«Πες μου πόσα βγάζεις, να σου πω αν θα κακοποιηθείς»: Είναι η ενδοοικογενειακή βία θέμα ταξικό;

«Πες μου πόσα βγάζεις, να σου πω αν θα κακοποιηθείς»: Είναι η ενδοοικογενειακή βία θέμα ταξικό; Facebook Twitter
Δεν υπάρχει «σωστό θύμα». Η ενδοοικογενειακή βία μάς αφορά –πραγματικά– όλες. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0


ΕΧΕΙ ΒΟΛΕΨΕΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ στην κατανόηση του κόσμου που ζούμε το να συνδέουμε τη βία με τη φτώχεια. Είναι μια διάκριση που επιτρέπει την τακτοποίηση: το πλούσιο προάστιο θα είναι «ασφαλής περιοχή», το φτωχό θα είναι «αυξημένης εγκληματικότητας», ένας άνθρωπος από οικογένεια με χρήματα είναι «καλής πάστας», ένας άνθρωπος από οικογένεια χωρίς έχει πολλά να αποδείξει. 

Όταν προκύπτει το θέμα της βίας, ο πλούτος και η μόρφωση είναι το αντεπιχείρημα του θύτη. 

Από το «δεν έχει ανάγκη αυτός, είναι γόνος, άμα ήθελε να πάει με γυναίκα τόσες έχει» ως στήριξη κάποιου εύπορου κατηγορούμενου για βιασμό μέχρι το «μα είναι δυνατόν, ολόκληρος γιατρός να θυσιάσει τόσα χρόνια που πέρασε στο διάβασμα», όπως θυμάμαι να διαβάζω όταν βγήκαν στη δημοσιότητα οι κατηγορίες για βιασμό κατά του νευρολόγου Ricardo Cruciani, το να είναι κανείς προνομιούχος φαίνεται να μειώνει, στο μυαλό του κοινού, την πιθανότητα να είναι κακοποιητής, βιαστής ή γυναικοκτόνος.

Το θέμα δεν είναι «ποια έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να κακοποιηθεί», η πιθανότητα δεν έχει καμία σημασία για το θύμα, έχει μόνο για τις πολιτικές φροντίδας και προστασίας. Το ερώτημα είναι «είναι μια μορφωμένη μεσο/μεγαλοαστή ασφαλής στο σπίτι της και προστατευμένη από την ενδοοικογενειακή βία;». 

Σαν να μεταφράζεται η έμφυλη βία υπό το πρίσμα του «έχειν»: οι άνθρωποι που διαθέτουν εμφάνιση, κοινωνικό κεφάλαιο, χρήματα ή καριέρα δεν έχουν «λόγο» να είναι βίαιοι ή γυναικοκτόνοι. 

To φαντασιακό προφίλ του θύματος

Είναι ξανθιά; Χαμηλών τόνων ή δυναμική; Εργάτρια; Ποια ταιριάζει πιο πολύ, η μετανάστρια ή η εύπορη δικηγόρος; Tι παπούτσια φοράει; Έχει σπουδάσει; Μπορεί ένα θύμα ενδοοικογενειακής βίας να έχει διδακτορικό; Αν έχει μόρφωση και λεφτά να φύγει, γιατί κάθεται; Είναι η ενδοοικογενειακή βία και ως προς τα θύματά της, ως προς το πώς αντιδρούμε στο άκουσμά της, ένα ζήτημα «μη έχειν»; 

Το ερώτημα δεν αφορά τις πιθανότητες. Το θέμα δεν είναι «ποια έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να κακοποιηθεί», η πιθανότητα δεν έχει καμία σημασία για το θύμα, έχει μόνο για τις πολιτικές φροντίδας και προστασίας. Το ερώτημα είναι «είναι μια μορφωμένη μεσο/μεγαλοαστή ασφαλής στο σπίτι της και προστατευμένη από την ενδοοικογενειακή βία;». 

Η πραγματικότητα

Στο βιβλίο της «Not to people like us» («Όχι σε ανθρώπους σαν εμάς»), η ψυχοθεραπεύτρια Susan Weitzman μας εξηγεί πολλά για ένα θέμα για το οποίο γνωρίζουμε λίγα: την ενδοοικογενειακή βία σε γάμους εύπορων οικογενειών. Στο εισαγωγικό της κεφάλαιο αναφέρεται σε διάφορες έρευνες που συσχετίζουν τόσο την ιδιότητα του θύτη όσο και αυτή του θύματος με το οικονομικό background των ατόμων.

«Όπως είναι αναμενόμενο, άτομα με φτωχότερο κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο είναι πιο βίαια. Το ποσοστό κακοποίησης μεταξύ των εργατών είναι 70% περισσότερο από αυτό μεταξύ των συζύγων που εργάζονται ως υπάλληλοι γραφείου», γράφουν οι ακαδημαϊκοί Straus - Gelles το 1991 και η συγγραφέας σχολιάζει πως «οι αριθμοί φαίνονται πειστικοί, αλλά από την εμπειρία μου δεν μας λένε όλη την αλήθεια. Οι περισσότερες από αυτές τις έρευνες γίνονται με δείγμα κακοποιημένες φτωχές γυναίκες. Aυτές είναι οι γυναίκες που καλούν την αστυνομία και αναζητούν βοήθεια σε κέντρα κακοποιημένων γυναικών.

Υπάρχει όμως ένας κρυμμένος πληθυσμός γυναικών, των οποίων η κακοποίηση δεν ερευνάται – γυναίκες οι οποίες, για λόγους που θα ξεκαθαρίσω, δεν κάνουν ποτέ καταγγελία, αρνούνται ακόμη και να καλέσουν την αστυνομία παρά τα σπασμένα κόκαλα και τα μαυρισμένα μάτια που προκλήθηκαν απ’ τους ίδιους άντρες που διατυμπανίζουν την αγάπη τους γι’ αυτές».

Το βιβλίο της μιλά ακριβώς γι’ αυτό. Ποιοι είναι οι μηχανισμοί που οδηγούν μια γυναίκα με κάποια οικονομική ευχέρεια, που διαθέτει υψηλό μορφωτικό επίπεδο, να υπομένει τη βία του συζύγου της; Δύο φαίνεται να είναι οι λόγοι για τους οποίους οι γυναίκες αυτές δεν φαίνονται στα χαρτιά. Ο πρώτος είναι ότι σπανίως ερωτώνται.

Ο δεύτερος είναι ότι πιστεύουν πως φταίνε. Επειδή γοητεύτηκαν, επειδή ένιωσαν έλξη για τον δυναμισμό του συζύγου τους, επειδή ήταν γενναιόδωρος και γλυκός στην αρχή, η πρώτη τους αντίδραση είναι η δικαιολόγηση. «Όπως έστρωσα, θα κοιμηθώ». Αυτό μας μεταφέρει ότι είναι το συναίσθημα αρκετών γυναικών τις οποίες βοήθησε να ξεφύγουν. Ο γάμος αυτός, άλλωστε, μεταξύ προσώπων κύρους, δεν μπορεί παρά να είναι «επιτυχημένος». Κι έτσι, για τη διατήρηση της εικόνας αυτής της επιτυχίας αλλά και για να «μην προκαλέσουν πρόβλημα στις οικογένειές τους», οι γυναίκες πορεύονται κουβαλώντας την κακοποίησή τους σαν μυστικό δικό τους. Κομμάτι, πλέον, του ποιες είναι.

Η συγγραφέας παρατηρεί πως «η έντονη αίσθησή της πως αυτό συμβαίνει μόνο σ’ εκείνη και ότι ζει μια ζωή διαφορετική απ’ τις γυναίκες του κύκλου της προκαλεί στην εύπορη, μορφωμένη γυναίκα αισθήματα μειονεξίας και εξευτελισμού. Συνηθισμένη στο επίτευγμα και την επιτυχία, αυτή η γυναίκα στρέφεται στις δικές της ικανότητες για να λύσει το πρόβλημα. Αυτή είναι η αρχή της αυτοκατηγορίας. Αν η γυναίκα πείσει τον εαυτό της ότι αυτή είναι το πρόβλημα, τον πείθει και ότι μπορεί να βρει τη λύση». 

Το βιβλίο γράφτηκε το 2001. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι στο Amazon και στο Goodreads είναι δεκάδες οι πεντάστερες κριτικές των τελευταίων ετών. Οι σχολιάστριες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη συγγραφέα που τους έδωσε τις λέξεις για να εκφράσουν την εμπειρία τους – τη δική τους ή της μητέρας τους. Το κείμενο, θέλω να πω, παραμένει σύγχρονο. 

Ελλάδα τώρα

Η μία μετά την άλλη, οι υποθέσεις της Σοφίας Πολυζωγοπούλου, νομικού, και της δημοσιογράφου η οποία κατήγγειλε τον σύντροφό της για ξυλοδαρμό έρχονται να μας ταρακουνήσουν σε ό,τι αφορά το «προφίλ του θύματος». Τα περιστατικά αυτά δεν συμβαίνουν σε κενό αέρος. Πλέον, διαβάζουμε τη λέξη γυναικοκτονία στη ροή των καθημερινών ειδήσεων. Η έμφυλη βία και οι διαστάσεις της, μετά τη γυναικοκτονία της Ελένης Τοπαλούδη, φαίνεται να έχουν αφήσει πρωτοφανές αποτύπωμα στο πώς μιλάμε, τι παρατηρούμε, πώς βλέπουμε τον κόσμο και τις σχέσεις μας. Τα μάτια μας είναι έτοιμα να δουν. 

Σε ποια μισθολογική κλίμακα ανήκει μια γυναίκα που πέφτει θύμα ενδοοικογενειακής βίας; 

Δεν μπορούμε να ξέρουμε. Μπορούμε να ερευνήσουμε, φυσικά, και να βγάλουμε στατιστικά και οι αριθμοί να χρησιμοποιηθούν για τη διαμόρφωση αιτημάτων, για την απαίτηση κονδυλίων, για τη δημιουργία δικτύων προστασίας για μη προνομιούχες γυναίκες και την ταυτόχρονη συμπερίληψη προνομιούχων γυναικών. 

Αλλά αν κάνουμε αυτό το ερώτημα για να ρωτήσουμε κάτι άλλο, πιο ύπουλο, αν αναρωτιόμαστε για να δούμε «ποια πρέπει να πιστεύουμε και ποια όχι», τότε το πράγμα αλλάζει. Γιατί όπως και να διατυπώσουμε την ερώτηση, η απάντηση είναι μία. Δεν υπάρχει «σωστό θύμα». Η ενδοοικογενειακή βία μάς αφορά –πραγματικά– όλες. 

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το παράδειγμα της Ζωής Κωνσταντοπούλου και η «δυναμική γυναίκα» που δεν κακοποιείται

Οπτική Γωνία / Το παράδειγμα της Ζωής Κωνσταντοπούλου και η «δυναμική γυναίκα» που δεν κακοποιείται

Ένα meme κάνει τις τελευταίες μέρες τον γύρο του διαδικτύου, με μια μουτρωμένη Ζωή Κωνσταντοπούλου και τη λεζάντα «Αν ο Λύτρας είχε παντρευτεί αυτήν τη δικηγόρο και σήκωνε χέρι πάνω της, θα είχαμε τα 9μερα».
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
«Μπαμπά σε κατανοώ, αλλά δεν σε συγχωρώ»: Μεγαλώνοντας με έναν στερεοτυπικό μ*λάκα

Σχέσεις / «Μπαμπά σε κατανοώ, αλλά δεν σε συγχωρώ»: Μεγαλώνοντας με έναν στερεοτυπικό μ*λάκα

Με τη σκόνη της Ημέρα του Πατέρα να έχει πέσει, έξι άνθρωποι της διπλανής πόρτας μιλούν για την άλλη όψη της πατρότητας: τη δυσάρεστη κατάσταση του να σε μεγαλώνει ένας -ας το πούμε όπως είναι- μαλάκας.
ΒΑΝΑ ΚΡΑΒΑΡΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Empty the Tanks»: Σώστε τα δελφίνια!

Ρεπορτάζ / «Empty the Tanks»: Πότε θα σταματήσει η αιχμαλωσία των δελφινιών;

Η παγκόσμια καμπάνια «Empty the Tanks» εναντιώνεται στην αιχμαλωσία και την εκμετάλλευση των δελφινιών. Πώς εκφράζεται η κινητοποίηση στην Ελλάδα και ποια η τύχη των δελφινιών του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου; Μιλούν στη LIFO εκπρόσωποι οργανώσεων, αλλά και ο ιδρυτής του Αττικού Πάρκου.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Οπτική Γωνία / Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Τα Τέμπη συνεχίζουν να πυροδοτούν εντάσεις μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αντιθέτως στα ελληνοτουρκικά και στο θέμα της πώλησης των Eurofighter στην Τουρκία που απασχόλησε την επικαιρότητα, η κριτική για τη στάση της κυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ είναι σε χαμηλούς τόνους.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Aθήνα / Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Τα πεζοδρόμια στην καρδιά της πόλης έχουν παραδοθεί στα τουριστικά καταστήματα, αποκλείοντας τους πιο ευάλωτους πολίτες, ενώ η Αθήνα χάνει τον βασικό λόγο ύπαρξής της: να είναι μια πόλη για ανθρώπους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Έχετε «επιστροφή φόρου»: Οι συχνότερες περιπτώσεις phishing

Οπτική Γωνία / «Έχετε επιστροφή φόρου, πατήστε εδώ»: Πώς να γλιτώσεις από το phishing

Παραπλανητικά μηνύματα, αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων, χακάρισμα τραπεζικών λογαριασμών. Το phishing είναι πιο συχνό και πολύ πιο επικίνδυνο πιο επικίνδυνο απ' ό,τι νομίζουμε. Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Κυβερνοασφάλειας στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς και επικεφαλής της Εθνικής Ομάδας Κυβερνοασφάλειας, Χρήστος Ξενάκης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Οπτική Γωνία / Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Η υπόθεση των χαμένων βίντεο των Τεμπών αναδεικνύει, για ακόμη μία φορά, λανθασμένους χειρισμούς που έγιναν σε κρίσιμες φάσεις της ανακριτικής διαδικασίας, αφήνοντας πλήθος αναπάντητων ερωτημάτων.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
ΕΠΕΞ Ιλιρίντα Μουσαράι: «Ο πατέρας μου κατάφερε φέτος για πρώτη φορά να ψηφίσει και να αισθανθεί πολίτης όχι στην Ελλάδα, όπου ζει εδώ και τριάντα χρόνια, αλλά στην Αλβανία»

Πολιτική /  Ιλιρίντα Μουσαράι: «Η Αλβανία δεν είναι η “Κολομβία της Ευρώπης”»

Με αφορμή τις αλβανικές κοινοβουλευτικές εκλογές της 11ης Μαΐου, μία επίκαιρη συζήτηση με την Ιλιρίντα Μουσαράι, την αλβανικής καταγωγής πολιτική επιστήμονα και υποψήφια διδάκτορα στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του ΕΚΠΑ.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Πόσο κοστίζει σήμερα το μεγάλωμα ενός παιδιού στην Ελλάδα;

Ρεπορτάζ / Είσαι γονιός στην Ελλάδα; Θα γονατίσεις οικονομικά

Πόσο κοστίζει το μεγάλωμα ενός παιδιού στην Ελλάδα και πώς σχετίζεται με το δημογραφικό προβλημα; Τα έξοδα ξεκινούν από τη βρεφική ηλικία και αυξάνονται σταδιακά. Τι αναφέρουν οι ίδιοι οι γονείς, τι συμβουλεύουν οι ειδικοί επιστήμονες και τι μέτρα έχει λάβει η κυβέρνηση;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Φυλακές Κορυδαλλού: Πότε θα πάνε στον Ασπρόπυργο και ποιο είναι το σχέδιο για την τύχη των παλιών κτιρίων

Ρεπορτάζ / Πότε θα φύγουν τελικά οι φυλακές από τον Κορυδαλλό;

Η απομάκρυνση των φυλακών Κορυδαλλού και η μεταφορά τους στον Ασπρόπυργο αποτελεί πάγιο αίτημα της τοπικής κοινωνίας και είναι ένα έργο βαρύνουσας σημασίας. Πότε θα γίνει η μετεγκατάστασή τους και πώς θα αξιοποιηθούν τα παλιά κτίρια;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ