Ίρβιν Γιάλομ «Η θεραπεία του Σοπενάουερ» Facebook Twitter
Σύμφωνα με τον Ίρβιν Γιάλομ, αν ζούσε σήμερα ο Σοπενάουερ –άνθρωπος σοφός μεν αλλά πολύ διαταραγμένος– θα ήταν απολύτως κατάλληλος για ψυχοθεραπεία.

Ξαναδιαβάζοντας την «Θεραπεία του Σοπενάουερ»

0

Ο Άρθουρ Σοπενάουερ (1788-1860) ήταν ο πρώτος μεγάλος φιλόσοφος που έχτισε το νοητικό του δημιούργημα πάνω σε αθεϊστικά θεμέλια, αρνούμενος ρητά και αποφασιστικά την ύπαρξη του μεταφυσικού.

Πίστευε πως ο άνθρωπος σπαταλάει τη ζωή του βαυκαλιζόμενος ότι θα ευτυχήσει, ενώ ολόκληρη η διαδρομή του δεν είναι παρά μια αναπόδραστη τραγική κατηφόρα, βάναυση και απρόβλεπτη. Κι ήταν επίσης ο πρώτος που κοίταξε τα ένστικτα και τα συναισθήματα από μέσα, ανοίγοντας τον δρόμο στον Φρόιντ για τη θεωρία των ονείρων, του ασυνείδητου και του μηχανισμού της απώθησης.

Ο Σοπενάουερ που, όπως αργότερα και ο Νίτσε, τοποθέτησε τη βούληση στο κέντρο της ανθρώπινης ύπαρξης, θέλησε να κρατηθεί μακριά από κάθε είδους σχέσεις –ερωτικές, συζυγικές, φιλικές– ώστε ν’ αποφύγει την οδύνη που θα του προκαλούσαν.

Από μικρός οίκτιρε τον εαυτό του για τις έντονες σεξουαλικές ορμές του που αδυνατούσε να καθησυχάσει κι ως ενήλικας βασανιζόταν από την αγχώδη προδιάθεση που του έδωσε η φύση να βλέπει φανταστικούς κινδύνους παντού.

Mυούμαστε σε μια εκλαϊκευμένη αλλά όχι απλουστευτική εκδοχή του βίου και του έργου του Σοπενάουερ, φτάνουμε να νιώσουμε τρυφερότητα τόσο για τον φιλόσοφο όσο και για τον σύγχρονο οπαδό του και, γι’ άλλη μια φορά, καλούμαστε από τον Γιάλομ ν’ αναρωτηθούμε πάνω στο νόημα της δικής μας ζωής.

Σύμφωνα με τον Ίρβιν Γιάλομ, αν ζούσε σήμερα ο Σοπενάουερ –άνθρωπος σοφός μεν αλλά πολύ διαταραγμένος– θα ήταν απολύτως κατάλληλος για ψυχοθεραπεία. Στη «Θεραπεία του Σοπενάουερ», εν τούτοις, ο διάσημος εκπρόσωπος της υπαρξιακής σχολής στην ψυχιατρική στις ΗΠΑ και με διδακτικούς στόχους πεζογράφος, δεν τοποθετεί στο ντιβάνι τον Γερμανό πεσιμιστή. Άλλωστε, το μυθιστόρημά του (μετ. Ε. Ανδριτσάνου-Γ. Ζέρβας, Άγρα 2005) δεν εκτυλίσσεται στο κλειστό σύστημα της ατομικής ψυχοθεραπείας αλλά στον μικρόκοσμο της ομαδικής.

Ανάμεσα, όμως, σ’ εκείνους που καλείται να θεραπεύσει ο Τζούλιους, το μυθιστορηματικό alter ego του Γιάλομ, είναι ένας ψυχρός κι απάνθρωπος στην απομόνωσή του άντρας, ο Φίλιπ, ο δίδυμος εγκέφαλος, η ζωντανή ενσάρκωση του Σοπενάουερ στη σημερινή εποχή.

ΣΟΠΕΝΑΟΥΕΡ
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Ίρβιν Γιάλομ, Η Θεραπεία του Σοπενάουερ, Εκδόσεις Άγρα

Εδώ ο Γιάλομ έχει υιοθετήσει το προσωπείο ενός καταξιωμένου ψυχοθεραπευτή χτυπημένου από έναν ύπουλο καρκίνο στο δέρμα, στον οποίο απομένει ένας μόλις χρόνος ζωής. Παρά τον αρχικό πανικό του, έχοντας συνειδητοποιήσει πόσο σημαντική είναι για τον ίδιο η δουλειά του, ο Τζούλιους αποφασίζει να διασχίσει το διάστημα που του απομένει όσο πιο δημιουργικά μπορεί.

Ενώ συνεχίζει τις ομαδικές συνεδρίες με τους τωρινούς ασθενείς του, αναρωτιέται τι ν’ απέγιναν κάποιοι που είχε κουράρει στο παρελθόν. Ξεφυλλίζοντας τους φακέλους του, η ματιά του πέφτει πάνω σε μια καραμπινάτη αποτυχία του, στην περίπτωση του Φίλιπ Σλέιτ, ενός γοητευτικού στην εμφάνιση χημικού, τόσο αποξενωμένου από τον εαυτό του, που προτιμούσε να γλιστράει πάνω στην επιφάνεια της ζωής και ν' αφιερώνει όλη τη ζωτική του ενέργεια σε αλλεπάλληλες συνουσίες, δίχως ίχνος ψυχικής συμμετοχής.

Δεκαετίες μετά την τελευταία τους συνάντηση, ο Τζούλιους επιδιώκει να ξαναδεί τον Φίλιπ. Και αντικρίζει έναν διδάκτορα της φιλοσοφίας με παγωμένο βλέμμα, έναν καθηγητή σε κολέγια τρίτης κατηγορίας που παίζει το έργο του Σοπενάουερ στα δάχτυλα, έναν «τοίχο» που επενδύει αποκλειστικά στις διανοητικές του δυνάμεις καταπιέζοντας τις ορμές του, κάποιον που, ενώ βρίσκεται σε απόλυτη ρήξη με τους ανθρώπους γύρω του, φιλοδοξεί να σταδιοδρομήσει ως φιλοσοφικός θεραπευτής!

Τα «συμφέροντα» του Τζούλιους και του Φίλιπ συμπίπτουν. Ο πρώτος αναζητά μια ευκαιρία να ξεμπλοκάρει επιτέλους τα συναισθήματα του παλιού ασθενή του, ο δεύτερος χρειάζεται έναν αρμόδιο επόπτη για να κατοχυρωθεί επαγγελματικά. Η συμμετοχή του Φίλιπ στην ομάδα ψυχοθεραπείας που διευθύνει ο Τζούλιους είναι πια μονόδρομος. Και η μυθιστορηματική «Θεραπεία του Σοπενάουερ» ξεκινά.

Μέσα στις πεντακόσιες περίπου σελίδες του βιβλίου, υπό την καθοδήγηση ενός μελλοθάνατου, μια σειρά από διαφορετικές προσωπικότητες παλεύουν να συμφιλιωθούν με τα άγχη τους, ν’ απαλλαγούν από τις εμμονές τους, ν’ αλληλοβοηθηθούν. Κι εμείς, μυούμαστε σε μια εκλαϊκευμένη αλλά όχι απλουστευτική εκδοχή του βίου και του έργου του Σοπενάουερ, φτάνουμε να νιώσουμε τρυφερότητα τόσο για τον φιλόσοφο όσο και για τον σύγχρονο οπαδό του και, γι’ άλλη μια φορά, καλούμαστε από τον Γιάλομ ν’ αναρωτηθούμε πάνω στο νόημα της δικής μας ζωής.

Γραμμένο σε μια περίοδο που ο ίδιος συντόνιζε θεραπευτικές ομάδες με ανθρώπους που είχαν χηρέψει, το παραπάνω μυθιστόρημα είχε χαθεί από τη μνήμη του Γιάλομ. Πρόσφατα, όμως, όταν έφτασε η δική του σειρά να διαχειριστεί το πένθος και τις έντονες σεξουαλικές επιθυμίες που αυτό του προκάλεσε, η «Θεραπεία του Σοπενάουερ» ανασύρθηκε στην επιφάνεια.

Ξαναδιαβάζοντας το παλιό μυθιστόρημά του –«Για σκεφτείτε το: εγώ, στην ηλικία τώρα των 88 ετών, να διαβάζω όσα είχα γράψει για έναν ηλικιωμένο άντρα 66 ετών που έρχεται αντιμέτωπος με τον θάνατο!»– ο Γιάλομ ξαφνιάστηκε συνειδητοποιώντας σε πόσο μεγάλο βαθμό είναι αυτοβιογραφικό το βιβλίο του.

Ίρβιν Γιάλομ «Η θεραπεία του Σοπενάουερ» Facebook Twitter
Η καραντίνα του 2020 βρήκε τον ίδιο σε βαρύ πένθος, μετά τον θάνατο αγαπημένης του συζύγου από πολλαπλό μυέλωμα. Με τη Μαίριλυν Γιάλομ ήταν ζευγάρι από την εφηβεία τους.

Η καραντίνα του 2020 βρήκε τον ίδιο σε βαρύ πένθος, μετά τον θάνατο αγαπημένης του συζύγου από πολλαπλό μυέλωμα. Με τη Μαίριλυν Γιάλομ ήταν ζευγάρι από την εφηβεία τους. Και, στο βιβλίο που αποφάσισαν να γράψουν μαζί, όσο εκείνη αποζητούσε έναν αξιοπρεπή θάνατο κι εκείνος αναμετριόταν με τον επερχόμενο χαμό της, ο Γιάλομ ομολογεί πως η ανάγνωση της «Θεραπείας του Σοπενάουερ» λειτούργησε και για τον ίδιο θεραπευτικά.

Στο φρεσκοτυπωμένο «Ζήτημα θανάτου και ζωής» (μετ. Ε. Ανδριτσάνου, Άγρα), υπάρχει ένα ολόκληρο κεφάλαιο γραμμένο εξήντα μέρες μετά τον θάνατο της Μαίριλυν, το «Βοήθεια από τον Σοπενάουερ», όπου ο Γιάλομ το παραδέχεται: «Έχω δώσει στον Τζούλιαν, τον ομαδικό θεραπευτή, πολλά δικά μου χαρακτηριστικά και στοιχεία από το προσωπικό μου παρελθόν (…) Η παρατήρηση ότι πολλοί άνθρωποι με πένθος κατακλύζονται από σεξουαλική ενέργεια, στο βιβλίο που ο ίδιος έγραψα πριν από μια εικοσαετία, προοικονομεί ακριβώς τα συναισθήματα που βίωσα μετά τον θάνατο της Μαίριλυν»…

Όπως δηλώνει, πρόθεσή του ήταν να γράψει ένα «διδακτικό μυθιστόρημα» το οποίο θ’ απευθυνόταν συγχρόνως τόσο στους φοιτητές που αρχίζουν τις σπουδές τους στη Φιλοσοφία όσο και στους εκπαιδευόμενους ομαδικούς θεραπευτές. Επινόησε έναν προβληματικό θεραπευόμενο, τον Φίλιπ, με πρότυπο τον Σοπενάουερ – έναν «σχιζοειδή, απόμακρο, απομονωμένο άνθρωπο με τεράστια δυσκολία να  έρθει σ’ επαφή με τα συναισθήματά του αλλά και να σχετιστεί με τους άλλους».

Κάθε φορά που κάποιος τον ρωτά τι αισθάνεται, ο Φίλιπ αρνείται πως έχει κάποιο συναίσθημα. «Ο Τζούλιους, ο συντονιστής της ομάδας» διαβάζουμε, «το χειρίζεται με πολύ ωραίο τρόπο, χρησιμοποιώντας ένα από τα αγαπημένα μου τεχνάσματα, τα οποία χρησιμοποιούσα για να βοηθήσω τέτοιους θεραπευόμενους να δουλέψουν. Ρωτάει τον Φίλιπ: "Αν όμως ένιωθες κάποια συναισθήματα γι’ αυτό που συνέβη, ποια θα ήταν αυτά;"».

Περήφανος για το βιβλίο του, ο Γιάλομ καταλήγει: «Η "Θεραπεία του Σοπενάουερ" εξακολουθεί να διαβάζεται και έχει μεταφραστεί σε τριάντα γλώσσες. Προσπαθώ να θυμηθώ σε ποιο σημείο του κόσμου βρισκόμουν όταν το έγραψα. Αν ζούσε η Μαίριλυν, θα μου το έλεγε αμέσως».

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Κρίσεις πανικού: ο μηχανισμός μιας ψυχικής επιδημίας του 21ου αιώνα

Ψυχιατρική / Κρίσεις πανικού: ο μηχανισμός μιας ψυχικής επιδημίας του 21ου αιώνα

Ο ψυχίατρος και συγγραφέας του βιβλίου «Πανικός - H μεγάλη εξέγερση μέσα μας», Κώστας Γκοτζαμάνης εξηγεί στον Θοδωρή Αντωνόπουλο τους μηχανισμούς μιας νόσου που απλώνεται υπόκωφα στον μοντέρνο κόσμο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
To "Σύνδρομο της Στοκχόλμης" και η μικρή εικονογραφημένη ιστορία του

Αρχαιολογία & Ιστορία / To "Σύνδρομο της Στοκχόλμης" και η μικρή εικονογραφημένη ιστορία του

Στη ληστεία της Kreditbank της Στοκχόλμης το 1973, η φιλική συμπεριφορά των ομήρων προς τους ληστές εκλαμβάνεται ως "Σύνδρομο της Στοκχόλμης". Ο Σπύρος Στάβερης συνθέτει το ψηφιδωτό όσων επακολούθησαν.
ΣΠΥΡΟΣ ΣΤΑΒΕΡΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ