ΜΙΑ ΣΧΕΔΟΝ ΜΕΡΑ μετά τους βομβαρδισμούς των τριών ιρανικών εγκαταστάσεων από τις ΗΠΑ, μια ομάδα, πιθανότατα μέλη του «νεκραναστημένου» Ισλαμικού Κράτους, προκαλεί μακελειό με δεκάδες νεκρούς σε εκκλησία ορθοδόξων στη Δαμασκό. Τίποτα, κατά τα φαινόμενα, δεν φαίνεται να συνδέει την συνθήκη ερείπωσης και θανάτου στη Γάζα ή τις βόμβες στην Τεχεράνη και τους πυραύλους στο Τελ Αβίβ με αυτό το επεισόδιο τζιχαντιστικής φρίκης στη Συρία. Η Δαμασκός, άλλωστε, μετά την αλλαγή καθεστώτος και τη νομιμοποίηση της νέας κατάστασης από τη Δύση υποτίθεται πως έχει βγει εκτός του κάδρου της τραγωδίας που παίζεται τώρα στη Μέση Ανατολή. Φαίνεται όμως πως δεν είναι ακριβώς έτσι.
Μπορεί να σκεφτεί κανείς πως η επανεμφάνιση των δολοφόνων του λεγόμενου Ισλαμικού Κράτους δεν είναι άσχετη με το πλαίσιο που αναφέρεται πια εύκολα στην «αλλαγή καθεστώτων» και στον ριζικό ανασχεδιασμό της περιοχής. Είναι οι κρατικές επιχειρήσεις τρόμου –με πρωτεργάτη την ισραηλινή ηγεσία– που έχουν διεγείρει ένα σεισμικό τόξο δράσεων και αντιδράσεων όπου όλα γίνονται πιθανά. Η απελευθέρωση της δράσης του ισραηλινού κράτους, η αποδέσμευσή του από κάθε διεθνή λογοδοσία όπως και η αδιαφορία του Ντόναλντ Τραμπ για τα πρωτόκολλα του ίδιου του αμερικανικού κατεστημένου, με άλλα λόγια η επέκταση του πεδίου των αυθαίρετων αποφάσεων λειτουργεί ήδη ως προτροπή για κάθε είδους «πολεμική» δράση.
Όλα πλέον μπορούν να ειπωθούν σε ένα τουίτ, με μια χειρονομία ή μέσα από διαρροές βιντεοληπτικού υλικού που μας προσφέρουν μια δολοφονία, τον κρατήρα της έκρηξης, την εντυπωσιακή επίθεση ενός drone.
Πριν από λίγες μέρες έτυχε να παρακολουθήσω στο γαλλικό κανάλι BFM TV ένα μαγκαζίνο όπου ο επιχειρησιακός διοικητής μιας μονάδας της Mossad εξηγούσε (ήρεμος και ικανοποιημένος) πώς ένα δικό του κομάντο πέρασε, μεταμφιεσμένο, σε ένα νοσοκομείο όπου νοσηλεύονταν κάποιοι «τρομοκράτες». Στο κανάλι έπαιξε μάλιστα το βίντεο από το κλειστό κύκλωμα του νοσοκομείου, φάνηκαν οι φιγούρες των πρακτόρων και έπειτα η κάμερα ζούμαρε σε ένα κρεβάτι θαλάμου κατατρυπημένο και με μια τεράστια σκούρα κηλίδα αίματος. Ήταν μια «μαύρη» επιχείρηση με την εξωδικαστική εξόντωση (annihilation) κάποιων νεαρών της Χαμάς (δεν θυμάμαι αν αναφέρθηκε η συγκεκριμένη οργάνωση, πάντως έγινε λόγος για τρομοκράτες).
Γιατί αναφέρω το γεγονός; Για έναν κυρίως λόγο που με εντυπωσίασε: η συγκεκριμένη επιχείρηση στοχευμένων δολοφονιών χρονολογείται από το 2023-24. Ο επικεφαλής της έδειξε το πρόσωπό του και μίλησε ανοιχτά στη γαλλική τηλεόραση. Εκεί που πράκτορες άλλων χωρών θα φρόντιζαν να κρατήσουν για χρόνια άκρως απόρρητη μια τέτοια «δράση», η ισραηλινή υπηρεσία – δηλαδή η κυβέρνηση Νετανιάχου– το φανερώνει και σχεδόν το επιδεικνύει ως κομψοτέχνημα αποτελεσματικής δράσης και άρτια συγχρονισμένη ενέργεια. Το ίδιο είχε συμβεί και με τους βομβητές/βόμβες που σκότωσαν ή σακάτεψαν εκατοντάδες ανθρώπους του δικτύου της Χεζμπολάχ προ καιρού. Στην αρχή είχε υπάρξει μια άρνηση με υπομειδίαμα για να ακολουθήσει μετά από λίγο καιρό η παραδοχή της πράξης από Ισραηλινούς επισήμους, πάλι ως ανδραγαθήματος και αξιοζήλευτης αποτελεσματικότητας.
Η εποχή Τραμπ/Νετανιάχου (αν τους δούμε ως δυο, πολύ διαφορετικές, μορφές ηγεσίας) κινείται σε ένα φάσμα πέρα από την παραδοσιακή πολιτική τελετουργία με τις τυπικές ή έστω υποκριτικές, αλλά πάντως «ενταγμένες» σε ένα σύστημα κανόνων συμπεριφορές. Όλα πλέον μπορούν να ειπωθούν σε ένα τουίτ, με μια χειρονομία ή μέσα από διαρροές βιντεοληπτικού υλικού που μας προσφέρουν μια δολοφονία, τον κρατήρα της έκρηξης, την εντυπωσιακή επίθεση ενός drone. Η ειρήνη και ο πόλεμος, οι ρήξεις και τα deals μπορεί να προκύψουν ανά πάσα στιγμή. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι τα αλλόκοτα πρόσωπα ή οι προσωπικές ιδιοσυγκρασίες εξηγούν τις αναφλέξεις και τα ρήγματα της παρούσας κατάστασης. Μην ξεχνάμε πως αυτοί οι «χαρακτήρες» και τα ήθη τους έγιναν εφικτοί μέσα σε διαδρομές εξουσίας επικυρωμένες τόσο από το αμερικανικό σύστημα διακυβέρνησης όσο και από το κρατικό πλέγμα και τις κυρίαρχες ιδεολογικές τάσεις στο Ισραήλ εδώ και καιρό. Ο ακροδεξιός σιωνισμός, ο τραμπισμός, οι παραλλαγές ηγεμονιστικής και νεοαποικιακής πολιτικής υπάρχουν πέρα και πάνω από την ιλαροτραγωδία των προσώπων και των επεισοδιακών τους περιπετειών. Αν οι τύποι δεν τηρούνται, αν τα πρωτόκολλα σκίζονται για να επιδειχθεί ένα πιο ωμό περιεχόμενο, αν οι φάρσες και οι αντιθεσμικές κινήσεις πολλαπλασιάζονται, αυτό είναι αποτέλεσμα μιας κοινωνικής και πολιτικής ήττας και όχι ένας παραλογισμός που απλώς πέφτει τώρα στα αμέτοχα κεφάλια μας.
Και τώρα τι; Τις τελευταίες ώρες γίνεται λόγος για εκεχειρία ή αναστολή των πολεμικών επιχειρήσεων. Η σεναριολογία των ειδικών αναφέρει την πιθανή κατάρρευση της κυβέρνησης της Τεχεράνης, την ανάδυση νέων πολεμικών μετώπων, κυρίως όμως την αναδιάρθρωση της κατανομής ισχύος σε μια ευρύτερη περιοχή. Το έχουμε ξαναγράψει: η ίδια η έννοια του συστήματος στον ύστερο καπιταλισμό περνά από στιγμές αταξίας, από μεγάλες δόσεις σύγχυσης και αποδιοργάνωσης. Αν δεν κατορθώνεται άμεσα η επιθυμητή «σταθερότητα», ας εκλύεται τουλάχιστον ελεγχόμενη αστάθεια, ακόμα και με το ρίσκο ενός μεγάλου εκτροχιασμού. Πόσο μεγάλου; Και τα πυρηνικά; Το ενδεχόμενο μιας ανεπανόρθωτης οικολογικής και ανθρώπινης καταστροφής δεν ενδιαφέρει ή συγκινεί ελάχιστους από τους σκληρούς παίκτες. Όλη η προσοχή επικεντρώνεται στους φόβους για τα Στενά του Ορμούζ, στις ροές του διεθνούς εμπορίου και ιδίως των ορυκτών καυσίμων. Η συζήτηση για το κόστος του τυχοδιωκτισμού και τον όλεθρο του ανασχεδιασμού χωρών με όρους «Ριβιέρας» και βομβαρδιστικών Β2, με συνδυασμό βίας και εξαγοράς, είναι μια συζήτηση που, όπως διάβασα προσφάτως και σε Έλληνες συγγραφείς, είναι «ιδεαλισμός». Μάλιστα, σε αυτήν τη συγκυρία που ελευθερώνονται τα τέρατα κάθε σκέψη που απλώς αρνείται να προσαρτηθεί στον έναν ή τον άλλον ιμπεριαλισμό τείνει να στιγματιστεί ως ανεδαφικός ιδεαλισμός και γεωπολιτική αφέλεια.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, καλύτερα να ανασχεδιάζουμε την ειρήνη παρά τις ρήτρες και τα προσύμφωνα μιας οικονομίας πολέμου διανθισμένης απλώς με τις καπιταλιστικές ουτοπίες/Ριβιέρες και με τεχνολογικά πάρκα πλάι στα ερείπια.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.
