Η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ εξετάζει μια ριζική αναμόρφωση του αμερικανικού προγράμματος υποδοχής προσφύγων, με σχέδια που –σύμφωνα με έγγραφα που εξασφάλισαν οι New York Times– περιορίζουν το σύστημα στις απολύτως βασικές του λειτουργίες. Προτεραιότητα θα δίνεται σε αγγλόφωνους, λευκούς Νοτιοαφρικανούς και Ευρωπαίους που εκφράζονται κατά της μετανάστευσης.
Οι προτάσεις αυτές, μερικές από τις οποίες εφαρμόζονται ήδη, θα μετέτρεπαν ένα πρόγραμμα δεκαετιών που είχε σχεδιαστεί για να προστατεύει τους πιο ευάλωτους πληθυσμούς του πλανήτη, σε μέσο προώθησης του μεταναστευτικού οράματος του Τραμπ. Ένα όραμα που δίνει προτεραιότητα σε «λευκούς Χριστιανούς» που δηλώνουν ότι διώκονται και αποκλείει τη μεγάλη πλειονότητα των υπόλοιπων αιτούντων.
Τα σχέδια παρουσιάστηκαν στον Λευκό Οίκο τον Απρίλιο και τον Ιούλιο, μετά από εντολή του προέδρου στα υπουργεία Εξωτερικών και Εσωτερικής Ασφάλειας να επανεξετάσουν αν το πρόγραμμα επανεγκατάστασης προσφύγων πράγματι εξυπηρετεί τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Τραμπ είχε αναστείλει τη λειτουργία του ήδη από την πρώτη ημέρα της προεδρίας του.
Από την προστασία των ευάλωτων στην προτεραιότητα στους λευκούς Χριστιανούς
Αν και δεν υπάρχει ακόμη συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την έγκριση ή την απόρριψη των προτάσεων, αξιωματούχοι που συμμετείχαν στις σχετικές συζητήσεις ανέφεραν, υπό τον όρο της ανωνυμίας, ότι «καμία ιδέα δεν έχει αποκλειστεί».
Οι σχεδιαζόμενες αλλαγές δίνουν έμφαση στην «ικανότητα ενσωμάτωσης» των αιτούντων. Προβλέπουν υποχρεωτικά μαθήματα «αμερικανικής ιστορίας και αξιών», καθώς και εκπαίδευση στον «σεβασμό των πολιτιστικών κανόνων». Παράλληλα, οι εισηγήσεις ζητούν από τον πρόεδρο να δώσει προτεραιότητα σε Ευρωπαίους που έχουν «στοχοποιηθεί για ειρηνική έκφραση απόψεων στο διαδίκτυο», όπως η αντίθεση στη μαζική μετανάστευση ή η υποστήριξη λαϊκιστικών κομμάτων.
Η αναφορά αυτή φαίνεται να αφορά το ακροδεξιό γερμανικό κόμμα Alternative für Deutschland (AfD), του οποίου στελέχη έχουν υποβαθμίσει το Ολοκαύτωμα, έχουν επαναφέρει ναζιστικά συνθήματα και έχουν επιτεθεί ρητορικά στους μετανάστες. Ο αντιπρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζέι Ντι Βανς, έχει επικρίνει τη Γερμανία για τις προσπάθειές της να περιορίσει τη δράση του κόμματος.
Ένας ανώτερος αξιωματούχος, μιλώντας επίσης ανώνυμα, ανέφερε ότι η κυβέρνηση «παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στην Ευρώπη», προκειμένου να εντοπίσει ποιοι ενδέχεται να πληρούν τα νέα κριτήρια για καθεστώς πρόσφυγα.
Μαθήματα «αμερικανικών αξιών» και προτεραιότητα σε Ευρωπαίους «διωκόμενους»
Μερικές από τις προτάσεις έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή, μεταξύ των οποίων η παροχή προτεραιότητας στους Αφρικάνερς, τη λευκή μειονότητα ολλανδικής και γαλλικής καταγωγής που εγκαταστάθηκε στη Νότια Αφρική τον 17ο αιώνα και κυριάρχησε πολιτικά και οικονομικά κατά τη διάρκεια του απαρτχάιντ.
Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει υποστηρίξει ότι οι Αφρικάνερς υφίστανται φυλετικές διώξεις στη χώρα τους, ισχυρισμός που απορρίπτεται κατηγορηματικά από τη νοτιοαφρικανική κυβέρνηση. Τα επίσημα στοιχεία της αστυνομίας δεν δείχνουν ότι οι λευκοί είναι περισσότερο εκτεθειμένοι στη βία σε σχέση με άλλες κοινωνικές ομάδες.
Στο σύνολό τους, τα έγγραφα που διέρρευσαν αποτυπώνουν την πρόθεση του Τραμπ να αναμορφώσει ένα πρόγραμμα που για δεκαετίες θεωρούνταν σύμβολο του ρόλου των Ηνωμένων Πολιτειών ως χώρας ασύλου. Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει επανειλημμένα αμφισβητήσει αυτή τη θεμελιώδη αποστολή, υποστηρίζοντας ότι οι ΗΠΑ «δεν μπορούν να σώσουν όλο τον κόσμο» και ότι η αυξανόμενη ποικιλομορφία «απειλεί την κοινωνική συνοχή».
Σύμφωνα με το σκεπτικό που περιλαμβάνεται στις εισηγήσεις προς τον Λευκό Οίκο, η πολυμορφία θεωρείται παράγοντας που «μειώνει το επίπεδο κοινωνικής εμπιστοσύνης, απαραίτητο για τη λειτουργία μιας δημοκρατίας». Ως εκ τούτου, προτείνεται οι Ηνωμένες Πολιτείες να υποδέχονται μόνο πρόσφυγες που «μπορούν να ενσωματωθούν πλήρως και να ευθυγραμμίζονται με τους στόχους του προέδρου».
Ένα πρόγραμμα ασύλου προσαρμοσμένο στην «κοινωνική συνοχή» του Τραμπ
Τα έγγραφα εισηγούνται επίσης την ακύρωση εκατοντάδων χιλιάδων αιτήσεων ανθρώπων που βρίσκονται ήδη σε λίστα αναμονής για εγκατάσταση στις ΗΠΑ, πολλοί από τους οποίους έχουν περάσει εξονυχιστικούς ελέγχους ασφαλείας και πολυετή στάδια αξιολόγησης.
Παράλληλα, προτείνεται η επιβολή ορίων στον αριθμό προσφύγων που μπορούν να εγκατασταθούν σε κοινότητες όπου ήδη υπάρχει υψηλό ποσοστό μεταναστών, με το σκεπτικό ότι η «υπερσυγκέντρωση μη ιθαγενών» δυσχεραίνει την αφομοίωση.
Εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ απέφυγε να σχολιάσει συγκεκριμένες πτυχές των προτάσεων, δηλώνοντας μόνο ότι «δεν αποτελεί έκπληξη πως το υπουργείο εφαρμόζει τις προτεραιότητες του εκλεγμένου προέδρου».
Οι επικριτές, ωστόσο, υποστηρίζουν ότι τα σχέδια αυτά αποκαλύπτουν ένα ευρύτερο όραμα για το ποιοι θεωρούνται «πραγματικοί Αμερικανοί».
Άλλες αλλαγές περιλαμβάνουν αυστηρότερους ελέγχους ασφαλείας για τους αιτούντες άσυλο, με την επέκταση των τεστ DNA στα παιδιά, ώστε να διασφαλίζεται ότι συνδέονται βιολογικά με τους ενήλικες που τα συνοδεύουν.
Παράλληλα, ο Τραμπ σχεδιάζει να μειώσει δραστικά τον αριθμό προσφύγων που θα επιτρέπεται να εισέλθουν στις Ηνωμένες Πολιτείες την επόμενη χρονιά, περιορίζοντάς τον σε 7.500 από το ανώτατο όριο των 125.000 που είχε θεσπίσει η κυβέρνηση Μπάιντεν.
Το νέο προσχέδιο πολιτικής, που περιήλθε στην κατοχή των New York Times, προτείνει η επιλογή των προσφύγων να μην περνά πλέον μέσα από τις λίστες του ΟΗΕ, αλλά να γίνεται απευθείας από τις αμερικανικές πρεσβείες, ώστε η Ουάσιγκτον να έχει μεγαλύτερο έλεγχο στη διαδικασία. Η πρόταση αυτή εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο των προσπαθειών της κυβέρνησης να περιορίσει τον ρόλο διεθνών οργανισμών στη μεταναστευτική πολιτική.
Κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ τον περασμένο μήνα, ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Κρίστοφερ Λαντάου, υπερασπίστηκε τη στάση της κυβέρνησης Τραμπ σε πάνελ για τις πολιτικές προσφύγων, υποστηρίζοντας ότι «το να επισημαίνεις πως η διαδικασία μπορεί να γίνει αντικείμενο κατάχρησης δεν είναι ξενοφοβία ούτε κακία».
Η κυβέρνηση Τραμπ υποστηρίζει ότι το πρόγραμμα επανεγκατάστασης προσφύγων πρέπει να περιοριστεί, καθώς η υποδοχή χιλιάδων ανθρώπων από όλο τον κόσμο επιβαρύνει τις κοινότητες που βρίσκονται ήδη υπό πίεση λόγω των μεταναστευτικών ροών στα σύνορα με το Μεξικό.
Οι επικριτές απαντούν ότι η σύγκριση αυτή είναι παραπλανητική, αφού οι πρόσφυγες υπόκεινται σε ξεχωριστό καθεστώς και περνούν από πολυετείς ελέγχους ασφαλείας προτού φτάσουν στις ΗΠΑ. Η διαδικασία έχει θεωρηθεί επί δεκαετίες ένα από τα πιο αυστηρά και διακομματικά στηριζόμενα προγράμματα μετανάστευσης στη χώρα.
Ο Τραμπ και ο στενός του συνεργάτης, Στίβεν Μίλερ, επιδιώκουν εδώ και χρόνια να περιορίσουν τον αριθμό των προσφύγων που προέρχονται από την Αφρική και τις μουσουλμανικές χώρες. Κατά την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις όταν αναρωτήθηκε γιατί οι Ηνωμένες Πολιτείες να δέχονται μετανάστες από την Αϊτή και «χώρες-αποχωρητήρια» της Αφρικής, αντί από την Ευρώπη.
Φαίνεται πλέον αποφασισμένος να μετατρέψει αυτή την άποψη σε επίσημη πολιτική.
Η νέα πρόταση περιλαμβάνει επίσης την απαγόρευση εγκατάστασης προσφύγων σε περιοχές των Ηνωμένων Πολιτειών που έχουν πρόσφατα ζητήσει ομοσπονδιακή βοήθεια για τη διαχείριση μεταναστευτικών ροών. Η λογική πίσω από αυτή την πρόταση είναι ότι οι συγκεκριμένες κοινότητες έχουν ήδη «κορεστεί» και χρειάζονται χρόνο για να απορροφήσουν τους νεοεισερχόμενους.
Τοπικές κοινωνίες και οργανώσεις απαντούν: «Οι πρόσφυγες δεν είναι βάρος»
Ωστόσο, τοπικοί ηγέτες και οργανώσεις υποστήριξης προσφύγων εκφράζουν έντονες αντιδράσεις απέναντι στα νέα σχέδια. Τονίζουν ότι, πέρα από το ανθρωπιστικό σκέλος, οι πρόσφυγες ενισχύουν ουσιαστικά τις τοπικές κοινωνίες και οικονομίες.
Η Μαριάν Αμπερνάθι, μέλος μιας συναγωγής στη Βόρεια Καρολίνα, εξηγεί ότι η κοινότητά της υποδέχεται πρόσφυγες από το 2016 — οικογένειες από το Αφγανιστάν, την Ουκρανία, την Αϊτή, τη Βενεζουέλα και τη Συρία.
«Οι άνθρωποι αυτοί δουλεύουν σκληρά, ενσωματώνονται, προσφέρουν», είπε, σημειώνοντας ότι πολλοί εργάζονται ως νοσηλευτές, μηχανικοί, τεχνικοί ή οδηγοί. «Τρώνε στα σπίτια μας και εμείς στα δικά τους. Συμμετέχουν στην κοινότητα. Δεν υπάρχει τίποτα μη αμερικανικό σε αυτό».
Η ίδια πρόσθεσε ότι η εμπειρία της την έχει πείσει πως η παρουσία των προσφύγων δεν αποτελεί βάρος αλλά πηγή ανανέωσης για την περιοχή. «Σπάνια έχω δει ανθρώπους που να δουλεύουν τόσο σκληρά και να ζητούν τόσο λίγα», είπε χαρακτηριστικά.
Με πληροφορίες από New York Times
