Όταν το Ίδρυμα Ωνάση παρέδωσε το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο στο ελληνικό Δημόσιο το 1992, η πράξη αυτή θεωρήθηκε ένα σημαντικό βήμα για την ενίσχυση της Καρδιολογίας και της Καρδιοχειρουργικής στη χώρα. Σήμερα, τρεις δεκαετίες αργότερα, οι αριθμοί αποτυπώνουν την έκταση αυτής της συνεισφοράς: περισσότερες από 2 εκατομμύρια επισκέψεις, 52.700 επεμβάσεις καρδιάς και 250 μεταμοσχεύσεις καρδιάς και πνεύμονα, καθώς και 5 μεταμοσχεύσεις νεφρού σε παιδιά χαμηλού σωματικού βάρους. Φυσικά, πίσω απ’ αυτούς τους αριθμούς υπάρχουν πρόσωπα, οικογένειες και ιστορίες που άλλαξαν για πάντα. Αναμφίβολα, το νοσοκομείο εξελίχθηκε αθόρυβα σε έναν απ’ τους πιο σταθερούς πυλώνες του ελληνικού συστήματος υγείας.
Και τώρα, το 2025, ένα δεύτερο κέντρο έρχεται να προστεθεί σε αυτή την πορεία, το Ωνάσειο Εθνικό Μεταμοσχευτικό Κέντρο, το οποίο φιλοδοξεί να γίνει ο κεντρικός άξονας της μεταμοσχευτικής δραστηριότητας στην Ελλάδα. Πρόκειται για την πιο φιλόδοξη προσπάθεια στη χώρα εδώ και δεκαετίες προκειμένου να ενισχυθεί η δωρεά οργάνων και να αυξηθεί ο αριθμός των μεταμοσχεύσεων. Η νέα εικόνα του Ωνασείου συγκροτείται πλέον από τρεις διακριτούς, αλλά αλληλένδετους πυλώνες: το εκσυγχρονισμένο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, που ενσωματώνει τις τελευταίες τεχνολογικές εξελίξεις στην επεμβατική και διαγνωστική ιατρική, το Εθνικό Μεταμοσχευτικό Κέντρο, το οποίο στοχεύει στην κάλυψη ενός κρίσιμου κενού στις μεταμοσχεύσεις στη χώρα, και το νέο Ωνάσειο Παίδων, μια εξειδικευμένη μονάδα αφιερωμένη στην Παιδιατρική Καρδιολογία και Καρδιοχειρουργική αλλά και στις μεταμοσχεύσεις σε παιδιατρικούς ασθενείς.
Στόχος μας είναι το νέο Ωνάσειο να συνεχίσει με την ίδια αφοσίωση, ευαισθησία και προσήλωση να προσφέρει υψηλής ποιότητας φροντίδα σε κάθε άνθρωπο που το έχει ανάγκη. Διότι κάθε ασθενής ενσαρκώνει μια μοναδική ανθρώπινη διαδρομή, μια ξεχωριστή ιστορία ελπίδας, πίστης και αγώνα για τη ζωή
Καθώς περνώ την είσοδο για μια πλήρη ξενάγηση, η εντύπωση που μου δημιουργείται δεν είναι απλώς αυτή ενός ανανεωμένου νοσοκομείου αλλά μιας διευρυμένης στόχευσης: ένα οικοσύστημα υγείας που δεν περιορίζεται στην προσφορά υπηρεσιών υψηλού επιπέδου, αλλά επιχειρεί να διαμορφώσει τις προϋποθέσεις για ένα καλύτερο μέλλον στην ελληνική υγεία και την περίθαλψη των καρδιολογικών ασθενών και των μεταμοσχευμένων. Ειδικότερα, λοιπόν, το νέο Ωνάσειο Νοσοκομείο που λειτουργεί ήδη, σηματοδοτεί μια σημαντική τομή για το δημόσιο σύστημα υγείας. Κι αυτό γιατί το Ωνάσειο Νοσοκομείο διαθέτει ένα σημαντικό πλεονέκτημα, όπως επεσήμανε ο Πρόεδρος Δ.Σ., Καθηγητής Ιωάννης Μπολέτης, στην πρόσφατη παρουσίαση του νέου Νοσοκομείου: «Το Ωνάσειο διαθέτει τη δυνατότητα συνεργασίας με κλινικές και γιατρούς του ΕΣΥ και του Πανεπιστημίου, καθώς και με κλινικές και γιατρούς του εξωτερικού. Στόχος μας είναι το νέο Ωνάσειο να συνεχίσει με την ίδια αφοσίωση, ευαισθησία και προσήλωση να προσφέρει υψηλής ποιότητας φροντίδα σε κάθε άνθρωπο που το έχει ανάγκη. Διότι κάθε ασθενής ενσαρκώνει μια μοναδική ανθρώπινη διαδρομή, μια ξεχωριστή ιστορία ελπίδας, πίστης και αγώνα για τη ζωή».
Η περιήγηση ξεκινά από το σύγχρονο, πλήρως εξοπλισμένο εργαστήριο Βιοπαθολογίας. Εκεί συναντώ την αναπληρώτρια διευθύντρια Δέσποινα Τάση-Παπαθέου και τον χημικό Ιωάννη Ντάση. Καθώς μου περιγράφουν αναλυτικά όλες τις διαδικασίες, επισημαίνουν ότι εδώ τα πάντα είναι πλήρως αυτοματοποιημένα, τελευταίας γενιάς και συνδυάζονται με αντιδραστήρια υψηλής ποιότητας, ώστε κάθε αποτέλεσμα να διασφαλίζει τη μέγιστη δυνατή ακρίβεια. Είναι από εκείνους τους χώρους που σπάνια βλέπει ένας επισκέπτης, αλλά πάνω τους στηρίζεται ολόκληρη η λειτουργία του νοσοκομείου. «Κάθε μέρα πραγματοποιείται εσωτερικός ποιοτικός έλεγχος, σε απόλυτη ευθυγράμμιση με τα διεθνή πρότυπα», επισημαίνει ο κ. Ντάσης. «Πλέον όλα λειτουργούν αυτοματοποιημένα», μου εξηγεί και προσθέτει: «Αυτό σημαίνει ότι κάθε πληροφορία που συλλέγεται εδώ μεταφέρεται άμεσα σε όλα τα τμήματα του νοσοκομείου». Η δήλωση αυτή μπορεί να ακούγεται απλή, σχεδόν τεχνική, όμως στην πράξη αποτυπώνει μια βαθιά αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο κινείται και αξιοποιείται η πληροφορία μέσα στο Ωνάσειο.
Από την πλευρά της, η κ. Τάση-Παπαθέου, που εργάζεται στο Ωνάσειο από την έναρξη της λειτουργίας του, σκιαγραφεί το ευρύτερο πλαίσιο: «Εδώ αποδεικνύεται ξεκάθαρα γιατί το Ωνάσειο είναι το πρώτο πλήρως ψηφιακό νοσοκομείο της χώρας. Διαθέτουμε μια ταχύτατη και απρόσκοπτη ροή κλινικών και λειτουργικών δεδομένων, ενώ η πρόοδος της βιοϊατρικής έρευνας μεταφράζεται πλέον άμεσα σε όφελος για τον ασθενή». Στη συνέχεια, προσθέτει κάτι που μοιάζει να συνοψίζει ολόκληρη τη νέα φιλοσοφία του ιδρύματος: «Στόχος όλων μας είναι να μειωθεί ο χρόνος που χρειάζεται να παραμείνει κάποιος στο νοσοκομείο». Μέσα σε λίγες γραμμές περιέγραψε, δηλαδή, το ζητούμενο της σύγχρονης ιατρικής: ταχύτερη διάγνωση, ακριβέστερη θεραπεία, λιγότερη ταλαιπωρία για τον ασθενή.
Μπαίνοντας βαθύτερα στο εργαστήριο, βλέπεις όλα εκείνα τα υλικά που συνθέτουν τις ζωτικές λειτουργίες ενός νοσοκομείου: σειρές από σωληνάρια διαφορετικών χρωμάτων, ορούς, μικροσκόπια, κασέτες δειγμάτων, αντιδραστήρια ψύξης και πάγκοι όπου φτάνουν τα δείγματα προς ανάλυση, την αλυσίδα διαλογής, μια γραμμή όπου κάθε δείγμα σαρώνεται, κωδικοποιείται και ταξινομείται. Οι φυγόκεντροι δουλεύουν αδιάκοπα, ενώ δίπλα οι αιματολογικοί και βιοχημικοί αναλυτές παρέχουν πληροφορίες που μέχρι πριν από λίγα χρόνια απαιτούσαν πολλαπλά στάδια χειροκίνητης παρέμβασης. Τα δείγματα που χρειάζονται συντήρηση περνούν στα ειδικά ψυγεία και στο σημείο αυτό ακούω τον κ. Ντάση, που ήδη βρίσκεται δύο χρόνια σε αυτή τη θέση, να μου λέει: «Βάζεις το δείγμα εδώ», δείχνοντάς μου μια ειδική υποδοχή στο μηχάνημα, «και από εκεί και πέρα όλα γίνονται αυτοματοποιημένα: η διαλογή, οι μετρήσεις, η αποστολή των αποτελεσμάτων, μέχρι και η αποθήκευση των δεδομένων στον ιατρικό φάκελο».
Στο ισόγειο στεγάζονται και τα εξωτερικά ιατρεία του νέου κτιρίου. Στη συνέχεια ανεβαίνουμε στον τέταρτο όροφο, εκεί όπου θα φιλοξενούνται οι μεταμοσχευμένοι ασθενείς σε ειδικά διαμορφωμένα δωμάτια αυξημένης φροντίδας. «Εδώ είναι πραγματικά το σπίτι του μεταμοσχευμένου», μου λένε χαρακτηριστικά. Παρατηρώ αμέσως ότι κάθε όροφος επικοινωνεί άμεσα με το προϋπάρχον κτίριο – αυτός άλλωστε ήταν ο βασικός στόχος του σχεδιασμού, ώστε να αποτελεί ένα ενιαίο, λειτουργικό σύνολο.
Είναι γεγονός πως η περιήγηση στο νέο κτίριο του Ωνασείου δημιουργεί μια τελείως διαφορετική αίσθηση από εκείνη που αποκομίζει κανείς στα περισσότερα ελληνικά νοσοκομεία: φως, καθαρότητα, απλότητα. Χώροι που μοιάζουν να έχουν σχεδιαστεί όχι μόνο για να λειτουργούν αποτελεσματικά, αλλά και για να μειώνουν το άγχος όσων περνούν από εδώ. Ανάμεσα στις πολλές αλλαγές της νέας υποδομής, ξεχωρίζουν και οι τοιχογραφίες του Θοδωρή Κωβαίου που αντλούν έμπνευση από την προϊστορία των μεταμοσχεύσεων, συνδέοντας τους τρεις ιατρικούς πολιτισμούς –της αρχαίας Αιγύπτου, της Ελλάδας και της χριστιανικής παράδοσης– με την ευαισθησία των παιδικών ζωγραφιών. Σε κάθε περίπτωση προσθέτουν έναν ευχάριστο, ανθρώπινο τόνο στο περιβάλλον.
«Η μετάβαση στο νέο Ωνάσειο Νοσοκομείο οδηγεί σε ολιστική αναβάθμιση της φροντίδας των ασθενών με μια σημαντική αύξηση των κλινών της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) που είναι εξοπλισμένες με την πιο σύγχρονη υποστήριξη, ακόμα και με αυτήν της εξωσωματικής μεμβράνης οξυγόνωσης με στόχο τα πολύ χαμηλά επίπεδα νοσοκομειακών λοιμώξεων και την υψηλή ιατρονοσηλευτική φροντίδα από εξειδικευμένο και έμπειρο προσωπικό καθ’ όλη τη διάρκεια της νοσηλείας με τη μοναδική για τις ελληνικές ΜΕΘ αναλογία νοσηλευτή/ασθενή (1:1,4). Παράλληλα, η λειτουργία της ΜΕΘ μεταβαίνει εξολοκλήρου σε ψηφιακό περιβάλλον προσφέροντας υψηλής αξιοπιστίας αξιολόγηση των ασθενών με κλινική καταγραφή και διαχείριση των δεδομένων των ασθενών σε πλήρη ψηφιακή διασύνδεση με τα λοιπά τμήματα του νοσοκομείου (εξωτερικά ιατρεία, τμήμα Επειγόντων, όροφοι, διοικητικές υπηρεσίες), κι αυτό έχει πολλαπλά οφέλη για τους ασθενείς και τους οικείους τους, καθώς και για τους εργαζόμενους Υγείας του Ωνασείου. Με την έναρξη λειτουργίας του Ωνάσειου Εθνικού Μεταμοσχευτικού Κέντρου, το Τμήμα Εντατικής Θεραπείας έχει πλέον τη δυνατότητα κάλυψης, πέραν των τακτικών καρδιοχειρουργικών και σύμπλοκων καρδιολογικών περιστατικών, την υποστήριξη ενός ευρύτερου φάσματος ασθενών του Προγράμματος Μεταμοσχεύσεων Συμπαγών Οργάνων (καρδιά, πνεύμονες, ήπαρ, νεφροί) στα πρότυπα “αριστείας” των ΜΕΘ των πιο καταξιωμένων νοσοκομείων του εξωτερικού. Το νέο Ωνάσειο Νοσοκομείο αποτελεί αναμφίβολα ένα από τα λίγα νοσοκομεία παγκοσμίως με τόσο μεγάλο αριθμό κλινών ΜΕΘ σε σχέση με το σύνολο κλινών του, αναδεικνύοντας την υψηλού επιπέδου παρακολούθηση των νοσηλευόμενων ασθενών του», αναφέρει στη συνομιλία μας ο παθολόγος-εντατικολόγος και Συντονιστής Διευθυντής του Τομέα Αναισθησιολογίας & Εντατικής Θεραπείας, Σταύρος Δημόπουλος.
Στον τρίτο όροφο βρίσκονται οκτώ κλίνες, τέσσερα δίκλινα δωμάτια, που προορίζονται επίσης για μεταμοσχευμένους ασθενείς, αυτούς που βρίσκονται στο στάδιο της ανάρρωσης και χρειάζονται αυξημένη φροντίδα. Κι εδώ γίνεται απολύτως ξεκάθαρο γιατί το Ωνάσειο λειτουργεί ως καταλύτης του εθνικού δικτύου μεταμοσχεύσεων. Αξίζει επίσης να τονιστεί ότι οι νοσηλείες παρέχονται χωρίς κανένα οικονομικό κόστος για τους ασθενείς.
«Το νέο Ωνάσειο Νοσοκομείο μάς δίνει τη δυνατότητα να εφαρμόσουμε την πιο σύγχρονη προσέγγιση στην καρδιοχειρουργική. Με προηγμένα χειρουργεία, υβριδικές αίθουσες και ψηφιακή υποστήριξη στη λήψη αποφάσεων, μπορούμε πλέον να προσφέρουμε πιο ακριβείς, λιγότερο επεμβατικές και ασφαλέστερες επεμβάσεις. Η μετάβαση αυτή δεν είναι μόνο κτιριακή∙ είναι μια πραγματική αναβάθμιση της φροντίδας που λαμβάνουν οι ασθενείς μας», επισημαίνει στο σημείο αυτό ο καρδιοχειρουργός, αναπληρωτής διευθυντής στο Γ’ Καρδιοχειρουργικό Τμήμα, Δημήτρης Αυγερινός.
Η απροσδόκητη αίσθηση ηρεμίας του δεύτερου ορόφου σε «απορροφά». Εκεί βρίσκεται ο αποκλειστικά παιδιατρικός τομέας του νέου Ωνασείου, η «καρδιά της καρδιάς» του νοσοκομείου. Το Ωνάσειο Παίδων είναι μια υπερσύγχρονη, πλήρως εξοπλισμένη παιδιατρική μονάδα, σχεδιασμένη ώστε να προσφέρει ασφάλεια, ζεστασιά και προηγμένη φροντίδα στους μικρούς ασθενείς και στις οικογένειές τους. Η νέα εξελιγμένη εκδοχή περιλαμβάνει δύο σταθμούς νοσηλείας που θα φιλοξενούν παιδιά με συγγενείς καρδιοπάθειες, από νεογνά λίγων ημερών μέχρι εφήβους, λίγο μετά την έξοδό τους από τη ΜΕΘ. Στα δωμάτια έχει ληφθεί υπόψη και κάτι ακόμη, που συχνά μένει εκτός σχεδιασμού: η σταθερή παρουσία των γονιών. Για τον λόγο αυτό υπάρχει η κατάλληλη υποδομή, ώστε να μπορούν να μένουν δίπλα στα παιδιά τους, όχι απλώς να τα επισκέπτονται. Παράλληλα, σε απόσταση λίγων μόλις βημάτων, υπάρχει ένας φωτεινός παιδότοπος, ενώ λίγο πιο πέρα βρίσκεται ένας μικρός χώρος μελέτης, μια υπενθύμιση ότι η καθημερινότητα των παιδιών μπορεί να συνεχιστεί, έστω και μέσα στο νοσοκομείο.
Ένα σύγχρονο σύστημα τηλεμετρίας καταγράφει συνεχώς τα ζωτικά δεδομένα και τα μεταφέρει αυτόματα στον ψηφιακό ιατρικό φάκελο κάθε παιδιού, διαμορφώνοντας μια εικόνα που ανανεώνεται αδιάκοπα. «Πλέον μπορούμε να νοσηλεύουμε και παιδιά με μικρό σωματικό βάρος τα οποία χρήζουν μεταμόσχευσης νεφρού, κάτι που παλαιότερα ήταν εφικτό μόνο σε μονάδες του εξωτερικού», μου εξηγούν. «Το Ωνάσειο Παίδων, τμήμα του Ωνάσειου Νοσοκομείου, αποτελεί ένα από τα πιο σύγχρονα παιδιατρικά νοσοκομεία της Ελλάδας και της Ευρώπης. Δημιουργήθηκε με τη δωρεά και τη στήριξη του Ιδρύματος Ωνάση, με στόχο την παροχή υψηλού επιπέδου ιατρικών υπηρεσιών σε παιδιά και εφήβους, ανεξαρτήτως κοινωνικής ή οικονομικής κατάστασης. Το Ωνάσειο Παίδων βρίσκεται δίπλα στο ήδη υπάρχον Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, και αποτελεί συνέχεια του οράματος του Αριστοτέλη Ωνάση για τη βελτίωση της δημόσιας υγείας στην Ελλάδα», δηλώνει από την πλευρά του ο διευθυντής του Καρδιοχειρουργικού Τμήματος Συγγενών Καρδιοπαθειών Παίδων-Ενηλίκων, Δημήτρης Μπόμπος.
Και συνεχίζει: «Το νοσοκομείο μας συνεργάζεται με το μεγαλύτερο παιδιατρικό Νοσοκομείο της Ευρώπης Great Ormond Street Hospital, είναι πλήρως εξοπλισμένο με την πιο προηγμένη ιατρική τεχνολογία, διαθέτει μονάδες εντατικής θεραπείας νεογνών και παιδιών και εξειδικευμένα εργαστήρια και κλινικές για την αντιμετώπιση σύνθετων παιδιατρικών παθήσεων, ενώ παρέχει μηχανική υποστήριξη καρδιάς με προοπτική ανάπτυξης και προγράμματος μεταμοσχεύσεων καρδιάς. Παράλληλα, λειτουργεί και ως κέντρο εκπαίδευσης και έρευνας, προσφέροντας στους γιατρούς και το νοσηλευτικό προσωπικό τη δυνατότητα συνεχούς επιμόρφωσης. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη φροντίδα των παιδιών σε ένα περιβάλλον που προάγει όχι μόνο τη σωματική αλλά και την ψυχική υγεία. Το νοσοκομείο στηρίζει επίσης τις οικογένειες των μικρών ασθενών, προσφέροντας ψυχολογική υποστήριξη. Το Ωνάσειο Παίδων αποτελεί ένα μεγάλο βήμα προς ένα καλύτερο και πιο δίκαιο σύστημα παιδιατρικής περίθαλψης στη χώρα μας, αποδεικνύοντας πως η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα μπορεί να φέρει απτά οφέλη για την κοινωνία και τα παιδιά του μέλλοντος».
Στον πρώτο όροφο βρίσκονται οι μονάδες εντατικής θεραπείας –παιδιατρική και μεταμοσχευτική– καθώς και τα υβριδικά χειρουργεία. Η παιδιατρική ΜΕΘ διαθέτει δώδεκα κλίνες, δύο από τις οποίες βρίσκονται σε θαλάμους απομόνωσης. Το σημαντικό εδώ, μεταξύ άλλων, είναι ότι μπαίνει άπλετο φυσικό φως από κάθε πλευρά, διατηρώντας την αίσθηση της ημέρας και της νύχτας, μια φαινομενικά απλή λεπτομέρεια, που δεν συνηθίζεται στις ΜΕΘ, αλλά εδώ σκοπεύει να αλλάξει ριζικά την εμπειρία ενός παιδιού, μιας οικογένειας αλλά και των ανθρώπων που εργάζονται εκεί. Ολόκληρη η μονάδα είναι πλήρως ψηφιοποιημένη και διαθέτει ειδικά φίλτρα αέρα, αυτόνομα συστήματα αποστείρωσης, δυνατότητα αιμοκάθαρσης σε κάθε κρεβάτι. «Είναι ένας χώρος σχεδιασμένος για παιδιά με συγγενείς καρδιοπάθειες που χειρουργούνται ή πρόκειται να χειρουργηθούν, αλλά και για μικρούς μεταμοσχευμένους ασθενείς», μου εξηγούν. Στον ίδιο τομέα συναντά κανείς και τις θερμοκοιτίδες: εντατική φροντίδα για νεογνά, μικρά σώματα που παλεύουν από την πρώτη μέρα της ζωής τους. Καθώς περιηγούμαι στους υπερσύγχρονους χώρους, συνειδητοποιώ κάτι που συχνά μας διαφεύγει: η ιατρική δεν είναι μόνο επιστήμη. Είναι και αρχιτεκτονική, είναι ψυχολογία, είναι μια μορφή φροντίδας που απλώνεται σε κάθε λεπτομέρεια, ακόμη και στις πιο αθέατες.
«Το Παιδοκαρδιολογικό Τμήμα του Ωνασείου είναι ένα κέντρο αφιερωμένο στην παροχή ολιστικής φροντίδας και μακροχρόνιας υποστήριξης σε κάθε οικογένεια, από την εμβρυϊκή ηλικία έως την προχωρημένη ενήλικη ζωή των ασθενών. Ως παιδοκαρδιολόγος με εξειδίκευση στην απεικόνιση δεν μπορώ παρά να είμαι ενθουσιασμένη με τη μετάβαση στο νέο παιδιατρικό νοσοκομείο, με φιλικές προς τα παιδιά εγκαταστάσεις και τεχνολογικό εξοπλισμό αιχμής σε όλο το φάσμα της απεικόνισης, από τον εμβρυϊκό και παιδιατρικό υπέρηχο μέχρι τη μαγνητική τομογραφία καρδιάς. Ακόμη, θεωρώ ότι με τη μετάβαση στην πλήρη ψηφιοποίηση και τη δημιουργία του μεταμοσχευτικού κέντρου ανοίγονται επιπλέον δυνατότητες για διεπιστημονικές συνεργασίες και έρευνα», λέει η παιδοκαρδιολόγος, Επιμελήτρια A’ στον τομέα Συγγενών Καρδιοπαθειών Παίδων & Ενηλίκων του Καρδιολογικού Τμήματος Συγγενών Καρδιοπαθειών Παίδων & Ενηλίκων, Τάνια Κουρτίδου.
Στη συνέχεια συναντώ τον Σπύρο Λινάρδο, νοσηλευτή, προϊστάμενο του Αιμοδυναμικού Εργαστηρίου, ο οποίος δηλώνει: «Το Ωνάσειο βρίσκεται σε μια νέα εποχή ιατρικής ακρίβειας και εξατομικευμένης φροντίδας, όπου η τεχνολογία και η τεχνητή νοημοσύνη λειτουργούν ως πολύτιμοι σύμμαχοι του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, αναλύοντας δεδομένα και υποστηρίζοντας τη λήψη αποφάσεων». Πίσω του, όση ώρα συζητάμε, σχεδόν σαν σκηνικό από ιατρική σειρά υψηλής παραγωγής δημοφιλούς πλατφόρμας, ξεδιπλώνεται ο εξοπλισμός της «επόμενης ημέρας»: ένας υπερσύγχρονος αξονικός τομογράφος, ένα προηγμένο σύστημα μαγνητικής τομογραφίας, μηχανήματα ειδικά σχεδιασμένα για επεμβάσεις στα αγγεία και στην καρδιά, και –ίσως το πιο εντυπωσιακό– το ρομποτικό αγγειογραφικό σύστημα επόμενης γενιάς. Το τελευταίο αξιοποιεί αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης για να ενισχύει τη ρομποτική του ευελιξία, επιτρέποντας στους γιατρούς να κινούνται γύρω από τον ασθενή με ακρίβεια χιλιοστού. Η πρόσβαση στα αγγεία γίνεται ασφαλέστερη, ο χρόνος μειώνεται, και η εμπειρία του ασθενούς βελτιώνεται αισθητά.
Αυτή η τεχνολογική αναβάθμιση αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία στα νέα, υβριδικά χειρουργεία του Ωνασείου, όπου η κλασική χειρουργική και η προηγμένη απεικόνιση συνυπάρχουν απολύτως ενσωματωμένες. Εδώ αλλάζει ριζικά ο τρόπος που πραγματοποιούνται οι επεμβάσεις. Πρόκειται για επεμβατικές αίθουσες όπου, δίπλα στα χειρουργικά εργαλεία, υπάρχουν μηχανήματα απεικόνισης τελευταίας τεχνολογίας, όλα μέσα σε ένα πλήρως αποστειρωμένο περιβάλλον. Αυτός ο συνδυασμός επιτρέπει στους γιατρούς να βλέπουν κυριολεκτικά «μέσα» στο σώμα με τρισδιάστατες εικόνες υψηλής ανάλυσης, σε πραγματικό χρόνο. Όπως μας λέει ο κ. Λινάρδος: «Στις καρδιολογικές και αγγειοχειρουργικές επεμβάσεις αυτό μεταφράζεται σε λιγότερο επεμβατικές τεχνικές, πιο ασφαλείς διαδρομές προς την καρδιά και τα αγγεία, και –κυρίως– ταχύτερη ανάρρωση για τον ασθενή». Το εξελιγμένο σύστημα υπερήχων, που δίνει κρυστάλλινες εικόνες της καρδιάς την ώρα της επέμβασης, επιτρέπει την ακριβή τοποθέτηση βαλβίδων ή τη διόρθωση πολύπλοκων προβλημάτων χωρίς μεγάλο, ανοιχτό χειρουργείο. Όλα γίνονται εκεί, στην ίδια αίθουσα, χωρίς μετακινήσεις, χωρίς καθυστερήσεις. Ασφάλεια, ακρίβεια, ταχύτητα, αυτός είναι ο στόχος. Μάλιστα, λίγο προτού βρεθώ στο παλιό κτίριο, παρατηρώ ξανά τα ρομποτικά συστήματα επεμβάσεων σε αγγεία και την καρδιά, τα οποία εντυπωσιάζουν με τις δυνατότητές τους αφού μειώνουν την ακτινοβολία για τους ασθενείς και το προσωπικό και προσφέρουν μεγαλύτερη ακρίβεια στους χειρισμούς. Διαμορφώνεται έτσι ένα περιβάλλον όπου οι πιο σύνθετες επεμβάσεις πραγματοποιούνται με την ελάχιστη δυνατή παρέμβαση στο σώμα. Το αποτέλεσμα είναι σαφές: μεγαλύτερη ασφάλεια, λιγότερες επιπλοκές και αισθητά συντομότερος χρόνος ανάρρωσης για τους ασθενείς.
Περπατώντας στους διαδρόμους του Εθνικού Μεταμοσχευτικού Κέντρου, τα συστήματα απεικόνισης υψηλής ακρίβειας και οι οθόνες που αναλύουν δεδομένα σε πραγματικό χρόνο τραβούν αμέσως το βλέμμα μου. Όσο συνεχίζεται η ξενάγηση, συνειδητοποιώ ότι η μεγαλύτερη καινοτομία του νέου Ωνασείου δεν βρίσκεται μόνο στα ίδια τα μηχανήματα αλλά και στον τρόπο με τον οποίο όλα αυτά συνδέονται μεταξύ τους: από τον ψηφιακό φάκελο του ασθενούς, που ενημερώνεται αυτόματα σε κάθε στάδιο της πορείας του, μέχρι τα συστήματα παρακολούθησης που ειδοποιούν προληπτικά το προσωπικό, προτού ακόμη παρουσιαστεί πρόβλημα.
«Η νοσηλευτική υπηρεσία είναι ο πυρήνας και η δύναμη της φροντίδας», δηλώνει η Χρύσα Παναγιώτου, διευθύντρια της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας στο Ωνάσειο Νοσοκομείο. Και προσθέτει: «Στο Ωνάσειο Νοσοκομείο, η Νοσηλευτική Υπηρεσία επιτελεί κεντρικό ρόλο με συνέχεια, επιστημονική γνώση και ευθύνη απέναντι στον άνθρωπο. Συντονίζει και οργανώνει κάθε στάδιο της νοσηλείας, υποστηρίζοντας τον ασθενή σε όλα τα επίπεδα. Ο ψηφιακός φάκελος, οι καινοτόμες υποδομές και η μεταμοσχευτική δραστηριότητα δημιουργούν νέες προκλήσεις που απαιτούν συνδυασμό εξειδίκευσης και επαγγελματικής εγρήγορσης, αλλά και νέες απαιτήσεις, τις οποίες οι νοσηλευτές καλούνται να υπηρετήσουν με ακρίβεια, επαγρύπνηση και ενσυναίσθηση. Η φροντίδα δεν είναι μια αυτονόητη πράξη· είναι πράξη ευθύνης και σχέση εμπιστοσύνης. Από το παιδί έως τον μεταμοσχευμένο ασθενή, οι νοσηλευτές είναι σταθερά εκεί – με επιστημονική επάρκεια, ανθρώπινη προσέγγιση και καθοριστική συμβολή».
Δεν πρόκειται για μια απλή ανακαίνιση ή μια τυπική κτιριακή επέκταση αλλά για μια ολιστική προσέγγιση, μια πραγματική επανεκκίνηση: το πλήρως ανανεωμένο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, το νεοσύστατο Ωνάσειο Εθνικό Μεταμοσχευτικό Κέντρο και το Ωνάσειο Παίδων συνθέτουν πλέον ένα ενιαίο οικοσύστημα υγείας, χτισμένο πάνω σε ψηφιακή υποδομή αιχμής. Σε αυτό το πλαίσιο, η τεχνητή νοημοσύνη παίζει κεντρικό ρόλο στη διάγνωση και στη λήψη κλινικών αποφάσεων, μεταμορφώνοντας ριζικά τον τρόπο με τον οποίο παρέχεται η φροντίδα.
Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση, Αντώνης Σ. Παπαδημητρίου, δήλωσε την ημέρα των εγκαινίων: «Το νέο Ωνάσειο είναι η τελευταία λέξη της ιατρικής επιστήμης και τεχνολογίας». Αξίζει επίσης να υπενθυμίσουμε ότι η αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Ωνάση ανέρχεται σε 82 εκατομμύρια ευρώ, καλύπτοντας την κατασκευή του νέου κτιρίου, την πλήρη ανακαίνιση του Καρδιοχειρουργικού Κέντρου καθώς και την προμήθεια ιατρικού εξοπλισμού ύψους 25 εκατ. ευρώ. Σήμερα, το ενιαίο Ωνάσειο διαθέτει 185 κλίνες νοσηλείας και 54 κλίνες ΜΕΘ, ενώ ήδη προγραμματίζονται επιπλέον επενδύσεις ύψους 10 εκατομμυρίων ευρώ στο πλαίσιο του προγράμματος «Νοσοκομείο του Μέλλοντος».
Κλείνω την ξενάγηση με το «Δωμάτιο Δύναμης». Δίπλα στον χώρο αναμονής, σχεδόν κρυμμένο από τα βλέμματα των διερχομένων, υπάρχει ένα δωμάτιο που δεν μοιάζει με τίποτα άλλο από αυτά που μπορείς να δεις στο νοσοκομείο. Είναι ένας χώρος που δημιούργησε η εικαστικός Νικομάχη Καρακωστάνογλου, ένας τόπος περισυλλογής μέσα σε ένα περιβάλλον που κατά κανόνα κινείται σε ρυθμούς επείγοντος. Ένα δωμάτιο φτιαγμένο για εκείνες τις στιγμές που κάποιος χρειάζεται λίγη σιωπή για να συνεχίσει, μια μικρή παύση για να επαναπροσδιορίσει τις σκέψεις του, να διαχειριστεί φόβους, προσμονές, ή απλώς την κούραση μιας μεγάλης ημέρας. Ο χώρος έχει σχεδιαστεί λαμβάνοντας υπόψη τις εφημερίες των γιατρών και το άγχος των συγγενών που περιμένουν έξω από χειρουργεία. Απευθύνεται όμως και στους ίδιους τους ασθενείς, που ίσως θέλουν να σταθούν για λίγο μόνοι, να αναλογιστούν τι σημαίνει μια επερχόμενη επέμβαση, μια διάγνωση, η επιστροφή στη ζωή.
Η αρχιτεκτονική του μοιάζει να αγκαλιάζει τον επισκέπτη: έχει σχήμα μήτρας, σαν ένα περίβλημα προστασίας που κλείνει απαλά γύρω σου. Στο κέντρο, ένας μεγάλος κρύσταλλος, που ταξίδεψε από τη Βραζιλία στην Αριζόνα και από εκεί στην Αθήνα, ο οποίος έχει δουλευτεί ώστε να θυμίζει καρδιά. Ο φωτισμός της Ελίζας Αλεξανδροπούλου κινείται με τον δικό του ρυθμό, αλλάζει απαλά ακολουθώντας τις ώρες της μέρας. Μια τεχνητή αυγή ανατέλλει και δύει μέσα στο δωμάτιο. Κι ενώ ο χώρος μοιάζει σχεδόν ακινητοποιημένος, το ηχητικό περιβάλλον που έχουν επιμεληθεί η Αφροδίτη Παναγιωτάκου και ο Μανώλης Μανουσάκης ενισχύει αυτή την αίσθηση ψυχικής γαλήνης. Ήχοι από τη φύση –τζιτζίκια, γκιώνηδες, μια θάλασσα που σιγοψιθυρίζει– δημιουργούν την αίσθηση ότι μεταφέρεσαι αλλού, σε μια εξοχή της Μεσσηνίας ή σ’ ένα βουνό της Ηπείρου. Μια ουσιαστική υπενθύμιση ότι ακόμη και μέσα σε ένα περιβάλλον τόσο προηγμένο τεχνολογικά, οι άνθρωποι εξακολουθούν να χρειάζονται κάτι θεμελιώδες: μια στιγμή αληθινής ηρεμίας.
Καθώς βγαίνω από το κτιριακό συγκρότημα και αντικρίζω το τεράστιο «Ω» στην πρόσοψη, μου γίνεται ξεκάθαρο ότι το νέο Ωνάσειο δεν έρχεται απλώς να καλύψει ένα κενό. Δημιουργεί ένα νέο σημείο αναφοράς. Ένα μοντέλο νοσοκομείου που ανοίγει στην Ελλάδα μια εντελώς διαφορετική συζήτηση για το πώς πρέπει να λειτουργεί η υγεία σήμερα. Και μάλιστα όχι σε θεωρητικό επίπεδο, αλλά στην πράξη.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
