«Squid Game»: Η χαμένη παιδικότητα

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ «Squid Game»: Η χαμένη παιδικότητα Facebook Twitter
Η κούκλα ως τεράστιο playmobil που γίνεται το πρώτο φονικό όπλο των οργανωτών του παιχνιδιού, είναι μια ευθεία διακειμενική σύνδεση με αυτή την παράδοση παιδοποιημένου «τρόμου» που μένει κάπως απωθημένη στη συλλογική οπτικοακουστική μας μνήμη.
0

ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΦΑΝΤΑΖΟΤΑΝ, λίγα χρόνια πριν, ότι μια νοτιοκορεάτικη σειρά θα γινόταν η πιο επιτυχημένη στην ιστορία του Netflix και θα δημιουργούσε ένα παγκόσμιο trend, που ανάλογό του κατάφερναν μέχρι πρότινος μόνο αμερικανικές τηλεοπτικές παραγωγές (τύπου «Lost», «Game of Thrones» κ.λπ.);

Το «Squid Game» αποτελεί πια μέγα ψυχαγωγικό γεγονός. Έχει προκαλέσει ήδη τον διαχωρισμό μεταξύ fans και haters, κάτι που συμβαίνει με οποιοδήποτε προϊόν ξεφεύγει από την απλή κλίμακα του δημοφιλούς και μπαίνει σε αυτήν του πολιτισμικού φαινομένου. Ένα φαινόμενο που, πέρα από οποιαδήποτε αισθητική και ηθική επιδοκιμασία ή αποδοκιμασία, καταρχάς χρειάζεται να το κατανοήσουμε. 

Έχει γραφεί σωστά ότι, για να καταλάβουμε την επιτυχία της σειράς αυτής, θα πρέπει να την εντάξουμε στο ευρύτερο πλαίσιο παραγωγής και διάδοσης της νοτιοκορεάτικης δημοφιλούς κουλτούρας.

H κορεάτικη ποπ μουσική, οι κορεάτικες νεανικές σαπουνόπερες, ο κορεατικός κινηματογράφος, γνωρίζουν τεράστια επιτυχία και έχουν εξοικειώσει ήδη τις νεαρότερες ηλικίες ιδίως παγκοσμίως με μια μέχρι πρότινος «εξωτική» οπτικοακουστική κουλτούρα. Αποτελούν ισάξιο ανταγωνιστή της αμερικανικής δημοφιλούς κουλτούρας, φέρνοντας ταυτόχρονα στοιχεία από τη χολιγουντιανή θεαματικότητα αλλά και την ασιατική, ιαπωνική κυρίως, εικονογραφική αισθητική και θεματολογία (βλ. μάνγκα, ταινίες για πολεμικές τέχνες κ.λπ.), στην οποία ήδη έχουν μυηθεί αρκετές γενιές τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1990.

Η σειρά του Netflix, προτάσσοντας το παιχνίδι, και μάλιστα στις παιδικές του σημάνσεις, μάλλον υποδηλώνει έναν κόσμο δυσοίωνο, εντός και πέραν της οικονομικής συνθήκης. Έναν κόσμο που καθολικά δοκιμάζει όλους τους δεσμούς εμπιστοσύνης και τελικά καταφέρνει να τους διαρρήξει.

To ίδιο εύστοχα έχει παρατηρηθεί ότι το «Squid Game» είναι μέρος ενός διακριτού είδους αφήγησης που συναντιέται σε πολλά μέσα. Συγγενεύει απολύτως με την κινηματογραφική τριλογία τoυ Hunger Games και παρόμοιες παραγωγές όπου πρωταγωνιστούν έφηβοι σε δυστοπικές συνθήκες βίαιων παιχνιδιών περιπέτειας. Αναδιατάσσει όλη την εικονογραφία που έχει προκύψει από ριάλιτι παιχνίδια επιτήρησης των συμμετεχόντων, ιδίως αυτά που διενεργούνται σε περιβάλλοντα αντίξοου εξωτισμού (βλ. «Survivor»).

Επίσης, συνδέεται με όλη την κουλτούρα των video games, είτε αυτά είναι παιχνίδια ρόλων (RPG) είτε απλά παιχνίδια βίαιης εξολόθρευσης του όποιου αντιπάλου (shoot em up). Κοινό στοιχείο όλων των παραπάνω «αφηγήσεων», η ένταξη του πρωταγωνιστή σε έναν παράλληλο κόσμο όπου κυριαρχούν το παιχνίδι, η βία, ο ανταγωνισμός μέχρι εσχάτων, η δοκιμασία ηθικών επιταγών και συναισθημάτων κάτω από ακραίες συνθήκες επιβίωσης που έχουν προκύψει, είτε καταναγκαστικά, είτε εθελούσια, είτε και τα δύο.

Το στοιχείο εκείνο που έχει αποσπάσει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον στον δημόσιο σχολιασμό για το «Squid Game» είναι οι βίαιες σκηνές του. Εντούτοις, οι εικόνες βίας που περιέχει η σειρά είναι πολύ πιο ανώδυνες από εκείνες πολλών σύγχρονων κινηματογραφικών και τηλεοπτικών παραγωγών ή τις σκηνές βίας που εμπεριέχουν πολλά video games ή ερασιτεχνικά θρίλερ που παρακολουθούν ανήλικοι στο YouTube.

To σπλάτερ στοιχείο υπάρχει στη σειρά, η οποία φαίνεται να παίρνει δάνεια από b-movies της δεκαετίας του ’70, αλλά σε δόσεις τέτοιες που δεν είναι ούτε το κυρίαρχο ούτε ό,τι πιο τρομακτικό έχει δει κανείς. Το ζήτημα της ακαταλληλότητας της σειράς για ανηλίκους είναι βάσιμο, όπως όμως και σε τόσα άλλα προϊόντα με επίκεντρο τη βία στα οποία εκτίθενται καθημερινά.

Το ζήτημα της αισθητικοποίησης της βίας είναι επίσης σημαντικό, αλλά από την εποχή του Ταραντίνο και ύστερα, όπως και της οπτικής εξοικείωσης που υπάρχει με το νεκρό ή ασθενικό σώμα (βλ. σειρές ιατρικού περιεχομένου, παιχνίδια πολεμικού υπερρεαλισμού), το να ανάγουμε το «Squid Game» σε ελεγεία ακαλαίσθητης βίας, επικίνδυνη για τα παιδιά, είναι τουλάχιστον υποκρισία.

H ειδοποιός διαφορά του «Squid Game» και κατά πάσα πιθανότητα αυτό που το έχει κάνει τόσο ελκυστικό, ιδίως στους νεότερους, είναι η σύνδεση της βίας με την παιδικότητα. Η πρωτοτυπία της κορεάτικης σειράς είναι ότι οι χρεοκοπημένοι παίκτες που επιλέγουν να διεκδικήσουν το δυσθεώρητο χρηματικό έπαθλο, είτε για να ξεχρεώσουν είτε γιατί ο τζόγος είναι η ίδια τους η ζωή, υποβάλλονται σε παιδικά παιχνίδια και όχι σε απαιτητικές (σωματικά ή πνευματικά) δοκιμασίες. Παιδικά παιχνίδια («αγαλματάκια ακούνητα αγέλαστα», βόλοι κ.λπ.), όπου ο χαμένος χάνει και τη ζωή του ακαριαία, και ο τελικός κερδισμένος τα παίρνει όλα.

Αυτή η σύνδεση της παιδικότητας με τον κίνδυνο, τη βία, την πλεονεξία, είναι μια ιδιαίτερα εφιαλτική συνθήκη που έχουμε συναντήσει σε περιπτώσεις θρίλερ όπου είτε τα παιδιά είτε τα παιχνίδια τους γίνονται εξαρτήματα του «κακού» (βλ. Ο Εξορκιστής, Ο δολοφόνος με τα δύο πρόσωπα κ.ά.). Η κούκλα ως τεράστιο playmobil που γίνεται το πρώτο φονικό όπλο των οργανωτών του παιχνιδιού, στο οποίο συμμετέχουν οι πρωταγωνιστές της σειράς, είναι μια ευθεία διακειμενική σύνδεση με αυτή την παράδοση παιδοποιημένου «τρόμου» που μένει κάπως απωθημένη στη συλλογική οπτικοακουστική μας μνήμη.

Το «Squid Game», όπως κάθε δυστοπικό σενάριο, μπορεί να ιδωθεί αλληγορικά. Ο ίδιος ο σκηνοθέτης Hwang Dong-hyuk δηλώνει ότι αποτελεί μια μεταφορά του σκληρού καπιταλιστικού ανταγωνισμού. Ανεξάρτητα, όμως, από τις προθέσεις των δημιουργών της, η σειρά φαίνεται να υπερβαίνει κατά πολύ την αυστηρά ταξική θεώρηση την οποία έχουμε δει σε πρόσφατες δημοφιλείς ταινίες του επίσης Κορεάτη Bong Joon-ho (Παράσιτα, Snowpiercer).

Η σειρά του Netflix, προτάσσοντας το παιχνίδι, και μάλιστα στις παιδικές του σημάνσεις, μάλλον υποδηλώνει έναν κόσμο δυσοίωνο, εντός και πέραν της οικονομικής συνθήκης. Έναν κόσμο που καθολικά δοκιμάζει όλους τους δεσμούς εμπιστοσύνης και τελικά καταφέρνει να τους διαρρήξει.

Οι πρωταγωνιστές, κάτι μεταξύ απόκληρων αλλά και αποτυχημένων γιάπηδων, τζογαδόρων και προσφύγων, δαιμόνων και δαιμονισμένων, αδυνατούν να συγκροτήσουν και να κρατήσουν οποιαδήποτε σχέση στην κανονική τους ζωή, γι’ αυτό επιλέγονται από τους επίσης εθισμένους στον στοιχηματισμό πλούσιους να παίξουν τα παιχνίδια των παιδικών τους χρόνων. Τόσο ως ανάμνηση και επαναφορά της φιλίας που τα συνόδευε όσο και ως συνειδητοποίηση του αδύνατου κάθε ομαδικού δεσμού σε συνθήκες διαρκούς ρίσκου.

Εάν το «Squid Game» μας μιλάει για κάτι καινούργιο, και έτσι προκαλεί απρόσμενο παγκόσμιο ενδιαφέρον, αυτό είναι η παράξενη κριτική που ασκεί περισσότερο στην ατομιστική διακινδύνευση των πάντων και λιγότερο στη βαρβαρότητα του κλασικού καπιταλισμού. Αυτό που φιλοτεχνείται στην κορεάτικη σειρά είναι η δυστοπία μιας ολικής καχυποψίας. Το ζητούμενο δεν είναι τόσο το χρηματικό έπαθλο όσο η επιστροφή στην «αθώα» παιδικότητα, η οποία όμως αποδεικνύεται ανεπιστρεπτί χαμένη.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το Squid Game ως τοτέμ και σκιάχτρο των καιρών μας

Daily / Το «Squid Game» ως τοτέμ και σκιάχτρο των καιρών μας

Με ποιους χαρακτήρες της ακάθεκτης σειράς ταυτιζόμαστε στην πραγματικότητα; Με τους πληβείους που παίζουν τη ζωή τους κορόνα-γράμματα στην αρένα ή με τους εκπρόσωπους της πλουτοκρατικής ελίτ που παρακολουθούν από μια οθόνη, όπως κι εμείς, τους αγώνες θανάτου;
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μια ομάδα μαθητών κατασκεύασε ρομπότ που καθαρίζει τις θάλασσες

Περιβάλλον / Πώς μια ομάδα μαθητών από τον Άλιμο έφτιαξε ρομπότ που καθαρίζει τον βυθό;

Το Greek Seabot είναι το υποβρύχιο ρομπότ που δημιούργησε μια μαθητική ομάδα από το ΕΠΑΛ Αλίμου για να βοηθήσει στον καθαρισμό των βυθών από πλαστικά και απορρίμματα. Μιλούν στη LIFO οι μαθητές για τα κίνητρά τους και το όραμά τους για ένα πιο καθαρό περιβάλλον.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Empty the Tanks»: Σώστε τα δελφίνια!

Ρεπορτάζ / «Empty the Tanks»: Πότε θα σταματήσει η αιχμαλωσία των δελφινιών;

Η παγκόσμια καμπάνια «Empty the Tanks» εναντιώνεται στην αιχμαλωσία και την εκμετάλλευση των δελφινιών. Πώς εκφράζεται η κινητοποίηση στην Ελλάδα και ποια η τύχη των δελφινιών του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου; Μιλούν στη LIFO εκπρόσωποι οργανώσεων, αλλά και ο ιδρυτής του Αττικού Πάρκου.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Οπτική Γωνία / Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Τα Τέμπη συνεχίζουν να πυροδοτούν εντάσεις μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αντιθέτως στα ελληνοτουρκικά και στο θέμα της πώλησης των Eurofighter στην Τουρκία που απασχόλησε την επικαιρότητα, η κριτική για τη στάση της κυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ είναι σε χαμηλούς τόνους.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Aθήνα / Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Τα πεζοδρόμια στην καρδιά της πόλης έχουν παραδοθεί στα τουριστικά καταστήματα, αποκλείοντας τους πιο ευάλωτους πολίτες, ενώ η Αθήνα χάνει τον βασικό λόγο ύπαρξής της: να είναι μια πόλη για ανθρώπους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Έχετε «επιστροφή φόρου»: Οι συχνότερες περιπτώσεις phishing

Οπτική Γωνία / «Έχετε επιστροφή φόρου, πατήστε εδώ»: Πώς να γλιτώσεις από το phishing

Παραπλανητικά μηνύματα, αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων, χακάρισμα τραπεζικών λογαριασμών. Το phishing είναι πιο συχνό και πολύ πιο επικίνδυνο πιο επικίνδυνο απ' ό,τι νομίζουμε. Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Κυβερνοασφάλειας στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς και επικεφαλής της Εθνικής Ομάδας Κυβερνοασφάλειας, Χρήστος Ξενάκης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Οπτική Γωνία / Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Η υπόθεση των χαμένων βίντεο των Τεμπών αναδεικνύει, για ακόμη μία φορά, λανθασμένους χειρισμούς που έγιναν σε κρίσιμες φάσεις της ανακριτικής διαδικασίας, αφήνοντας πλήθος αναπάντητων ερωτημάτων.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
ΕΠΕΞ Ιλιρίντα Μουσαράι: «Ο πατέρας μου κατάφερε φέτος για πρώτη φορά να ψηφίσει και να αισθανθεί πολίτης όχι στην Ελλάδα, όπου ζει εδώ και τριάντα χρόνια, αλλά στην Αλβανία»

Πολιτική /  Ιλιρίντα Μουσαράι: «Η Αλβανία δεν είναι η “Κολομβία της Ευρώπης”»

Με αφορμή τις αλβανικές κοινοβουλευτικές εκλογές της 11ης Μαΐου, μία επίκαιρη συζήτηση με την Ιλιρίντα Μουσαράι, την αλβανικής καταγωγής πολιτική επιστήμονα και υποψήφια διδάκτορα στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του ΕΚΠΑ.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ