«Μακάρι να ήσουν εδώ»: Το πιο πολιτικό μυθιστόρημα του Γκράχαμ Σουίφτ

«Μακάρι να ήσουν εδώ»: Το πιο πολιτικό μυθιστόρημα του Γκράχαμ Σουίφτ Facebook Twitter
Στο «Μακάρι να ήσουν εδώ», έστω και εμμέσως, ο Γκράχαμ Σουίφτ εκφράζει την αντίθεσή του στην ανάμειξη της Βρετανίας στον πόλεμο του Ιράκ, χωρίς ν’ απομακρύνεται στιγμή από τον ανθρωποκεντρικό στόχο του... GETTY
0

«ΕΤΣΙ ΚΙ ΑΡΧΙΣΕΙ Η ΤΡΕΛΑ δεν έχει τελειωμό», σκέφτεται ο Τζακ Λάξτον, ένας από τους βασικούς ήρωες του μυθιστορήματος του Γκράχαμ Σουίφτ «Μακάρι να ήσουν εδώ» (μετ. Θ. Σκάσσης, Εστία, 2014). «Ποιος θα το φανταζόταν», αναρωτιέται, «ότι θα τρελαίνονταν τα βοοειδή σ’ όλη την Αγγλία, ή ότι θα τα έχωναν κατά εκατοντάδες στους κλιβάνους απ΄ τον φόβο και τον κίνδυνο μήπως τρελαθούν;».

Ο Τζακ ανακαλεί τα περιστατικά που τον έφεραν –αυτόν, έναν άνδρα αλυσοδεμένο με τη γη– σ’ ένα παραθαλάσσιο σπιτάκι στο νησί Γουάιτ, μίλια μακριά από το Ντέβον που νόμιζε ότι δεν θα εγκαταλείψει ποτέ. 

Στην οθόνη του μυαλού του, οι φωτιές που έκαιγαν επί μερόνυχτα τα λιβάδια και τα ζωντανά της γενέτειράς του εναλλάσσονται με τις φωτιές που τύλιξαν αργότερα τους Δίδυμους Πύργους, σκηνές βγαλμένες από την κόλαση, παρανοϊκές. Να, όμως, που η τρέλα απειλεί και τον ίδιο…

Ο Γκράχαμ Σουίφτ αποτυπώνει δεξιοτεχνικά τις συνέπειες συσσωρευμένων κρίσεων και μας υπενθυμίζει κάτι τετριμμένο αλλά πέρα για πέρα αληθινό: κάθε σχέση –γονεϊκή, αδελφική, ερωτική– είναι ένας κήπος που χρειάζεται φροντίδα για να μη μαραθεί.

Ο ήρωας του Σουίφτ έχει μόλις παραλάβει το κουφάρι του μικρότερου αδελφού του, Τομ, σταλμένο αεροπορικώς από το μέτωπο του Ιράκ, κι όπως διαπιστώνει, όλες οι πληγές που είχαν σημαδέψει τη μεταξύ τους σχέση παραμένουν ορθάνοιχτες.

Επιπλέον, έχει ανταλλάξει τόσες πικρές κουβέντες με τη σύντροφό του, την Έλλη, που αμφιβάλλει αν θα καταφέρουν να τα βρουν ξανά. Αυτήν περιμένει τώρα, μόνος στην κρεβατοκάμαρά τους, αγκαλιά μ’ ένα τουφέκι, αναμοχλεύοντας τα περασμένα, παλεύοντας με φαντάσματα, κάνοντας τον προσωπικό του απολογισμό. Χρειάζεται υπομονή για τον ακολουθήσεις σ’ αυτό το ταξίδι, αλλά ανταμείβεσαι στο έπακρον. Όσα κι αν σε χωρίζουν απ’ αυτόν τον τραχύ, μονοκόμματο άντρα, νιώθεις πως τα βάσανά του σε αφορούν προσωπικά.

μακαρι να ησουν εδω
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Γκράχαμ Σουίφτ, Μακάρι να ήσουν εδώ, Μτφρ.: Θωμάς Σκάσσης, βιβλιοπωλείο της Εστίας

Το «Μακάρι να ήσουν εδώ» θυμίζει πολύ το παλιότερο, βραβευμένο με Booker μυθιστόρημα του Σουίφτ «Τελευταίος γύρος» (ή «Τελευταίες εντολές», όπως είχε αποδοθεί αρχικά ο τίτλος του). Πυροδοτημένη κι εδώ από μια απώλεια, η δράση καλύπτει λίγες μόλις μέρες αλλά με διαδοχικά φλας μπακ, δοσμένα από διαφορετικές οπτικές γωνίες, έρχονται στην επιφάνεια ψυχικά σκαμπανεβάσματα, υπαρξιακά διλήμματα και πεπραγμένα συνηθισμένων ανθρώπων που καλύπτουν πολύ μεγαλύτερες περιόδους και αναφέρονται σε καταστάσεις ακραίες, τραυματικές.

Ο Βρετανός συγγραφέας δεν ανήκει σ’ εκείνους που συνηθίζουν να παρεμβαίνουν στην πολιτική σκηνή. Μεγαλωμένος, ωστόσο, με τις μνήμες του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου και με την αίσθηση ότι οι δικοί του επέζησαν μιας τεράστιας κοσμογονίας, φρόντιζε ανέκαθεν στα γραπτά του να συνδέει μικρούς, οικείους κόσμους με μεγάλα ιστορικά γεγονότα, αναζητώντας τις επιπτώσεις των τελευταίων στην καθημερινή ζωή των ηρώων του.

Κάτι ανάλογο επιχειρεί και στο «Μακάρι να ήσουν εδώ», το πιο πολιτικό ίσως έργο του, με το οποίο, έστω και εμμέσως, εκφράζει την αντίθεσή του στην ανάμειξη της Βρετανίας στον πόλεμο του Ιράκ, χωρίς ν’ απομακρύνεται στιγμή από τον ανθρωποκεντρικό στόχο του.

Ο Τζακ και η Έλλη νιώθουν ζευγάρι από τότε που θυμούνται τους εαυτούς τους. Μεγάλωσαν σε γειτονικές, πατροπαράδοτες φάρμες, έχασαν τις μανάδες τους νωρίς, είδαν τη γη τους να ερημώνει και τα ζώα τους να θερίζονται από τη νόσο των τρελών αγελάδων και, όταν έθαψαν και τους πατεράδες τους, πούλησαν τα πάντα, πήραν των ομματιών τους κι επιχείρησαν μια νέα αρχή.

Δεν απέκτησαν παιδιά – ιδού το τίμημα της επιμονής της Έλλης να ξεριζωθούνε. Διευθύνουν ένα τουριστικό κάμπινγκ με τροχόσπιτα, σ’ ένα τοπίο που δεν θυμίζει σε τίποτα τον γενέθλιο τόπο τους, ζούνε πια αλλιώς.

Μέχρι που ο Τομ, αυτός που πρώτος είχε βιαστεί να ντυθεί φαντάρος αφήνοντας άλλους ν’ αναμετρηθούν με την επερχόμενη καταστροφή και ο οποίος επί χρόνια θεωρούνταν αγνοούμενος, «επιστρέφει» από την άλλη άκρη της γης μέσα σ’ ένα φέρετρο. Κι όλες οι ισορροπίες που είχε κατακτήσει το ζευγάρι αφότου είχε κόψει τους δεσμούς με το παρελθόν του, αποδεικνύονται μάλλον εύθραυστες.

Ποιες μαύρες τρύπες κουβαλάνε ο Τζακ και η Έλλη; Πόσοι ανολοκλήρωτοι λογαριασμοί τούς αναλογούν; Ποιες μάχες απέφυγε να δώσει ο καθένας στους κόλπους της οικογένειάς του και ποιες θα μπορούσαν να δώσουν ακόμα, από κοινού; Πώς συνδυάζεται το πένθος με την αίσθηση της ελευθερίας;

Διαβάζοντας το «Μακάρι να ήσουν εδώ» αναπόφευκτα στρέφεις και πάνω σου αυτά τα ερωτήματα. Παράλληλα με τους ήρωες του Σουίφτ, συνομιλείς κι εσύ μ’ όσους έχεις αποχωριστεί κι αναρωτιέσαι με τη σειρά σου αν στάθηκες, όταν έπρεπε, στο ύψος των περιστάσεων.

Επιμένοντας, όπως πάντα, στη λεπτομέρεια, διατηρώντας, όπως πάντα, χαμηλούς τόνους, και κρατώντας αμείωτο το σασπένς, ο Γκράχαμ Σουίφτ αποτυπώνει δεξιοτεχνικά τις συνέπειες συσσωρευμένων κρίσεων και μας υπενθυμίζει κάτι τετριμμένο αλλά πέρα για πέρα αληθινό: κάθε σχέση –γονεϊκή, αδελφική, ερωτική– είναι ένας κήπος που χρειάζεται φροντίδα για να μη μαραθεί.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Καρολίνα Μέρμηγκα: «Οι συγγραφείς προχωράμε με αναμμένη δάδα στη σκοτεινή σπηλιά της λογοτεχνίας»

Βιβλίο / Καρολίνα Μέρμηγκα: «Όταν γράφουμε για αληθινούς ανθρώπους, πρέπει να σεβόμαστε τη μνήμη τους»

Η καταξιωμένη συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων Καρολίνα Μέρμηγκα μάς μιλάει για τη δύναμη της τέχνης, για το λογοτεχνικό της εργαστήρι αλλά και για τη χαρά της να μεταφράζει Χίλαρι Μαντέλ, τα βιβλία της οποίας επανακυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Βιβλία και Συγγραφείς / Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Πεθαίνει σαν σήμερα ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης. Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με την Έρη Σταυροπούλου, ομότιμη καθηγήτρια Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, για τον συγγραφέα του «Αλέξη Ζορμπά» και την αντοχή του έργου του.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ