Φαντάσματα, χαρές, φωνές και σπίθες: το queer που μας στοιχειώνει και μας ξυπνάει
Τέσσερις queer ιστορίες μιλούν για μουσική, αλλά στην πραγματικότητα μιλούν για κάτι άλλο: για τη μνήμη, το τραύμα και τη χαρά που ανθίζει ακόμα κι όταν νομίζεις πως έχεις σωπάσει. Η Kylie, η Τζένη Βάνου, η ANOHNI, ο Cole Escola, η Sondiaze και το Koplje. Παλιά φαντάσματα και νέες σπίθες που μας θυμίζουν γιατί υπάρχουμε.
*Τα φαντάσματα των queer ειδώλων/
(Η Kylie, η Τζένη, η ANOHNI – τρία πρόσωπα, τρία τραγούδια, τρεις διαφορετικοί τρόποι να θυμηθείς ποιος υπήρξες και γιατί συνεχίζεις.)
Η Kylie
Τη θυμάμαι σε μια παλιά τηλεόραση, το I should be so lucky στο mute γιατί όλοι κοιμούνταν. Εγώ με μια πετσέτα δεμένη σαν κάπα, να χορεύω μπροστά στο τζάμι της βιβλιοθήκης που έκανε τον καθρέφτη. Ήταν η πρώτη φορά που το σώμα μου δεν ήταν ντροπή αλλά παιχνίδι. Από τότε κάθε φορά που ακούω Kylie, είναι σαν να μπαίνω ξανά σ’ εκείνο το δωμάτιο που έκλεινα τα μάτια και νόμιζα ότι μπορούσα να γίνω ό,τι θέλω.
Η Kylie είναι το φάντασμα της ελευθερίας που δεν είχα ακόμα αλλά ήδη ένιωθα στο δέρμα.
Η Τζένη Βάνου
Δεν τραγουδούσε, ξόρκιζε.
Η φωνή της έσπαγε σαν γυαλί και μετά σε σκέπαζε σαν βελούδο. Δεν ήταν για τους “καλούς” έρωτες, ήταν για εκείνους που δεν χωράνε πουθενά. Για τις νύχτες που αγαπάς και μισείς το ίδιο πρόσωπο. Όταν έλεγε Αν σ’ αρνηθώ αγάπη μου δεν υπήρχε τίποτα ακίνδυνο.
Ήταν το ίδιο το βάρος της επιθυμίας. Μια επιθυμία που ξέρει ότι θα σε καταστρέψει, αλλά δεν γίνεται να κάνεις πίσω. Η Βάνου είναι το queer φάντασμα που σε μαθαίνει ότι η αγάπη είναι και όπλο και πληγή.
Ότι καμιά φορά το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να τη βάλεις σε μια μελωδία. Kαι να την αφήσεις να σε καταπιεί.
Η ANOHNI
Κι ύστερα η ANOHNI. Η φωνή της δεν σε απογειώνει∙ σε βυθίζει ήρεμα μέχρι να συναντήσεις όσα φοβάσαι.
Όταν την ακούω, νιώθω ότι κάποιος μου κρατάει το χέρι στα πιο σκοτεινά δωμάτια του μυαλού μου, και μου λέει “κοίτα, αυτός είσαι, αλλά δεν χρειάζεται να τρέξεις μακριά”. Η ANOHNI είναι το φάντασμα που σου θυμίζει ότι το τραύμα σου έχει χρώμα και πως μέσα στο χρώμα υπάρχει τρόπος να ανασάνεις ξανά.
Κάθε queer είδωλο είναι ένας καθρέφτης που σε κοιτάζει όταν τολμάς να μην κοιτάς τον εαυτό σου. Και μερικές φορές, το μόνο που χρειαζόμαστε είναι ένα φάντασμα για να ξαναπιστέψουμε ότι υπάρχουμε.
*Η χαρά που δεν πρόλαβες/
(Μερικές φορές μένεις πίσω από τη γιορτή, αλλά η queer χαρά δεν τελειώνει επειδή δεν ήσουν εκεί.)
Το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε η Kylie Minogue τραγουδούσε στο Release Athens. Κι εγώ την άκουγα μόνο μέσα μου. Δεν είναι πως δεν ήθελα∙ ποιο δεν θέλει να ακούσει live το Can’t Get You Out of My Head και να γίνει ξανά εκείνο το παιδί που χόρευε μπροστά στην τηλεόραση; Αλλά έμεινα στην Κερατέα, με τη μητέρα μου που γερνάει. Σ’ ένα σπίτι που δεν είναι πια καταφύγιο αλλά χώρος πόνου φροντίδας και σιωπής.
Κι ενώ οι φωτογραφίες ανέβαιναν online, σκέφτηκα πόσο παράξενο είναι να ανήκεις σε μια queer κοινότητα που γιορτάζει κι εσύ να μένεις πίσω. Να είσαι κομμάτι της χαράς, αλλά ταυτόχρονα να την κοιτάς απ’ έξω. Κάποιες φορές το σώμα σου δεν σου ανήκει. Ανήκει σε εκείνους που χρειάζονται την παρουσία σου για να νιώσουν ασφαλείς. Κι αυτό, όσο κι αν πονάει, είναι μια μορφή αγάπης.
Η queer χαρά δεν τελειώνει επειδή δεν ήσουν εκεί. Μένει σαν μικρό φως, ακόμα κι όταν χορεύεις μόνο μέσα στο μυαλό σου.
*Η φωνή που σε μαλακώνει/
(Η ANOHNI στο Tiny Desk, τρία τραγούδια που ανοίγουν παλιά δωμάτια και μας θυμίζουν πως ακόμα αλλάζουμε.)
Δεν είναι συναυλία. Είναι κάτι πιο μικρό, σχεδόν οικείο. Η ANOHNI στο Tiny Desk, με τρία τραγούδια που αρκούν για να ανοίξουν παλιά δωμάτια μέσα σου.
Η φωνή της δεν σε απογειώνει∙ σε βυθίζει ήρεμα μέχρι να συναντήσεις όσα φοβάσαι. Και τότε θυμάσαι πράγματα που νόμιζες χαμένα: το παιδί που κρυβόταν στο μπάνιο για να μην το ακούσουν να κλαίει, την πρώτη φορά που κάποιος σε φίλησε και ένιωσες πως υπάρχεις, τις νύχτες που πίστευες ότι δεν θα σε καταλάβει κανείς.
«Why am I alive now;» ρωτάει. Και νιώθεις πως το λέει και για σένα. Για εμάς που επιμένουμε να υπάρχουμε, queer και εύθραυστοι, μέσα σε μια εποχή που όλα ζητούν να σβήσεις τα ίχνη σου. Η μουσική της είναι ανάσα που ξεκολλάει σιγά-σιγά τη ντροπή από το δέρμα. Μας θυμίζει πως ναι, είμαστε πληγές, αλλά είμαστε κι αυτό που ανθίζει όταν όλα γύρω σαπίζουν.
Η ANOHNI ψιθυρίζει. Κι εσύ απαντάς, σχεδόν από μέσα σου: Ζούμε. Ακόμα. Και δεν θα σταματήσουμε να αλλάζουμε.
*Queer σπίθες που δεν θα δεις στα ελληνικά media/
(Cole Escola, Sondiaze, Koplje – τρεις queer σπίθες που καίνε λίγο το μυαλό και θυμίζουν γιατί η τέχνη δεν ήταν ποτέ “ασφαλής”.)
Η queer τέχνη ζει πάντα στις ρωγμές. Δεν τη βρίσκεις στις βιτρίνες, ξεφυτρώνει εκεί που δεν την περιμένεις, σαν τσακισμένο λουλούδι σε τσιμεντένιο πεζοδρόμιο, σαν μια φωνή που γελάει με την ίδια της την πληγή. Αυτές τις μέρες τρεις τέτοιες σπίθες μου έκαψαν λίγο το μυαλό.
Cole Escola
Το Cole είναι αυτό το queer παιδί που δεν χωράει πουθενά, οπότε φτιάχνει τον δικό του κόσμο και τον ανεβάζει στο Broadway.
Στο Oh, Mary! έγινε για έναν ολόκληρο χρόνο η Mary Todd Lincoln. Όχι η ιστορική φιγούρα, αλλά το φάντασμα μιας γυναίκας που δε θέλει μόνο να είναι κάποια προεδρική σύζυγος σε κάποιο ξεχασμένο ιστορικό λήμμα. Θέλει να γίνει μια αλκοολική τραγουδίστρια του καμπαρέ.
Camp μέχρι το κόκαλο, αλλά με τη μοναξιά να καραδοκεί πίσω από κάθε αστείο. Παρατηρείς το Cole στα reels να ξεστομίζει την πιο γελοία ατάκα και σου πιάνεται το λαρύγγι από τα γέλια. Γιατί έτσι είναι το αληθινό queer χιούμορ: γελάει για να μη βάλει τα κλάματα. Kαι ύστερα παίρνει το βραβείο Tony.
Trivia: Oh, Mary! Tο solo θεατρικό του Cole Escola έγινε sold out στο Broadway πριν καν μπει σε mainstream κύκλωμα. Είναι μια camp κωμωδία που παίζει με την queer ιστορική μνήμη.
Sondiaze
Η Sondiaze μοιάζει σαν να έπεσε κατά λάθος από ένα μελλοντικό RnB όνειρο, όπου τα beats είναι μισοτελειωμένα και η φωνή στάζει σαν δάκρυ που δεν ξέρει αν θέλει να κυλήσει ή να μείνει εκεί.
Τραγουδάει με έναν τρόπο που σε αποπλανεί και ταυτόχρονα σε αφήνει στο σκοτάδι σου, χωρίς να σου ζητάει συγγνώμη γι’ αυτό.
Μέσα σε όλη αυτή την ηλεκτρονική υγρασία υπάρχει μια απίστευτη τρυφερότητα,σαν να σου λέει:
ξέρω πόσο μόνος νιώθεις, έλα να καθίσουμε μαζί εδώ, έστω για λίγα δευτερόλεπτα και να δούμε ξανά τα trashqueen βιντεάκια μου που μ’ έκαναν μια viral Παναγία Των Σκουπιδιών του αλγόριθμου.
Trivia: στο νέο της mixtape μπλέκει lo-fi RnB με spoken word και οπτικά performance βίντεο. Είναι κομμάτι της underground σκηνής που χτίζεται τώρα μεταξύ Λισαβόνας, Παρισιού και Βερολίνου.
Koplje
Το Koplje δεν είναι κολεκτίβα. Είναι σχεδόν τελετουργία.
Βερολινέζικο queer art project που φτιάχνει περφόρμανς σαν ψυχικά τοτέμ –εκεί δεν κάθεσαι “θεατής”, σε πετάνε μέσα, σε ξεγυμνώνουν, σου δείχνουν το είδωλό σου και σου ψιθυρίζουν: τώρα κοίτα τι κουβαλάς.
Δεν είναι τέχνη που καταναλώνεται∙ σε καταναλώνει. Σε κάνει να θυμηθείς ότι το queer δεν ήταν ποτέ “ασφαλές”.
Trivia: τελευταία τους περφόρμανς στο Berghain, queer τελετουργία με ήχο, σώματα και αρχειακά βίντεο που έσβηναν όρια ανάμεσα σε clubbing και ψυχική κάθαρση.
*Υ.Γ./
Το σημερινό ποστ είναι ένα γεμάτο queer φαντάσματα, ίχνη και σπίθες, ποια μας στοίχειωσαν τότε και ποια μας ταρακουνούν τώρα.
Να θυμάσαι: Η queer τέχνη αφήνει πάντα ίχνη. Κάποια έρχονται από το παρελθόν και μας θυμίζουν ποιοι υπήρξαμε. Άλλα ξεφυτρώνουν τώρα, σαν σπίθες που δεν θα δεις ποτέ στα mainstream media. Όλα όμως – παλιά και νέα – λένε το ίδιο:
μην ξεχάσεις γιατί υπάρχουμε
*Στο ποστ χρησιμοποιηθηκαν εικόνες των Luke Gilford, Livio Morabito, Mark Selliger, Kenneth Gruenholtz,
