Πολλοί στις ΗΠΑ έχουν «σφίξει το ζωνάρι», εξαντλημένοι από την ακρίβεια και τον επίμονο πληθωρισμό. Οι πλούσιοι όμως ξοδεύουν ανεξέλεγκτα.
Το υψηλότερο 10% των εισοδηματιών - νοικοκυριά που βγάζουν περίπου 250.000 δολάρια το χρόνο ή περισσότερα - σπαταλούν τα πάντα, από διακοπές μέχρι τσάντες διάσημων σχεδιαστών, ωθούμενοι από τα μεγάλα κέρδη σε μετοχές, ακίνητα και άλλα περιουσιακά στοιχεία.
Αυτοί οι καταναλωτές αντιπροσωπεύουν τώρα το 49,7% του συνόλου των δαπανών, ένα ρεκόρ σε στοιχεία που χρονολογούνται από το 1989, σύμφωνα με ανάλυση της Moody's Analytics. Πριν από τρεις δεκαετίες, αντιπροσώπευαν περίπου το 36%. Όλα αυτά σημαίνουν ότι η οικονομική ανάπτυξη εξαρτάται σε ασηνύθιστο πλέον βαθμό από τους πλούσιους Αμερικανούς που συνεχίζουν να ξοδεύουν. Ο Μαρκ Ζάντι, επικεφαλής οικονομολόγος της Moody's Analytics, εκτίμησε ότι οι δαπάνες μόνο του ανώτερου 10% αντιπροσώπευαν σχεδόν το ένα τρίτο του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος.
Μεταξύ Σεπτεμβρίου 2023 και Σεπτεμβρίου 2024, οι υψηλόμισθοι αύξησαν τις δαπάνες τους κατά 12%. Οι δαπάνες των νοικοκυριών της εργατικής τάξης και της μεσαίας τάξης, εν τω μεταξύ, μειώθηκαν την ίδια περίοδο. «Τα οικονομικά των εύπορων δεν ήταν ποτέ καλύτερα, οι δαπάνες τους δεν ήταν ποτέ ισχυρότερες και η οικονομία δεν εξαρτιόταν ποτέ περισσότερο από αυτή την ομάδα», δήλωσε ο Ζάντι, ο οποίος επέβλεψε την ανάλυση, η οποία βασίστηκε σε στοιχεία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ. Η ανάλυση εκτείνεται μέχρι το τρίτο τρίμηνο του 2024, επειδή αυτά είναι τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία.
Συνολικά, οι ευκατάστατοι άνθρωποι έχουν αυξήσει τις δαπάνες τους πολύ περισσότερο από τον πληθωρισμό, ενώ όλοι οι άλλοι όχι. Το κατώτερο 80% των εισοδηματιών ξόδεψε 25% περισσότερο από ό,τι τέσσερα χρόνια νωρίτερα, ξεπερνώντας μόλις και μετά βίας την αύξηση των τιμών κατά 21% κατά την ίδια περίοδο. Το ανώτερο 10% ξόδεψε 58% περισσότερο.
Ένα χρηματιστηριακό sell-off ή μια πτώση στις αξίες των κατοικιών που θα κλονίσει την εμπιστοσύνη του ανώτερου 10% και θα το αναγκάσει να κάνει περικοπές, θα είχε σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομία. Το καταναλωτικό αίσθημα αρχίζει να υποχωρεί συνολικά, συμπεριλαμβανομένου του πλουσιότερου τρίτου των καταναλωτών, εν μέρει χάρη στις απειλές για δασμούς.
Η αγοραστική δύναμη των πλουσιότερων Αμερικανών, οι οποίοι, σύμφωνα με τον Ζάντι, τείνουν να είναι μεγαλύτεροι σε ηλικία και πιο μορφωμένοι, προέρχεται εν μέρει από τη διόγκωση των αξιών των κατοικιών και του χρηματιστηρίου τα τελευταία χρόνια. Ενώ οι αυξανόμενες τιμές των περιουσιακών στοιχείων εξυμνούνται ως σημάδι μιας καλής οικονομίας, διευρύνουν επίσης το χάσμα μεταξύ εκείνων που κατέχουν ακίνητα και μετοχές και εκείνων που δεν έχουν.
Ο Βίβεκ Τριβεντι, 38 ετών, έκανε οικονομίες κατά τη διάρκεια της πανδημίας και το 2022 και το 2023 αγόρασε τρία επενδυτικά ακίνητα στην περιοχή της Ινδιανάπολης, όπου ζει. Το δικό του κόστος στέγασης είναι σταθερό, επειδή κλείδωσε υποθήκη κάτω του 3% στην κύρια κατοικία του, όταν την αναχρηματοδότησε ενώ τα επιτόκια ήταν χαμηλά κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Ο ίδιος και η σύζυγός του, Πούρβα, εργάζονται στη φαρμακευτική βιομηχανία. Μαζί κερδίζουν περισσότερα από 350.000 δολάρια το χρόνο, περίπου 45% περισσότερα από ό,τι πριν από την πανδημία. Έχουν δύο μικρά παιδιά και συντηρούν τους γονείς του, οι οποίοι ζουν μαζί τους. «Κάναμε κάποιες στρατηγικές κινήσεις στη δική μας καριέρα αλλά και στα επενδυτικά χαρτοφυλάκια», δήλωσε ο Βίβεκ. «Δεν χρειάστηκε πραγματικά να κάνουμε περικοπές». Ο Βίβεκ Τριβέντι ξεκίνησε την ποδηλασία δρόμου και αγόρασε ένα ποδήλατο αξίας 3.000 δολαρίων. Το ζευγάρι παρατήρησε ότι ο λογαριασμός του παντοπωλείου αυξανόταν, αλλά συμφώνησε ότι η αγορά βιολογικών προϊόντων ήταν πολύ σημαντική γι' αυτούς για να το αλλάξουν. Φέτος, προϋπολογίζουν περίπου 10.000 έως 15.000 δολάρια για ταξίδια, συμπεριλαμβανομένου ενός πιθανού ταξιδιού στη γενέτειρά τους, την Ινδία.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι Αμερικανοί σε όλο το φάσμα εξοικονόμησαν σε επίπεδα ρεκόρ. Ξόδεψαν λιγότερα επειδή είχαν κολλήσει στο σπίτι και έλαβαν επιπλέον χρήματα από τα διάφορα μέτρα τόνωσης της κυβέρνησης. Μέχρι τις αρχές του 2022, τα νοικοκυριά αποταμίευσαν επιπλέον 2,6 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Στη συνέχεια χτύπησε ο πληθωρισμός και οι τιμές αυξήθηκαν απότομα. Οι περισσότεροι Αμερικανοί στράφηκαν στις αποταμιεύσεις τους για να αντεπεξέλθουν στους αυξανόμενους λογαριασμούς τους. Αλλά το 10% των υψηλότερων εισοδημάτων κράτησε το μεγαλύτερο μέρος από αυτά που είχε αποταμιεύσει. Οι εύποροι άνθρωποι βρέθηκαν επίσης με περιουσιακά στοιχεία, όπως μετοχές, που ξαφνικά άξιζαν πολύ περισσότερο. Η καθαρή περιουσία του κορυφαίου 20% των εισοδηματιών έχει αυξηθεί κατά περισσότερα από 35 τρισεκατομμύρια δολάρια, ή 45%, από το τέλος του 2019, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ. Η καθαρή περιουσία αυξήθηκε με παρόμοιο ρυθμό για όλους τους υπόλοιπους, αλλά μεταφράζεται σε πολύ λιγότερα χρήματα: αύξηση 14 τρισεκατομμυρίων δολαρίων για το κατώτερο 80%.
Ο Τομ Σόουφ, ένας 61χρονος πιλότος που ζει στο Alamogordo, εκτιμά ότι η περιουσία του έχει αυξηθεί κατά 40% μετά την πανδημία. Σχεδόν όλα τα περιουσιακά του στοιχεία, από ένα ράντσο στο Γουαϊόμινγκ μέχρι τις μετοχές που κατέχει στους συνταξιοδοτικούς του λογαριασμούς, αξίζουν πολύ περισσότερο τώρα. Η σύζυγός του, Κρίστι, είναι εργοθεραπεύτρια. Μαζί κερδίζουν περίπου 500.000 δολάρια το χρόνο. Πρόσφατα άρχισαν να δίνουν ένα ετήσιο δώρο κάτω από το όριο του φόρου δωρεάς, το οποίο είναι 19.000 δολάρια, σε καθέναν από τους δύο ενήλικες γιους τους. «Είχα αρκετούς συγγενείς που πέθαναν κατά τη διάρκεια του Covid. Σκέφτηκα 'Γιατί περιμένουμε;'», είπε. Το ζευγάρι έχει βάλει στην άκρη πάνω από 1 εκατομμύριο δολάρια για να αγοράσει ένα νέο σπίτι όταν συνταξιοδοτηθεί σε λίγα χρόνια. Ο ίδιος αγόρασε ένα αεροπλάνο πριν από την πανδημία. Μια αυξανόμενη περιουσία «σίγουρα σου δίνει αυτοπεποίθηση για να κάνεις περισσότερα πράγματα», είπε.
Η Bank of America διαπίστωσε ότι οι δαπάνες με πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες του πλουσιότερου τρίτου των πελατών της αυξάνονται ταχύτερα από τις δαπάνες του χαμηλότερου εισοδηματικού τρίτου. Ορισμένες κατηγορίες δαπανών ήταν ιδιαίτερα ισχυρές. Το κορυφαίο 5% των νοικοκυριών ξόδεψε πάνω από 10% περισσότερο σε αγαθά πολυτελείας στο εξωτερικό σε σύγκριση με ένα χρόνο νωρίτερα. «Πηγαίνουν στο Παρίσι και φορτώνουν τις βαλίτσες τους με πολυτελείς τσάντες, παπούτσια και ρούχα», δήλωσε ο Ντέιβιντ Τίνσλεϊ, ανώτερος οικονομολόγος του Ινστιτούτου Bank of America.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Delta Air Lines Εντ Μπάστιαν δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι αναμένει ότι η έντονη όρεξη για ταξίδια υψηλών προδιαγραφών θα τροφοδοτήσει τα κέρδη φέτος. Οι πωλήσεις premium εισιτηρίων της αεροπορικής εταιρείας αυξήθηκαν κατά 8%. Τα έσοδα από τις πωλήσεις εισιτηρίων της κύριας καμπίνας αυξήθηκαν κατά 2%. Η Royal Caribbean δήλωσε ότι τους τελευταίους μήνες είχε την καλύτερη περίοδο κρατήσεων πέντε εβδομάδων στην ιστορία της και ανακοίνωσε την έναρξη ευρωπαϊκών κρουαζιέρων σε ποταμούς, οι οποίες είναι δημοφιλείς στο υψηλότερο επίπεδο. «Πρόκειται για μια ακραία διχοτόμηση» μεταξύ αυτών των εταιρειών και άλλων που απευθύνονται σε φτωχότερους πελάτες, δήλωσε ο αναλυτής της JPMorgan Chase, Μάθιου Μπος. Η Big Lots κατέθεσε αίτηση πτώχευσης το περασμένο φθινόπωρο. Η Kohl's και η Family Dollar κλείνουν καταστήματα. «Όλες παλεύουν για λιγότερα δολάρια», δήλωσε ο Μπος.
Η Μπάρμπαρα Πιρς, 57 ετών, διευθύνει μια ομάδα μελών, τη Women With Capital, που επικεντρώνεται στις επενδύσεις αντίκτυπου και τη φιλανθρωπία. Η άνοδος των τιμών των παντοπωλείων αποτέλεσε θέμα συζήτησης ακόμη και μεταξύ των εύπορων γυναικών που συμμετέχουν. Η Πιρς, η οποία ζει στην κομητεία Μάριν της Καλιφόρνια, έχει μειώσει τα γεύματα που παίρνει από έξω λόγω της αύξησης των τιμών: «Δεν θέλω να φάω ένα σάντουιτς των 15 δολαρίων». Η Πιρς και ο σύζυγός της εισπράττουν μαζί περίπου 300.000 δολάρια το χρόνο, κυρίως από έσοδα από επενδύσεις. Το ζευγάρι και ο έφηβος γιος τους πήγαν σε σαφάρι τριών εβδομάδων στην Αφρική τον Ιούλιο, το οποίο κόστισε περίπου 35.000 δολάρια. «Ξοδεύουμε πολλά χρήματα κάνοντας πράγματα που πραγματικά θέλουμε να μπορούμε να κάνουμε όσο ο γιος μας ζει στο σπίτι μαζί μας», δήλωσε η Πιρς. «Νιώθουμε ότι η ώρα είναι τώρα».
Με πληροφορίες από Wall Street Journal
