Υποψιαζόταν άραγε ο Λέων Τολστόι πόσες γενιές έμελλε να τραφούν με το «Πόλεμος και Ειρήνη»;

Λ. Τολστόι «Πόλεμος και Ειρήνη» Facebook Twitter
Από τα πρώτα κιόλας βήματα της λογοτεχνικής πορείας του, ήταν σαφές πως ο Τολστόι διψούσε για μια ηθική δικαίωση της ζωής. Φωτ.: Getty Images/ Ideal Image
0

«ΑΝ ΜΟΥ ΕΛΕΓΑΝ να γράψω ένα μυθιστόρημα με το οποίο θα μπορούσα ν’ αποδείξω με κατηγορηματικό τρόπο πόσο ορθές είναι οι απόψεις μου πάνω σε κάποια ζητήματα, δεν θα 'δινα για μια τέτοια δουλειά ούτε δυο ώρες. Αν όμως μου έλεγαν ότι αυτό που θα γράψω θα το διαβάζουν τα σημερινά παιδιά ύστερα από είκοσι χρόνια και θα χαρούν, θα κλάψουν, θ’ αγαπήσουν τη ζωή, για τον σκοπό αυτό δίνω και τη ζωή μου, όλες τις δυνάμεις μου».

Υποψιαζόταν άραγε ο Λέων Τολστόι (1828-1910), όταν σημείωνε τα παραπάνω, πόσες γενιές έμελλε να τραφούν με το «Πόλεμος και Ειρήνη»; Έργο προοδευτικό και πρωτοποριακό που, με τα ενσωματωμένα στοχαστικά του μέρη, άνοιξε νέους ορίζοντες στη λογοτεχνία, το μυθιστόρημα-ποταμός του Τολστόι αποτυπώνει με σατιρική διάθεση την φιλοβοναπαρτική ατμόσφαιρα που επικρατούσε στις αρχές του 19ου αιώνα στους κόλπους της ρωσικής αριστοκρατίας, αναπαριστά τον πόλεμο σαν μια αποκρουστική πραγματικότητα χωρίς ίχνος ρομαντισμού, εμφυσά πνοή σε αξέχαστους χαρακτήρες και πάνω απ’ όλα, ίσως, εξετάζει τη σχέση του ανθρώπου με την Ιστορία, καταρρίπτοντας την αυταπάτη ότι τα άτομα μπορούν να κατανοήσουν και να ελέγξουν την πορεία των γεγονότων από μόνα τους.

Ως το τέλος της ζωής του ο Λέων Τολστόι παρέμεινε ένας ευγενής με ταξική συνείδηση, κρατώντας αποστάσεις από τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό και τον καπιταλισμό.

Γόνος παλιάς αριστοκρατικής οικογένειας, ο Ρώσος συγγραφέας έφερε πάντα το σημάδι της καταγωγής του. Ως το τέλος της ζωής του παρέμεινε ένας ευγενής με ταξική συνείδηση, κρατώντας αποστάσεις από τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό και τον καπιταλισμό. Ο Τολστόι ήταν πεπεισμένος πως η δύναμη της Ρωσίας βρισκόταν στην πατριαρχικά δομημένη αριστοκρατία των γαιοκτημόνων. Όσο, όμως, απεχθανόταν την αστική υποκρισία, άλλο τόσο εναντιωνόταν και στην κοινωνική αδικία.

cover
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Λέων Τολστόι, Πόλεμος και Ειρήνη, Μτφρ.: Κοραλία Μακρή, εκδόσεις Γκοβόστη

Από τα πρώτα κιόλας βήματα της λογοτεχνικής πορείας του, ήταν σαφές πως ο Τολστόι διψούσε για μια ηθική δικαίωση της ζωής. Ορθολογιστής ως το κόκκαλο, δεν βάσισε την τέχνη του στην αυθόρμητη αποκάλυψη του υποσυνείδητου. Αντίθετα, από τότε που άρχισε να γράφει το «Ημερολόγιό» του (1847) ως τον καιρό που έγραφε το «Πόλεμος και Ειρήνη» (1863-1867), η συγγραφή γι’ αυτόν ήταν κυρίως μια προσπάθεια να υποτάξει την πραγματικότητα.

Νιώθοντας άβολα μέσα στην εποχή του, ο μόνος τρόπος για ν’ αναλύσει τη ρώσικη ζωή όπως την γνώριζε κι όπως την είχε αγαπήσει ήταν να καταφύγει στο παρελθόν. Στράφηκε, λοιπόν, στην εποχή που οι ναπολεόντειοι πόλεμοι συγκλόνιζαν την Ευρώπη και η εκστρατεία ενάντια στη Ρωσία το 1812 διέκοπτε βίαια την ανεμελιά της μοσχοβίτικης ζωής.

Επιστρατεύοντας τη στιβαρή, γαλήνια πρόζα του, αξιοποιώντας τις μνήμες του (τα πρόσωπα του Νικολάι Ροστόφ και της πριγκίπισσας Μαρίας είναι εμπνευσμένα από τους γονείς του), δανείζοντας στοιχεία των ιδεολογικών του αναζητήσεων στους δύο επιστήθιους φίλους και κεντρικούς ήρωες (τον πρίγκιπα Αντρέι και τον κόμη Πιέρ Μπεζούχοφ), φιλοτεχνώντας ολοζώντανα πορτρέτα χαρακτήρων (από την πανέμορφη και πνευματώδη Νατάσα μέχρι τον μουσικό Καρατάγεφ και τον στρατηγό Κουτούζοφ) και τοποθετώντας απέναντί τους τη δαιμονική μορφή του Ναπολέοντα, ο Τολστόι, με απόσταση μισού αιώνα, ανασύστησε την εποποιία του 1812 δίνοντας ταυτόχρονα μια ψυχογραφία της ρώσικης ψυχής.

Σύμφωνα με τον Γάλλο ακαδημαϊκό Ρομέν Ρολάν, για ν’ αντιληφθεί κανείς τη δύναμη του «Πόλεμος και Ειρήνη» πρέπει ν’ αντιληφθεί την κρυμμένη του ενότητα: «Οι περισσότεροι από τους αναγνώστες, λιγάκι μύωπες, δεν βλέπουν παρά τις μύριες λεπτομέρειες, που η αφθονία τους τούς θαμπώνει και τους αναστατώνει. Πρέπει ν’ ανυψωθείς πάνω απ’ αυτό και ν’ αγκαλιάσεις με το βλέμμα σου τον ανοιχτό ορίζοντα, τον κύκλο από τα δάση και τα χωράφια. Τότε θα νιώσεις το ομηρικό πνεύμα του έργου, την γαλήνη των αιώνιων νόμων, το επιβλητικό ρυθμό της πνοής του πεπρωμένου, το αίσθημα του συνόλου που μαζί του δένονται όλες οι λεπτομέρειες».

Όπως άλλωστε έχει γράψει κι ο δικός μας Μήτσος Αλεξανδρόπουλος, αυτό που θέλησε να βάλει στα χέρια των ανθρώπων ο Τολστόι είναι «το μαγικό ραβδί του παραμυθιού, το μυστικό της αδελφότητας των ανθρώπων. Μόνο από την άποψη του λαού μπορεί να καταλάβει κανείς τι φοβερός παραλογισμός είναι ο πόλεμος, το αλληλοσκότωμα ανάμεσα στα έθνη. Και μόνο η ιδέα της αδελφότητας μπορεί να φέρει την αρμονία και στον άλλο πόλεμο, να ισορροπήσει σ’ ένα νόημα ζωής τις ψυχικές αγωνίες των ηρώων».

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Lifo Videos / «Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Η Αγλαΐα Παππά διαβάζει ένα απόσπασμα από τις βέβηλες και αμφιλεγόμενες «120 Μέρες των Σοδόμων» του Μαρκησίου ντε Σαντ, ένα βιβλίο αναγνωρισμένο πλέον ως αξεπέραστο λογοτεχνικό αριστούργημα και χαρακτηρισμένο ως «εθνικός θησαυρός» της Γαλλίας.
THE LIFO TEAM
Το «προπατορικό αμάρτημα» του Τζο Μπάιντεν

Βιβλίο / Ποιο ήταν το θανάσιμο σφάλμα του Τζο Μπάιντεν;

Ένα νέο βιβλίο για τον πρώην Πρόεδρο αποτελεί καταπέλτη τόσο για τον ίδιο όσο και για τη δουλοπρεπή κλίκα πιστών και μελών της οικογένειάς του, που έκαναν το παν για να συγκαλύψουν τον ραγδαίο εκφυλισμό της γνωστικής του ικανότητας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ντίνος Κονόμος

Βιβλίο / «Ο κύριος διευθυντής (καλό κουμάσι) έχει αποφασίσει την εξόντωσή μου…»

Ο Ντίνος Κονόμος, λόγιος, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, υπήρξε συνεχιστής της ζακυνθινής πνευματικής παράδοσης στον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής παρουσιάζει έργα και ημέρες ενός ανθρώπου που «δεν ήταν του κόσμου τούτου».
ΦΙΛΙΠΠΟΣ Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ
Η ζωή του Καζαντζάκη σε graphic novel από τον Αλέν Γκλικός

Βιβλίο / Ο Νίκος Καζαντζάκης όπως δεν τον είχαμε ξαναδεί σε ένα νέο graphic novel

Ο ελληνικής καταγωγής Γάλλος συγγραφέας Αλέν Γκλικός καταγράφει την πορεία του Έλληνα στοχαστή στο graphic novel «Καζαντζάκης», όπου ο περιπετειώδης και αντιφατικός φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος ψυχαναλύεται για πρώτη φορά και συστήνεται εκ νέου στο ελληνικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πετρίτης»: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ηχητικά Άρθρα / Πετρίτης: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ο Τζoν Άλεκ Μπέικερ αφιέρωσε δέκα χρόνια από τη ζωή του στην παρατήρηση ενός πετρίτη και έγραψε ένα από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία της αγγλικής λογοτεχνίας – μια από τις σημαντικότερες καταγραφές της άγριας ζωής που κινδυνεύει να χαθεί για πάντα. Κυκλοφόρησε το 1967 αλλά μόλις τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια οι κριτικοί και το κοινό το ανακάλυψαν ξανά.
M. HULOT
Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Ας μην αφήνουμε τον Θεό στους πιστούς» 

Βιβλίο / Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Αν αξίζει ένα πράγμα στη ζωή, αυτό είναι η ομορφιά»

Εν όψει της εμφάνισής του στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, στις 21 Μαΐου, ο Λατινοαμερικανός συγγραφέας-φαινόμενο Μπενχαμίν Λαμπατούτ μιλά στη LiFO για τον ρόλο της τρέλας στη συγγραφή, τη σχέση επιστήμης και λογοτεχνίας και το μεγαλείο της ήττας – και δηλώνει ακόμα φανατικός κηπουρός και εραστής της φύσης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Άντονι Μπέρτζες: «Έρνεστ Χέμινγουεϊ»

Το Πίσω Ράφι / Ο Χέμινγουεϊ ήταν ένας φωνακλάς νταής αλλά κι ένας σπουδαίος συγγραφέας του 20ού αιώνα

Η βιογραφία «Έρνεστ Χέμινγουεϊ - Μια ζωή σαν μυθοπλασία» του Βρετανού συγγραφέα Άντονι Μπέρτζες αποτυπώνει όχι μόνο την έντονη και περιπετειώδη ζωή του κορυφαίου Αμερικανού ομοτέχνου του αλλά και όλο το εύρος της αντιφατικής προσωπικότητάς του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

Βιβλίο / 21η ΔΕΒΘ: Εξωστρέφεια και καλύτερη οργάνωση αλλά μένουν ακόμα πολλά να γίνουν

Απολογισμός της 21ης ΔΕΒΘ που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά υπό την αιγίδα του νεοσύστατου ΕΛΙΒΙΠ. Σε ποιο βαθμό πέτυχε τους στόχους της και ποια στοιχήματα μένει ακόμα να κερδίσει;
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Η ποίηση όχι μόνο αλλάζει τον κόσμο, τον δημιουργεί» ​​​​​​/Μια νέα ανθολογία ελληνικής queer ποίησης μόλις κυκλοφόρησε στα ισπανικά /11 Έλληνες ποιητές σε μια νέα ισπανική queer ανθολογία /Queer ελληνική ποίηση σε μια νέα δίγλωσση ισπανική ανθολογία

Βιβλίο / Μια Ισπανίδα καθηγήτρια μεταφράζει ελληνική queer ποίηση

Η María López Villalba, καθηγήτρια Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, μετέφρασε 11 ελληνικά ποιήματα, σε μια πρόσφατη ανθολογία που προσφέρει στο ισπανόφωνο κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει τη σύγχρονη ελληνική queer –και όχι μόνο– ποίηση.
M. HULOT
«Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Βιντσέντζο Λατρόνικο / «Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Ο Ιταλός συγγραφέας και υποψήφιος για το βραβείο Booker, Βιντσέντζο Λατρόνικο, μιλά στη LIFO για το πολυσυζητημένο βιβλίο του «Τελειότητα», στο οποίο αποτυπώνει την αψεγάδιαστη αλλά ψεύτικη ζωή μιας ολόκληρης γενιάς ψηφιακών νομάδων στην Ευρώπη, καθώς και τη μάταιη αναζήτηση της ευτυχίας στην ψηφιακή εποχή.
M. HULOT
Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Ηχητικά Άρθρα / Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Το όνομά της έχει συνδεθεί με την εικόνα μιας αδίστακτης, σεξουαλικά ακόρεστης και επικίνδυνης γυναίκας. Ένα νέο βιβλίο, όμως, έρχεται να αμφισβητήσει αυτή τη στερεοτυπική αφήγηση και να φωτίσει μια διαφορετική εκδοχή της ιστορίας της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Rene Karabash

Βιβλίο / Rene Karabash: «Θέλω πίσω τη γυναικεία δύναμη που μου στέρησαν οι άνδρες»

Η Βουλγάρα συγγραφέας Rene Karabash μιλά για το μυθιστόρημά της «Ορκισμένη», που τιμήθηκε με το βραβείο Ελίας Κανέτι, και στο οποίο εστιάζει στην ιστορία των «ορκισμένων παρθένων» γυναικών των Βαλκανίων που επέλεξαν να ζήσουν ως άνδρες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Δυο γυναίκες συγγραφείς αποκαλύπτουν τα κρυφά μυστικά της γραφής

Βιβλίο / Όλες οι γυναίκες του κόσμου στο νέο βιβλίο της Αμάντας Μιχαλοπούλου

Στο «Μακρύ ταξίδι της μιας μέσα στην άλλη», η μητρότητα γίνεται ο συνδετικός κρίκος που ενώνει όλες τις μητέρες και όλες τις κόρες με τις γυναίκες της Ιστορίας που θαυμάσαμε, αλλά και τις ανώνυμες «Παναγίες» που κράτησαν στους ώμους τους τα βάρη της ανθρωπότητας.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Βιβλίο / «Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Στο νέο του βιβλίο, «Lost Things Found», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Hyper Hypo, ο εικαστικός φωτογράφος Αντώνης Θεοδωρίδης εξερευνά τον μαγικό κόσμο της υπαίθριας αγοράς του Ελαιώνα.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Ντιντιέ Εριμπόν: «Καιρός για ένα κίνημα των ηλικιωμένων!»

Ντιντιέ Εριμπόν / Ντιντιέ Εριμπόν: «Να πάψουμε να βλέπουμε τους ηλικιωμένους ως κοινωνικούς παρίες»

Από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς σύγχρονους Γάλλους στοχαστές, ο Ντιντιέ Εριμπόν συνδύασε στα βιβλία του τα δύσκολα βιώματα της νεότητάς του με μια εμπεριστατωμένη, αλλά και εικονοκλαστική, κοινωνικοπολιτική «ακτινογραφία» της γαλλικής κοινωνίας. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ