Υλοποιώντας την προεκλογική του δέσμευση για την αναβίωση των δασμών ως βασικό εργαλείο της αμερικανικής οικονομικής πολιτικής, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, υπέγραψε την 1η Φεβρουαρίου διατάγματα για την επιβολή νέων δασμών στις εισαγωγές από Καναδά, Μεξικό και Κίνα.
Σύμφωνα με τα νέα μέτρα, από την Τρίτη 4 Φεβρουαρίου, οι ΗΠΑ θα επιβάλλουν:
- 25% δασμούς σε εισαγωγές από τον Καναδά και το Μεξικό
- 10% δασμούς σε εισαγωγές από την Κίνα
Οι ΗΠΑ ήδη εφαρμόζουν δασμούς σε συγκεκριμένες κατηγορίες εισαγόμενων προϊόντων από τις τρεις χώρες, ωστόσο η γενικευμένη επιβολή τους αποτελεί σημαντική αλλαγή στην εμπορική πολιτική της Ουάσινγκτον.
Σύμφωνα με το Γραφείο του Αμερικανικού Εμπορικού Αντιπροσώπου, το 94% των βιομηχανικών προϊόντων που εισάγονται στις ΗΠΑ υπόκεινται σε μέσο εμπορικό σταθμισμένο δασμό μόλις 2%, με τα μισά να εισέρχονται στη χώρα χωρίς δασμούς. Με τη νέα στρατηγική, το καθεστώς αλλάζει δραστικά.
Τρεις βασικοί στόχοι της δασμολογικής πολιτικής Τραμπ
Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσεντ, κατά την ακρόασή του στη Γερουσία τον Ιανουάριο, ανέλυσε την τριπλή στόχευση της νέας πολιτικής δασμών:
Αντιμετώπιση αθέμιτων εμπορικών πρακτικών
Ο Τραμπ υποστηρίζει ότι οι δασμοί θα βοηθήσουν την αναβίωση της αμερικανικής βιομηχανίας και θα αντιμετωπίσουν εμπορικές ανισορροπίες που "απομυζούν" την αμερικανική οικονομία.Ενίσχυση των εσόδων του προϋπολογισμού
Οι δασμοί αναμένεται να χρηματοδοτήσουν τις προεκλογικές φορολογικές μειώσεις του Τραμπ, συμπεριλαμβανομένων προτάσεων για μείωση του εταιρικού φόρου από 21% στο 15% και εξαιρέσεις φόρου για φιλοδωρήματα και εισφορές κοινωνικής ασφάλισης.Διαπραγματευτικό εργαλείο στη διεθνή διπλωματία
Ο Τραμπ θεωρεί ότι οι κυρώσεις έχουν υπερβολική χρήση και προτιμά τους δασμούς ως μοχλό πίεσης στις διεθνείς διαπραγματεύσεις. Το παράδειγμα της πρόσφατης διαμάχης με την Κολομβία έδειξε πώς η απειλή δασμών μπορεί να αποδώσει γρήγορα αποτελέσματα.
Η δασμολογική πολιτική υπήρξε βασικός πυλώνας της αμερικανικής οικονομίας έως τη δεκαετία του 1930, όταν ο Νόμος Smoot-Hawley επέβαλε δασμούς που επιδείνωσαν τη Μεγάλη Ύφεση. Έκτοτε, η πολιτική ελεύθερου εμπορίου κυριάρχησε, φτάνοντας στο αποκορύφωμά της με τη δημιουργία του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου το 1995.
Η πολιτική των δασμών αναβίωσε επί προεδρίας Τραμπ (2017-2021) και συνεχίστηκε από τον Τζο Μπάιντεν. Τώρα, ο Τραμπ κλιμακώνει την προσέγγιση, απειλώντας με τις αυστηρότερες εμπορικές ρυθμίσεις από τη δεκαετία του 1930.
Μπορεί ο Τραμπ να επιβάλει δασμούς χωρίς την έγκριση του Κογκρέσου;
Ναι. Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει εξουσιοδοτηθεί από το Κογκρέσο να προσαρμόζει δασμούς για λόγους εθνικής ασφάλειας, οικονομικής προστασίας ή αντιμετώπισης αθέμιτων πρακτικών. Παρότι εταιρείες μπορούν να προσφύγουν στη δικαιοσύνη, οι προηγούμενες αποφάσεις έχουν δείξει ότι τέτοιες προκλήσεις είναι δύσκολο να επιτύχουν.
Οι επιπτώσεις των δασμών: Ποιος πληρώνει το τίμημα;
Οι εισαγωγείς πληρώνουν τους δασμούς κατά την εκτελωνιστική διαδικασία, ωστόσο το κόστος συχνά μετακυλίεται στους καταναλωτές. Σύμφωνα με μελέτες, οι προηγούμενοι δασμοί του Τραμπ και του Μπάιντεν αύξησαν το ετήσιο κόστος για κάθε αμερικανικό νοικοκυριό κατά 625 δολάρια.
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα του Σαν Φρανσίσκο εκτίμησε το 2019 ότι οι δασμοί προσέθεταν 0,1 ποσοστιαία μονάδα στον πληθωρισμό και 0,4 ποσοστιαία μονάδα στο κόστος των επιχειρήσεων για επενδύσεις. Παράλληλα, η φορολογική δεξαμενή Tax Foundation εκτιμά ότι η αύξηση των δασμών θα μπορούσε να εξαλείψει 142.000 θέσεις εργασίας και να μειώσει το ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά 0,2% μακροπρόθεσμα.
Ο ρόλος της Κίνας και η παγκόσμια αντίδραση
Η ενίσχυση των δασμών στην Κίνα αποτελεί συνέχεια της πολιτικής του 2018-2019, όταν η κυβέρνηση Τραμπ επέβαλε δασμούς ύψους 380 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις κινεζικές εισαγωγές. Η κυβέρνηση Μπάιντεν διατήρησε αυτούς τους δασμούς και το 2024 επέβαλε επιπλέον σε προϊόντα αξίας 18 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ένωση κινείται προς την ίδια κατεύθυνση. Τον Οκτώβριο του 2024, ψήφισε την επιβολή δασμών έως 45% στα κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα, με το Πεκίνο να απειλεί με αντίποινα.
Η διαμάχη για τους δασμούς συνεχίζεται
Ενώ οι δασμοί μπορούν να ενισχύσουν την εγχώρια παραγωγή και να αυξήσουν τα κρατικά έσοδα, μπορεί επίσης να οδηγήσουν σε αύξηση των τιμών για τους καταναλωτές και αντίποινα από τις θιγόμενες χώρες.
Η οικονομική αποτελεσματικότητα των δασμών Τραμπ παραμένει αμφιλεγόμενη. Αν και η πολιτική του έχει φέρει επενδύσεις σε ορισμένους κλάδους, έχει επίσης οδηγήσει σε εμπορικές εντάσεις και έχει επηρεάσει την ανάπτυξη.
Με πληροφορίες από Bloomberg
