«Ατίμωση»: Μια βραβευμένη ανάλυση της αποικιοκρατίας επανακυκλοφορεί

Τζ. Μ. Κουτσί: «Ατίμωση» Facebook Twitter
Η βούληση του Κουτσί να καταγράψει μυθιστορηματικά την τόσο περίπλοκη κατάσταση της χώρας του τού φόρτωσε τη ρετσινιά του ρατσιστή από αξιωματούχους του Αφρικανικού Εθνικού Κονγκρέσου. Φωτ.: Leonardo Cendamo/Getty Images/Ideal Images
0

«Είναι πενήντα δύο χρονών, διαζευγμένος και, για την ηλικία του, θεωρεί ότι έχει λύσει αρκετά ικανοποιητικά το πρόβλημα της σεξουαλικής του ζωής». Ο Τζ. Μ. Κουτσί μάς εισάγει στον κόσμο του ήρωα της «Ατίμωσης» χωρίς περιστροφές: ο Ντέιβιντ Λούρι, καθηγητής λογοτεχνίας σε τεχνικό πανεπιστήμιο του Κέιπ Τάουν, σε μια περίοδο όπου οι ανθρωπιστικές σπουδές έχουν περιθωριοποιηθεί, «αναζωογονείται» εβδομαδιαίως με τη συνδρομή μιας πειθήνιας σεξεργάτριας. Κι όταν η τελευταία, πανικόβλητη στο ενδεχόμενο να μπερδευτεί η επαγγελματική με την οικογενειακή της ζωή, εξαφανίζεται, το ενδιαφέρον του Λούρι στρέφεται σε μια φοιτήτριά του. 

Ο καθηγητής μοιάζει ανίκανος ν’ αντιληφθεί ότι η αγαπημένη του φοιτήτρια δεν τρέφει αντίστοιχα αισθήματα για κείνον. Την πρώτη φορά, πάντως, που μπουκάρει στο διαμέρισμά της, η εικοσάχρονη κοπέλα «δεν του αντιστέκεται. Απλώς στρέφεται αλλού· στρέφει αλλού τα χείλη, στρέφει αλλού τα μάτια της. Τον αφήνει να την ξαπλώσει στο κρεβάτι και να τη γδύσει (…) Με το που μένει γυμνή, χώνεται στο καπιτονέ πάπλωμα σαν τυφλοπόντικας που σκάβει το λαγούμι του και του γυρίζει την πλάτη.  Δεν είναι βιασμός, όχι ακριβώς, αλλά κάτι ανεπιθύμητο, απολύτως ανεπιθύμητο. Είναι σαν να έχει αποφασίσει να παραμείνει αδρανής, να πεθάνει μέσα της όσο διαρκεί η πράξη…»

Πολύ σύντομα, ο Ντέιβιντ Λούρι θα κατηγορηθεί για σεξουαλική παρενόχληση και καθώς δεν πιστεύει πως διέπραξε κάποιο θανάσιμο λάθος, θ’ αρνηθεί ν’ απολογηθεί δημοσίως, όπως του προτείνουν από το πανεπιστήμιο, και θα χάσει τη δουλειά του. Όταν όμως, αναζητήσει καταφύγιο στη φάρμα που διατηρεί η λεσβία κόρη του, Λούσι, προσπαθώντας να καλλιεργήσει τη μοναδική σχέση που του έχει απομείνει, θα γίνει μάρτυρας ενός εξευτελισμού που θα τον συντρίψει…

Την εποχή που ο Κουτσί δημοσίευσε την «Ατίμωση», η εγκληματικότητα, η διαφθορά και η ανεργία στην Νότιο Αφρική κάλπαζαν, το AIDS θέριζε και οι επιθέσεις που δέχονταν οι λευκοί –το 10% του πληθυσμού– μέρα με τη μέρα πολλαπλασιάζονταν. Χρειαζόταν πολύς χρόνος ακόμα για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις μιας αρμονικής συμβίωσης.

Η απαισιοδοξία και ο σκεπτικισμός περισσεύουν σε αυτό το σύντομο και λιτό μυθιστόρημα που χάρισε το 1999 στον Νοτιοαφρικανό Τζ. Μ. Κουτσί το δεύτερο Booker της καριέρας του. Ένα μυθιστόρημα που πρωτοκυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2002 από τις εκδόσεις Λιβάνη σε μετάφραση Αλέξανδρου Καλοφωλιά και μόλις επανεκδόθηκε από τη Διόπτρα σε μετάφραση Χριστίνας Σωτηροπούλου, το οποίο όχι μόνο ανατέμνει την κοινωνική πραγματικότητα στη μετά το απαρχάιντ εποχή, αλλά και τις πατριαρχικές αντιλήψεις και πρακτικές που σήμερα πια βρίσκονται επιτέλους στο στόχαστρο. 

ατίμωση
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ. J. M. Coetzee, Ατίμωση, εκδ. Διόπτρα, μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου

Στο κατώφλι των γηρατειών, βυθισμένος στη μοναξιά και στο όνειρό του να ολοκληρώσει κάποτε μια όπερα για τον Μπάιρον, ο ήρωας της «Ατίμωσης» θα διαπιστώσει πως και μετά το τέλος του απαρτχάιντ, η φρίκη στην πατρίδα του βασιλεύει. Πριν καλά καλά συμφιλιωθεί με την απόφαση της κόρης του να ζήσει σαν αγρότισσα, χωρίς σύντροφο, πλάι σε άγρια κυνηγόσκυλα που αναλαμβάνει να φιλοξενεί και υπό την «προστασία» του μαύρου οικογενειάρχη γείτονά της που εποφθαλμιά τη γη της, ο ατιμασμένος καθηγητής θα βιώσει μαζί της ένα περιστατικό απίστευτης βίας: την εισβολή στο αγρόκτημα μιας συμμορίας –δυο αντρών και ενός αγοριού, επίσης μαύρων– οι οποίοι θ’ αρπάξουν ό,τι μπορούν ν’ αρπάξουν από το σπίτι, θα καταστρέψουν φυτώρια και θα θανατώσουν ζώα, θα τον ραντίσουν με οινόπνευμα και θ’ αποπειραθούν να τον κάψουν, κι όλα αυτά, αφού πρώτα, παλλόμενοι από μίσος, έχουν βιάσει και οι τρεις διαδοχικά το παιδί του.  

Η στάση της Λούσι, εν τούτοις, είναι αποκαρδιωτική για τον πατέρα της: η κοπέλα δεν διανοείται να στραφεί εναντίον κανενός. Επωμίζεται τον ρόλο του θύματος καταχωνιάζοντας μέσα της το σοκ, λες και ξεπληρώνει μόνη της τα κρίματα της φυλής της. Για τη Λούσι, άλλος τρόπος για να επιβιώσει στη νέα πραγματικότητα της Νότιας Αφρικής δεν υπάρχει. Κι επιπλέον, όπως δηλώνει στον Λούρι ευθαρσώς, «σε σχέση με τους άντρες και το σεξ, δεν με εκπλήσσει τίποτε πια. Ίσως για τους άντρες το μίσος προς τις γυναίκες να κάνει το σεξ πιο συναρπαστικό. Άντρας είσαι, θα ξέρεις. Όταν κάνεις σεξ με κάποια άγνωστη –όταν την παγιδεύεις, την ακινητοποιείς, τη βάζεις κάτω, ρίχνεις όλο σου το βάρος πάνω της– δεν είναι λίγο σαν να τη σκοτώνεις;».

Την εποχή που ο Κουτσί δημοσίευσε την «Ατίμωση», η εγκληματικότητα, η διαφθορά και η ανεργία στη Νότιο Αφρική κάλπαζαν, το AIDS θέριζε και οι επιθέσεις που δέχονταν οι λευκοί –το 10% του πληθυσμού– μέρα με τη μέρα πολλαπλασιάζονταν. Χρειαζόταν πολύς χρόνος ακόμα για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις μιας αρμονικής συμβίωσης. Κι είναι χαρακτηριστικό ότι η βούληση του Κουτσί να καταγράψει μυθιστορηματικά την τόσο περίπλοκη κατάσταση της χώρας του τού φόρτωσε τη ρετσινιά του ρατσιστή από αξιωματούχους του Αφρικανικού Εθνικού Κονγκρέσου

Το σίγουρο είναι πως η «Ατίμωση» είχε έρθει να προστεθεί σ’ έναν μακρύ κατάλογο έργων του ίδιου, που τον είχαν ήδη κατατάξει σ’ έναν από τους σημαντικότερους μεταμοντέρνους αγγλοσάξονες συγγραφείς. Μακριά από φτηνούς μελοδραματισμούς και πολιτικολογίες, το έργο του Κουτσί συνιστά μια σύγχρονη ανάλυση της αποικιοκρατίας και ταυτόχρονα μια απόπειρα προσέγγισης του σκοτεινού πυρήνα της ανθρώπινης φύσης. Γι’ αυτό άλλωστε το 2003 τιμήθηκε και με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ






 

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ