Οι φιλίες ανάμεσα στους θηλυκούς γορίλες είναι πιο βαθιές από ό,τι πίστευε μέχρι τώρα η επιστημονική κοινότητα και νέα μελέτη, ήλθε να αναδείξει τη σημασία των κοινωνικών δεσμών μεταξύ τους.
Οι γορίλες διατηρούν φιλίες που αντέχουν στον χρόνο, όπως συμπέρανε η μελέτη από ομάδα ερευνητών τη Ρουάντα, που παρατήρησε τις κοινωνικές σχέσεις μεταξύ θηλυκών γοριλών μέσα σε βάθος χρόνου.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, όταν ένας θηλυκός γορίλας αλλάζει κοινωνική ομάδα, αναζητά ενεργά μια άλλη θηλυκή που ήδη γνωρίζει, επιδιώκοντας να επανασυνδεθεί «με την παλιά της φίλη».
Αντλώντας δεδομένα από είκοσι χρόνια παρατήρησης πολλών διαφορετικών ομάδων γοριλών στο Εθνικό Πάρκο των Ηφαιστείων στη Ρουάντα, οι ερευνητές διαπίστωσαν, ότι ακόμη κι αν δύο θηλυκές είχαν χωριστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, η μία θα προσπαθούσε να ενταχθεί σε ομάδα όπου βρισκόταν η άλλη.
Σχέσεις που αντέχουν στον χρόνο
Οι ορεινοί γορίλες ζουν σε κοινωνικές ομάδες που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, επιτρέποντας στα μεμονωμένα άτομα – και κυρίως στα θηλυκά – να δημιουργούν διαπροσωπικούς δεσμούς, ακόμη κι αν ανήκουν σε διαφορετικές ομάδες. Οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι οι δεσμοί αυτοί μπορούν να διατηρηθούν για πολλά χρόνια.
Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Proceedings B της Βασιλικής Εταιρείας, αποκαλύπτει τη σημασία των σχέσεων μεταξύ μεμονωμένων θηλυκών στην κοινωνική δομή των γοριλών.
«Επιστημονικά, δεν ξέρω αν μπορώ να μιλήσω για "φιλία"», δήλωσε η Victoire Martignac, επικεφαλής της μελέτης και υποψήφια διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης.
«Αλλά εδώ φαίνεται ότι οι σχέσεις μεταξύ θηλυκών παίζουν πραγματικά μεγάλο ρόλο».
Η αλλαγή ομάδας είναι συνηθισμένο φαινόμενο στην κοινωνική ζωή των γοριλών, αφορά τόσο τα αρσενικά όσο και τα θηλυκά, με τις θηλυκές να αλλάζουν ομάδα αρκετές φορές στη διάρκεια της ζωής τους. Αυτό το φαινόμενο, γνωστό ως «διάχυση», συμβάλλει στην αποφυγή αιμομιξίας, ενισχύει τη γενετική ποικιλομορφία και διαμορφώνει νέες κοινωνικές σχέσεις.
«Στη φύση, αυτό έχει μεγάλη σημασία», εξηγεί η Martignac. «Αλλά είναι και εξαιρετικά δύσκολο να μελετηθεί, γιατί όταν ένα άτομο φεύγει από μια ομάδα, είναι δύσκολο να το παρακολουθήσεις».
Πώς διεξήχθη η μελέτη
Η ερευνητική ομάδα συνεργάστηκε με το Ίδρυμα Dian Fossey Gorilla Fund, το οποίο παρακολουθεί σταθερά τους πληθυσμούς γοριλών στη Ρουάντα από το 1967. Με βάση δεκαετίες δεδομένων, οι επιστήμονες παρακολούθησαν τις μετακινήσεις 56 θηλυκών ορεινών γοριλών, καταγράφοντας τις ομάδες στις οποίες εντάχθηκαν και τους πιθανούς λόγους πίσω από κάθε απόφαση.
Διαπίστωσαν ότι οι θηλυκές απέφευγαν ομάδες με αρσενικά με τα οποία υπήρχε πιθανή συγγένεια, ενώ παράλληλα αναζητούσαν ενεργά άλλες θηλυκές που γνώριζαν ήδη.
Ακόμη και αν είχαν ζήσει για χρόνια χωριστά, προσπαθούσαν να επανενωθούν – είτε επειδή είχαν μεγαλώσει μαζί, είτε επειδή είχαν αναπτύξει πρόσφατα κάποιο είδος κοινωνικού δεσμού μέσα από παιχνίδι ή αλληλεπίδραση.
Γιατί οι «παλιές φιλίες» είναι ζωτικής σημασίας
Όταν μια νέα θηλυκή φτάνει σε μια ομάδα, ξεκινά από τη χαμηλότερη θέση στην κοινωνική ιεραρχία και ενδέχεται να αντιμετωπίσει επιθετικότητα από τις ήδη εγκατεστημένες θηλυκές, που τη βλέπουν ως πιθανή ανταγωνίστρια.
Σε αυτό το περιβάλλον, οι προϋπάρχοντες κοινωνικοί δεσμοί λειτουργούν ως προστατευτικό δίκτυο. Όπως εξηγεί η Martignac, οι γορίλες επενδύουν σε αυτές τις σχέσεις γιατί προσφέρουν σημαντικά κοινωνικά οφέλη:
«Οι γορίλες επενδύουν σε αυτές τις σχέσεις γιατί προσφέρουν σημαντικά κοινωνικά οφέλη».
Τι μαθαίνουμε για εμάς παρατηρώντας τους γορίλες
Η κοινωνική κινητικότητα και η μετακίνηση από ομάδα σε ομάδα δεν είναι φαινόμενα αποκλειστικά της άγριας ζωής – αποτελούν βασικά χαρακτηριστικά και της ανθρώπινης κοινωνίας. Η μελέτη τέτοιων συμπεριφορών στους γορίλες, που θεωρούνται οι πλησιέστεροι εξελικτικοί μας συγγενείς, μπορεί να ρίξει φως στις ρίζες των δικών μας κοινωνικών αποφάσεων.
«Η μετακίνηση είναι θεμελιώδες μέρος της ανθρώπινης ζωής», λέει η Martignac. «Αλλά τέτοιες αποφάσεις δεν αφήνουν απολιθώματα -γι’ αυτό τις μελετάμε στους πιο κοντινούς μας εξελικτικά συγγενείς», συνεχίζει εννοώντας ότι, οι αποφάσεις που παίρνουμε για το πού θα ζήσουμε και με ποιους θα σχετιστούμε έχουν βαθιές εξελικτικές ρίζες.
Μελετώντας, πώς τα μεγάλα πρωτεύοντα (όπως οι γορίλες) κάνουν παρόμοιες κοινωνικές επιλογές, φωτίζουμε τα βιολογικά και εξελικτικά θεμέλια των ανθρώπινων κοινωνικών συμπεριφορών.
Η ίδια καταλήγει ότι αυτή η έρευνα αναδιαμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε την κοινωνική δομή των γοριλών: «Οι σχέσεις μεταξύ θηλυκών είναι πολύ πιο σημαντικές απ’ όσο πιστεύαμε μέχρι τώρα».
Με πληροφορίες από το BBC