«Οι κουρτίνες του Γκαριμπάλντι» και «απόσταση αναπνοής»: οι εκδότες του περιοδικού «Δέντρο» σε κατάδική τους πεζογραφία

«Οι κουρτίνες του Γκαριμπάλντι» και «απόσταση αναπνοής»: οι εκδότες του περιοδικού «Δέντρο» σε κατάδική τους πεζογραφία Facebook Twitter
Κώστας Μαυρουδής και Τάσος Γουδέλης
0

Διαλεκτικός διάλογος. Και οι δύο διακονούν τη λεπταίσθητη λογοτεχνία εδώ και τέσσερις δεκαετίες περίπου. Εκδίδουν το λαμπρό περιοδικό «Το Δέντρο», γράφουν για βιβλία άλλων, γράφουν τα δικά τους βιβλία, συμμετέχουν δραστήρια στα δρώμενα του αστικού τοπίου. Ο ένας θητεύει και στην ποίηση. Ο άλλος και στον κινηματογράφο. Ο Κώστας Μαυρουδής (Τήνος, 1948) και ο Τάσος Γουδέλης (Αθήνα, 1949) γνωρίζονται από τα φοιτητικά τους χρόνια και επιδίδονται έκτοτε σε έναν δημιουργικό διάλογο σχετικά με τη ζωή της τέχνης και την τέχνη της ζωής. Με strong opinions ο καθένας τους, δεν παύουν να αλληλοεπηρεάζονται. Προσφάτως, και σχεδόν ταυτοχρόνως, εξέδωσαν τα βιβλία Οι κουρτίνες του Γκαριμπάλντι (εκδ. Νεφέλη) ο πρώτος και απόσταση αναπνοής (εκδ. Πατάκης) ο δεύτερος. Βιβλία θραυσματικά, συναρμολογούμενα, με κρίσιμα κερματισμένα σχόλια, μνήμες, ίχνη από διαβάσματα, αυτοβιογραφικές κοινοποιήσεις, άλλοτε με ύφος υπαινικτικό άλλοτε με κρυστάλλινη διαύγεια. Ο Μαυρουδής συνθέτει, αντλώντας από τη μεγάλη του εξοικείωση με την κλασική μουσική και παίζοντας με τις αντιστίξεις, ένα ιδιότυπο οδοιπορικό, όπως γράφει ο ίδιος. Ο Γουδέλης συνθέτει, με τη σειρά του, ένα καλειδοσκοπικό βιβλίο με τεχνικές που αντλεί τόσο από τον κινηματογράφο –όπως το μοντάζ, η παράθεση, τα χρονικά άλματα, η σεναριακή εγγραφή– όσο και από τη λογοτεχνία του Μεσοπολέμου και του μοντερνισμού. Ένα διήγημα ακολουθείται από σύντομες ημερολογιακές σημειώσεις, «αυθιστορήσεις και ψυχολογικά πορτρέτα», όπως επισημαίνει ο Γιώργος Αριστηνός. Τα δύο βιβλία έχεις την εντύπωση ότι συνομιλούν και ότι παρατείνουν ευπρόσδεκτα έναν διάλογο δεκαετιών.

2.

Παράλληλες λήψεις. «"Δεν αποκλείεται τίποτα πια" ψιθύρισε ο πατέρας μου μετά τη μεγάλη νεροποντή (Νοέμβριος 1961), όταν ο χείμαρρος του κεντρικού δρόμου έτρεχε ορμητικός προς την κατεύθυνση της ανηφόρας» (Μαυρουδής). «Οι αχινοί στα ρηχά και το μέτωπο της αδελφής μου πλατύ δίπλα στον μπαμπά με πιτζάμες καθισμένοι και οι δύο έξω από το σπίτι της παραλίας σε ασπρόμαυρο φωτογραφίας» (Γουδέλης). «Η νεοελληνική επαρχία μάς έδωσε ό,τι είχε: ένα πρωτογενές υλικό για μεταγενέστερες αισθηματικές αναπολήσεις. Οφείλαμε αργότερα να τρέξουμε, αναζητώντας εμπειρίες που άλλοι, στο κέντρο, διέθεταν αυτονόητα. Όταν εκείνοι άκουγαν τις "Εικόνες από μία έκθεση", εγώ, Τήνιος, έβλεπα εκθέσεις από εικόνες» (Μαυρουδής). «Χωρίς ηλεκτρικό και κινηματογράφο, αναπολώντας τον Άσενμπαχ στο Λίντο, έναν κομψό με παναμά να βαδίζει με στυλ στην καυτή παραλία ανάμεσα σε φύκια και μελαψά σώματα» (Γουδέλης). «Το παρελθόν μας, με άλλα λόγια, συμπεριφέρεται σαν εκείνον που κρατάει το λουράκι (αυτό που επιμηκύνεται κατά βούλησιν), παρέχοντας στο τετράποδο την αίσθηση του αυτεξούσιου, ενώ το ζώο παραμένει απολύτως εξαρτημένο από τις διαθέσεις του οδηγού του» (Μαυρουδής).

3.

Μίλησε, Μνήμη. Αυτός είναι ο τίτλος της αυτοβιογραφίας του Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ (1899-1977), ενός ποιητή και συγγραφέα που θέλγει τόσο τον Μαυρουδή όσο και τον Γουδέλη. Μάλιστα, στο πιο πρόσφατο τεύχος του «Δέντρου» (#214-215, Απρίλιος 2017) στεγάζεται ένα ωραίο αφιέρωμα στον δημιουργό της Λολίτας, της Άντας, της Χλωμής Φλόγας, της Άμυνας του Λούζιν. Στις Κουρτίνες του Γκαριμπάλντι και στην απόσταση αναπνοής μιλάει μειλίχια η μνήμη. Ακόμα και όταν τα γεγονότα που μεταφέρουν στο χαρτί οι συγγραφείς είναι σκληρά, η ομιλία της μνήμης είναι ευγενική, συγκροτημένη και συγκερασμένη, περισσότερο ρευστή και διακεκομμένη, κινηματογραφική, στην περίπτωση του Γουδέλη, περισσότερο μουσική, στοχαστική, βιβλιοφιλική θα έλεγα, στην περίπτωση του Μαυρουδή. Θα συναντήσουμε τον Όρσον Ουέλς, τον Ζαν-Λικ Γκοντάρ, τον Παντελή Βούλγαρη, τον Λουκίνο Βισκόντι, τον Νίκο Κούνδουρο, τον Αντρέι Ταρκόφσκι στην απόσταση αναπνοής. Θα συναντήσουμε τον Γκούσταβ Μάλερ, τον Μοντέστ Μουσόργκσκι, τον Αντονίν Ντβόρζακ, τον Ρολάν Μπαρτ, τον Σεντ Εξιπερί, τον Σαρλ Μποντλέρ στις Κουρτίνες του Γκαριμπάλντι. Ένα λυτρωτικό αναψυκτικό στον καύσωνα του θέρους φέρνει εικόνες από το Επάγγελμα Ρεπόρτερ του Μικελάντζελο Αντονιόνι στον νου του Γουδέλη. Ένα τοπίο της Τήνου μπορεί να θυμίσει στον Μαυρουδή τον καύσωνα σε μια ιταλική κωμόπολη και να συσχετιστεί με μια άρια από τη «Λουίζα Μίλερ» του Βέρντι. Και στους δύο είναι παρούσες εικόνες από τον κινηματογράφο του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, ο οποίος, είμαι βέβαιος, ασμένως θα διάβαζε τα βιβλία του Μαυρουδή και του Γουδέλη.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Νέα βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος του χρόνου, και κάποιες επανεκδόσεις

Fall Preview 2025 / 13 βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος της χρονιάς

Ο πάντα επίκαιρος Καβάφης, νέα, σύγχρονα και παλιότερα ονόματα της λογοτεχνικής σκηνής και κάποιες ξεχωριστές επανεκδόσεις που δικαίως θα διεκδικήσουν χώρο στη βιβλιοθήκη όλων, βιβλιόφιλων και μη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Εμανουέλ Καρέρ «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα»

Το πίσω ράφι / Ένα επτασφράγιστο μυστικό που προκάλεσε αμηχανία και πάταγο

Προκλητικός, ωμός, συχνά σοκαριστικός, ο Εμανουέλ Καρέρ εξερευνά στο «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα» το οικογενειακό του παρελθόν, φέρνοντας σε δύσκολη θέση ακόμα και τα πιο κοντινά του πρόσωπα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Αναγνώσεις / Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Πώς ήταν η ζωή στην αρχαία Αίγυπτο; Ένας Αμερικανός αρχαιολόγος περιγράφει το 24ωρο των ανθρώπων κάθε ιδιότητας και κοινωνικής τάξης στις Θήβες της αρχαίας Αιγύπτου μέσα από ιστορίες που θα μπορούσαν να είναι αληθινές.
THE LIFO TEAM
Ανί Ερνό: «Όπως η σεξουαλική επιθυμία, έτσι και η μνήμη δεν σταματά ποτέ»

Βιβλίο / Ανί Ερνό: «Όπως η σεξουαλική επιθυμία, έτσι και η μνήμη δεν σταματά ποτέ»

Η Γαλλίδα συγγραφέας που τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας γεφυρώνει, με τη μυθιστορηματοποίηση της μνήμης, τη μεγάλη λογοτεχνία, από τον Μαρσέλ Προυστ μέχρι τον σύγχρονό μας Εντουάρ Λουί. Γεννήθηκε σαν σήμερα το 1940.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
ΕΠΕΞΕΡΓ. Παύλος Μεθενίτης «Αμανίτα μουσκάρια»

Το πίσω ράφι / Όταν μια ολόκληρη διμοιρία ανταρτών ξεκληρίστηκε από παραισθησιογόνα μανιτάρια

Στηριγμένο σε πραγματικά γεγονότα, το μυθιστόρημα «Αμανίτα μουσκάρια» του Παύλου Μεθενίτη εξερευνά το ζήτημα των ουσιών ως καταφύγιο αλλά και ως καταστροφή, και μας παρασύρει σ’ ένα ταξίδι ποτισμένο από την ελληνική πραγματικότητα, παραμονές της οικονομικής κρίσης.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Arsenale: Το πιο απρόσμενο βιβλιοπωλείο των Κυκλάδων φτιάχτηκε στην Ανάφη

Βιβλίο / Arsenale: Το πιο απρόσμενο βιβλιοπωλείο των Κυκλάδων φτιάχτηκε στην Ανάφη

Σε ένα νησί που μετρά λιγότερους από 300 μόνιμους κατοίκους, ένα παλιό καραβόσπιτο μεταμορφώθηκε σε ένα καταφύγιο πολιτισμού γεμάτο βιβλία, μουσικές και μικρούς θησαυρούς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μαρκ Τουέιν, «Οι περιπέτειες του Χακ Φιν»

Το πίσω ράφι / Το μυθιστόρημα του Μαρκ Τουέιν που έθαψαν οι κριτικοί και το αποθέωσε ο Χέμινγουεϊ

Στις «Περιπέτειες του Χακ Φιν» ο Μαρκ Τουέιν έπλασε τον πιο ελεύθερο ήρωα της αμερικανικής λογοτεχνίας, που αρνήθηκε τους κανόνες της κοινωνίας του και ένωσε την τύχη του με έναν σκλάβο δραπέτη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί την ζωή χωρίς αυτόν

Βιβλίο / Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί τη ζωή χωρίς αυτόν

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Βασιλεύς των Βασιλέων», όπως αποκαλούσε τον εαυτό του ο Ρεζά Παχλαβί, εστιάζει στις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ που «αποδέχτηκαν πρόθυμα τις φαντασιώσεις του, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τη χώρα του».
THE LIFO TEAM
Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Βιβλίο / Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Σταρ Ελλάς στα νιάτα της, διακρίθηκε ως ηθοποιός, θιασάρχης, ραδιοφωνική παραγωγός, δοκιμάστηκε επίσης στη συγγραφή έχοντας κυκλοφορήσει μέχρι τώρα επτά βιβλία μαζί με το πρόσφατο «Η τρίτη άνοιξη» (εκδ. Επίμετρο), που έδωσε και το έναυσμα γι’ αυτήν τη συνέντευξη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Οι Αθηναίοι / O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Ο 81χρονος δημοσιογράφος και συγγραφέας που για δεκαετίες διηύθηνε τις πολιτιστικές σελίδες της Ελευθεροτυπίας, αφηγείται τη συναρπαστική καριέρα του στη LiFO
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Βιβλίο / Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Η σπουδαία μεταφράστρια, που έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της δουλειάς της στον Μαρσέλ Προυστ, μας ξεναγεί στον πολύπλοκο κόσμο του και εκφράζει τον θυμό της για την πανταχού παρούσα απάτη της εποχής μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Βιβλίο / Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Ο Συνταγματάρχης και ο Βασιλιάς» εξερευνά τη συναρπαστική ζωή ενός ακούραστου κομπιναδόρου που προσπαθούσε απεγνωσμένα να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό του.
THE LIFO TEAM