«Μια χούφτα σκόνη»: Ένα από τα ωραιότερα μυθιστορήματα του Ίβλιν Γουό

«Μια χούφτα σκόνη»: Ένα από τα ωραιότερα μυθιστορήματα του Ίβλιν Γουό Facebook Twitter
Οι δημοσιογράφοι αγαπάμε βέβαια τον Ίβλιν Γουό γιατί είναι ο συγγραφέας του πιο δημοσιογραφικού μυθιστορήματος του εικοστού αιώνα, που δεν είναι άλλο από το Scoop.
0

Ο ΙΒΛΙΝ ΓΟΥΟ (1903-1966) είναι από τους πιο ενδιαφέροντες και πολύπλευρους Βρετανούς συγγραφείς των δεκαετιών 1930, ’40 και ’50. Το αναγνωστικό ενδιαφέρον δεν έγκειται μόνο στις πολλές πτυχές του έργου του (μυθιστόρημα, διήγημα, βιογραφία, ημερολόγιο, απομνημονεύματα, ταξιδιωτικά) αλλά και στο ύφος του, όπου κυριαρχεί ένα σκοτεινό χιούμορ.

Πολλές φορές τα έργα του μοιάζουν με σπαρακτικές τραγικωμωδίες.  Η προσχώρησή του στον αγγλικό ρωμαιοκαθολικισμό προσδίδει στη λογοτεχνία του και μια ιδιαίτερη ιδεολογική χροιά. Ο ρωμαιοκαθολικισμός επηρεάζει και τη θεματολογία του και τον κάνει να συγγενεύει με ρωμαιοκαθολικούς συγγραφείς και ποιητές, όπως για παράδειγμα ο Τ.Σ. Έλιοτ.

Ο Γουό δεν είναι ιδιαίτερα γνωστός στην Ελλάδα, παρόλο που αποτελεί έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους της βρετανικής λογοτεχνίας. Αν εξαιρέσουμε το μυθιστόρημά του Επιστροφή στο Μπράιντσχεντ (1945), τα Πρόστυχα κορμιά (1930) και το Λαβράκι (1938), το μεγαλύτερο μέρος του έργου του παραμένει αμετάφραστο.

Το κενό μπορεί να έχει σχέση με εκδοτικές πολιτικές ή με την εκδοτική τυχαιότητα. Μπορεί να έχει σχέση και με το αναγνωστικό γούστο, καθώς οι Έλληνες δεν αγαπούν και δεν καταλαβαίνουν αυτό που ονομάζουμε αγγλικό χιούμορ.

Το Μια χούφτα σκόνη έχει, πέρα από την ποιότητά του, και τον μύθο του. Για λόγους εκδοτικούς και παραχώρησης εκδοτικών δικαιωμάτων ο Ίβλιν Γουό έγραψε και μια δεύτερη εκδοχή τέλους, ένα «εναλλακτικό» τέλος, το οποίο περιλαμβάνεται και στην ελληνική έκδοση ως επίμετρο.

Οι δημοσιογράφοι αγαπάμε βέβαια τον Ίβλιν Γουό γιατί είναι ο συγγραφέας του πιο δημοσιογραφικού μυθιστορήματος του εικοστού αιώνα, που δεν είναι άλλο από το Scoop. Το μυθιστόρημα είχε κυκλοφορήσει πολλά χρόνια πριν σε ελληνική μετάφραση από τον εκδοτικό οίκο Ερμείας με τίτλο Λαβράκι, όπως αποδίδεται στην ελληνική δημοσιογραφική αργκό το «scoop».

Πρόκειται για μια κωμική εξτραβαγκάντσα με θέμα το μεγαλείο και την αθλιότητα του κόσμου της οδού Φλιτ, δηλαδή του δρόμου όπου παραδοσιακά ήταν τα γραφεία των βρετανικών εφημερίδων και που αποτελεί μετωνυμία του Τύπου. Ο Γουό προσωποποίησε αυτόν τον κόσμο μέσα από τον χαρακτήρα ενός δημοσιογράφου-υπερήρωα, του Ουίλιαμ Μπουτ, και την εφημερίδα όπου εργαζόταν, την «Daily Beast».

ΜΙΑ ΧΟΥΦΤΑ ΣΚΟΝΗ
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Evelyn Waugh, Μια χούφτα σκόνη, Μτφρ.: Παλμύρα Ισμυρίδου, Εκδόσεις Gutenberg, Σελ. 374

Φαίνεται όμως ότι θέλουμε να γνωρίσουμε καλύτερα τον Ίβλιν Γουό. Αυτό δείχνει η πρόσφατη έκδοση του μυθιστορήματός του Μια χούφτα σκόνη (A handful of dust) σε εξαιρετική μετάφραση της Παλμύρας Ισμυρίδου.

Το μυθιστόρημα είχε εκδοθεί το 1934 και ο τίτλος του παραπέμπει σε έναν στίχο του Τ.Σ. Έλιοτ από το ποίημά του Η έρημη χώρα που είχε εκδοθεί το 1922 και είχε επιβληθεί αμέσως: «Μέσα σε μια φούχτα σκόνη θα σου δείξω το φόβο».

Έτσι κι αλλιώς στίχοι από το ποίημα του Έλιοτ έχουν επιλεγεί από τον Γουό ως μότο του μυθιστορήματος, ίσως για να δείξουν ότι ακόμη και σε μια κοινωνική σάτιρα, όπως ταξινομείται το Μια χούφτα σκόνη, υπάρχει και η σκοτεινή πλευρά.

Το μυθιστόρημα άρεσε. Μάλιστα ο ίδιος ο Γουό έγραψε με πολλή ειρωνεία στον πρόλογό του που συνόδευε τη γαλλική έκδοση του μυθιστορήματος το 1963 ότι «το παρόν βιβλίο έτυχε ευμενούς υποδοχής από τους κριτικούς, οι οποίοι πιστεύουν ότι έκτοτε δεν έγραψα τίποτα καλύτερο».

Το Μια χούφτα σκόνη έχει, πέρα από την ποιότητά του, και τον μύθο του. Για λόγους εκδοτικούς και παραχώρησης εκδοτικών δικαιωμάτων ο Ίβλιν Γουό έγραψε και μια δεύτερη εκδοχή τέλους, ένα «εναλλακτικό» τέλος, το οποίο περιλαμβάνεται και στην ελληνική έκδοση ως επίμετρο. Το ένα τέλος είναι τραγικωμικό, ενώ το άλλο, το εναλλακτικό, μοιάζει με χάπι έντ ενός ρομαντικού μυθιστορήματος.

Το βιβλίο είναι οπωσδήποτε μια κοινωνική σάτιρα και σάτιρα ηθών, στο κέντρο του οποίου υπάρχει το μοτίβο της προδοσίας. Προσωπικά το διαβάζω σαν να πρόκειται για τις Μεγάλες Προσδοκίες του εικοστού αιώνα.

Στο κέντρο του μυθιστορήματος είναι ένα ζευγάρι, ο Τόνι Λαστ και η σύζυγός του Μπρέντα, που ζουν με τον γιο τους Τζον Άντριου σ’ έναν πύργο, στο Χέτον. Αυτός ο πύργος ήταν ένα νεογοτθικό παστίς που συμβόλιζε όμως τη σχέση του ήρωα, του Τόνι, με τη γη, την παράδοση, την οικογένεια, την καταγωγή.

Ο Τόνι ζούσε μια γκόθικ φαντασίωση, όπως έδειχναν και τα ονόματα που είχε δώσει στις κρεβατοκάμαρες του πύργου με τα μπρούντζινα κρεβάτια: Μάλορι, Ιζόλδη, Ιλέιν, Μόρντρεντ και Μέρλιν, Γκάουιν και Μπέντιβερ, Λάνσελοτ, Πέρσιβαλ, Τριστάνος, Γκάλαχαντ.

Η δική του κρεβατοκάμαρα ονομαζόταν Φάτα Μοργκάνα, ενώ η κρεβατοκάμαρα της Μπρέντα, Γκουίνεβερ. Σ’ αυτή την κάμαρα «το κρεβάτι πατούσε πάνω σε βάθρο, οι τοίχοι ήταν καλυμμένοι με ταπετσαρία και το τζάκι θύμιζε τάφο του δέκατου τρίτου αιώνα, ενώ από το προεξέχον παράθυρο, εάν η μέρα ήταν εξόχως διαυγής, μπορούσες να μετρήσεις τα καμπαναριά έξι εκκλησιών».

Ο Τόνι σπανίως εγκατέλειπε τον πύργο του, σε αντίθεση με την Μπρέντα, που ταξίδευε τακτικά στο Λονδίνο. Κάποια στιγμή ο γάμος του Τόνι και της Μπρέντα αρχίζει να εμφανίζει ρωγμές. Η Μπρέντα εγκαθίσταται οριστικά στο Λονδίνο, νοικιάζει διαμέρισμα και δημιουργεί μια παράλληλη σχέση με έναν τύπο που ζει στο περιθώριο της κοσμικής κοινωνίας της πρωτεύουσας. Ο γάμος διαρρηγνύεται οριστικά όταν ο γιος τους Τζον Άντριου σκοτώνεται σε ατύχημα, ενώ έκανε ιππασία. Το συναινετικό διαζύγιο απαγορευόταν τότε στη Βρετανία, όπως και σε άλλες έννομες τάξεις. Για να χωρίσει ένα ζευγάρι έπρεπε κάποιος από τους δύο να συλληφθεί σε στιγμή μοιχείας.

Σκηνοθετούσαν λοιπόν μοιχείες με πληρωμένους παρτενέρ σε κάποιο ξενοδοχείο της λουτρόπολης του Μπράιτον, ώστε ο σύζυγος να συλληφθεί επ’ αυτοφώρω. Ο Τόνι είχε πληρώσει μια πόρνη για τη μοιχεία, η οποία κατέφθασε στο Μπράιτον με το παιδί της. Η μοιχεία δεν μπορούσε τελικά να στοιχειοθετηθεί με την παρουσία του παιδιού. Ο Τόνι αποφασίζει τότε να εγκαταλείψει τον πύργο του και την Αγγλία και να αναζητήσει το καθαρτήριό του στη ζούγκλα του Αμαζονίου.

Το ταξίδι όμως δεν είναι καλά οργανωμένο. Ο Τόνι αρρωσταίνει έως θανάτου, αλλά σώζεται από έναν παράξενο άνθρωπο, τον κύριο Τοντ, έναν μιγάδα που ζει μέσα στη ζούγκλα ως επικεφαλής καταυλισμού ιθαγενών. Ο κύριος Τοντ, που έχει μια εμμονή με τον Ντίκενς, αναγκάζει τον Τόνι, ως αντάλλαγμα για τη σωτηρία του, να του διαβάζει κάθε μέρα Όλιβερ Τουίστ και Μικρή Ντόριτ και Νίκολας Νίκλεμπι και Ζοφερό Οίκο.

Αρχίζει έτσι μια ισόβια εξορία στη ζούγκλα της Βραζιλίας και παράλληλα –τι ειρωνεία!– μέσα στον κόσμο του Ντίκενς. Πίσω στην Αγγλία ο πύργος έχει περάσει στους πλησιέστερους συγγενείς του Τόνι, που φρόντισαν να στήσουν μια επιτύμβια στήλη στη μνήμη του: «Άντονι Λαστ του Χέτον, Εξερευνητής. Γεννήθηκε στο Χέτον το 1902. Πέθανε στη Βραζιλία το 1934».

Η αυτοβιογραφία βαραίνει στο μυθιστόρημα αυτό. Ο Ίβλιν Γουό είχε ήδη την εμπειρία του δικού του διαζυγίου. Είχε επίσης ταξιδέψει στη Βρετανική Γουιάνα και στη Βραζιλία. Και είχε διανυκτερεύσει σε ένα καταυλισμό ιθαγενών όπου αρχηγός ήταν ένας ευαγγελιστής μιγάς. Το 1933 είχε δημοσιεύσει το διήγημά του

Ο άνθρωπος που αγαπούσε τον Ντίκενς, το οποίο ενσωμάτωσε στο Μια χούφτα σκόνη και στο κεφάλαιο για την περιπέτεια του ήρωα στη Βραζιλία. Επειδή όμως ο Γουό είχε παραχωρήσει τα δικαιώματα του διηγήματος, έγραψε το εναλλακτικό τέλος για τη δημοσίευση μιας άλλης εκδοχής του μυθιστορήματος, παραλείποντας την περιπέτεια της Βραζιλίας. Δεν αποκαλύπτουμε αυτό το δεύτερο τέλος.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ