«Η μυστική γραφή»: Ξαναδιαβάζοντας το πολυβραβευμένο μυθιστόρημα του Σεμπάστιαν Μπάρι

Σεμπάστιαν Μπάρι Facebook Twitter
Από τους κορυφαίους μάστορες της αγγλικής γλώσσας, ο Ιρλανδός Σεμπάστιαν Μπάρι έχει αγαπηθεί πολύ στη χώρα μας. Φωτ.: Simone Padovani/Awakening/Getty Images
0

«EIMAI MONH, OΛΟΜΟΝΑΧΗ, δε με ξέρει άνθρωπος στον κόσμο εκτός από όσους ζούνε εδώ πέρα, όλοι οι δικοί μου, τα ψίχουλα του κόσμου που άλλοτε με γνώριζαν, με τη μανούλα μου υποθέτω στο ρόλο της καπετάνισσας, όλοι τους είναι παρελθόν. Και οι διώκτες μου, ως επί το πλείστον, χάθηκαν πιστεύω, και η αιτία για όλα αυτά είναι πως είμαι πια γριά γυναίκα, πολύ γριά, ίσαμε εκατό χρονών μπορεί να είμαι, αν και δε γνωρίζω, και κανείς δεν το γνωρίζει. Είμαι απλώς και μόνο απομεινάρι, κατάλοιπο γυναίκας, και δεν μοιάζω πλέον ούτε καν με άνθρωπο…»

Η Ροσίν ΜακΝάλτι, η ηρωίδα του Σεμπάστιαν Μπάρι στη «Μυστική γραφή» (μετ. Α. Κορτώ, εκδ. Καστανιώτη, 2009), έγκλειστη στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής της σ' ένα παμπάλαιο φρενοκομείο που όπου να 'ναι κατεδαφίζεται, νιώθοντας πως πλησιάζει και το δικό της τέλος, πιάνει να ξεδιπλώσει τα του βίου της.

Υπάρχει πλάι της άφθονο απόθεμα από «άχρηστες» λευκές σελίδες, και η Ροσίν λαχταράει όσο τίποτα ν' αφήσει μια κάποια μαρτυρία –«ένα είδος εύθραυστης και καλόπιστης προσωπικής ιστορίας»– την οποία δεν θέλει να διαδώσει, θα τη φυλακίσει κάτω απ' τα σανίδια του δωματίου της και μετά, «με περισσή χαρά» ν' αναπαυθεί.

Ο Σεμπάστιαν Μπάρι υφαίνει έναν περίπλοκο ιστό γύρω από τους πρωταγωνιστές του, που εγκλωβίζει και τον αναγνώστη, και σπέρνει το γραπτό του με τόσες εκπλήξεις που, στο τέλος, σε αφήνει άναυδο.

Η εξιστόρηση της Ροσίν εναλλάσσεται στο μυθιστόρημα του Μπάρι με μια δεύτερη γραπτή εξομολόγηση, αυτήν του εξηνταπεντάχρονου ψυχιάτρου δόκτορος Γκρεν, τις πλάτες του οποίου βαραίνει το καθήκον να προετοιμάσει την υπέργηρη γυναίκα για την αναστάτωση που θα της προκαλέσει η επικείμενη μετακόμιση.

Παράλληλα, ωστόσο, έστω και με καθυστέρηση, τον ταλανίζει και η απορία: γιατί η «απίστευτα συμπαθής, μολονότι επιρρεπής σε εκτενείς σιωπές» κυρία ΜακΝάλτι, που έμοιαζε με βασίλισσα όταν ακόμα έπαιζε στο πιάνο του ασύλου προχωρημένες τζαζ μελωδίες, βρέθηκε εσώκλειστη εκεί; Τι «ατασθαλίες» είχε άραγε χρεωθεί ως προσχήματα παραφροσύνης;

Από τους κορυφαίους μάστορες της αγγλικής γλώσσας, ο Ιρλανδός Σεμπάστιαν Μπάρι (Δουβλίνο, 1955) έχει αγαπηθεί πολύ στη χώρα μας. Τα τελευταία χρόνια τα έργα του εκδίδονται από τον Ίκαρο, αλλά η αρχή έγινε από τις εκδόσεις Πόλις με τα  «Η οδύσσεια του Ινίας ΜακΝάλτι» και «Μακριά πολύ μακριά». Δυο μυθιστορήματα που επικοινωνούν υπόγεια με τη «Μυστική γραφή», στο μέτρο που όλα τους έχουν για φόντο την ιστορία της αιματοκυλισμένης Ιρλανδίας κατά τον 20ό αιώνα και τ’ αποτυπώματά της στις ζωές των απλών ανθρώπων που μπλέχτηκαν στα γρανάζια της.

Όπως άλλωστε έχει ομολογήσει ο Μπάρι, οι ήρωές του προέρχονται από το οικογενειακό του δέντρο και η Ροσίν δεν αποτελεί εξαίρεση.

Γαλήνια, καρτερική και καλοσυνάτη, η φωνή της κυρίας ΜακΝάλτι ζωντανεύει το παρελθόν μιας κοπελίτσας που πρόλαβε να ζήσει λίγα ειδυλλιακά χρόνια, πλάι στη μητέρα και τον ευυπόληπτο πρεσβυτεριανό πατέρα της, υπάλληλο νεκροταφείου σ' ένα χωριό, το Σλάιγκο, όπου πλειοψηφούσαν οι καθολικοί. Μέχρι που ξέσπασε ο εμφύλιος. Κι από τη στιγμή που ο πατέρας της δέχεται να θάψει έναν νεαρό αντάρτη, κυνηγημένο «χειρότερα κι από τους μελανοφρουρούς του στέμματος», όλα στην καθημερινότητά τους αλλάζουν.

Μυστική γραφή Facebook Twitter
Σκηνή από την ταινία «Μυστική γραφή» του Τζιμ Σέρινταν.

Το μίσος που τυλίγει την Ιρλανδία σε συνδυασμό με τις επιταγές της Καθολικής Εκκλησίας θα σημαδέψουν έκτοτε τη ζωή της Ροσίν, στερώντας την αρχικά από τη φυσική παρουσία των γονιών της και στη συνέχεια από κάθε ίχνος αγάπης, αλληλεγγύης και συντροφικότητας που είχε προλάβει να γευτεί. Κάθε της απόπειρα να σταθεί μετά στα πόδια της ως εργαζόμενη, ως σύζυγος, ως μάνα, θα 'ναι καταδικασμένη να σκοντάφτει στη δίνη των πολιτικών γεγονότων και της καχυποψίας του περίγυρού της, με αποτέλεσμα να καταλήξει «ανεμοδαρμένο χαρτάκι στις παρυφές της ερημιάς».

Πόσο πιστά στην αλήθεια είναι όσα καταγράφει η Ροσίν; Τι παιχνίδια παίζει η μνήμη της καθώς σκαλίζει τα περασμένα; Και πού μέλλει να οδηγήσει το πάρε-δώσε της με τον ψυχίατρο που την παρακολουθεί; 

Ο Σεμπάστιαν Μπάρι υφαίνει έναν περίπλοκο ιστό γύρω από τους πρωταγωνιστές του, που εγκλωβίζει και τον αναγνώστη, και σπέρνει το γραπτό του με τόσες εκπλήξεις που, στο τέλος, σε αφήνει άναυδο. Πολυβραβευμένο μυθιστόρημα που ξεθάβει τις απώλειες, τις φρούδες ελπίδες και τις αθετημένες υποσχέσεις που βίωσαν χιλιάδες Ιρλανδέζες σαν την Ροσίν, η «Μυστική γραφή» μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 2017 από τον Τζιμ Σέρινταν, όπου την κεντρική ηρωίδα ερμηνεύουν εναλλάξ η Ρούνι Μάρα και η Βανέσα Ρεντγκρέιβ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ