Tα ποιήματα του Κώστα Ταχτσή κυκλοφορούν ξανά σε μία συγκεντρωτική έκδοση

Tα ποιήματα του Κώστα Ταχτσή κυκλοφορούν ξανά σε μία συγκεντρωτική έκδοση Facebook Twitter
O Ταχτσής συνομιλεί εσκεμμένα στα ποιήματά του σχεδόν με τους πάντες, από τον Αναγνωστάκη έως τον Καβάφη και από τον Τένεσι Ουίλιαμς ως τον Τ.Σ. Έλιοτ, χωρίς καμία διάθεση να το αποκρύψει.
0

Βιωμένη, σαρκαστική, αυτοαναιρούμενη, άλλοτε εκκωφαντική σαν ακυρωμένος πόθος, άλλοτε ισοπεδωτική σαν πολιτικό μανιφέστο, η ποίηση του Κώστα Ταχτσή παρασύρεται από τα αντιφατικά μεγέθη του ίδιου του συγγραφέα.

Στήνοντας παγίδες ακόμα και στο υπερεγώ του –«Ταχτσή προχώρα!»–, ο συγγραφέας-ποιητής παίρνει ενίοτε το θάρρος να μιλήσει εκ μέρους των ομότεχνών του σαν ένας τυφλός μάντης που ανακτά το φως του, ξέροντας πως «στις στέγες των σπιτιών παραμονεύουνε / ώρα την ώρα οι Σειρήνες να περάσει / ο Οδυσσέας το αεροπλάνο του», ενώ άλλοτε, στο ίδιο κιόλας ποίημα «Καφενείο "Το Βυζάντιο"», δηλαδή το κατεξοχήν στέκι των πάσης φύσεως δημιουργών, αποφασίζει να αποσυρθεί και να σιωπήσει για πάντα: «σας το υπόσχομαι: ποτέ, ποτέ πια δε θα τραγουδήσω / θα κάτσω σ' ένα τραπεζάκι / και θα ζητήσω από τον Μπάμπη ένα νεράκι».

Σάμπως να προτιμάει τον νεκροζώντανο ρόλο του ποιητή, ο οποίος ξέρει πότε ακριβώς να ορίζει την Ανάσταση και την Επιστροφή του γιατί «Απόψε δεν υπάρχουν νεότερα απ' το μέτωπό μου / κανείς δεν έθεσ' επ' αυτού τα χείλη του / ίσως μεθαύριο γραφτεί ο θάνατός μου / εντός του στήθους φέρω βόμβα εγκαιροφλεγή / όπου να 'ναι θα εκραγεί».


Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι η συγκεκριμένη φιλολογική τοποθέτηση παίρνει αποστάσεις από τη μέχρι τώρα κοινότοπη και άκρως ισοπεδωτική θεωρία που έβλεπε τον Ταχτσή ως τον κριτή του «μικροαστικού σύμπαντος και συγγραφέα του ενός και μόνο ονομαστού έργου που θεωρείται το Τρίτο Στεφάνι.

Η αυτοκτονία του ποιητή στο εσωτερικό του ποιήματος ή, τέλος πάντων, την ώρα που το στήνει συμβαίνει με τον αντίστοιχα εσωτερικό τρόπο που ο Πλάτωνας «σκοτώνει» τον ποιητικό του εαυτό, φορώντας το προσωπείο του Σωκράτη. Μόνο που ο Ταχτσής το περιμένει, και εν μέρει το επιδιώκει, πως «αν ξάφνου μ' αντικρίσουν ζωντανό θα εκπλαγούν», τολμώντας να κυκλοφορήσει μόλις το 1954 τη Συμφωνία του Μπραζίλιαν με εξώφυλλο ένα κηδειόχαρτο, φιλοτεχνημένο από τον Τσαρούχη.

Η αντιφατικότητα του ανθρώπου ο οποίος εμμονικά αναρωτιέται «η ποίηση / της ποίησης / την ποίηση / τη ζωή σας τι την κάνατε;» αναδεικνύεται με τρόπο επιτακτικό στη νέα αυτή συγκεντρωτική έκδοση-κόσμημα από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης με τη φροντίδα του νεοελληνιστή Δημήτρη Παπανικολάου, ο οποίος υπογράφει την επιμέλεια και το επίμετρο. Για την ακρίβεια, ο αναπληρωτής καθηγητής Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης αποφασίζει να μην ακολουθήσει τον δρόμο της γραμμικής αφήγησης, κατατάσσοντας τα ποιήματα του Κώστα Ταχτσή σε μια χρονολογική σειρά, αλλά να καταδείξει την πολυσήμαντη δυναμική τους.

Δίνοντας έμφαση στην ολόπλευρη προσέγγιση του έργου του, αναδεικνύει τη «συνεχή πολιτισμική χειρονομία» του, καθώς εκείνο επανασυστήνεται διαρκώς στο φιλολογικό σύμπαν, κρατώντας αποστάσεις από τους κήνσορες ή τους θεράποντές του. Εξού και το ότι ο επιμελητής αποκαθιστά τον Ταχτσή όχι αξιολογικά αλλά δίνοντάς του έναν νέο ρόλο, αυτόν του δημιουργού ο οποίος έχει το δικαίωμα να περιφέρεται στο ενιαίο φιλολογικό corpus όπως εκείνος θέλει, μέσα από διαφορετικούς ρόλους, ξέροντας πώς να συμβολοποιεί κάθε φορά τις κραυγές και τις ακυρώσεις. Επιπλέον, ο επιμελητής μάς καθιστά σαφές ότι ο Ταχτσής συνομιλεί εσκεμμένα στα ποιήματά του σχεδόν με τους πάντες, από τον Αναγνωστάκη έως τον Καβάφη και από τον Τένεσι Ουίλιαμς ως τον Τ.Σ. Έλιοτ, χωρίς καμία διάθεση να το αποκρύψει.

Είναι σημαντικό το ότι η πολυπρόσωπη, βοερή παρουσία του Ταχτσή ως του κατεξοχήν ποιητή των πολλαπλών προσωπείων επανέρχεται μέσα από μια συγκεντρωτική έκδοση που για πρώτη φορά περιλαμβάνει τις συλλογές Δέκα Ποιήματα, Μικρά Ποιήματα, Περί ώραν δωδεκάτην, Η συμφωνία του Μπραζίλιαν και Καφενείο το Βυζάντιο.


Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι η συγκεκριμένη φιλολογική τοποθέτηση παίρνει αποστάσεις από τη μέχρι τώρα κοινότοπη και άκρως ισοπεδωτική θεωρία που έβλεπε τον Ταχτσή ως τον κριτή του «μικροαστικού σύμπαντος και συγγραφέα του ενός και μόνο ονομαστού έργου που θεωρείται το Τρίτο Στεφάνι.

Ακόμα και η ανάγκη του να αυτοαναιρείται διαρκώς, συνοδεύοντας τα ποιήματά του με σκωπτικά περιστατικά, όπως το γεγονός ότι ένας καλόγερος στον οποίο είχε δώσει ένα ποίημά του σε φέιγ βολάν το είχε χρησιμοποιήσει για να σκουπιστεί, έχει να κάνει με την ιδιότυπη και παράδοξη θέση του στο νεοελληνικό σύμπαν, πολύ οριοθετημένο τότε για να χωρέσει τον άβολο αγκιτάτορα ο οποίος βρισκόταν μακριά μεν από την οριοθετημένη πολιτικά "ποίηση της ήττας" αλλά και από τη μεγαλεπήβολη οπτική του Σεφέρη».

Η ποίησή του βρίσκει πιότερα τη θέση της στην πολυσήμαντη ποιητική σκηνή της δεκαετίας του '70, εξου και φέρνει πιο κοντά στον ελεύθερο θαλασσινό αέρα της συμπρωτεύουσας με τους ανοιχτούς στίχους του Νίκου Αλέξη Ασλάνογλου ή τους πολυσήμαντους διαύλους του Διονύση Σαββόπουλου.

«Ταυτόχρονα, οι διάφωνες ιστορίες του πόθου και της αντικανονικής σεξουαλικής ταυτότητας, που κείνται συχνά στα υπόγεια των κειμένων αυτών των μεγαλύτερων ομοφυλόφιλων συγγραφέων και απλώνονται σίγουρα στο περικείμενο της παρρησίας τους», γράφει ο επιμελητής στο επίμετρο της συλλογής, «κουμπώνουν αρκετά καλά εκείνη την εποχή με τις διάφορες και ριζοσπαστικές ιστορίες του έμφυλου εαυτού που μια καινούργια γενιά, κυρίως γυναικών συγγραφέων, είναι έτοιμη να διηγηθεί με πρόσημο πιο αποφασισμένα πολιτικό».

Εν ολίγοις, ένα νέο ποιητικό-συγγραφικό αμάλγαμα γεννιέται άλλοτε ως διαρκής ανάκτηση του χαμένου εαυτού και άλλοτε ως βιοσοφική πρόταση-δωρεά ενός κόσμου που καλούμαστε να αποθησαυρίσουμε με άλλη ματιά, περισσότερη ανοιχτοσύνη, πέρα από τις ταμπέλες της νεοελληνικής κανονικότητας. Σάμπως όντως ο ποιητής Ταχτσής να παραδίδει τη σκυτάλη στους μεγάλους είρωνες που κατοικούν διαρκώς στο μεταίχμιο, όπως ο Σαββόπουλος, επιμένοντας στο Καφενείο το Βυζάντιο: «Τίποτα πια μη με ρωτάτε / δεν ξέρω αν θα ξαναβγεί το φεγγάρι / έχω κομμάρα – κι είναι αργά / θα φύγουν ένα-ένα τα γκαρσόνια / ο ιδιοκτήτης έμεινε να κατεβάσει τα ρολά».

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Κώστας Ταχτσής: ο συγγραφέας του Τρίτου Στεφανιού, ένας ιδιοφυής και αντισυμβατικός άνθρωπος

Σαν Σήμερα / Κώστας Ταχτσής: ο συγγραφέας του Τρίτου Στεφανιού, ένας ιδιοφυής και αντισυμβατικός άνθρωπος

Σαν σήμερα το 1988 βρίσκεται άγρια δολοφονημένος. Το έγκλημα παραμένει μέχρι σήμερα ανεξιχνίαστο. Ο σκηνοθέτης Τάκης Σπετσιώτης μιλά στο Lifo.gr για το τηλεοπτικό αφιέρωμα που ετοιμάζει για τον μεγάλο συγγραφέα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Βιβλίο / Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Ολοένα περισσότερο διευρύνεται η τάση έκδοσης κλασικών και σπάνιων κειμένων σε μικρό μέγεθος που τοποθετούνται δίπλα στο ταμείο και συνιστούν την προσπάθεια ενός εκδοτικού οίκου να φέρει σπουδαία έργα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Βιβλίο / I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Η θεωρητικός, εικαστικός, κριτικός, συγγραφέας και εκδότρια Κρις Κράους μπορεί να μην άλλαξε τα δεδομένα στον αγγλόφωνο κόσμο εκδίδοντας τα βιβλία των Γάλλων θεωρητικών αλλά προκάλεσε άπειρες συζητήσεις με το πρωτότυπο φεμινιστικό βιβλίο της.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Βιβλίο / Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Ένα τολμηρό καλλιτεχνικό project έγινε η αφορμή για να κάνει ο εικαστικός René Habermacher ένα ταξίδι στη θάλασσα με πλήρωμα έξι ναύτες κι έναν καπετάνιο, απαθανατίζοντας μια σουρεαλιστική εμπειρία που κατέληξε σε ναυάγιο. Το βιβλίο «The Pleasure Principle» καταγράφει αυτό το ταξίδι μέσα από φωτογραφίες του René, κείμενα και εικαστικά έργα, σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκδοση.
M. HULOT
Νίκος Μάντης «Το χιόνι του καλοκαιριού»

Το πίσω ράφι / Για τις απουσίες που μας κάνουν αργούς στα αισθήματα

Καλοκαίρι στην Πελοπόννησο, στη σκιά της δεκαετίας του ’80: ένα πληγωμένο παιδί, μια μητέρα που επιστρέφει αλλαγμένη και μυστικά που βαραίνουν τη σιωπή των ενηλίκων - αυτά ξετυλίγει ο Νίκος Α. Μαντής στο πρώτο του μυθιστόρημα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Νέα βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος του χρόνου, και κάποιες επανεκδόσεις

Fall Preview 2025 / 13 βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος της χρονιάς

Ο πάντα επίκαιρος Καβάφης, νέα, σύγχρονα και παλιότερα ονόματα της λογοτεχνικής σκηνής και κάποιες ξεχωριστές επανεκδόσεις που δικαίως θα διεκδικήσουν χώρο στη βιβλιοθήκη όλων, βιβλιόφιλων και μη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Εμανουέλ Καρέρ «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα»

Το πίσω ράφι / Ένα επτασφράγιστο μυστικό που προκάλεσε αμηχανία και πάταγο

Προκλητικός, ωμός, συχνά σοκαριστικός, ο Εμανουέλ Καρέρ εξερευνά στο «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα» το οικογενειακό του παρελθόν, φέρνοντας σε δύσκολη θέση ακόμα και τα πιο κοντινά του πρόσωπα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ