«Ο θείος Πέτρος και η Εικασία του Γκόλντμπαχ» του Α. Δοξιάδη: Ιδανικό δείγμα της μαθηματικής λογοτεχνίας

DOXIADIS Facebook Twitter
Tο βιβλίο του Δοξιάδη αναδείχτηκε από τον ξένο τύπο ως ιδανικό δείγμα ενός νέου λογοτεχνικού είδους, της μαθηματικής λογοτεχνίας. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
0



ΑΠΟ ΤΑ ΠΙΟ ΠΟΛΥΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΑ
έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, το μυθιστόρημα του Απόστολου Δοξιάδη «Ο θείος Πέτρος και η Εικασία του Γκόλντμπαχ», όταν πρωτοκυκλοφόρησε το 1992 από τον Καστανιώτη μπορεί να μην πέρασε απαρατήρητο, αλλά ούτε το λογοτεχνικό σινάφι ενθουσίασε ούτε αγοράστηκε μαζικά. Οχτώ χρόνια αργότερα, το ίδιο βιβλίο, ξαναδουλεμένο από τον συγγραφέα και μεταφρασμένο από τον ίδιο στ’ αγγλικά, κυκλοφορούσε από τον Faber & Faber στη Βρετανία και από τον Bloomsbury στην Αμερική αποσπώντας από θετικές μέχρι διθυραμβικές κριτικές.

«Διασκεδαστικό, τρυφερό και γοητευτικό» σύμφωνα με τον Όλιβερ Σακς, «μυθιστόρημα γενναιόδωρο που επιτρέπει ακόμα και στον πιο αδαή αναγνώστη πρόσβαση σε ερμητικά κλειστούς κόσμους» σύμφωνα με τον Τζορτζ Στάινερ, το βιβλίο του Δοξιάδη αναδείχτηκε από τον ξένο τύπο ως ιδανικό δείγμα ενός νέου λογοτεχνικού είδους, της μαθηματικής λογοτεχνίας, κι όπως ήταν αναμενόμενο, με τέτοια εύσημα, η καινούρια έκδοσή του στα ελληνικά το 2001 έτυχε θερμότατης υποδοχής.

Μέσα από τη διαδρομή ενός ανθρώπου που αναλώθηκε για ν’ αποδείξει μια μαθηματική εικασία, ο Δοξιάδης μίλησε για το μεγαλείο του να κυνηγάς χίμαιρες, για την τραγικότητα του ν’ αντιμετωπίζεται ένα λαμπρό μυαλό ως σαλεμένο, για το σθένος που απαιτείται όταν βάζει κανείς στοιχήματα με τον ίδιο του τον εαυτό.

Ο Πέτρος Παπαχρήστου, ο «θείος Πέτρος» του τίτλου, όπως τον αντικρίζουμε αρχικά μέσα από το βλέμμα του ανιψιού του και αφηγητή της ιστορίας, είναι ένας εκκεντρικός ηλικιωμένος Αθηναίος που ζει απομονωμένος στην Εκάλη, κουβαλώντας το στίγμα του ονειροπαρμένου. Τ’ αδέλφια του, πετυχημένοι επιχειρηματίες και οι δύο, τον αντιμετωπίζουν ως το «μαύρο πρόβατο» της οικογένειας, σαν έναν «αποτυχημένο» που ξόδεψε τις δυνάμεις του τρέχοντας πίσω από «άχρηστα» πράγματα.

Ο ανιψιός του, εν τούτοις, διαισθάνεται πως στην περίπτωση του ιδιόρρυθμου συγγενή του κρύβεται κάποιο μυστήριο. Ερευνώντας λοιπόν ανακαλύπτει ότι ο τελευταίος υπήρξε ένας σπουδαίος μαθηματικός, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Μονάχου, ο οποίος τόλμησε ν’ αναμετρηθεί με την Εικασία του Γκόλντμπαχ, ένα από τα δυσκολότερα μαθηματικά προβλήματα: ν’ αποδείξει δηλαδή ότι «κάθε ζυγός αριθμός μεγαλύτερος του 2 μπορεί να εκφραστεί ως άθροισμα δύο πρώτων». Αυτός ήταν ο στόχος του, σ’ αυτόν αφιέρωσε όλη του τη ζωή.

θειος πετρος
Απόστολος Δοξιάδης, Ο θείος Πέτρος και η Εικασία του Γκόλντμπαχ, Εκδόσεις Καστανιώτη

«Τα μεγάλα πάθη τα γεννάει η μοναξιά» γράφει ο Δοξιάδης. Πράγματι. Μεγαλωμένος σ’ ένα σπίτι όπου ο πατέρας ασχολιόταν αποκλειστικά με την επιχείρησή του και η μάνα αποκλειστικά με τον σύζυγό της, ο Πέτρος Παπαχρήστου είχε ανακαλύψει από μικρός τη φυσική του ευκολία με τους αριθμούς και «σύντομα η ευκολία –ελλείψει άλλων συναισθηματικών περισπάσεων– εξελίχθηκε σε έρωτα». Η οξύτατη διαίσθησή του, η φιλοδοξία του, τα νιάτα και οι αντοχές του, στάθηκαν γι’ αυτόν πολύτιμα εφόδια.

Όσο πιο πολύ, όμως, προσπαθούσε ν’ αποδείξει την περίφημη εικασία, τόσο περισσότερο βυθιζόταν στη μοναξιά. Γύρω στα τριάντα του, ο «θείος Πέτρος» ήδη βασανιζόταν από το κυνήγι του χρόνου. Η λύση του προβλήματος φάνταζε  λιγότερο μακρινή αλλά εκείνος αδυνατούσε να την αγγίξει. Είχε επιλέξει να μη δημοσιεύει καμία από τις ενδιάμεσες λύσεις ώστε να μη διευκολύνει κάποιον ανταγωνιστή. Μοναδικό του αποκούμπι, το σκάκι και τα μυστικά του.

Η «τρέλα» του Γκέντελ, «το τίμημα που πληρώνει κανείς αν πλησιάσει πολύ κοντά στην αλήθεια, στην απόλυτη μορφή της», θα συνόδευε τον Παπαχρήστου εσαεί.

Σκαλίζοντας τα περασμένα, ο αφηγητής του βιβλίου θ’ αντιληφθεί πως ο τόσο ματαιόδοξος θείος του δεν είχε τίποτε να ζηλέψει από την ευαισθησία ενός προικισμένου καλλιτέχνη. Το παράδειγμά του, όμως, θα λειτουργήσει για τον ίδιο αποτρεπτικά. Μολονότι είχε κι αυτός έφεση στα μαθηματικά, προκειμένου να καταλήξει μέτριος θα στερηθεί τις απολαύσεις που θα του χάριζε το πάντρεμα της λογικής με το ωραίο, και θα προτιμήσει να στραφεί προς τα οικονομικά – ένα «επιτήδευμα που δεν προσφέρει κατά κανόνα την πρώτη ύλη τραγωδιών».

Μέσα από τη διαδρομή ενός ανθρώπου που αναλώθηκε για ν’ αποδείξει μια μαθηματική εικασία, ο Δοξιάδης μίλησε για το μεγαλείο του να κυνηγάς χίμαιρες, για την τραγικότητα του ν’ αντιμετωπίζεται ένα λαμπρό μυαλό ως σαλεμένο, για το σθένος που απαιτείται όταν βάζει κανείς στοιχήματα με τον ίδιο του τον εαυτό. Κι αυτό που είχε ξενίσει κάποτε το εγχώριο λογοτεχνικό κατεστημένο –ο πρωτότυπος συνδυασμός μυθοπλασίας και επιστημονικού υλικού– λειτούργησε ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στη διεθνή αγορά, καθιστώντας το μυθιστόρημά του σημείο αναφοράς.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ