Όταν οι μικρασιάτες πρόσφυγες ζούσαν μέσα στη Ροτόντα

Επετειακή Έκθεση «Θεσσαλονίκη 1922: Μνημεία και Πρόσφυγες»στη Ροτόντα Facebook Twitter
Η Ροτόντα στη Θεσσαλονίκη | ΥΠΠΟΑ
0

Μια διαφορετική πτυχή της Μικρασιατικής Καταστροφής, την προσωρινή εγκατάσταση προσφύγων σε θρησκευτικά μνημεία, όπου βρήκαν στέγη, όταν αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, παρουσιάζει το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού στη Ροτόντα της Θεσσαλονίκης.

Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων μνήμης του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για  την επέτειο των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, η Ροτόντα θα φιλοξενήσει την έκθεση, που διοργανώνει η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, «Θεσσαλονίκη 1922: Μνημεία και Πρόσφυγες» από τις 9 Σεπτεμβρίου έως το τέλος Δεκεμβρίου 2022.

Η έκθεση εστιάζει αφενός στη χρήση των θρησκευτικών μνημείων ως προσωρινή στέγη των προσφύγων, αφετέρου στη μεταφορά και διάσωση, από τις προσφυγικές οικογένειες, πολλών κειμηλίων, κυρίως φορητών εικόνων, από τις περιοχές προέλευσής τους, όπως την Ανατολική Θράκη, την Κωνσταντινούπολη και τη Μικρά Ασία, με την παρουσίαση, για πρώτη φορά σε έκθεση, 36 εικόνων και θρησκευτικών κειμήλιων.

Επετειακή Έκθεση «Θεσσαλονίκη 1922: Μνημεία και Πρόσφυγες»στη Ροτόντα Facebook Twitter
Πρόσφυγες στη Ροτόντα.

Η έκθεση αναπτύσσεται σε δύο ενότητες. Στην πρώτη, με τίτλο «Οι πρόσφυγες στα μνημεία της Θεσσαλονίκης», μέσα από πλούσιο εικονογραφικό υλικό, ταχυδρομικά δελτάρια και αποκόμματα εφημερίδων, αποτυπώνεται η εικόνα της πόλης κατά την κρίσιμη δεκαετία 1912-1922, στη διάρκεια της οποίας, τα μνημεία της πόλης, μετά την απελευθέρωση, έγιναν τόποι εγκατάστασης πολλών προσφύγων, είτε από τις βαλκανικές χώρες (1912-1917), είτε πυρόπληκτων μετά την πυρκαγιά του 1917, είτε της Μικρασιατικής Καταστροφής (1919-1922), που αποτελεί και την κορύφωση της περιόδου αυτής.

Στο δεύτερο μέρος της ίδιας ενότητας παρουσιάζεται η Μικρασιατική Εκστρατεία και ειδικότερα, η απομάκρυνση των προσφύγων από την Ανατολική Θράκη, καθώς και το ταξίδι της προσφυγιάς προς τη Θεσσαλονίκη. Η ενότητα ολοκληρώνεται με την εγκατάσταση στην πόλη, και ειδικότερα στην περιοχή της ακρόπολης, όπου κτίστηκε σειρά πρόχειρων κατασκευών και οικιών σε επαφή με τα βυζαντινά οχυρωματικά τείχη της πόλης, αλλά και σε ναούς, και ιδίως στον ναό της Αχειροποίητου.

Πολλοί πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στην Άνω Πόλη, κτίζοντας παράγκες σε επαφή με τα κάστρα, ενώ αρκετοί βρήκαν καταφύγιο στο κέντρο της πόλης, στους ναούς, με επίκεντρο τον ναό της Παναγίας Αχειροποιήτου, σε σχολεία, τεμένη και εμπορικές στοές. Παράλληλα, άλλοι πρόσφυγες αναπτύχθηκαν στην Καλαμαριά, την Τούμπα και την Αγία Φωτεινή, άλλοι κατευθύνθηκαν στα περίχωρα, κι εγκαταστάθηκαν σε στρατόπεδα, ή ίδρυσαν συνοικισμούς, σε ανάμνηση των αλησμόνητων πατρίδων (Κορδελιό, Μενεμένη, Ξηροκρήνη, Νέα Ευκαρπία, Νέα Κρήνη, Νέα Μηχανιώνα, Νέα Μαγνησία, Συκιές, Νεάπολη, Σαράντα Εκκλησιές).

Ήδη από το 1915, όταν χιλιάδες Γάλλοι και Βρετανοί στρατιώτες αποβιβάζονται στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, η Αχειροποίητος, -ο μόνος εκ των βυζαντινών ναών της πόλης που δεν είχε έως τότε καθαγιαστεί, καθώς το εσωτερικό του, κατάλληλα διαμορφωμένο σε μουσειακό χώρο, επρόκειτο να στεγάσει το Κεντρικόν Βυζαντινόν Μουσεῖον— μετατρέπεται σε προσφυγικό καταυλισμό για εκτοπισμένους πληθυσμούς των εμπόλεμων περιοχών. Μετά τη λήξη του μεγάλου πολέμου, ο ναός υποδέχεται τους Θεσσαλονικείς που έμειναν άστεγοι από την πυρκαγιά του 1917, και εν συνεχεία, το 1922, πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής. Η Αχειροποίητος αποτελεί το κατάλυμα του τελευταίου κύματος προσφύγων του 1922 για τέσσερα χρόνια, καθώς το 1926 μετά από ενέργειες της Μητρόπολης και της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας απομακρύνονται οι πρόσφυγες, με σκοπό την αποκατάσταση και τον καθαγιασμό του ναού.

Το εποπτικό υλικό της ενότητας παραχωρούν προς χρήση το Κέντρο Ιστορίας Δήμου Θεσσαλονίκης, το Μουσείο Φωτογραφίας, το ΕΛΙΑ -ΜΕΤ και τα ιδιωτικά Αρχεία Ι. Μήττου, Π. Ελευθερίου και Γ. Κωνσταντινίδη.

Στη δεύτερη ενότητα, «Κειμήλια προσφύγων», παρουσιάζονται κειμήλια που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες, τα οποία είτε παρέδωσαν σε Ναούς είτε κράτησαν ως αντικείμενα μνήμης, καθώς και εικόνες και παλαίτυπα από ιδιωτικές συλλογές. Παράλληλα, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης συνεργάστηκε με τις Ιερές Μητροπόλεις Θεσσαλονίκης, Κρήνης και Καλαμαριάς, Νεαπόλεως και Σταυρούπολεως, οι οποίες παραχώρησαν για την έκθεση εικόνες και εξαπτέρυγα, που σώζονται σε ναούς αρμοδιότητάς τους.

Πολιτισμός
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Φεστιβάλ Βενετίας 2025: Έφτασαν Γιώργος Λάνθιμος και Έμα Στόουν - Ο σκηνοθέτης φορούσε καρφίτσα με παλαιστινιακή σημαία

Πολιτισμός / Φεστιβάλ Βενετίας 2025: Έφτασαν Γιώργος Λάνθιμος και Έμα Στόουν - Ο σκηνοθέτης φορούσε καρφίτσα με παλαιστινιακή σημαία

«Μου αρέσει να δουλεύω με τον Γιώργο» δήλωσε η Έμα Στόουν - «Η ταινία δείχνει τι συμβαίνει τώρα στην κοινωνία» τόνισε ο σκηνοθέτης
LIFO NEWSROOM
Το Μουσείου Βαν Γκογκ στο Άμστερνταμ κινδυνεύει να κλείσει

Πολιτισμός / Το Μουσείο Βαν Γκογκ στο Άμστερνταμ κινδυνεύει να κλείσει

Το μουσείο ζητά από την κυβέρνηση να παρέχει επιπλέον 2,5 εκατομμύρια ευρώ ετησίως για να καλυφθούν οι απαραίτητες αναβαθμίσεις και τα μέτρα βιωσιμότητας – τονίζοντας ότι αυτό δεν αποτελεί απλώς οικονομική ενίσχυση, αλλά συμβατική υποχρέωση
LIFO NEWSROOM
Κόλμαν, Καρχαρίες και Κιαροστάμι από αύριο στους κινηματογράφους

Πολιτισμός / Κόλμαν, Καρχαρίες και Κιαροστάμι από αύριο στους κινηματογράφους

To ριμέικ του «Πολέμου των Ρόουζ» με την αγαπημένη του ελληνικού κοινού Ολίβια Κόλμαν, τα κλασικά «Σαγόνια του Καρχαρία» και η «Γεύση του Κερασιού» ξεχωρίζουν από το πρόγραμμα της εβδομάδας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Φεστιβάλ Βενετίας 2025: Από τον Φρανκεστάιν στον Πούτιν – Έτος «τεράτων» στη μεγάλη οθόνη

Πολιτισμός / Φεστιβάλ Βενετίας 2025: Από τον Φρανκεστάιν στον Πούτιν – Έτος «τεράτων» στη μεγάλη οθόνη

Ο Γκιγιέρμο ντελ Τόρο παρουσιάζει το πολυαναμενόμενο «Φρανκενστάιν» στο Φεστιβάλ Βενετίας - Δικτάτορες, πόλεμος, πυρηνικές απειλές και φανταστικά τέρατα κυριαρχούν στο φετινό πρόγραμμα
LIFO NEWSROOM
Βραβείο Πολάρι: Ακυρώθηκε η απονομή που τιμά τη ΛΟΑΤΚΙ+ λογοτεχνία μετά τις αντιδράσεις - Ο λόγος

Πολιτισμός / Βραβείο Πολάρι: Ακυρώθηκε η απονομή που τιμά τη ΛΟΑΤΚΙ+ λογοτεχνία στη Βρετανία μετά τις αντιδράσεις - Ο λόγος

Στα φετινά βραβεία είχε συμπεριληφθεί συγγραφέας που έχει αυτοχαρακτηριστεί ως «τερφ» και στηρίζει την Τζ. Κ. Ρόουλινγκ - Τι απαντούν οι διοργανωτές
LIFO NEWSROOM
Η «οικία Κοκοβίκου» μετατρέπεται σε χώρο προβολής ταινιών του ελληνικού κινηματογράφου

Πολιτισμός / Η «οικία Κοκοβίκου» μετατρέπεται σε χώρο προβολής ταινιών του ελληνικού κινηματογράφου

Πρόκειται για το σπίτι του Αντωνάκη και της Ελενίτσας στην ταινία «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα» - Tο κτήριο, σε ερειπιώδη κατάσταση σήμερα, έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο με τον περιβάλλοντα χώρο του, διότι αποτελεί εξαιρετικό δείγμα Αθηναϊκού σπιτιού
LIFO NEWSROOM