«Πες μου πόσα βγάζεις, να σου πω αν θα κακοποιηθείς»: Είναι η ενδοοικογενειακή βία θέμα ταξικό;

«Πες μου πόσα βγάζεις, να σου πω αν θα κακοποιηθείς»: Είναι η ενδοοικογενειακή βία θέμα ταξικό; Facebook Twitter
Δεν υπάρχει «σωστό θύμα». Η ενδοοικογενειακή βία μάς αφορά –πραγματικά– όλες. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0


ΕΧΕΙ ΒΟΛΕΨΕΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ στην κατανόηση του κόσμου που ζούμε το να συνδέουμε τη βία με τη φτώχεια. Είναι μια διάκριση που επιτρέπει την τακτοποίηση: το πλούσιο προάστιο θα είναι «ασφαλής περιοχή», το φτωχό θα είναι «αυξημένης εγκληματικότητας», ένας άνθρωπος από οικογένεια με χρήματα είναι «καλής πάστας», ένας άνθρωπος από οικογένεια χωρίς έχει πολλά να αποδείξει. 

Όταν προκύπτει το θέμα της βίας, ο πλούτος και η μόρφωση είναι το αντεπιχείρημα του θύτη. 

Από το «δεν έχει ανάγκη αυτός, είναι γόνος, άμα ήθελε να πάει με γυναίκα τόσες έχει» ως στήριξη κάποιου εύπορου κατηγορούμενου για βιασμό μέχρι το «μα είναι δυνατόν, ολόκληρος γιατρός να θυσιάσει τόσα χρόνια που πέρασε στο διάβασμα», όπως θυμάμαι να διαβάζω όταν βγήκαν στη δημοσιότητα οι κατηγορίες για βιασμό κατά του νευρολόγου Ricardo Cruciani, το να είναι κανείς προνομιούχος φαίνεται να μειώνει, στο μυαλό του κοινού, την πιθανότητα να είναι κακοποιητής, βιαστής ή γυναικοκτόνος.

Το θέμα δεν είναι «ποια έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να κακοποιηθεί», η πιθανότητα δεν έχει καμία σημασία για το θύμα, έχει μόνο για τις πολιτικές φροντίδας και προστασίας. Το ερώτημα είναι «είναι μια μορφωμένη μεσο/μεγαλοαστή ασφαλής στο σπίτι της και προστατευμένη από την ενδοοικογενειακή βία;». 

Σαν να μεταφράζεται η έμφυλη βία υπό το πρίσμα του «έχειν»: οι άνθρωποι που διαθέτουν εμφάνιση, κοινωνικό κεφάλαιο, χρήματα ή καριέρα δεν έχουν «λόγο» να είναι βίαιοι ή γυναικοκτόνοι. 

To φαντασιακό προφίλ του θύματος

Είναι ξανθιά; Χαμηλών τόνων ή δυναμική; Εργάτρια; Ποια ταιριάζει πιο πολύ, η μετανάστρια ή η εύπορη δικηγόρος; Tι παπούτσια φοράει; Έχει σπουδάσει; Μπορεί ένα θύμα ενδοοικογενειακής βίας να έχει διδακτορικό; Αν έχει μόρφωση και λεφτά να φύγει, γιατί κάθεται; Είναι η ενδοοικογενειακή βία και ως προς τα θύματά της, ως προς το πώς αντιδρούμε στο άκουσμά της, ένα ζήτημα «μη έχειν»; 

Το ερώτημα δεν αφορά τις πιθανότητες. Το θέμα δεν είναι «ποια έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να κακοποιηθεί», η πιθανότητα δεν έχει καμία σημασία για το θύμα, έχει μόνο για τις πολιτικές φροντίδας και προστασίας. Το ερώτημα είναι «είναι μια μορφωμένη μεσο/μεγαλοαστή ασφαλής στο σπίτι της και προστατευμένη από την ενδοοικογενειακή βία;». 

Η πραγματικότητα

Στο βιβλίο της «Not to people like us» («Όχι σε ανθρώπους σαν εμάς»), η ψυχοθεραπεύτρια Susan Weitzman μας εξηγεί πολλά για ένα θέμα για το οποίο γνωρίζουμε λίγα: την ενδοοικογενειακή βία σε γάμους εύπορων οικογενειών. Στο εισαγωγικό της κεφάλαιο αναφέρεται σε διάφορες έρευνες που συσχετίζουν τόσο την ιδιότητα του θύτη όσο και αυτή του θύματος με το οικονομικό background των ατόμων.

«Όπως είναι αναμενόμενο, άτομα με φτωχότερο κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο είναι πιο βίαια. Το ποσοστό κακοποίησης μεταξύ των εργατών είναι 70% περισσότερο από αυτό μεταξύ των συζύγων που εργάζονται ως υπάλληλοι γραφείου», γράφουν οι ακαδημαϊκοί Straus - Gelles το 1991 και η συγγραφέας σχολιάζει πως «οι αριθμοί φαίνονται πειστικοί, αλλά από την εμπειρία μου δεν μας λένε όλη την αλήθεια. Οι περισσότερες από αυτές τις έρευνες γίνονται με δείγμα κακοποιημένες φτωχές γυναίκες. Aυτές είναι οι γυναίκες που καλούν την αστυνομία και αναζητούν βοήθεια σε κέντρα κακοποιημένων γυναικών.

Υπάρχει όμως ένας κρυμμένος πληθυσμός γυναικών, των οποίων η κακοποίηση δεν ερευνάται – γυναίκες οι οποίες, για λόγους που θα ξεκαθαρίσω, δεν κάνουν ποτέ καταγγελία, αρνούνται ακόμη και να καλέσουν την αστυνομία παρά τα σπασμένα κόκαλα και τα μαυρισμένα μάτια που προκλήθηκαν απ’ τους ίδιους άντρες που διατυμπανίζουν την αγάπη τους γι’ αυτές».

Το βιβλίο της μιλά ακριβώς γι’ αυτό. Ποιοι είναι οι μηχανισμοί που οδηγούν μια γυναίκα με κάποια οικονομική ευχέρεια, που διαθέτει υψηλό μορφωτικό επίπεδο, να υπομένει τη βία του συζύγου της; Δύο φαίνεται να είναι οι λόγοι για τους οποίους οι γυναίκες αυτές δεν φαίνονται στα χαρτιά. Ο πρώτος είναι ότι σπανίως ερωτώνται.

Ο δεύτερος είναι ότι πιστεύουν πως φταίνε. Επειδή γοητεύτηκαν, επειδή ένιωσαν έλξη για τον δυναμισμό του συζύγου τους, επειδή ήταν γενναιόδωρος και γλυκός στην αρχή, η πρώτη τους αντίδραση είναι η δικαιολόγηση. «Όπως έστρωσα, θα κοιμηθώ». Αυτό μας μεταφέρει ότι είναι το συναίσθημα αρκετών γυναικών τις οποίες βοήθησε να ξεφύγουν. Ο γάμος αυτός, άλλωστε, μεταξύ προσώπων κύρους, δεν μπορεί παρά να είναι «επιτυχημένος». Κι έτσι, για τη διατήρηση της εικόνας αυτής της επιτυχίας αλλά και για να «μην προκαλέσουν πρόβλημα στις οικογένειές τους», οι γυναίκες πορεύονται κουβαλώντας την κακοποίησή τους σαν μυστικό δικό τους. Κομμάτι, πλέον, του ποιες είναι.

Η συγγραφέας παρατηρεί πως «η έντονη αίσθησή της πως αυτό συμβαίνει μόνο σ’ εκείνη και ότι ζει μια ζωή διαφορετική απ’ τις γυναίκες του κύκλου της προκαλεί στην εύπορη, μορφωμένη γυναίκα αισθήματα μειονεξίας και εξευτελισμού. Συνηθισμένη στο επίτευγμα και την επιτυχία, αυτή η γυναίκα στρέφεται στις δικές της ικανότητες για να λύσει το πρόβλημα. Αυτή είναι η αρχή της αυτοκατηγορίας. Αν η γυναίκα πείσει τον εαυτό της ότι αυτή είναι το πρόβλημα, τον πείθει και ότι μπορεί να βρει τη λύση». 

Το βιβλίο γράφτηκε το 2001. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι στο Amazon και στο Goodreads είναι δεκάδες οι πεντάστερες κριτικές των τελευταίων ετών. Οι σχολιάστριες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη συγγραφέα που τους έδωσε τις λέξεις για να εκφράσουν την εμπειρία τους – τη δική τους ή της μητέρας τους. Το κείμενο, θέλω να πω, παραμένει σύγχρονο. 

Ελλάδα τώρα

Η μία μετά την άλλη, οι υποθέσεις της Σοφίας Πολυζωγοπούλου, νομικού, και της δημοσιογράφου η οποία κατήγγειλε τον σύντροφό της για ξυλοδαρμό έρχονται να μας ταρακουνήσουν σε ό,τι αφορά το «προφίλ του θύματος». Τα περιστατικά αυτά δεν συμβαίνουν σε κενό αέρος. Πλέον, διαβάζουμε τη λέξη γυναικοκτονία στη ροή των καθημερινών ειδήσεων. Η έμφυλη βία και οι διαστάσεις της, μετά τη γυναικοκτονία της Ελένης Τοπαλούδη, φαίνεται να έχουν αφήσει πρωτοφανές αποτύπωμα στο πώς μιλάμε, τι παρατηρούμε, πώς βλέπουμε τον κόσμο και τις σχέσεις μας. Τα μάτια μας είναι έτοιμα να δουν. 

Σε ποια μισθολογική κλίμακα ανήκει μια γυναίκα που πέφτει θύμα ενδοοικογενειακής βίας; 

Δεν μπορούμε να ξέρουμε. Μπορούμε να ερευνήσουμε, φυσικά, και να βγάλουμε στατιστικά και οι αριθμοί να χρησιμοποιηθούν για τη διαμόρφωση αιτημάτων, για την απαίτηση κονδυλίων, για τη δημιουργία δικτύων προστασίας για μη προνομιούχες γυναίκες και την ταυτόχρονη συμπερίληψη προνομιούχων γυναικών. 

Αλλά αν κάνουμε αυτό το ερώτημα για να ρωτήσουμε κάτι άλλο, πιο ύπουλο, αν αναρωτιόμαστε για να δούμε «ποια πρέπει να πιστεύουμε και ποια όχι», τότε το πράγμα αλλάζει. Γιατί όπως και να διατυπώσουμε την ερώτηση, η απάντηση είναι μία. Δεν υπάρχει «σωστό θύμα». Η ενδοοικογενειακή βία μάς αφορά –πραγματικά– όλες. 

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το παράδειγμα της Ζωής Κωνσταντοπούλου και η «δυναμική γυναίκα» που δεν κακοποιείται

Οπτική Γωνία / Το παράδειγμα της Ζωής Κωνσταντοπούλου και η «δυναμική γυναίκα» που δεν κακοποιείται

Ένα meme κάνει τις τελευταίες μέρες τον γύρο του διαδικτύου, με μια μουτρωμένη Ζωή Κωνσταντοπούλου και τη λεζάντα «Αν ο Λύτρας είχε παντρευτεί αυτήν τη δικηγόρο και σήκωνε χέρι πάνω της, θα είχαμε τα 9μερα».
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
«Μπαμπά σε κατανοώ, αλλά δεν σε συγχωρώ»: Μεγαλώνοντας με έναν στερεοτυπικό μ*λάκα

Σχέσεις / «Μπαμπά σε κατανοώ, αλλά δεν σε συγχωρώ»: Μεγαλώνοντας με έναν στερεοτυπικό μ*λάκα

Με τη σκόνη της Ημέρα του Πατέρα να έχει πέσει, έξι άνθρωποι της διπλανής πόρτας μιλούν για την άλλη όψη της πατρότητας: τη δυσάρεστη κατάσταση του να σε μεγαλώνει ένας -ας το πούμε όπως είναι- μαλάκας.
ΒΑΝΑ ΚΡΑΒΑΡΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Social Media / «To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Ο επικεφαλής Κυβερνητικών Σχέσεων και Δημόσιας Πολιτικής του TikTok στη Νότια Ευρώπη, Enrico Bellini, περιγράφει το μυστικό της επιτυχίας της δημοφιλούς πλατφόρμας και εξηγεί γιατί η προστασία των δεδομένων των Ευρωπαίων χρηστών είναι υψίστης σημασίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Οπτική Γωνία / Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Ορθώς μας σοκάρει το «No Mercy» που «παίζει» με τον βιασμό και την αιμομιξία, όμως την ίδια στιγμή ζούμε σε μια κοινωνία όπου η γυναικεία υποταγή πλασάρεται ως κανονικότητα.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τα νέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Πολιτική / Nέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Η υπόθεση των Τεμπών επιστρέφει στη Βουλή μέσω της δικογραφίας για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή, αλλά στελέχη της κυβέρνησης υποστηρίζουν ότι αυτήν τη φορά είναι καλά προετοιμασμένοι. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
κωνσταντοπουλου

Βασιλική Σιούτη / Ποιος είναι, τελικά, αξιωματική αντιπολίτευση;

Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν πλέον στη δεύτερη θέση το κόμμα της Πλεύσης Ελευθερίας. Θα διατηρήσει η Ζωή Κωνσταντοπούλου τη δυναμική που απέκτησε; Θα αλλάξει σύντομα πάλι η σειρά των κομμάτων; Το σίγουρο είναι πως η ρευστότητα είναι η νέα πολιτική συνθήκη. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Tίτλος: Explainer: Το κίνημα "Cute Winter Boots" και το κριντζ της ψηφιακής πολιτικοποίησης

Explainer / «Cute Winter Boots»: Όσο κι αν το υποτιμάτε, το TikTok παράγει πολιτική

Το hashtag #CuteWinterBoots συγκεντρώνει τους προβληματισμούς των χρηστών για την άνοδο της παγκόσμιας ακροδεξιάς και για τον τρόπο που εφαρμόζεται η δημοκρατία σήμερα. Έχουμε αφήσει πίσω μας για πάντα το «για να συμμετέχω στην πολιτική πάω σε συνελεύσεις και γράφομαι σε κόμμα».
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τι μας δείχνουν τα πρώτα ίχνη ζωής εκτός της Γης;

Διάστημα / Βρέθηκαν όντως ίχνη εξωγήινης ζωής;

Τι ανακάλυψε ακριβώς το τηλεσκόπιο James Webb; Θα υπάρξει σύντομα κατοικήσιμος πλανήτης; Πόσο κοντά είμαστε στην κατάκτηση του Διαστήματος; Ο αστρονόμος και καθηγητής Φυσικής του Διαστήματος Ξενοφών Μουσάς εξηγεί τι σηματοδοτεί η ανακάλυψη του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Βασιλική Σιούτη / Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε ότι θα διεκδικήσει και τρίτη πρωθυπουργική θητεία και τα δίνει όλα με στόχο την άμεση αντιστροφή του αρνητικού πολιτικού κλίματος.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χριστόφορος Πισσαρίδης: «Με ενοχλεί που η Ελλάδα, σε όλες τις λίστες, βρίσκεται στην τελευταία θέση»

Χριστόφορος Πισσαρίδης / «Με ενοχλεί που η Ελλάδα βρίσκεται παντού στην τελευταία θέση»

Από τον Τραμπ και την AI μέχρι την ελληνική γραφειοκρατία και την παγκόσμια ύφεση, ο νομπελίστας καθηγητής Οικονομικών Σερ Χριστόφορος Πισσαρίδης μιλά στη LIFO για το μέλλον της εργασίας και την απειλή του λαϊκισμού, εξηγώντας γιατί η Ελλάδα χρειάζεται λιγότερο Δημόσιο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Οπτική Γωνία / Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Ο καθηγητής Οικονομικών και διευθυντής του Κέντρου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια σχολιάζει στη LiFO τη σύγκρουση που έχει ξεσπάσει μεταξύ της κυβέρνησης Τραμπ και των αμερικανικών πανεπιστημίων και πώς βλέπει την επόμενη μέρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αθήνα: Τα ηλεκτρικά πατίνια και το χάος της μικροκινητικότητας/ Πώς θα μπει τάξη στο χάος με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;/ «Δεν γίνεται να μην έχουμε πατίνια γιατί είναι επικίνδυνο να κυκλοφορήσουν»

Ρεπορτάζ / Τι θα γίνει επιτέλους με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;

Τα ηλεκτρικά πατίνια είναι η νέα τάση μετακίνησης στην πόλη αλλά προς το παρόν δημιουργούν αρκετά προβλήματα και προκαλούν αντιδράσεις. Πώς θα μπουν όρια στην άναρχη κυκλοφορία τους και τη στάθμευσή τους και ποιες υποδομές χρειάζονται;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Ρεπορτάζ / Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Νέοι αυτοκινητόδρομοι, νέες γραμμές μετρό, νοσοκομεία, σιδηρόδρομοι, αεροδρόμια. Στις μακέτες όλα φαίνονται φανταστικά. Πότε όμως στ' αλήθεια παραδίδονται, πόσο κοντά στις μακέτες θα είναι η πραγματικότητα; Και ποια οφέλη μπορεί να προσφέρουν στην κοινωνία και την οικονομία;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Απειλείται η οικονομία από νέο κραχ;

Οπτική Γωνία / Έρχεται νέο παγκόσμιο κραχ;

Εμπορικοί πόλεμοι, γεωπολιτικές απειλές και ο κίνδυνος παγκόσμιας ύφεσης. Πόσο θα επηρεαστεί η Ελλάδα από τη νέα εποχή Τραμπ; Ο καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, Κώστας Μήλας, μιλά στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Οπτική Γωνία / Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Υπάρχει τελικά ασυμβίβαστο μεταξύ χριστιανισμού και φεμινισμού; Μπορούν οι δύο ταυτότητες να συνυπάρξουν ή πρόκειται για έναν αδύνατο συνδυασμό; Δύο γυναίκες παραθέτουν τα επιχειρήματα κάθε πλευράς.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Το πράσινο της Αθήνας και τα πάθη του

Ρεπορτάζ / Το πράσινο της Αθήνας και τα πάθη του

Το πράσινο της πόλης μπορεί να είναι περιορισμένο, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις είναι αξιόλογο - και η άνοιξη το φέρνει ξανά στο προσκήνιο, μαζί με τα προβλήματά του. Λύσεις υπάρχουν· το ζητούμενο είναι να εισακουστούν.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ