To παρασκήνιο της συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός: Η αμηχανία στην αρχή της συνάντησης Πενς - Ερντογάν

To παρασκήνιο της συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός στη βορειοανατολική Συρία και για την αναστολή της επίθεσης του τουρκικού στρατού εναντίον των κουρδικών δυνάμεων αποκαλύπτει το Reuters.

Όλα εξαρτήθηκαν από την απαίτηση του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν η Ουάσινγκτον να συμφωνήσει σε ένα χρονικό όριο οποιασδήποτε εκεχειρίας συμφωνηθεί, δήλωσε χθες ένας ανώτερος Τούρκος αξιωματούχος.

Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Μάικ Πενς ανακοίνωσε την Πέμπτη τη διακοπή διάρκειας 120 ωρών της τουρκικής στρατιωτικής επέμβασης στη βορειοανατολική Συρία, έπειτα από συνομιλίες άνω των 4 ωρών με τον Ερντογάν στο προεδρικό μέγαρο στην Άγκυρα, μια συνάντηση που ξεκίνησε δυσοίωνα, με ανέκφραστα πρόσωπα, χωρίς πολλά χαμόγελα.

Παρά το σκυθρωπό ξεκίνημα, αξιωματούχοι και των δύο πλευρών είπαν πως ένα προσχέδιο συμφωνίας είχε ήδη σκιαγραφηθεί πριν από τη συνάντησης, ωστόσο παρέμεναν κρίσιμα εμπόδια προς την επίτευξη μιας συμφωνίας για την διακοπή της τουρκικής στρατιωτικής επέμβασης εναντίον των κουρδικών δυνάμεων, σε μία ακόμη εμπόλεμη σύρραξη στον οχταετή καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο της Συρίας.

Ο στόχος ήταν να περιοριστεί μια νέα ανθρωπιστική κρίση, και να αντιμετωπιστεί ο φόβος για τους χιλιάδες κρατούμενους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους, που τους φυλούν οι κουρδικές δυνάμεις, οι οποίες είναι στόχος της τουρκικής επίθεσης.«Ήταν εμφανές ότι οι συνομιλίες του Πενς στην Τουρκία δεν θα ήταν εύκολες», τόνισε ο Τούρκος αξιωματούχος στο Reuters.

Πριν ακόμη προσγειωθεί το αεροσκάφος που μετέφερε τον Αμερικανό αντιπρόεδρο και τον υπουργό Εξωτερικών Μάικ Πομπέο στην Τουρκία, η Άγκυρα είχε απορρίψει το κάλεσμα του Πενς για μια εκεχειρία. Η τουρκική ηγεσία δήλωνε ότι θα δεχθεί μια κατάπαυση του πυρός μόνο στην περίπτωση που η συροκουρδική πολιτοφυλακή YPG (που χαρακτηρίζεται τρομοκρατική από την Τουρκία) συμφωνήσει να αποσυρθεί σε 20 χλμ βάθος από την «ζώνη ασφαλείας» κατά μήκος των συνόρων.

«Υπήρχαν πολλές διαφωνίες», στις συζητήσεις, τόνισε ο ανώτερος αξιωματούχος, ο οποίος αρνήθηκε να κατονομαστεί. Ωστόσο το κεντρικό ζήτημα ήταν η επιμονή της Τουρκίας ότι δεν μπορεί να υπάρξει μια κατάπαυση του πυρός αόριστης διάρκειας.«Το καθοριστικό σημείο στη συνάντηση ήταν όταν ο Ερντογάν απαίτησε να τεθεί μια προθεσμία αν επιθυμούσαν οι επιχειρήσεις να διακοπούν», είπε ο αξιωματούχος. «Ο Ερντογάν είπε πως θα μπορούσε να είναι 24 ή 48 ωρών. Ο Πενς απάντησε πως αυτό ήταν ένα πολύ μικρό χρονικό πλαίσιο και πως δεν μπορούσε να πάρει μόνος του αυτή την απόφαση».

Με τον Τούρκο πρόεδρο να αρνείται να υποχωρήσει, το ζήτημα μεταφέρθηκε σε μια δεύτερη, διευρυμένη συνάντηση. «Σε συνέχεια των συνομιλιών, συμφωνήθηκε μια προθεσμία 120 ωρών. Μόλις αυτό διευθετήθηκε, σημειώθηκε γρήγορη πρόοδος σε άλλα θέματα», σημείωσε ο Τούρκος αξιωματούχος.

Ένας Αμερικανός ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος είπε: «Σε κάποιο σημείο, ο Ερντογάν ρώτησε πόσο χρόνο θα χρειαστεί το YPG να αποσυρθεί και εμείς (η αμερικανική αντιπροσωπεία) το λάβαμε ως μια αμυδρή ελπίδα ότι οι Τούρκοι είναι ανοιχτοί για μια συμφωνία».

Σπάζοντας τον πάγο

Οι φωτογραφίες που από την έναρξη της συνάντησης μεταξύ του Αμερικανού αντιπροέδρου, ενός χριστιανού ευαγγελιστή και του Τούρκου προέδρου που ηγείται ενός κόμματος με ισλαμιστικές ρίζες, φανέρωναν μια αμηχανία μεταξύ των δύο ανδρών.

Αλλά νωρίς στην συζήτηση ο Πενς είπε στον Ερντογάν ότι ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ τον «συμπαθεί, τον σέβεται και τον εκτιμά», ένας πρόλογος που σύμφωνα με τον Τούρκο αξιωματούχο «ζέστανε την ατμόσφαιρα».

Σε ένα άλλο σημείο των συνομιλιών, όταν οι Τούρκοι αξιωματούχοι αναφέρθηκαν στις δικές τους ανθρώπινες απώλειες έπειτα από 7 μέρες μαχών στην στρατιωτική τους επιχείρηση, ο Πενς τους είπε ότι υπήρχαν στρατιωτικοί βετεράνοι στην αντιπροσωπεία των ΗΠΑ και πως ο δικός του γιος υπηρετεί στις ένοπλες δυνάμεις.

Μετέφερε τα συλλυπητήρια των ΗΠΑ σε εκείνους που σκοτώθηκαν και στις οικογένειές τους, μια χειρονομία που ο αμερικανός αξιωματούχος τόνισε πως φάνηκε να συγκινεί έναν Τούρκο στρατηγό στη συνάντηση.Αυτές οι προσωπικές συνδέσεις ίσως να διευκόλυναν να χαλαρώσουν κάποιες από τις εντάσεις, σε μια σχέση των δύο χωρών που συχνά χαρακτηρίζεται από αδιάλλακτη ρητορική και από τις δύο πλευρές.

Η αμερικανο-τουρκική συμφωνία της Πέμπτης αποκλιμάκωσε τις εντάσεις στη βόρεια Συρία, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι η προσωρινή εκεχειρία παραμένει εύθραυστη. Την Παρασκευή το πρωί, βομβαρδισμοί ακούγονταν κοντά στη συριακή πόλη Ρας αλ Αϊν κοντά στα σύνορα με την Τουρκία, αν και δημοσιογράφοι του Reuters στην περιοχή ανέφεραν η κατάσταση έδειχνε να ηρεμεί το μεσημέρι.

Επιπρόσθετα, υπήρξε σύγχυση για την έκταση της «ζώνης ασφαλείας» που προτίθεται να εξασφαλίσει η Τουρκία. Ο Ερντογάν είπε πως η «ζώνη ασφαλείας» θα έχει μήκος 440 χλμ. πάνω στη γραμμή των συνόρων της Τουρκίας με τη Συρία, με την ανατολική άκρη της στα σύνορα της Τουρκίας με το Ιράκ, και προσέθεσε ότι συμφωνήθηκε με τις Ηνωμένες Πολιτείες πως θα έχει βάθος 32 χλμ.

Εντούτοις, ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για τη Συρία, Τζέιμς Τζέφρι, δήλωσε ότι στη συμφωνία αναφέρεται μια μικρότερη έκταση.Την παραμονή των συνομιλιών της Πέμπτης, ο Λευκός Οίκος έδωσε στη δημοσιότητα μια επιστολή που έστειλε ο Τραμπ στον Ερντογάν με ημερομηνία 9 Οκτωβρίου –ημέρα κατά την οποία ξεκίνησε η τουρκική στρατιωτική επιχείρηση στη βορειοανατολική Συρία – στην οποία ο Τραμπ έλεγε στον Τούρκο πρόεδρο: «Μην παριστάνεις τον σκληρό!», «μη γίνεσαι ανόητος!», με τον Αμερικανό πρόεδρο να επαναδιατυπώνει την προειδοποίηση ότι μπορεί να καταστρέψει την οικονομία της Τουρκίας.

«Είναι πραγματικά περίεργο να μιλάς σε κάποιον σαν τον Ερντογάν με αυτό το ύφος και να περιμένεις να το αποδεχτεί», τόνισε ένας δεύτερος Τούρκος αξιωματούχος. Το ύφος της επιστολής προκάλεσε ιδιαίτερη έκπληξη στην Άγκυρα, καθώς οι Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι οι δύο πρόεδροι ισχυρούς προσωπικούς δεσμούς.«Ο Τραμπ και ο Ερντογάν θα είχαν πετύχει μια συμφωνία νωρίτερα αν ήταν στο χέρι του Τραμπ», δήλωσε ο δεύτερος αξιωματούχος. «Αλλά ο Πενς είχε τεράστια συμβολή».