Τζόαν Ντίντιον: «Η ζωή αλλάζει γρήγορα. Η ζωή αλλάζει κάθε στιγμή που περνάει»

Τζόαν Ντίντιον: «Η ζωή αλλάζει γρήγορα. Η ζωή αλλάζει κάθε στιγμή που περνάει» Facebook Twitter
Συμπορευόμενη με το ρεύμα της νέας δημοσιογραφίας, μιας σχολής που εμπλούτισε το ρεπορτάζ με λογοτεχνικά χαρίσματα δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην υποκειμενική ματιά, η μικροκαμωμένη Ντίντιον με την νευρώδη πένα της  ζωντάνεψε την παράνοια της γενέτειράς της, της Καλιφόρνια.
0



ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ, ΔΟΚΙΜΙΟΓΡΑΦΟΣ
, σεναριογράφος και μυθιστοριογράφος, η Τζόαν Ντίντιον (1934-23/12/21) υπήρξε μια από τις καλύτερες πένες της Αμερικής. Συγγραφέας ασυνήθιστης οξυδέρκειας και ευφάνταστης αντίληψης, τόσο  με τα μη μυθοπλαστικά βιβλία της όσο και με τα μυθιστορήματά της πρόσφερε ένα πανόραμα των κοινωνικοπολιτικών αλλαγών στις ΗΠΑ κατά την τελευταία πενηκονταετία, εξομολογούμενη  ταυτόχρονα κι όσα σημάδεψαν την προσωπική της ζωή.

Συμπορευόμενη με το ρεύμα της νέας δημοσιογραφίας, μιας σχολής που εμπλούτισε το ρεπορτάζ με λογοτεχνικά χαρίσματα δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην υποκειμενική ματιά, η μικροκαμωμένη Ντίντιον με την νευρώδη πένα της  ζωντάνεψε την παράνοια της γενέτειράς της, της Καλιφόρνια, έστρεψε τα βέλη της στον πολιτικό συντηρητισμό απομακρυνόμενη από μια ρεπουμπλικανική οικογενειακή παράδοση, φιλοτέχνησε πορτρέτα σαν της Τζόαν Μπαέζ ή του Τζον Γουέιν, κράτησε αποστάσεις από τις ακρότητες του φεμινισμού, συνυπέγραψε το σενάριο της ταινίας «Υπόθεση πολύ προσωπική» με τους Ρόμπερτ Ρέντφορντ και Μισέλ Φάιφερ, ενώ με το δοκιμιακό «Η χρονιά της μαγικής σκέψης» θρήνησε δημόσια το χαμό του συζύγου της, αποσπώντας το 2005  το NationalBook Award.

Κι όμως, ως τότε, κανένα βιβλίο της δεν είχε κυκλοφορήσει στα ελληνικά. Το κενό ήρθε να καλύψει την επόμενη χρονιά η έκδοση του «Παίξ’ το όπως πάει» (μετ. Α. Παπαδοπούλου, Εμπειρία Εκδοτική), ενός λιτού και καυστικού μυθιστορήματος, του μόνου δικού της που δεν τοποθετείται σε κάποιο έντονο πολιτικό φόντο, το οποίο πρωτοδημοσιεύτηκε το 1970 φέρνοντας στην επιφάνεια μια άλλη όψη του Χόλιγουντ, κάθε άλλο παρά φωτεινή. «Ήθελα να γράψω ένα βιβλίο τόσο ελλειπτικό και γρήγορο, που θα τελείωνε πριν το καταλάβει κανείς» είχε δηλώσει γι’ αυτό η ίδια. «Ένα βιβλίο όπου όλα θα συνέβαιναν εκτός της σελίδας, ένα λευκό βιβλίο όπου ο αναγνώστης έπρεπε να φέρει τους δικούς του εφιάλτες…»

Με ύφος γειωμένο, αποστασιοποιημένο, σχεδόν δημοσιογραφικό και με φανερή την αγωνία της να εκλογικεύσει ό,τι της συνέβη, η αμερικανίδα συγγραφέας ταξινομεί ένα κουβάρι από σκέψεις, τύψεις και ματαιωμένες προσδοκίες, περιπλανιέται στην περασμένη της ζωή, ανακαλεί διαβάσματα, ταξίδια και φιλικές συνάξεις, ανασύρει συνειρμικά εικόνες συντροφικότητας και σπαράγματα οικογενειακών συνηθειών, συνομιλεί νοερά με τον απόντα σύντροφό της.

Κεντρική ηρωίδα στο «Παίξ’ το όπως πάει» είναι δευτεροκλασάτη ηθοποιός, πρώην μοντέλο, η Μαράια Γουάιεθ. Μια γυναίκα γερασμένη πριν την ώρα της, στα τριανταένα της, διαλυμένη συναισθηματικά και απολύτως αποστασιοποιημένη απ’ όσα εκτυλίσσονται γύρω της. Οι επαρχιώτες γονείς της, που τόσο λαχταρούσαν να την δούνε σταρ, έχουν πεθάνει σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα, ο σκηνοθέτης άντρας της την έχει εγκαταλείψει, το κοριτσάκι που απέκτησαν πάσχει από κάποιου είδους καθυστέρηση και βρίσκεται σε κλινική όπου του «βάζουν ηλεκτρόδια στο κεφάλι και βελόνες στην σπονδυλική στήλη και προσπαθούν να δουν τι φταίει», ο ατζέντης της μάλλον την αγνοεί και η ίδια αυτοταπεινώνεται μέσα από άδοξες, περιστασιακές σχέσεις, καταναλώνοντας αφειδώς ηρεμιστικά.

Η Ντίντιον συστήνει την ηρωίδα της όχι μόνο ξεναγώντας μας στις σκέψεις της αλλά και μέσα από τα βλέμματα τρίτων, σε μια περίοδο όπου και η τελευταία της ελπίδα να ξαναφτιάξει τη ζωή της έχει χαθεί: ενώ θα ήθελε απεγνωσμένα να κρατήσει το παιδί που έχει συλλάβει συνδεόμενη μ’ έναν σεναριογράφο, οικογενειακό τους φίλο, υποκύπτει στον εκβιασμό του άντρα της και υφίσταται μια παράνομη έκτρωση, κάτω από άθλιες συνθήκες, χωρίς καν χρήση αναισθητικού. Κι επιπλέον, η αυτοκτονία, μπροστά στα μάτια της, ενός άλλου οικογενειακού φίλου, παραγωγού αυτή τη φορά, της έχει σχεδόν χρεωθεί. Τι μέλλον μπορεί να διεκδικήσει μια τέτοια γυναίκα, που ούτε τον οίκτο μας δεν μπορεί να κερδίσει καλά καλά;

Η Μαράια Γουάιεθ αποτελεί ενσάρκωση των παρακμασμένων γυναικών -όχι μόνο του Χόλιγουντ, όχι μόνο της δεκαετίας του ΄70- που παλεύουν με την κατάθλιψη και την ανορεξία μέσα σ’ ένα σκληρό κοινωνικό περιβάλλον όπου αδυνατούν να σταθούν πια. Κάτω από τη λαμπερή επιφάνεια του κόσμου που περιέγραψε εδώ  η Ντίντιον σαλεύουν ηθικές αδυναμίες, ερωτικές συναλλαγές και κάθε είδους καταχρήσεις, ικανές να στεγνώσουν τους χυμούς κάθε ασπόνδυλης προσωπικότητας. Παρουσιάζοντας με τόση δύναμη το τοπίο μιας άνυδρης ψυχής, το «Παίξ’ το όπως πάει» διαβάζεται λες και γράφτηκε σήμερα. Δυστυχώς όμως δεν υπάρχει στην αγορά, έχει εξαντληθεί.

Τζόαν Ντίντιον: «Η ζωή αλλάζει γρήγορα. Η ζωή αλλάζει κάθε στιγμή που περνάει» Facebook Twitter
Η Τζόαν Ντιντιόν με τον σύζυγό της. Φωτ.: ΑΡ

Αν μη τι άλλο, υπάρχει η «Χρονιά της μαγικής σκέψης» (μετ. Ξ. Μαυρομμάτη, Κέδρος, 2011), το πιο σπαρακτικό έργο της Ντίντιον, ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της λογοτεχνίας του πένθους και συνδυασμός ταυτόχρονα απομνημονευμάτων και ρεπορτάζ, το οποίο στην θεατρική του εκδοχή έχει παιχτεί από μορφές όπως η Βανέσα Ρεντγκρέιν και η Φανί Αρντάν.

XRONIA
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Tζόαν Ντίντιον, Η χρονιά της μαγικής σκέψης, εκδόεις Κέδρος

«Η ζωή αλλάζει γρήγορα. Η ζωή αλλάζει κάθε στιγμή που περνάει. Κάθεσαι για δείπνο κι η ζωή που ήξερες τελειώνει. Το ζήτημα της αυτολύπησης…» Αυτές ήταν οι πρώτες λέξεις που έγραψε η Ντίντιον δυό μόλις μέρες μετά το «συμβάν». Την προπαραμονή της Πρωτοχρονιάς του 2003, ο επί σαράντα χρόνια σύζυγός της, ο σεναριογράφος και λογοτεχνικός κριτικός Τζον Γκρέγκορι Νταν, υπέκυπτε μπροστά στα μάτια της από οξύ καρδιακό επεισόδιο. Είχαν μόλις επισκεφτεί την υιοθετημένη κόρη τους, η οποία νοσηλευόταν σε κρίσιμη κατάσταση στην εντατική, λόγω πνευμονίας και σηπτικού σοκ. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, μια ολόκληρη ζωή χανόταν με τον πιο βίαιο και αναπάντεχο τρόπο. Θα ΄πρεπε όμως να περάσουν εννιά ακόμη μήνες για να στραφεί η Ντίντιον στο γράψιμο ξανά, αξιοποιώντας το ψυχοθεραπευτικά για ν’ αναμετρηθεί με την απώλεια.

Με ύφος γειωμένο, αποστασιοποιημένο, σχεδόν δημοσιογραφικό και με φανερή την αγωνία της να εκλογικεύσει ό,τι της συνέβη, η αμερικανίδα συγγραφέας ταξινομεί ένα κουβάρι από σκέψεις, τύψεις και ματαιωμένες προσδοκίες, περιπλανιέται στην περασμένη της ζωή, ανακαλεί διαβάσματα, ταξίδια και φιλικές συνάξεις, ανασύρει συνειρμικά εικόνες συντροφικότητας και σπαράγματα οικογενειακών συνηθειών, συνομιλεί νοερά με τον απόντα σύντροφό της. Παράλληλα, μπολιάζει το γραπτό της με ιατρικές γνωματεύσεις, επιστημονικά δεδομένα και ψυχαναλυτικές θεωρίες, ενώ αποτιμά με καινούρια ματιά μια σειρά από θρησκευτικές και κοινωνικές συμβάσεις συνδεδεμένες με το πένθος. Το μακάβριο, πάντως, αντισταθμίζεται στο βιβλίο από μια διάθεση παιγνιώδη και ειρωνική. Η ζωή δεν φοβάται τον θάνατο αλλά τον αγκαλιάζει, έλεγε με τον τρόπο της η Ντίντιον. Και, με την συνδρομή της μνήμης, μπορεί και να τον υπερβεί.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

νιουνεζ

Τίνα Μανδηλαρά / Το τέλος του άνδρα συγγραφέα;

Το πολυσυζητημένο, βραβευμένο με το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας ΗΠΑ το 2018 βιβλίο της Σίγκριντ Νιούνεζ (Sigrid Nunez) «Ο Φίλος» κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τον Gutenberg για να αποδομήσει το επιβλητικό προφίλ του άνδρα συγγραφέα και να επανεξετάσει τις αρχές του μυθιστορήματος.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
janet malcolm

Daily / Ο δημοσιογράφος, ο δολοφόνος και το ρεπορτάζ σε πρώτο πρόσωπο

Πέθανε πριν από μερικές μέρες η επιφανής Αμερικανίδα δημοσιογράφος και συγγραφέας Τζάνετ Μάλκολμ, η οποία είχε συνταράξει κάποτε το δημοσιογραφικό σινάφι με τις καυστικές τοποθετήσεις της σχετικά με τη βαθιά φύση αυτού του περίεργου «λειτουργήματος», οι οποίες όμως στο σύγχρονο μιντιακό τοπίο μοιάζουν μάλλον ήπιες.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ