Μετά τις επιθέσεις του τελευταίου χρόνου στο Παρίσι, την Κοπεγχάγη και τη Στοκχόλμη και τις πολεμικές συρράξεις στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική που οδηγούν στη μετακίνηση εκατομμυρίων ανθρώπων προς την Ευρώπη, το ζήτημα της θρησκευτικής ελευθερίας και της ομαλής συμβίωσης ανθρώπων με διαφορετική καταγωγή και ήθη, έγινε ξανά το κυριότερο θέμα συζήτησης στην Γερμανία.
Αυτό οδήγησε τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Deutches Theater Berlin, Ulrich Khuon, να οργανώσει το ρεπερτόριο της επόμενης περιόδου 2015-2016 με έργα που πραγματεύονται πολυπρισματικά την έννοια του Θείου και την εμπλοκή του στην καθημερινή ζωή και να του δώσει τον γενικό τίτλο Der leere Himmel (Ο άδειος ουρανός).
Θεωρώντας πως η παρουσία της Ελλάδας σε έναν διάλογο για τη σύγχρονη θεατρική πραγματικότητα είναι επιβεβλημένη, αποφάσισαν να ζητήσουν τη συμμετοχή και ενός Έλληνα σκηνοθέτη.
Εναρκτήριο έργο της περιόδου, είναι ένα έργο του Γκότχολντ Έφραιμ Λέσινγκ με τίτλο Ο σοφός Νάθαν, με βασικούς ήρωες έναν Εβραίο, έναν χριστιανό και έναν μουσουλμάνο. Ο μουσουλμάνος ρωτά τον σοφό Εβραίο Νάθαν ποια είναι κατά τη γνώμη του η αληθινή, άρα και καλύτερη θρησκεία και εκείνος του απαντά με ένα παραμύθι, την Παραβολή του δαχτυλιδιού, δανεισμένο από το «Δεκαήμερο» του Βοκάκιου.
Την Παραβολή αυτή, έδωσαν σε 5 σκηνοθέτες, (από τη Σουηδία, τη Δανία, το Λονδίνο, τη Φρανκφούρτη και εμένα), για να δουλέψουμε με όποιον τρόπο θέλουμε με αυτήν. Οι 5 διαφορετικές εκδοχές θα παρουσιασθούν σε μια κοινή παράσταση η οποία θα παιχτεί στις 3, 4 και 5 Σεπτεμβρίου, στο Deutshces Theater Berlin, με τίτλο The lost ring/ Der verlorene Ring.
Η οργάνωση της ιδέας και η εκτέλεση της παραγωγής της, πραγματοποιείται μέσω του mitos21, ενός δικτύου θεάτρων που ξεκίνησε το 2008, επιχειρώντας να φέρει σε επαφή επαγγελματίες του θεάτρου από την Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο, ώστε να ξεκινήσει ένας διάλογος σχετικά με τη σύγχρονη πραγματικότητα και να δημιουργηθούν οι συνθήκες ανταλλαγής και συνεργασίας μεταξύ των μελών του.
Στο δίκτυο συμμετέχουν θέατρα όπως το Εθνικό Θέατρο στο Λονδίνο, το Βασιλικό Θέατρο Κοπεγχάγης, το Deutsches Theater Berlin, το Κάτονα Γιόζεφ από τη Βουδαπέστη, το Βασιλικό Δραματικό Θέατρο Στοκχόλμης, το Teatre LLiure από τη Βαρκελώνη, το La Colline Theatre National από το Παρίσι, το Schauspiel Frankfurt, το Mozarteum από το Σάλτσμπουργκ κ.α.).
Παρόλο που δεν συμμετέχει ελληνικό θέατρο στο δίκτυο mitos21 και θεωρώντας πως η παρουσία της Ελλάδας σε έναν διάλογο για τη σύγχρονη θεατρική πραγματικότητα είναι επιβεβλημένη, αποφάσισαν να ζητήσουν τη συμμετοχή και ενός Έλληνα σκηνοθέτη.
Η πρώτη μας επαφή έγινε το 2013, όταν επικοινώνησε μαζί μου η Eλληνίδα Γενική Γραμματέας του δικτύου και άριστη γνώστρια της τρέχουσας ευρωπαϊκής θεατρικής πραγματικότητας, Ιφιγένεια Ταξοπούλου, προτείνοντάς μου να συμμετάσχω στην παράσταση David’s Formidable Speech on Europe. Αυτή ήταν μια συλλογική παράστασης διάρκειας δυόμισι ωρών από δέκα ευρωπαϊκές χώρες με αφορμή τον λόγο που εκφώνησε ο Ντέιβιν Κάμερον στις 23 Ιανουαρίου 2013 σχετικά με το μέλλον της Ευρώπης («The Bloomberg EU speech»). 12 σκηνοθέτες φέραμε από έναν ηθοποιό και δουλέψαμε ελεύθερα πάνω στον 15σέλιδο λόγο του Βρετανού πρωθυπουργού. Ο Έλληνας ηθοποιός ήταν ο Γιώργος Γλάστρας, η παράσταση παίχτηκε στο Deutsches Theater Berlin, είχε μεγάλη επιτυχία και την επόμενη χρονιά φιλοξενήθηκε στο Kunstfestspiele Herrenhausen στο Αννόβερο.
Φέτος, η πρόθεση ήταν να προχωρήσουν ένα βήμα παραπέρα.
Από τους 12 σκηνοθέτες κράτησαν τους 5, οι οποίοι φέραμε έναν ηθοποιό από τη χώρα μας και πήραμε έναν Γερμανό από το Deutsches. Φτιάχτηκαν έτσι 5 μεικτές ομάδες. Εγώ και πάλι επέλεξα τον Γιώργο Γλάστρα έναν ηθοποιό που εκτιμώ βαθιά, όχι μόνο για την παιδεία, την ευρυμάθεια και την τεχνική του κατάρτιση αλλά κυρίως για την συμπαγή στάση του απέναντι στην τρέχουσα καλλιτεχνική προχειρότητα που απειλεί να πνίξει τα πάντα. Ο δεύτερος ηθοποιός ονομάζεται Asad Schwarz-Msesilamba, είναι Γερμανός με μητέρα χριστιανή και πατέρα μουσουλμάνο, μεγαλωμένος στο Ανατολικό Βερολίνο, που διαπραγματεύθηκε από νωρίς ζητήματα θρησκευτικής ελευθερίας και συνύπαρξης.
Η δική μας εκδοχή έχει τίτλο Who wants to be agreeable? και είναι ένα τηλεπαιχνίδι, στο οποίο δύο καθημερινοί άνθρωποι προσπαθούν να κερδίσουν, απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικές με τις 3 μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες.
Οι πρόβες ξεκίνησαν τον Ιούνιο όπου είχαμε τις πρώτες συναντήσεις με 3 ειδικούς σε θρησκευτικά ζητήματα, τον Ιμάμη του Βερολίνου, έναν Δομινικανό μοναχό και έναν διδάκτορα εβραϊκών σπουδών. Σχεδόν όλοι οι συμμετέχοντες δήλωσαν πως δεν θεωρούν τους εαυτούς τους πιστούς στο δόγμα με το οποίο ανατράφηκαν από τις οικογένειές τους, οπότε οι ειδικοί διευκρίνισαν από ζητήματα θεολογικού-φιλοσοφικού περιεχομένου, μέχρι τυπικού και καθημερινής λειτουργίας.
Μετά την πρώτη εβδομάδα, οι ομάδες χωρίστηκαν και οι πρόβες συνεχίστηκαν στα θέατρα των σκηνοθετών. Οι τελικές πρόβες πραγματοποιήθηκαν από τις 24 Αυγούστου. Επειδή εμείς δεν υποστηριζόμασταν επίσημα από κάποιο ελληνικό θέατρο, οι πρόβες μας φιλοξενήθηκαν στο Βερολίνo και το Deutsches Theater, το οποίο ανέλαβε και όλα τα έξοδα μετακίνησης, διαμονής και αμοιβών μας.
Η κάθε ομάδα ήταν ελεύθερη να χρησιμοποιήσει την Παραβολή ή να γράψει ένα εντελώς καινούριο κείμενο, εμπνευσμένο από αυτήν και τα θέματά της.
Η δική μας εκδοχή έχει τίτλο Who wants to be agreeable? (μια φράση από το έργο του Λέσινγκ) και είναι ένα τηλεπαιχνίδι, στο οποίο δύο καθημερινοί άνθρωποι προσπαθούν να κερδίσουν, απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικές με τις 3 μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες, τον Χριστιανισμό, τον Ιουδαϊσμό και το Ισλάμ, καθοδηγούμενοι από τη φωνή ενός παρουσιαστή που προσπαθεί να τους προκαλέσει, αυξάνοντας συνεχώς την ένταση. Στο τέλος του επεισοδίου, οι δύο παίκτες, χωρίς να είναι πιστοί κάποιας θρησκείας και χωρίς να έχουν ανταγωνιστική διάθεση, καταλήγουν να αιμορραγούν μόνοι μέσα σε ένα άδειο τηλεοπτικό στούντιο, αδυνατώντας να καταλάβουν τι ήταν όλη αυτή η διαδικασία στην οποία ενεπλάκησαν.
Μαζί με τις παραστάσεις του Lost Ring, ο κύκλος περιλαμβάνει άλλα 2 projects, το Ten believers, όπου εκπρόσωποι 10 δογμάτων (Καθολικός ιερέας, Iμάμης, ιερέας πίστης Μπαχάι, Σούφι κ.λ.π.) περιμένουν σε 10 δωμάτα τους θεατές και απαντούν στις ερωτήσεις τους και το Urban prayer, μια μεικτή χορωδία 38 πιστών διαφορετικών θρησκειών.
Από τις 29 Αυγούστου έχουν έρθει στο Βερολίνο και οι υπόλοιπες ομάδες και έχουν ξεκινήσει οι κοινές δοκιμές στη σκηνή με τους τεχνικούς.
Τα σκηνικά και τα κοστούμια υπογράφει η Veronika Witlandt και τη συνολική ευθύνη της παραγωγής έχει η δραματουργός του θεάτρου, Christa Müller.
Παρατηρώντας τους Γερμανούς ηθοποιούς από τον Ιούνιο, αν μπορούμε να πούμε πως κατάλαβα πώς δουλεύουν μέσα σε αυτό το διάστημα, είδα πως είναι αρκετά πιο εγκεφαλικοί και θεωρητικοί από ότι περίμενα. Παρακολουθώντας παραστάσεις από γερμανικά θέατρα, έχεις την εντύπωση μια έντονης σωματικότητας, οπότε τους περίμενα πιο έτοιμους να δοκιμάσουν κάτι καινούριο. Αντίθετα, οι Ούγγροι, οι Έλληνες ή οι Τούρκοι είναι πολύ πιο πρόθυμοι και παιγνιώδεις. Οι Γερμανοί φτάνουν σε πιο ακραίες σκηνικές καταστάσεις, αλλά προηγουμένως έχουν εξαντληθεί σε άπειρες θεωρητικές συζητήσεις.
Το πρόγραμμα της ημέρας είναι πολύωρο και αυστηρά κατανεμημένο. Το περίεργο για μας είναι πως όλα μοιάζουν να κινούνται από μόνα τους. Ο καθένας κάνει τη δουλειά του, δεν καθυστερεί και δεν υπερβαίνει τον διαθέσιμο χρόνο του.
Η Γερμανία ανέκαθεν ήταν μια χώρα πειθαρχημένη. Όταν έρχεσαι από το χάος της σημερινής Αθήνας, η ελευθερία του Βερολίνου από τη μια και η οργάνωση της δουλειάς από την άλλη, σου δίνουν μια περίεργη αίσθηση πολλαπλασιασμού των δυνατοτήτων σου.
Το Βερολίνο είναι μια πόλη όπου αισθάνεσαι πως μπορείς. Μπορείς να σκεφτείς, να κάνεις βόλτες, να περπατήσεις. Είναι μια πόλη που σε αγκαλιάζει αμέσως.
Μιλάμε βέβαια, έχοντας επίγνωση πως προσφέρεται σε όλες τις ομάδες η ιδανική συνθήκη εργασίας όπου κάποιος άλλος έχει φροντίσει για τα πάντα, έχουμε συγκεκριμένη δουλειά, μένουμε σε μια ήσυχη γειτονιά και πληρωνόμαστε ικανοποιητικά. Τα πράγματα θα ήταν σίγουρα δυσκολότερα εάν δεν υπήρχαν όλες οι παραπάνω προϋποθέσεις, όμως φαντάζομαι πως δεν θα ήταν τόσο δύσκολα όσο σε άλλες μητροπόλεις. Απόδειξη οι χιλιάδες νέων καλλιτεχνών που συνεχίζουν να έρχονται στην πόλη.
Το Βερολίνο δεν είναι ακριβώς Γερμανία, είναι μια ξεχωριστή πολιτισμική νησίδα μέσα στην ίδια τη Γερμανία. Που έχει έτσι κι αλλιώς πολλά ζητήματα διαπραγμάτευσης του παρελθόντος και απορίες για το μέλλον της. Το θετικό για τους ανθρώπους που ζούνε εδώ και εργάζονται σε μεγάλους καλλιτεχνικούς οργανισμούς, είναι πως έχουν τους χώρους και τα χρήματα για να οργανώσουν αυτόν τον προβληματισμό και να του δώσουν μορφές. Το τελικό αποτέλεσμα εννοείται πως είναι προς συζήτηση, μιας και η Τέχνη δεν φτιάχνεται από τα χρήματα, σίγουρα όμως μπορεί να βοηθηθεί με αυτά.
Η παράσταση ξεκίνησε χθες. To Allianz Kulturstiftung έχει ήδη δεχτεί να χρηματοδοτήσει την παρουσίασή της σε 3 χώρες, στη διάρκεια της επόμενης χρονιάς. Η Ελλάδα και η Ουγγαρία είναι στις πρώτες τους προτεραιότητες. Ελπίζω να βρεθεί κάποιος τρόπος και να καταφέρουμε να έρθουμε και στην Αθήνα.
Υ.Γ. Στην Γερμανία 8 θέατρα θα ανεβάσουν φέτος το έργο του Λέσινγκ Ο Σοφός Νάθαν. Αυτή τη στιγμή πραγματοποιούνται στο Βερολίνο 2 μεγάλες εκθέσεις με παρόμοια θεματική, η μία στο Bode Museum με τίτλο Ein Gott (αφιερωμένη στην κοινή καταγωγή και τις ομοιότητες των τριών μονοθεϊστικών θρησκειών) και η άλλη στο Εβραϊκό Μουσείο με 15 εγκαταστάσεις του Peter Greenaway, που πραγματεύεται την έννοια της θυσία έχοντας ως αφετηρία τη Θυσία του Αβραάμ και τίτλο Gehorsam/Obedience.
σχόλια