«Ατίμωση»: Μια βραβευμένη ανάλυση της αποικιοκρατίας επανακυκλοφορεί

Τζ. Μ. Κουτσί: «Ατίμωση» Facebook Twitter
Η βούληση του Κουτσί να καταγράψει μυθιστορηματικά την τόσο περίπλοκη κατάσταση της χώρας του τού φόρτωσε τη ρετσινιά του ρατσιστή από αξιωματούχους του Αφρικανικού Εθνικού Κονγκρέσου. Φωτ.: Leonardo Cendamo/Getty Images/Ideal Images
0

«Είναι πενήντα δύο χρονών, διαζευγμένος και, για την ηλικία του, θεωρεί ότι έχει λύσει αρκετά ικανοποιητικά το πρόβλημα της σεξουαλικής του ζωής». Ο Τζ. Μ. Κουτσί μάς εισάγει στον κόσμο του ήρωα της «Ατίμωσης» χωρίς περιστροφές: ο Ντέιβιντ Λούρι, καθηγητής λογοτεχνίας σε τεχνικό πανεπιστήμιο του Κέιπ Τάουν, σε μια περίοδο όπου οι ανθρωπιστικές σπουδές έχουν περιθωριοποιηθεί, «αναζωογονείται» εβδομαδιαίως με τη συνδρομή μιας πειθήνιας σεξεργάτριας. Κι όταν η τελευταία, πανικόβλητη στο ενδεχόμενο να μπερδευτεί η επαγγελματική με την οικογενειακή της ζωή, εξαφανίζεται, το ενδιαφέρον του Λούρι στρέφεται σε μια φοιτήτριά του. 

Ο καθηγητής μοιάζει ανίκανος ν’ αντιληφθεί ότι η αγαπημένη του φοιτήτρια δεν τρέφει αντίστοιχα αισθήματα για κείνον. Την πρώτη φορά, πάντως, που μπουκάρει στο διαμέρισμά της, η εικοσάχρονη κοπέλα «δεν του αντιστέκεται. Απλώς στρέφεται αλλού· στρέφει αλλού τα χείλη, στρέφει αλλού τα μάτια της. Τον αφήνει να την ξαπλώσει στο κρεβάτι και να τη γδύσει (…) Με το που μένει γυμνή, χώνεται στο καπιτονέ πάπλωμα σαν τυφλοπόντικας που σκάβει το λαγούμι του και του γυρίζει την πλάτη.  Δεν είναι βιασμός, όχι ακριβώς, αλλά κάτι ανεπιθύμητο, απολύτως ανεπιθύμητο. Είναι σαν να έχει αποφασίσει να παραμείνει αδρανής, να πεθάνει μέσα της όσο διαρκεί η πράξη…»

Πολύ σύντομα, ο Ντέιβιντ Λούρι θα κατηγορηθεί για σεξουαλική παρενόχληση και καθώς δεν πιστεύει πως διέπραξε κάποιο θανάσιμο λάθος, θ’ αρνηθεί ν’ απολογηθεί δημοσίως, όπως του προτείνουν από το πανεπιστήμιο, και θα χάσει τη δουλειά του. Όταν όμως, αναζητήσει καταφύγιο στη φάρμα που διατηρεί η λεσβία κόρη του, Λούσι, προσπαθώντας να καλλιεργήσει τη μοναδική σχέση που του έχει απομείνει, θα γίνει μάρτυρας ενός εξευτελισμού που θα τον συντρίψει…

Την εποχή που ο Κουτσί δημοσίευσε την «Ατίμωση», η εγκληματικότητα, η διαφθορά και η ανεργία στην Νότιο Αφρική κάλπαζαν, το AIDS θέριζε και οι επιθέσεις που δέχονταν οι λευκοί –το 10% του πληθυσμού– μέρα με τη μέρα πολλαπλασιάζονταν. Χρειαζόταν πολύς χρόνος ακόμα για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις μιας αρμονικής συμβίωσης.

Η απαισιοδοξία και ο σκεπτικισμός περισσεύουν σε αυτό το σύντομο και λιτό μυθιστόρημα που χάρισε το 1999 στον Νοτιοαφρικανό Τζ. Μ. Κουτσί το δεύτερο Booker της καριέρας του. Ένα μυθιστόρημα που πρωτοκυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2002 από τις εκδόσεις Λιβάνη σε μετάφραση Αλέξανδρου Καλοφωλιά και μόλις επανεκδόθηκε από τη Διόπτρα σε μετάφραση Χριστίνας Σωτηροπούλου, το οποίο όχι μόνο ανατέμνει την κοινωνική πραγματικότητα στη μετά το απαρχάιντ εποχή, αλλά και τις πατριαρχικές αντιλήψεις και πρακτικές που σήμερα πια βρίσκονται επιτέλους στο στόχαστρο. 

ατίμωση
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ. J. M. Coetzee, Ατίμωση, εκδ. Διόπτρα, μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου

Στο κατώφλι των γηρατειών, βυθισμένος στη μοναξιά και στο όνειρό του να ολοκληρώσει κάποτε μια όπερα για τον Μπάιρον, ο ήρωας της «Ατίμωσης» θα διαπιστώσει πως και μετά το τέλος του απαρτχάιντ, η φρίκη στην πατρίδα του βασιλεύει. Πριν καλά καλά συμφιλιωθεί με την απόφαση της κόρης του να ζήσει σαν αγρότισσα, χωρίς σύντροφο, πλάι σε άγρια κυνηγόσκυλα που αναλαμβάνει να φιλοξενεί και υπό την «προστασία» του μαύρου οικογενειάρχη γείτονά της που εποφθαλμιά τη γη της, ο ατιμασμένος καθηγητής θα βιώσει μαζί της ένα περιστατικό απίστευτης βίας: την εισβολή στο αγρόκτημα μιας συμμορίας –δυο αντρών και ενός αγοριού, επίσης μαύρων– οι οποίοι θ’ αρπάξουν ό,τι μπορούν ν’ αρπάξουν από το σπίτι, θα καταστρέψουν φυτώρια και θα θανατώσουν ζώα, θα τον ραντίσουν με οινόπνευμα και θ’ αποπειραθούν να τον κάψουν, κι όλα αυτά, αφού πρώτα, παλλόμενοι από μίσος, έχουν βιάσει και οι τρεις διαδοχικά το παιδί του.  

Η στάση της Λούσι, εν τούτοις, είναι αποκαρδιωτική για τον πατέρα της: η κοπέλα δεν διανοείται να στραφεί εναντίον κανενός. Επωμίζεται τον ρόλο του θύματος καταχωνιάζοντας μέσα της το σοκ, λες και ξεπληρώνει μόνη της τα κρίματα της φυλής της. Για τη Λούσι, άλλος τρόπος για να επιβιώσει στη νέα πραγματικότητα της Νότιας Αφρικής δεν υπάρχει. Κι επιπλέον, όπως δηλώνει στον Λούρι ευθαρσώς, «σε σχέση με τους άντρες και το σεξ, δεν με εκπλήσσει τίποτε πια. Ίσως για τους άντρες το μίσος προς τις γυναίκες να κάνει το σεξ πιο συναρπαστικό. Άντρας είσαι, θα ξέρεις. Όταν κάνεις σεξ με κάποια άγνωστη –όταν την παγιδεύεις, την ακινητοποιείς, τη βάζεις κάτω, ρίχνεις όλο σου το βάρος πάνω της– δεν είναι λίγο σαν να τη σκοτώνεις;».

Την εποχή που ο Κουτσί δημοσίευσε την «Ατίμωση», η εγκληματικότητα, η διαφθορά και η ανεργία στη Νότιο Αφρική κάλπαζαν, το AIDS θέριζε και οι επιθέσεις που δέχονταν οι λευκοί –το 10% του πληθυσμού– μέρα με τη μέρα πολλαπλασιάζονταν. Χρειαζόταν πολύς χρόνος ακόμα για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις μιας αρμονικής συμβίωσης. Κι είναι χαρακτηριστικό ότι η βούληση του Κουτσί να καταγράψει μυθιστορηματικά την τόσο περίπλοκη κατάσταση της χώρας του τού φόρτωσε τη ρετσινιά του ρατσιστή από αξιωματούχους του Αφρικανικού Εθνικού Κονγκρέσου

Το σίγουρο είναι πως η «Ατίμωση» είχε έρθει να προστεθεί σ’ έναν μακρύ κατάλογο έργων του ίδιου, που τον είχαν ήδη κατατάξει σ’ έναν από τους σημαντικότερους μεταμοντέρνους αγγλοσάξονες συγγραφείς. Μακριά από φτηνούς μελοδραματισμούς και πολιτικολογίες, το έργο του Κουτσί συνιστά μια σύγχρονη ανάλυση της αποικιοκρατίας και ταυτόχρονα μια απόπειρα προσέγγισης του σκοτεινού πυρήνα της ανθρώπινης φύσης. Γι’ αυτό άλλωστε το 2003 τιμήθηκε και με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ






 

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ