους μοιάζει ανέφικτη. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι «οι άνθρωποι εξακολουθούν να αηδιάζουν με την ιδέα της κατανάλωσης εντόμων», και αυτό ισχύει σε μεγαλύτερο βαθμό στις δυτικές κοινωνίες.
Δημοσκοπήσεις σε ΗΠΑ και Ευρώπη κατέδειξαν ότι, ενώ έως και το 91% των ερωτηθέντων δήλωσαν πρόθυμοι να δοκιμάσουν φυτικά υποκατάστατα κρέατος, μόλις το 20% θα εξέταζε το ενδεχόμενο να καταναλώσει έντομα.
Πέραν του πολιτισμικού παράγοντα «αηδίας», η έρευνα εντοπίζει και οικονομικά εμπόδια. Οι περισσότερες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον χώρο επιλέγουν να επικεντρωθούν στην εκτροφή εντόμων για ζωοτροφή – όπως οι μαύρες μύγες-στρατιώτες – παρά στην ανθρώπινη κατανάλωση. Εξαιρέσεις υπάρχουν, όπως ορισμένες νεοφυείς επιχειρήσεις που παράγουν μπάρες πρωτεΐνης με βάση έντομα, αλλά το εύρος παραμένει περιορισμένο.
«Δεδομένων αυτών των προκλήσεων, είναι δύσκολο να δει κανείς πώς τα τρόφιμα με βάση τα έντομα θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν σημαντικά τις παραδοσιακές επιλογές κρέατος», αναφέρει η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature npj Sustainable Agriculture.
Αν και πολλοί δηλώνουν πρόθυμοι να καταναλώνουν πιο βιώσιμα τρόφιμα, ελάχιστοι στις δυτικές κοινωνίες έχουν πραγματικά στραφεί σε χορτοφαγική ή vegan διατροφή. Την ίδια στιγμή, η παγκόσμια κατανάλωση κρέατος αναμένεται να αυξηθεί μέσα στις επόμενες δεκαετίες, λόγω της αυξανόμενης ζήτησης από τη μεσαία τάξη αναδυόμενων οικονομιών όπως η Κίνα. Αυτή η τάση αναμένεται να επιτείνει την πίεση στους φυσικούς πόρους, τη γη, τα ύδατα και το παγκόσμιο κλίμα.
«Έχουμε περιορισμένους πόρους και πρέπει να τους αφιερώσουμε στις πιο υποσχόμενες εναλλακτικές λύσεις», δήλωσε ο Dustin Crummett, συν-συγγραφέας της μελέτης και εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Εντόμων. «Αποδεικνύεται ότι τα εκτρεφόμενα έντομα έχουν σταθερά τη χαμηλότερη βαθμολογία από οποιοδήποτε άλλο υποκατάστατο κρέατος και η πραγματική αγορά για αυτά είναι απίστευτα μικρή, ακόμη και σε μέρη που έχουν παράδοση στην κατανάλωση εντόμων».
Ο Crummett εξηγεί ότι, παρά κάποιες προσπάθειες να ενσωματωθούν έντομα σε τρόφιμα όπως σνακ ή ψωμί, αυτά τα προϊόντα δεν έχουν εξελιχθεί σε εναλλακτικές που μπορούν να εκτοπίσουν την κατανάλωση κρέατος.
«Όλες οι συζητήσεις για την κατανάλωση εντόμων δεν έχουν κάνει μεγάλη διαφορά. Οι άνθρωποι εξακολουθούν να έχουν μια ισχυρή αρνητική αντίδραση στα έντομα και δεν υπάρχει πολιτισμική ιστορία για αυτό», είπε. «Η αλλαγή μακροχρόνιων γαστρονομικών παραδόσεων και βαθιά ριζωμένων αντιδράσεων αηδίας είναι δύσκολο να γίνει από πάνω προς τα κάτω. Αν ήταν εύκολο, περισσότεροι άνθρωποι θα έτρωγαν φυτικές τροφές».
Ελάχιστες κυβερνήσεις έχουν λάβει ουσιαστικά μέτρα για να περιορίσουν την κατανάλωση κρέατος, παρά την τεράστια επίδρασή της στο περιβάλλον, καθώς φοβούνται τις πολιτικές αντιδράσεις. Η Δανία αποτελεί εξαίρεση, παρουσιάζοντας το 2023 ένα σχέδιο για τη μείωση της κατανάλωσης κρέατος και την ενίσχυση της φυτικής διατροφής.
«Τα φυτικά τρόφιμα είναι το μέλλον», είχε δηλώσει τότε ο Jacob Jensen, υπουργός Τροφίμων, Γεωργίας και Αλιείας της Δανίας. «Αν θέλουμε να μειώσουμε το κλιματικό αποτύπωμα στον γεωργικό τομέα, τότε όλοι πρέπει να τρώμε περισσότερα φυτικά τρόφιμα».
Ο Crummett χαρακτήρισε το σχέδιο της Δανίας ως μια καλή βάση για μια εναλλακτική προσέγγιση, αντί της απλής προσμονής ότι οι καταναλωτές θα στραφούν μαζικά στα έντομα.
«Πρέπει να συναντάς τους ανθρώπους εκεί που βρίσκονται», είπε. «Πρέπει να κάνεις τα πράγματα εύκολα και νόστιμα, όχι απλώς να ηθικολογείς και να εκφοβίζεις τους ανθρώπους. Μόλις υπάρξουν εναλλακτικά προϊόντα που είναι καλύτερα με βάση τη γεύση, την τιμή και την ευκολία, θα έχουμε κάποια ώθηση στη μείωση του αντίκτυπου της κτηνοτροφίας».
Με πληροφορίες από The Guardian
