Με μια λιτή, αλλά συμβολική τελετή ξεκίνησε σήμερα η σταδιακή παράδοση της δωρεάς της Πέγκυς Ζουμπουλάκη στο ελληνικό δημόσιο και στα μουσεία της χώρας.
Η ίδια είναι νόμιμη κάτοχος 6.099 κινητών μνημείων τα οποία απέκτησε κατόπιν αγοράς με διαδοχικές αποφάσεις του υπουργείου Πολιτισμού από το αρχαιοπωλείο της οικογένειας Ζουμπουλάκη, το οποίο λειτουργούσε από την περίοδο του Μεσοπολέμου. Η συλλογή αυτή περιέχει χιλιάδες πολύτιμα αντικείμενα που χρονολογούνται από τους προϊστορικούς έως τους μεταβυζαντινούς χρόνους και προβλέπεται να ενταχθούν, σταδιακά, στις συλλογές δημόσιων μουσείων.
Ανάμεσα στα 6.099 κινητά μνημεία της δωρεάς συμπεριλαμβάνονται πήλινα, χάλκινα και μαρμάρινα αγγεία, χάλκινα και πήλινα ειδώλια διαφόρων τύπων, είδη καλλωπισμού, χάλκινα όπλα, ιατρικά εργαλεία, γυάλινα μικροαντικείμενα, τμήματα από πήλινες σαρκοφάγους, νομίσματα και μήτρες νομισμάτων, εικόνες, εγκόλπια κ.ά.
Στον εμβληματικό χώρο του Φετιχιέ Τζαμί, ενός από τα σπουδαιότερα αρχιτεκτονικά δείγματα της Οθωμανικής Περιόδου που βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας, παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου, αλλά και της υπουργού Πολιτισμού, Λίνας Μενδώνη, παραδόθηκαν 179 αρχαιότητες οι οποίες συγκροτούν το πρώτο τμήμα της δωρεάς της Πέγκυς Ζουμπουλάκη με αποδέκτη το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θήβας.
Συγκεκριμένα, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Βοιωτίας, με βάση τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά, ταύτισε 178 αρχαία αντικείμενα ως προϊόντα βοιωτικών εργαστηρίων και αποδέχθηκε τη δωρεά τους μαζί με μια εικόνα που σχετίζεται με την περιοχή. Η εικόνα, έργο επτανησιακού εργαστηρίου του 17ου αιώνα, φέρει παράσταση του ευαγγελιστή Λουκά, ο οποίος συνδέεται με την περιοχή της Θήβας, όπως προκύπτει από τις αγιολογικές πηγές και τα ανασκαφικά ευρήματα.
Τα υπόλοιπα 178 αρχαία αντικείμενα χρονολογούνται από τη μυκηναϊκή περίοδο ως τους κλασικούς χρόνους. Πρόκειται για τμήματα από πήλινες μυκηναϊκές λάρνακες με εικονιστικές παραστάσεις, ειδώλια σχήματος Ψ και Φ, ψευδόστομους αμφορίσκους, πρόχους, κύπελλα, αλάβαστρα, κύλικες, υδρίες και πυξίδες με γραμμική κυρίως διακόσμηση που χρονολογούνται από τον 15ο αιώνα έως τον 13ο αιώνα π.Χ.
Τα ολιγάριθμα αγγεία υστερογεωμετρικών χρόνων (8ος αιώνας) φέρουν γραμμική διακόσμηση, συχνά σε συνδυασμό με εικονιστική διακόσμηση πτηνών και ασπίδων. Στους αρχαϊκούς και κλασικούς χρόνους χρονολογείται σειρά σανιδόμορφων γυναικείων ειδωλίων με χρωματικό διάκοσμο, καθώς και ειδώλια ένθρονων ή όρθιων γυναικείων μορφών με τη χαρακτηριστική βοιωτική κόμμωση και γυμνών ανδρικών μορφών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν ένα ειδώλιο βοσκού και ένα ειδώλιο καθήμενης παιδικής μορφής στον τύπο του temple boy (5ου αιώνα π.Χ).
Η συλλογή αποτελείται από ένα σύνολο κινητών μνημείων που παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία ως προς το είδος, το υλικό, τη χρονολόγηση και την προέλευση. Το 2023 η Πέγκυ Ζουμπουλάκη εξέφρασε την επιθυμία της να δωρίσει το σύνολο των αντικειμένων της νόμιμης κατοχής της στο ελληνικό Δημόσιο. Τα αντικείμενα μεταβιβάστηκαν σε εκείνη το 1982 μέσω πώλησης και με διαδοχικές αποφάσεις του υπουργείου Πολιτισμού το 1988, το 1989 και το 1991 αναγνωρίστηκε η κατοχή τους στην ίδια καθώς και η δυνατότητα εκποίησής τους.
Η Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Αρχαιολογικών Μουσείων Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων έχουν αναλάβει τον σχεδιασμό για την ταχύτερη απόδοσή τους στις εφορείες αρχαιοτήτων ώστε να αξιοποιηθούν άμεσα με την προβολή τους στο ευρύ κοινό και στην επιστημονική κοινότητα.
Στη σημερινή τιμητική εκδήλωση, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, αφού αναφέρθηκε στην ιστορικότητα του τζαμιού ως χώρου πολιτισμού που θα φιλοξενεί παρόμοιες εκδηλώσεις, εξέφρασε στη συνέχεια τις ευχαριστίες της στην Πέγκυ Ζουμπουλάκη για την απόφασή της να κάνει τη δωρεά στο Δημόσιο χωρίς καμία απαίτηση. Και πρόσθεσε ότι είναι πολύ σημαντικό ένα πρόσωπο που έχει αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα του στη νεότερη και σύγχρονη τέχνη να παραδίδει αυτά τα πολιτιστικά αγαθά στην ελληνική πολιτεία, εκεί δηλαδή όπου ανήκουν. Αναλυτικά, δήλωσε: «Σήμερα είναι μια πολύ σημαντική ημέρα καθώς η κ. Πέγκυ Ζουμπουλάκη αποφάσισε να δωρίσει στο ελληνικό Δημόσιο τη συλλογή της, αποτελούμενη από περισσότερα από 6.000 αντικείμενα αρχαίας ελληνικής τέχνης, προερχόμενα απ' όλη την Ελλάδα. Σήμερα, σε μια πολύ σεμνή τελετή, έγινε η επίσημη αποδοχή της δωρεάς αυτής από το ελληνικό κράτος. Η συμπεριφορά της κ. Ζουμπουλάκη αποτελεί ένα παράδειγμα προς μίμηση καθώς όλοι οι συνειδητοποιημένοι πολίτες οι οποίοι είναι συλλέκτες αρχαιοτήτων εν τέλει πρέπει να αποδίδουν τις συλλογές τους εκεί όπου πραγματικά ανήκουν: στην Ελλάδα και στον ελληνικό λαό».
Στην ομιλία της η γνωστή γκαλερίστα τόνισε: «Όταν θέλεις, πρέπει ή έχεις καθήκον να κάνεις κάτι και βρίσκονται μπροστά σου χίλιες δυσκολίες όλο το αναβάλλεις. Για πόσο καιρό όμως; Για περισσότερο από μισό αιώνα. Το μεγάλο ναι και το μεγάλο όχι θα βρίσκεται πάντα μπροστά σου και θα σε τυραννάει. Σήμερα νίκησε το ναι. Είμαι πολύ χαρούμενη που μια επιθυμία που είχα εκφράσει πολλές φορές πριν από σαράντα πέντε χρόνια έγινε πραγματικότητα και η συλλογή μου με τα αρχαία αντικείμενα που κατέχω νόμιμα ανήκουν πια στις συλλογές των μουσείων του κράτους μας. Τα αρχαία αυτά –πάνω από έξι χιλιάδες πολύτιμα αντικείμενα–, αν και είχα άδεια από το υπουργείο Πολιτισμού να τα πουλήσω, τα κράτησα στην κατοχή μου και τα φύλαξα με ασφάλεια όλα αυτά τα χρόνια».
Και συμπλήρωσε: «Θα ήθελα θερμά να ευχαριστήσω την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη που δέχτηκε τη δωρεά μου και ανέθεσε στην αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου να κάνει ό,τι χρειάζεται ώστε να ολοκληρωθεί σύντομα αυτή η διαδικασία. Ευχαριστώ ιδιαίτερα την προϊσταμένη της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών Βάσω Παπαγεωργίου που ανέλαβε να συντονίσει τις απαραίτητες ενέργειες μαζί με μια ομάδα αξιόλογων αρχαιολόγων· τον Γιώργο Μιχαλόπουλο, προϊστάμενο του τμήματος Εποπτείας Ιδιωτικών Αρχαιολογικών Συλλογών, που ήταν πάντα κοντά μας σε όλη τη διαδικασία καταγραφής των αντικειμένων και πάντα πρόθυμος να μου εξηγεί τυχόν απορίες μου.
Και τους έμπειρους αρχαιολόγους και φίλους πλέον, τους αγαπητούς Βίλυ Βασιλοπούλου και Δημήτρη Παρρά που δούλευαν ασταμάτητα καταγράφοντας ένα-ένα πάνω από έξι χιλιάδες αντικείμενα – δεν μπορούσα να το πιστέψω πόσο οργανωμένα και με συνέπεια δούλεψαν για τον σκοπό αυτό. Η δωρεά μου αυτή είχε μόνο έναν όρο, ο οποίος έγινε αποδεκτός από το υπουργείο Πολιτισμού. Επιθυμία μου είναι τα αντικείμενα αυτά να μοιραστούν στα μουσεία της χώρας, δηλαδή στα μουσεία της Βοιωτίας, της Θεσσαλίας, της Κρήτης, της Πελοποννήσου, της Μακεδονίας αλλά και της Αίγινας, που έχω ιδιαίτερους δεσμούς. Με ικανοποίηση βλέπω ότι το υπουργείο σήμερα προχωρά στην παράδοση 179 αντικειμένων στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Βοιωτίας, ώστε να εμπλουτίσουν τις συλλογές του ωραίου Μουσείου της Θήβας».
