ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΑΣΧΗΜΑΙΝΟΥΝ όταν θυμώνουν. Το πρόσωπο σφίγγει, το χιούμορ κόβεται με το μαχαίρι, η μεγαθυμία της έκφρασης λήγει άδοξα. Το ίδιο, υποθέτουμε, συμβαίνει και στον φόβο. Όταν φοβάσαι, μαζεύεσαι και αναδιπλώνεσαι σε εκείνη την αυτοσυντήρηση που δεν αφήνει πολλές χαραμάδες για τον άλλο. Έπειτα, βγαίνουν τα αγκάθια και χτίζεται η αμυντική περίφραξη για λόγους ασφαλείας.
Συμβαίνει άραγε κάτι αντίστοιχο όταν μια χώρα φοβάται και νιώθει πως την απειλούν; Γίνεται και αυτή πιο «άσχημη», χάνοντας την προηγούμενη ταυτότητα της φιλήσυχης άνεσης και της ανέμελης πλήξης;
Σκέφτομαι φυσικά τη Φινλανδία της Σάνα Μαρίν ή τη Σουηδία της Μαγκνταλένα Άντερσον. Υπερβόρειες κοιτίδες των νεοφυών επιχειρήσεων, του κοινωνικού καπιταλισμού και των εκπαιδευτικών καινοτομιών, υποχρεώνονται πια από τη βία της πραγματικότητας να αλλάξουν την ιεράρχηση των αξιών τους.
Νέοι σοσιαλδημοκράτες ή οικολόγοι που έβλεπαν συνήθως τα αμυντικο-πολεμικά θέματα ως παιχνίδια πρωτόγονων αρσενικών που δεν θέλουν να λύσουν τα προβλήματα τους με τον διάλογο ανακαλύπτουν αιφνιδίως τι σημαίνει πραγματική ανασφάλεια.
Αυτό που ξεκίνησε από τις 23 Φεβρουαρίου του 2022 στην Ουκρανία, αλλά έχει προαναγγελθεί από καιρό, αλλάζει την αρχιτεκτονική των κρατών και τις δημόσιες στάσεις των λαών.
Η στιγμή αυτή φέρνει μαζί της πολλές ανατροπές. Οι νησίδες διαρκούς ειρήνης νιώθουν την εγγύτητα του κακού. Φεμινιστικές ευαισθησίες συναντούν την ανάγκη της αποτρεπτικής ισχύος. Κόσμοι μαθημένοι σε προωθημένα θέματα αξιών ξυπνούν μέσα στην πιο παλαιά κληρονομιά της πολιτικής: στην υπεράσπιση της πατρίδας, στην οχύρωση, στην προστασία. Να φανταστούμε τις soft ίντριγκες του «Borgen» (της δανέζικης πολιτικής σειράς), πέφτοντας πάνω στο παγερό πρόσωπο του Βλαδίμηρου Πούτιν και στα βαριά υπονοούμενα της Μαρία Ζαχάροβα.
Υπάρχει όμως ένα αντίδοτο στο γκρίζο της συγκυρίας. Το αντίδοτο είναι οι εμπεδωμένες δημοκρατικές αξίες αυτών των χωρών που, παρά τα προβλήματά τους, ξέρουν να προχωρούν, μαθαίνοντας. Ο βαρετός πραγματισμός των πολιτικών τους, στοιχείο που συχνά μας φαίνεται υπναλέο και υποτονικό, είναι πλεονέκτημα σε σχέση με κάτι που σπανίζει στα δικά μας: την ικανότητά τους να προσαρμόζονται μέσα από έξυπνους συμβιβασμούς, αποφεύγοντας τη δογματική εμμονή.
Όπως στα σχολεία τους, όπου επιβραβεύουν το πείραμα και τις ομαδικές ερευνητικές εργασίες, έτσι και στη δημόσια ζωή τους φαίνεται να «ακούνε» τα γεγονότα και να διαβάζουν ψύχραιμα τα σημεία των καιρών. Δεν σπεύδουν να αρνηθούν την πραγματικότητα στο όνομα των φρονημάτων τους αλλά φροντίζουν να καταλάβουν έγκαιρα τη θέση τους μέσα στην καινούργια διάταξη του κόσμου μας.
Ασχημαίνουν, λοιπόν, και οι χώρες, όπως και τα πρόσωπα, μπροστά στην απειλή; Το μόνο βέβαιο είναι ότι η σημερινή παγκόσμια αναταραχή δεν αφήνει κανέναν άθικτο. Γίνεται ανέφικτο το να «είναι κανείς στον κόσμο του». Η ουδετερότητα, πολυτέλεια που μπόρεσε να σταθεί για δεκαετίες ή και για αιώνες σε ορισμένες γωνιές της Ευρώπης, μοιάζει όλο και πιο δύσκολη στάση.
Αυτό που ξεκίνησε από τις 23 Φεβρουαρίου του 2022 στην Ουκρανία, αλλά έχει προαναγγελθεί από καιρό, αλλάζει την αρχιτεκτονική των κρατών και τις δημόσιες στάσεις των λαών. Όπως συμβαίνει κάθε φορά που η σύγκρουση γίνεται πιο σημαντική από την ισορροπία και την τεχνητή ηρεμία. Και αυτό βλέπουμε τώρα: η σύγκρουση ξαναπαίρνει τα ηνία, αναγκάζοντας αυτούς που συμφωνούν στα βασικά να ξαναπιάσουν το νήμα της κοινής τους πορείας. Η Δύση επινοείται ξανά εν κινδύνω.
σχόλια