Σίγουρα ο όρος FOMO (fear of missing out) έγινε τα τελευταία χρόνια αρκετά δημοφιλής, αλλά ελάχιστοι είναι εξοικειωμένοι με τον όρο FOFO (fear of finding out), που θυμίζει το «φόμο».
Νέο δημοσίευμα του περιοδικού Time, που φιλοξενεί και της τοποθετήσεις ειδικών ψυχολόγων, εστιάζει στο FOFO, το οποίο όπως εξηγεί περιγράφει την κατάσταση, κατά την οποία πολλοί άνθρωποι δεν υποβάλλονται σε προληπτικές εξετάσεις υγείας, όπως μαστογραφίες, τεστ Παπανικολάου, εξετάσεις για σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, εξετάσεις αίματος και πλήρεις εξετάσεις για καρκίνο του δέρματος.
Το FOFO «δεν είναι κλινική διάγνωση», αλλά ένας όρος στην καθομιλουμένη, που τα τελευταία χρόνια, έχει αποκτήσει μεγαλύτερη προσοχή στην ιατρική κοινότητα και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. «Υπάρχουν πολύ λίγες έρευνες για αυτό το συγκεκριμένο θέμα, αλλά οι κλινικοί γιατροί που εργάζονται στον τομέα της υγείας είναι πολύ εξοικειωμένοι με αυτό», λέει ο Steven Taylor, καθηγητής και κλινικός ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο British Columbia και συν-συγγραφέας του βιβλίου «It’s Not All in Your Head: How Worrying about Your Health Could Be Making You Sick—and What You Can Do About It» (Δεν είναι όλα στο μυαλό σας: Πώς η ανησυχία για την υγεία σας μπορεί να σας αρρωσταίνει και τι μπορείτε να κάνετε για αυτό).
FOFO: Πού κατέληξε έρευνα στις ΗΠΑ
Μια έρευνα του 2025 σε 2.000 ενήλικες εργαζόμενους στις ΗΠΑ, διαπίστωσε ότι τρεις στους πέντε από αυτούς αποφεύγουν τις εξετάσεις υγείας. Οι πιο συχνές αιτίες, είναι ο φόβος για άσχημα νέα ή το αίσθημα της ντροπής. Υπάρχουν ενδείξεις ότι το πρόβλημα μπορεί να επιδεινώνεται. Άλλη έρευνα του 2025 σε 7.000 ενήλικες στις ΗΠΑ διαπίστωσε ότι μόνο το 51% είχε προγραμματισμένο ιατρικό ραντεβού ή προληπτικό έλεγχο για καρκίνο κατά το τελευταίο έτος - μια μείωση της τάξης του 10% σε σχέση με το 2024.
Από πού προέρχεται το FOFO;
«Για πολλούς, προέρχεται από ένα αίσθημα άγχους και αποτελεί μια προσπάθεια να ασκήσουν κάποιο έλεγχο σε μια κατάσταση που τους φαίνεται αβέβαιη. Το έντονο άγχος μας οδηγεί στην αποφυγή - θέλουμε να αποφύγουμε αυτό που μας φοβίζει», λέει η Lynn Bufka, ψυχολόγος και επικεφαλής της πρακτικής στην Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία.
Το FOFO είναι ιδιαίτερα συχνό σε άτομα που πάσχουν από γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) ή διαταραχή άγχους που αφορά τις ασθένειες, συμπληρώνει ο Taylor.
Αλλά ακόμη και άτομα που δεν έχουν διαγνωσθεί με κάποια από αυτές τις διαταραχές μπορεί να έχουν FOFO. Σε ορισμένες περιπτώσεις, «ενδέχεται να είναι ένα μεμονωμένο φαινόμενο, όπως ο φόβος για την εξέταση του προστάτη, ή μπορεί να είναι μέρος ενός ευρύτερου τρόπου αντιμετώπισης», εξηγεί ο Taylor. «Μερικές φορές, τα άτομα που αποφεύγουν τις εξετάσεις διαγνωστικού ελέγχου συμβουλεύονται εμμονικά τον Δρ ChatBot ή τον Δρ Google».
Για κάποιους, το FOFO μπορεί να προέρχεται από προηγούμενες κακές εμπειρίες που είχαν σε περιβάλλοντα υγειονομικής περίθαλψης ή από «ιατροφοβία» -φόβο για τους γιατρούς ή την ιατρική περίθαλψη. Για άλλους, μπορεί να σχετίζεται με ένα αποτέλεσμα εξέτασης που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αίσθημα ντροπής για το γεγονός ότι έχουν μια συγκεκριμένη ιατρική πάθηση (όπως ένα σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα) ή σε άγχος για την ανάγκη θεραπειών που δεν επιθυμούν. «Μπορεί να πρόκειται για φόβο να μάθουν κάποια άσχημα νέα ή να νιώθουν πίεση να πάρουν δύσκολες αποφάσεις για τον τρόπο ζωής τους», λέει ο Bufka. Σε αυτές τις περιπτώσεις, κυριαρχεί η σκέψη: «Αν δεν κάνω την εξέταση, τότε αυτό το πράγμα δεν υπάρχει».
Η αναμονή για τα αποτελέσματα μπορεί επίσης να εντείνει την αίσθηση του FOFO. «Δεν υπάρχει τίποτα πιο αγχωτικό από το να πρέπει να περιμένεις τα αποτελέσματα για μερικές εβδομάδες», λέει ο Jonathan Abramowitz, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας στο Chapel Hill.
Πώς να ξεπεράσετε το FOFO;
Το πρώτο βήμα για να αντιμετωπίσει κανείς το FOFO είναι να εξετάσει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της υποβολής σε μια συγκεκριμένη εξέταση σε σύγκριση με την αποφυγή της. «Μακροπρόθεσμα, τα πλεονεκτήματα της εξέτασης υπερτερούν των μειονεκτημάτων», λέει ο Abramowitz. Ωστόσο, «ως άνθρωποι, έχουμε την τάση να κάνουμε ό,τι μας κάνει να νιώθουμε καλύτερα βραχυπρόθεσμα» - κάτι που μπορεί να εξηγεί γιατί τόσοι πολλοί αναβάλλουν τις εξετάσεις.
Αν ανήκετε σε αυτή την κατηγορία, αξίζει να αναρωτηθείτε τι σας ωθεί να αποφύγετε την εξέταση. «Αν ανησυχείτε για το τι θα σημαίνει ένα θετικό αποτέλεσμα, ίσως υποτιμάτε την ικανότητά σας να το διαχειριστείτε», σχολιάζει ο Abramowitz.
Επίσης, σκεφτείτε αν θέλετε ο φόβος ή το άγχος σας να παίρνουν τις αποφάσεις για εσάς, προτείνει η Bufka. Συνιστά να αναρωτηθείτε: «Τι θα συμβεί αν συνεχίσω να το αποφεύγω; Αξίζει τον κίνδυνο να συνεχίσω να το αναβάλλω; Πώς θα νιώθω για αυτό το ζήτημα ή την απόφαση σε ένα χρόνο από τώρα;».
«Αντιμετωπίζοντας τον φόβο, μπορούμε να κάνουμε επιλογές που είναι πιο σύμφωνες με τις αξίες μας», υπογραμμίζει.
Εάν αισθάνεστε πραγματικά ότι έχετε «κολλήσει» σε μια κατάσταση FOFO, «μιλήστε με τον γιατρό σας για αυτό», είναι η συμβουλή του Taylor. «Μοιραστείτε τις ανησυχίες και τους φόβους σας και αναπτύξτε ένα συνεργατικό σχέδιο για να προχωρήσετε με την εξέταση και να προγραμματίσετε τι θα κάνετε κατά τη διάρκεια της περιόδου αναμονής».
Με πληροφορίες από Time
