Tα ποιήματα του Κώστα Ταχτσή κυκλοφορούν ξανά σε μία συγκεντρωτική έκδοση

Tα ποιήματα του Κώστα Ταχτσή κυκλοφορούν ξανά σε μία συγκεντρωτική έκδοση Facebook Twitter
O Ταχτσής συνομιλεί εσκεμμένα στα ποιήματά του σχεδόν με τους πάντες, από τον Αναγνωστάκη έως τον Καβάφη και από τον Τένεσι Ουίλιαμς ως τον Τ.Σ. Έλιοτ, χωρίς καμία διάθεση να το αποκρύψει.
0

Βιωμένη, σαρκαστική, αυτοαναιρούμενη, άλλοτε εκκωφαντική σαν ακυρωμένος πόθος, άλλοτε ισοπεδωτική σαν πολιτικό μανιφέστο, η ποίηση του Κώστα Ταχτσή παρασύρεται από τα αντιφατικά μεγέθη του ίδιου του συγγραφέα.

Στήνοντας παγίδες ακόμα και στο υπερεγώ του –«Ταχτσή προχώρα!»–, ο συγγραφέας-ποιητής παίρνει ενίοτε το θάρρος να μιλήσει εκ μέρους των ομότεχνών του σαν ένας τυφλός μάντης που ανακτά το φως του, ξέροντας πως «στις στέγες των σπιτιών παραμονεύουνε / ώρα την ώρα οι Σειρήνες να περάσει / ο Οδυσσέας το αεροπλάνο του», ενώ άλλοτε, στο ίδιο κιόλας ποίημα «Καφενείο "Το Βυζάντιο"», δηλαδή το κατεξοχήν στέκι των πάσης φύσεως δημιουργών, αποφασίζει να αποσυρθεί και να σιωπήσει για πάντα: «σας το υπόσχομαι: ποτέ, ποτέ πια δε θα τραγουδήσω / θα κάτσω σ' ένα τραπεζάκι / και θα ζητήσω από τον Μπάμπη ένα νεράκι».

Σάμπως να προτιμάει τον νεκροζώντανο ρόλο του ποιητή, ο οποίος ξέρει πότε ακριβώς να ορίζει την Ανάσταση και την Επιστροφή του γιατί «Απόψε δεν υπάρχουν νεότερα απ' το μέτωπό μου / κανείς δεν έθεσ' επ' αυτού τα χείλη του / ίσως μεθαύριο γραφτεί ο θάνατός μου / εντός του στήθους φέρω βόμβα εγκαιροφλεγή / όπου να 'ναι θα εκραγεί».


Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι η συγκεκριμένη φιλολογική τοποθέτηση παίρνει αποστάσεις από τη μέχρι τώρα κοινότοπη και άκρως ισοπεδωτική θεωρία που έβλεπε τον Ταχτσή ως τον κριτή του «μικροαστικού σύμπαντος και συγγραφέα του ενός και μόνο ονομαστού έργου που θεωρείται το Τρίτο Στεφάνι.

Η αυτοκτονία του ποιητή στο εσωτερικό του ποιήματος ή, τέλος πάντων, την ώρα που το στήνει συμβαίνει με τον αντίστοιχα εσωτερικό τρόπο που ο Πλάτωνας «σκοτώνει» τον ποιητικό του εαυτό, φορώντας το προσωπείο του Σωκράτη. Μόνο που ο Ταχτσής το περιμένει, και εν μέρει το επιδιώκει, πως «αν ξάφνου μ' αντικρίσουν ζωντανό θα εκπλαγούν», τολμώντας να κυκλοφορήσει μόλις το 1954 τη Συμφωνία του Μπραζίλιαν με εξώφυλλο ένα κηδειόχαρτο, φιλοτεχνημένο από τον Τσαρούχη.

Η αντιφατικότητα του ανθρώπου ο οποίος εμμονικά αναρωτιέται «η ποίηση / της ποίησης / την ποίηση / τη ζωή σας τι την κάνατε;» αναδεικνύεται με τρόπο επιτακτικό στη νέα αυτή συγκεντρωτική έκδοση-κόσμημα από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης με τη φροντίδα του νεοελληνιστή Δημήτρη Παπανικολάου, ο οποίος υπογράφει την επιμέλεια και το επίμετρο. Για την ακρίβεια, ο αναπληρωτής καθηγητής Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης αποφασίζει να μην ακολουθήσει τον δρόμο της γραμμικής αφήγησης, κατατάσσοντας τα ποιήματα του Κώστα Ταχτσή σε μια χρονολογική σειρά, αλλά να καταδείξει την πολυσήμαντη δυναμική τους.

Δίνοντας έμφαση στην ολόπλευρη προσέγγιση του έργου του, αναδεικνύει τη «συνεχή πολιτισμική χειρονομία» του, καθώς εκείνο επανασυστήνεται διαρκώς στο φιλολογικό σύμπαν, κρατώντας αποστάσεις από τους κήνσορες ή τους θεράποντές του. Εξού και το ότι ο επιμελητής αποκαθιστά τον Ταχτσή όχι αξιολογικά αλλά δίνοντάς του έναν νέο ρόλο, αυτόν του δημιουργού ο οποίος έχει το δικαίωμα να περιφέρεται στο ενιαίο φιλολογικό corpus όπως εκείνος θέλει, μέσα από διαφορετικούς ρόλους, ξέροντας πώς να συμβολοποιεί κάθε φορά τις κραυγές και τις ακυρώσεις. Επιπλέον, ο επιμελητής μάς καθιστά σαφές ότι ο Ταχτσής συνομιλεί εσκεμμένα στα ποιήματά του σχεδόν με τους πάντες, από τον Αναγνωστάκη έως τον Καβάφη και από τον Τένεσι Ουίλιαμς ως τον Τ.Σ. Έλιοτ, χωρίς καμία διάθεση να το αποκρύψει.

Είναι σημαντικό το ότι η πολυπρόσωπη, βοερή παρουσία του Ταχτσή ως του κατεξοχήν ποιητή των πολλαπλών προσωπείων επανέρχεται μέσα από μια συγκεντρωτική έκδοση που για πρώτη φορά περιλαμβάνει τις συλλογές Δέκα Ποιήματα, Μικρά Ποιήματα, Περί ώραν δωδεκάτην, Η συμφωνία του Μπραζίλιαν και Καφενείο το Βυζάντιο.


Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι η συγκεκριμένη φιλολογική τοποθέτηση παίρνει αποστάσεις από τη μέχρι τώρα κοινότοπη και άκρως ισοπεδωτική θεωρία που έβλεπε τον Ταχτσή ως τον κριτή του «μικροαστικού σύμπαντος και συγγραφέα του ενός και μόνο ονομαστού έργου που θεωρείται το Τρίτο Στεφάνι.

Ακόμα και η ανάγκη του να αυτοαναιρείται διαρκώς, συνοδεύοντας τα ποιήματά του με σκωπτικά περιστατικά, όπως το γεγονός ότι ένας καλόγερος στον οποίο είχε δώσει ένα ποίημά του σε φέιγ βολάν το είχε χρησιμοποιήσει για να σκουπιστεί, έχει να κάνει με την ιδιότυπη και παράδοξη θέση του στο νεοελληνικό σύμπαν, πολύ οριοθετημένο τότε για να χωρέσει τον άβολο αγκιτάτορα ο οποίος βρισκόταν μακριά μεν από την οριοθετημένη πολιτικά "ποίηση της ήττας" αλλά και από τη μεγαλεπήβολη οπτική του Σεφέρη».

Η ποίησή του βρίσκει πιότερα τη θέση της στην πολυσήμαντη ποιητική σκηνή της δεκαετίας του '70, εξου και φέρνει πιο κοντά στον ελεύθερο θαλασσινό αέρα της συμπρωτεύουσας με τους ανοιχτούς στίχους του Νίκου Αλέξη Ασλάνογλου ή τους πολυσήμαντους διαύλους του Διονύση Σαββόπουλου.

«Ταυτόχρονα, οι διάφωνες ιστορίες του πόθου και της αντικανονικής σεξουαλικής ταυτότητας, που κείνται συχνά στα υπόγεια των κειμένων αυτών των μεγαλύτερων ομοφυλόφιλων συγγραφέων και απλώνονται σίγουρα στο περικείμενο της παρρησίας τους», γράφει ο επιμελητής στο επίμετρο της συλλογής, «κουμπώνουν αρκετά καλά εκείνη την εποχή με τις διάφορες και ριζοσπαστικές ιστορίες του έμφυλου εαυτού που μια καινούργια γενιά, κυρίως γυναικών συγγραφέων, είναι έτοιμη να διηγηθεί με πρόσημο πιο αποφασισμένα πολιτικό».

Εν ολίγοις, ένα νέο ποιητικό-συγγραφικό αμάλγαμα γεννιέται άλλοτε ως διαρκής ανάκτηση του χαμένου εαυτού και άλλοτε ως βιοσοφική πρόταση-δωρεά ενός κόσμου που καλούμαστε να αποθησαυρίσουμε με άλλη ματιά, περισσότερη ανοιχτοσύνη, πέρα από τις ταμπέλες της νεοελληνικής κανονικότητας. Σάμπως όντως ο ποιητής Ταχτσής να παραδίδει τη σκυτάλη στους μεγάλους είρωνες που κατοικούν διαρκώς στο μεταίχμιο, όπως ο Σαββόπουλος, επιμένοντας στο Καφενείο το Βυζάντιο: «Τίποτα πια μη με ρωτάτε / δεν ξέρω αν θα ξαναβγεί το φεγγάρι / έχω κομμάρα – κι είναι αργά / θα φύγουν ένα-ένα τα γκαρσόνια / ο ιδιοκτήτης έμεινε να κατεβάσει τα ρολά».

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Κώστας Ταχτσής: ο συγγραφέας του Τρίτου Στεφανιού, ένας ιδιοφυής και αντισυμβατικός άνθρωπος

Σαν Σήμερα / Κώστας Ταχτσής: ο συγγραφέας του Τρίτου Στεφανιού, ένας ιδιοφυής και αντισυμβατικός άνθρωπος

Σαν σήμερα το 1988 βρίσκεται άγρια δολοφονημένος. Το έγκλημα παραμένει μέχρι σήμερα ανεξιχνίαστο. Ο σκηνοθέτης Τάκης Σπετσιώτης μιλά στο Lifo.gr για το τηλεοπτικό αφιέρωμα που ετοιμάζει για τον μεγάλο συγγραφέα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Σπίτι από ζάχαρη»: Το δίκτυο των ανθρώπινων σχέσεων στο μυθιστόρημα της Τζένιφερ Ίγκαν

Βιβλίο / Πώς θα ήταν αν μπορούσαμε να βιώσουμε ξανά όσα ζήσαμε στο παρελθόν;

Το «Σπίτι από ζάχαρη» είναι ένα πολυεπίπεδο μυθιστόρημα με στοιχεία επιστημονικής φαντασίας που διερευνά τους κινδύνους της ψηφιακής εποχής, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα την αξία της μνήμης και της σύνδεσης.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Θανάσης Βαλτινός: Η νουβέλα «Η Κάθοδος των Εννιά» του διακεκριμένου συγγραφέα

Οθόνες / «Η Κάθοδος των Εννιά»: Η διάσημη νουβέλα του Θανάση Βαλτινού

Πεθαίνει σαν σήμερα ο διακεκριμένος Έλληνας συγγραφέας. Αυτή είναι η ιστορία ενός από τα εμβληματικότερα βιβλία του και η βραβευμένη μεταφορά της στον κινηματογράφο, το 1984, από τον Χρίστο Σιοπαχά.
ΦΩΝΤΑΣ ΤΡΟΥΣΑΣ
Καρολίνα Μέρμηγκα: «Οι συγγραφείς προχωράμε με αναμμένη δάδα στη σκοτεινή σπηλιά της λογοτεχνίας»

Βιβλίο / Καρολίνα Μέρμηγκα: «Όταν γράφουμε για αληθινούς ανθρώπους, πρέπει να σεβόμαστε τη μνήμη τους»

Η καταξιωμένη συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων Καρολίνα Μέρμηγκα μάς μιλάει για τη δύναμη της τέχνης, για το λογοτεχνικό της εργαστήρι αλλά και για τη χαρά της να μεταφράζει Χίλαρι Μαντέλ, τα βιβλία της οποίας επανακυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Βιβλία και Συγγραφείς / Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Πεθαίνει σαν σήμερα ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης. Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με την Έρη Σταυροπούλου, ομότιμη καθηγήτρια Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, για τον συγγραφέα του «Αλέξη Ζορμπά» και την αντοχή του έργου του.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ