«Οι κουρτίνες του Γκαριμπάλντι» και «απόσταση αναπνοής»: οι εκδότες του περιοδικού «Δέντρο» σε κατάδική τους πεζογραφία

«Οι κουρτίνες του Γκαριμπάλντι» και «απόσταση αναπνοής»: οι εκδότες του περιοδικού «Δέντρο» σε κατάδική τους πεζογραφία Facebook Twitter
Κώστας Μαυρουδής και Τάσος Γουδέλης
0

Διαλεκτικός διάλογος. Και οι δύο διακονούν τη λεπταίσθητη λογοτεχνία εδώ και τέσσερις δεκαετίες περίπου. Εκδίδουν το λαμπρό περιοδικό «Το Δέντρο», γράφουν για βιβλία άλλων, γράφουν τα δικά τους βιβλία, συμμετέχουν δραστήρια στα δρώμενα του αστικού τοπίου. Ο ένας θητεύει και στην ποίηση. Ο άλλος και στον κινηματογράφο. Ο Κώστας Μαυρουδής (Τήνος, 1948) και ο Τάσος Γουδέλης (Αθήνα, 1949) γνωρίζονται από τα φοιτητικά τους χρόνια και επιδίδονται έκτοτε σε έναν δημιουργικό διάλογο σχετικά με τη ζωή της τέχνης και την τέχνη της ζωής. Με strong opinions ο καθένας τους, δεν παύουν να αλληλοεπηρεάζονται. Προσφάτως, και σχεδόν ταυτοχρόνως, εξέδωσαν τα βιβλία Οι κουρτίνες του Γκαριμπάλντι (εκδ. Νεφέλη) ο πρώτος και απόσταση αναπνοής (εκδ. Πατάκης) ο δεύτερος. Βιβλία θραυσματικά, συναρμολογούμενα, με κρίσιμα κερματισμένα σχόλια, μνήμες, ίχνη από διαβάσματα, αυτοβιογραφικές κοινοποιήσεις, άλλοτε με ύφος υπαινικτικό άλλοτε με κρυστάλλινη διαύγεια. Ο Μαυρουδής συνθέτει, αντλώντας από τη μεγάλη του εξοικείωση με την κλασική μουσική και παίζοντας με τις αντιστίξεις, ένα ιδιότυπο οδοιπορικό, όπως γράφει ο ίδιος. Ο Γουδέλης συνθέτει, με τη σειρά του, ένα καλειδοσκοπικό βιβλίο με τεχνικές που αντλεί τόσο από τον κινηματογράφο –όπως το μοντάζ, η παράθεση, τα χρονικά άλματα, η σεναριακή εγγραφή– όσο και από τη λογοτεχνία του Μεσοπολέμου και του μοντερνισμού. Ένα διήγημα ακολουθείται από σύντομες ημερολογιακές σημειώσεις, «αυθιστορήσεις και ψυχολογικά πορτρέτα», όπως επισημαίνει ο Γιώργος Αριστηνός. Τα δύο βιβλία έχεις την εντύπωση ότι συνομιλούν και ότι παρατείνουν ευπρόσδεκτα έναν διάλογο δεκαετιών.

2.

Παράλληλες λήψεις. «"Δεν αποκλείεται τίποτα πια" ψιθύρισε ο πατέρας μου μετά τη μεγάλη νεροποντή (Νοέμβριος 1961), όταν ο χείμαρρος του κεντρικού δρόμου έτρεχε ορμητικός προς την κατεύθυνση της ανηφόρας» (Μαυρουδής). «Οι αχινοί στα ρηχά και το μέτωπο της αδελφής μου πλατύ δίπλα στον μπαμπά με πιτζάμες καθισμένοι και οι δύο έξω από το σπίτι της παραλίας σε ασπρόμαυρο φωτογραφίας» (Γουδέλης). «Η νεοελληνική επαρχία μάς έδωσε ό,τι είχε: ένα πρωτογενές υλικό για μεταγενέστερες αισθηματικές αναπολήσεις. Οφείλαμε αργότερα να τρέξουμε, αναζητώντας εμπειρίες που άλλοι, στο κέντρο, διέθεταν αυτονόητα. Όταν εκείνοι άκουγαν τις "Εικόνες από μία έκθεση", εγώ, Τήνιος, έβλεπα εκθέσεις από εικόνες» (Μαυρουδής). «Χωρίς ηλεκτρικό και κινηματογράφο, αναπολώντας τον Άσενμπαχ στο Λίντο, έναν κομψό με παναμά να βαδίζει με στυλ στην καυτή παραλία ανάμεσα σε φύκια και μελαψά σώματα» (Γουδέλης). «Το παρελθόν μας, με άλλα λόγια, συμπεριφέρεται σαν εκείνον που κρατάει το λουράκι (αυτό που επιμηκύνεται κατά βούλησιν), παρέχοντας στο τετράποδο την αίσθηση του αυτεξούσιου, ενώ το ζώο παραμένει απολύτως εξαρτημένο από τις διαθέσεις του οδηγού του» (Μαυρουδής).

3.

Μίλησε, Μνήμη. Αυτός είναι ο τίτλος της αυτοβιογραφίας του Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ (1899-1977), ενός ποιητή και συγγραφέα που θέλγει τόσο τον Μαυρουδή όσο και τον Γουδέλη. Μάλιστα, στο πιο πρόσφατο τεύχος του «Δέντρου» (#214-215, Απρίλιος 2017) στεγάζεται ένα ωραίο αφιέρωμα στον δημιουργό της Λολίτας, της Άντας, της Χλωμής Φλόγας, της Άμυνας του Λούζιν. Στις Κουρτίνες του Γκαριμπάλντι και στην απόσταση αναπνοής μιλάει μειλίχια η μνήμη. Ακόμα και όταν τα γεγονότα που μεταφέρουν στο χαρτί οι συγγραφείς είναι σκληρά, η ομιλία της μνήμης είναι ευγενική, συγκροτημένη και συγκερασμένη, περισσότερο ρευστή και διακεκομμένη, κινηματογραφική, στην περίπτωση του Γουδέλη, περισσότερο μουσική, στοχαστική, βιβλιοφιλική θα έλεγα, στην περίπτωση του Μαυρουδή. Θα συναντήσουμε τον Όρσον Ουέλς, τον Ζαν-Λικ Γκοντάρ, τον Παντελή Βούλγαρη, τον Λουκίνο Βισκόντι, τον Νίκο Κούνδουρο, τον Αντρέι Ταρκόφσκι στην απόσταση αναπνοής. Θα συναντήσουμε τον Γκούσταβ Μάλερ, τον Μοντέστ Μουσόργκσκι, τον Αντονίν Ντβόρζακ, τον Ρολάν Μπαρτ, τον Σεντ Εξιπερί, τον Σαρλ Μποντλέρ στις Κουρτίνες του Γκαριμπάλντι. Ένα λυτρωτικό αναψυκτικό στον καύσωνα του θέρους φέρνει εικόνες από το Επάγγελμα Ρεπόρτερ του Μικελάντζελο Αντονιόνι στον νου του Γουδέλη. Ένα τοπίο της Τήνου μπορεί να θυμίσει στον Μαυρουδή τον καύσωνα σε μια ιταλική κωμόπολη και να συσχετιστεί με μια άρια από τη «Λουίζα Μίλερ» του Βέρντι. Και στους δύο είναι παρούσες εικόνες από τον κινηματογράφο του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, ο οποίος, είμαι βέβαιος, ασμένως θα διάβαζε τα βιβλία του Μαυρουδή και του Γουδέλη.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
ΕΠΕΞ Γυναικείες φωνές από διαφορετικά μέρη του κόσμου

Βιβλίο / Από τη Μαλαισία μέχρι το Μεξικό: 5 νέα βιλία που αξίζει να διαβάσετε

5 συγγραφείς από διαφορετικά σημεία του πλανήτη χαράζουν νέους δρόμους στη λογοτεχνία. Ανάμεσά τους, η Τζόχα Αλχάρθι που κέρδισε το Booker και η βραβευμένη με Πούλιτζερ Κριστίνα Ριβέρα Γκάρσα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ